Angafoota Oduu
Godina Shawaa Lixaatti ganna dhufu dubartiitaa fi daa’imman harkaqalleeyyii f tajaajila tola ooltummaa birrii miiliyoona 225tti shalagamu hojjechuuf qophiin taasifamaa jira
Jun 1, 2023 43
Caamsaa 24/2015 (TOI)- Godina Shawaa Lixaatti ganna dhufu dubartiitaa fi daa’imman harkaqalleeyyii f tajaajila tola ooltummaa birrii miiliyoona 225tti shalagamu hojjechuuf qophiin taasifamaa akka jiru waajjirri dubartootaa fi daa’immanii godinichaa ibse. Waajjirichatti dursituun garee sosochii dubartootaa adde Askaalech Qana’aa TOI’f akka himanitti, ganna dhufu dubartootaa fi daa’imman sababa addaddaatiin rakkoof saaxilaman tajaajila tola ooltummaandeeggaruuf qophiin taasifameera. Haala Kanaan godinichatti dubartootaa fi daa’imman baadiyyaa fi magaalaa kuma 176 fi 546 fayyadamoo taasisuuf yaadamee sochiin jalqabamuusaa himaniiru. Tajaajila tola ooltummaa Kanaan hojiiwwan tola ooltummaa birrii miiliyoona 225tti tilmaamamu tola ooltotaan hojjechuuf hojjtamaa jira jedhaniiru. Haala Kanaan ijaarsa mana jireenyaa dubartoota harka qalleeyyii 177, dubartoota qoraan dugdatti baatanii jiraatan 585’f gaarii fardaan harkifamu bituun deeggaruuf karoorfamuusaa beeksisaniiru. Kana malees dubartootaa fi daa’imman mana sirreessaa godina Shawaa lixaatti argamaniif uffannaa dabalatee deeggarsa addaddaa taasisuuf karoorfamuusaa dubbataniiru. Akkasumas dubartootaa fi daa’imman 184 daanddiirraa kaasuun akka bayyanatan taasisuuf yaadamuusaa dubbataniiru. Dabalataanis daa’imman barnootarra jiran kanneen nama isaan hingargaaran hinqabne meeshaa barnootaa guutuun akka baratan gochuunis akkanuma. Jiraataan magaalaa Amboo barataan kutaa sagalii Alamuu Mararaa waggaa darbe tola ooltotaan deeggarsa meeshaa barnootaa argachuusaa ibseera. Haala Kanaan barumsasaa xiyyeeffannaan hoordofuusaa dubbatee, tajaajilli tola ooltummaa cimuu qaba jedheera. Adde Amanush Nugusee gamasaaniin daa’imasaanii waliin mana diigamaa jiru keessatti rakkachaa akka turan yaadatanii, ganna darbe dargaggoonni manasaanii akka haaromsaniif ibsaniiru.
Qaamolee ta’e jedhanii odeeffannoo sobaa tamsaasan irratti tarkaanfiin fudhatamaa jiru cimee itti fufa
Jun 1, 2023 18
Caamsaa 24/2015(TOI) - Qaamolee ta’e jedhanii odeeffannoo sobaa tamsaasuun hawaasa burjaajesuuf yaalan irratti tarkaanfiin fudhatamaa jiru cimee kan itti fufu ta’uu Poolisiin Federaalaa beeksise. Jijjiirama biyyaalessaa hordofee mootummaan gaaffilee ummaataaf deebii laachuuf tarkaanfiwwan fudhataa jiru keessaa tokkoo bakka mirgi namoomaa itti sarbamaa ture Giddu gala qorannoo yakkaa 'Maakalaawwii' jedhamu cuufuu eerera. Kana hordofee Poolisiin federaalaa hojii qorannoo yakkaa iftoominaa fi itti gaafatamummaa qabu taasiisuuf jijjiirama bu’uuraa taasiseera. Yaa ta’uutii tibbana namoonni tokko tokko miidiyaa hawaasummaa fayyadamuun ololaa sobaan Poolisiin Fedeeralaa Ajajni qorannoo yakka waliigalaa, shakkamtoota irratti sarbama mirga namoomaa qaqabsiiseera jechuun maqaa gaarii dhaabbaticha balleessaa jiraachuu himeera. Namonni kunneen kanneen yakka shororkeessumman shakkamanii barbadaman keessaa isaan tokko ta’uu himeera. Namoota dhuunfaa yakka shororkeessummaan shakkamanii to'annoo jala oolan irratti qorannoo gaggeeffamaa jiru gufachiisuuf tarkaanfii raawwatamaa jiru ta’uus hubachiiseera. Haa ta’uu malee Poolisiin Fedeeralaa Qorannoo shororkeessitoota irratti eegalee cimsee kan itti fufu ta’uu ibsuun, hawwasni ololaa sobaan oso hin burjaajai’in odeffaannoo sirrii qaama dhimmi ilalaaturraa argachuu akka danda’u yaadachiisuu ragaan Poolisii Fedeeralaarra argame ni mul’isa.
Kan mul'ate
Qaamolee ta’e jedhanii odeeffannoo sobaa tamsaasan irratti tarkaanfiin fudhatamaa jiru cimee itti fufa
Jun 1, 2023 18
Caamsaa 24/2015(TOI) - Qaamolee ta’e jedhanii odeeffannoo sobaa tamsaasuun hawaasa burjaajesuuf yaalan irratti tarkaanfiin fudhatamaa jiru cimee kan itti fufu ta’uu Poolisiin Federaalaa beeksise. Jijjiirama biyyaalessaa hordofee mootummaan gaaffilee ummaataaf deebii laachuuf tarkaanfiwwan fudhataa jiru keessaa tokkoo bakka mirgi namoomaa itti sarbamaa ture Giddu gala qorannoo yakkaa 'Maakalaawwii' jedhamu cuufuu eerera. Kana hordofee Poolisiin federaalaa hojii qorannoo yakkaa iftoominaa fi itti gaafatamummaa qabu taasiisuuf jijjiirama bu’uuraa taasiseera. Yaa ta’uutii tibbana namoonni tokko tokko miidiyaa hawaasummaa fayyadamuun ololaa sobaan Poolisiin Fedeeralaa Ajajni qorannoo yakka waliigalaa, shakkamtoota irratti sarbama mirga namoomaa qaqabsiiseera jechuun maqaa gaarii dhaabbaticha balleessaa jiraachuu himeera. Namonni kunneen kanneen yakka shororkeessumman shakkamanii barbadaman keessaa isaan tokko ta’uu himeera. Namoota dhuunfaa yakka shororkeessummaan shakkamanii to'annoo jala oolan irratti qorannoo gaggeeffamaa jiru gufachiisuuf tarkaanfii raawwatamaa jiru ta’uus hubachiiseera. Haa ta’uu malee Poolisiin Fedeeralaa Qorannoo shororkeessitoota irratti eegalee cimsee kan itti fufu ta’uu ibsuun, hawwasni ololaa sobaan oso hin burjaajai’in odeffaannoo sirrii qaama dhimmi ilalaaturraa argachuu akka danda’u yaadachiisuu ragaan Poolisii Fedeeralaarra argame ni mul’isa.
Beeksisa
ENA
Feb 7, 2023 1072
ENA
Siyaasa
Komishinichi dhimmoota garaa garummaa lammilee gidduutti uuman mariidhaan furuun tokkummaa fi nageenya biyyaalessaa uumuuf hojjechaa jira
May 29, 2023 75
Caamsaa 21/2015 (TOI)- Komishiniin marii biyyoolessaa dhimmoota garaa garummaa lammilee gidduutti uuman mariidhaan hiikuun tokkummaa fi nageenya biyyaalessaaf hojjechaa akka jiru Komishinarri Olaanaan Komishinichaa Piroofeesar Masfiin araayaa himan. Komishinichi kutaalee hawaasaa adda addaa Naannoo Ummatoota Kibba Lixa Itoophiyaa irraa walitti dhufan waliin magaalaa Boongaatti mari'achaa jira. Waltajjicharratti haasawa kan taasisan Komishinarri Olaanaa Komishinii Marii Biyyaalessaa Piroofeesar Masfiin Araayaa akka biyyaatti waliigaltee uumuuf tattaaffiin taasifamaa jira jedhaniiru. Komishinichi dhimmoota garaagarummaa lammilee gidduutti uuman irratti mari’achuun rakkooleen jiran karaa itti hiikkatan irratti xiyyeeffachuun tokkummaa biyyaalessaa fi nageenya waaraa fiduuf hojjechaa jiraachuu himaniiru. "Waan hunda caalaa nageenya nu barbaachisa" kan jedhan komishinarchi, yeroo nageenyi jiru hariiroon waliin jirenyaafi waljijjiirraa aadaa dabalatee bu'aawwaan misoomaa biroo ni jiraatu jedhaniiru. Walhubannoon tokko tokkoonii hawaasa keessatti wal kabajuu waan fiduuf gama kanaan hirmaattonni marii kanaa, naannawwaa tokkoon tokkoon isaaniitti bakka bu’uun gahee olaanaa taphachuu akka qaban ibsaniiru. Komishiinichi waggaa 1 fi ji’oota 4 darban keessatti yaad-rimee komishinichaa irratti mariyachuun cinaatii, aadaa naannoo fi haalota jiraan qorachuu akkasuma hojiiwwan qophii biroo hojjechaa turuu himaniiru. Mariin kun caasaa gadii irraa jalqabee kan gaggeeffamu ta’uun dhimmoota wal-hubannoo dogoggoraa ummata gidduutti uuman adda baasuuf akka ta’u hubachiisaniiru. Itoophiyaa biyya lammileen ishee hunduu wal qixa bakka bu’ummaa qabaniifi walqixa fayyadamtoota ta’an taasisuuf waltajjiin marii kun ga’ee olaanaa akka qabu ibsaniiru. Waltajjii marii guyyoota lamaaf gaggeeffamu kana irratti komishinichi ajandaa walitti qabamuu fi filannoo miseensota hawaasaa marii kana irratti hirmaatan irratti ni mari'ata jedhameera. Waltajjii marii magaalaa Boongaatti gaggeeffamaa jiru kana irratti miseensonni ummataa aanaalee fi bulchiinsa magaalota naannichaa hunda irraa hirmaachaa jiru.
Siyaasa
Komishinichi dhimmoota garaa garummaa lammilee gidduutti uuman mariidhaan furuun tokkummaa fi nageenya biyyaalessaa uumuuf hojjechaa jira
May 29, 2023 75
Caamsaa 21/2015 (TOI)- Komishiniin marii biyyoolessaa dhimmoota garaa garummaa lammilee gidduutti uuman mariidhaan hiikuun tokkummaa fi nageenya biyyaalessaaf hojjechaa akka jiru Komishinarri Olaanaan Komishinichaa Piroofeesar Masfiin araayaa himan. Komishinichi kutaalee hawaasaa adda addaa Naannoo Ummatoota Kibba Lixa Itoophiyaa irraa walitti dhufan waliin magaalaa Boongaatti mari'achaa jira. Waltajjicharratti haasawa kan taasisan Komishinarri Olaanaa Komishinii Marii Biyyaalessaa Piroofeesar Masfiin Araayaa akka biyyaatti waliigaltee uumuuf tattaaffiin taasifamaa jira jedhaniiru. Komishinichi dhimmoota garaagarummaa lammilee gidduutti uuman irratti mari’achuun rakkooleen jiran karaa itti hiikkatan irratti xiyyeeffachuun tokkummaa biyyaalessaa fi nageenya waaraa fiduuf hojjechaa jiraachuu himaniiru. "Waan hunda caalaa nageenya nu barbaachisa" kan jedhan komishinarchi, yeroo nageenyi jiru hariiroon waliin jirenyaafi waljijjiirraa aadaa dabalatee bu'aawwaan misoomaa biroo ni jiraatu jedhaniiru. Walhubannoon tokko tokkoonii hawaasa keessatti wal kabajuu waan fiduuf gama kanaan hirmaattonni marii kanaa, naannawwaa tokkoon tokkoon isaaniitti bakka bu’uun gahee olaanaa taphachuu akka qaban ibsaniiru. Komishiinichi waggaa 1 fi ji’oota 4 darban keessatti yaad-rimee komishinichaa irratti mariyachuun cinaatii, aadaa naannoo fi haalota jiraan qorachuu akkasuma hojiiwwan qophii biroo hojjechaa turuu himaniiru. Mariin kun caasaa gadii irraa jalqabee kan gaggeeffamu ta’uun dhimmoota wal-hubannoo dogoggoraa ummata gidduutti uuman adda baasuuf akka ta’u hubachiisaniiru. Itoophiyaa biyya lammileen ishee hunduu wal qixa bakka bu’ummaa qabaniifi walqixa fayyadamtoota ta’an taasisuuf waltajjiin marii kun ga’ee olaanaa akka qabu ibsaniiru. Waltajjii marii guyyoota lamaaf gaggeeffamu kana irratti komishinichi ajandaa walitti qabamuu fi filannoo miseensota hawaasaa marii kana irratti hirmaatan irratti ni mari'ata jedhameera. Waltajjii marii magaalaa Boongaatti gaggeeffamaa jiru kana irratti miseensonni ummataa aanaalee fi bulchiinsa magaalota naannichaa hunda irraa hirmaachaa jiru.
Hawaasummaa
Godina Shawaa Lixaatti ganna dhufu dubartiitaa fi daa’imman harkaqalleeyyii f tajaajila tola ooltummaa birrii miiliyoona 225tti shalagamu hojjechuuf qophiin taasifamaa jira
Jun 1, 2023 43
Caamsaa 24/2015 (TOI)- Godina Shawaa Lixaatti ganna dhufu dubartiitaa fi daa’imman harkaqalleeyyii f tajaajila tola ooltummaa birrii miiliyoona 225tti shalagamu hojjechuuf qophiin taasifamaa akka jiru waajjirri dubartootaa fi daa’immanii godinichaa ibse. Waajjirichatti dursituun garee sosochii dubartootaa adde Askaalech Qana’aa TOI’f akka himanitti, ganna dhufu dubartootaa fi daa’imman sababa addaddaatiin rakkoof saaxilaman tajaajila tola ooltummaandeeggaruuf qophiin taasifameera. Haala Kanaan godinichatti dubartootaa fi daa’imman baadiyyaa fi magaalaa kuma 176 fi 546 fayyadamoo taasisuuf yaadamee sochiin jalqabamuusaa himaniiru. Tajaajila tola ooltummaa Kanaan hojiiwwan tola ooltummaa birrii miiliyoona 225tti tilmaamamu tola ooltotaan hojjechuuf hojjtamaa jira jedhaniiru. Haala Kanaan ijaarsa mana jireenyaa dubartoota harka qalleeyyii 177, dubartoota qoraan dugdatti baatanii jiraatan 585’f gaarii fardaan harkifamu bituun deeggaruuf karoorfamuusaa beeksisaniiru. Kana malees dubartootaa fi daa’imman mana sirreessaa godina Shawaa lixaatti argamaniif uffannaa dabalatee deeggarsa addaddaa taasisuuf karoorfamuusaa dubbataniiru. Akkasumas dubartootaa fi daa’imman 184 daanddiirraa kaasuun akka bayyanatan taasisuuf yaadamuusaa dubbataniiru. Dabalataanis daa’imman barnootarra jiran kanneen nama isaan hingargaaran hinqabne meeshaa barnootaa guutuun akka baratan gochuunis akkanuma. Jiraataan magaalaa Amboo barataan kutaa sagalii Alamuu Mararaa waggaa darbe tola ooltotaan deeggarsa meeshaa barnootaa argachuusaa ibseera. Haala Kanaan barumsasaa xiyyeeffannaan hoordofuusaa dubbatee, tajaajilli tola ooltummaa cimuu qaba jedheera. Adde Amanush Nugusee gamasaaniin daa’imasaanii waliin mana diigamaa jiru keessatti rakkachaa akka turan yaadatanii, ganna darbe dargaggoonni manasaanii akka haaromsaniif ibsaniiru.
Diinagdee
Naannoo kibbaatti lafa hektaara miliyoona 1.2 irraatti midhaan gosa adda addaa misoomsuuf karoorfameera
May 31, 2023 132
Caamsaa 23/2015 (TOI): Naannoo kibbaatti bara oomishaa 2015/2016 lafa heektaara miiliyoona 1.2 irratti midhaan gosa adda addaa misoomsuuf karoorfamuu Biiroon qonnaa naannichaa beeksise. Waltajjiin sosochii qonna waqtii gannaa kan bara 2015/2016 magaalaa Buttaajiraatti geggeeffama jira. Waltajjii sosochii kanarratti Sadarkaa itti aanaa Pireezidaantiitti qindeessaan kilaastera misooma baadiyyaafi hogganaan biiroo Qonnaan naannichaa obbo Usmaan Suruur akka jedhanitti, hojii qonna yeroo gannaaf qophiin gahaan taasifamaa jira jedhaniiru. Waqtii kana naannichatti lafa heektaara kuma 951 irratti midhaan gosa adda addaa, kan hafemmoo kuduraaleefi mudaralee addaan kan misooman ta'uu himaniiru. Laftii misoomni midhaanii bara kana irratti geggeeffamuuf karoorfame kan bara darbeen wal bira qabamee yoo ilaalamu heektaara kuma 200 caalmaa kan qabu ta'uu himaniiru. Akka obbo Usmaan himanitti muuxannoo gaarii bara darbee fudhachuun rakkoowwan turan immoo furuun bu'aa caalmaaf hojjetamaa jiraachuu waltajjicharratti himaniiru. Milkaa’ina karoorichaaf sanyii filatamaafi xaa'oon dursa akka rabsamu taasifamuu eeranii, hanqina xaa’oo biyyee jiru furuuf hojjetamaa jiraachuu ibsaniiru. Oomisha waqtii gannaa oomishuuf karoorfamerra callaa kumtaala miliyoona 97.5 walitti qabuuf karoorfamuu himaniiru. Waltajjicharratti hoggantoonni fi ogeeyyiin damee hojii qonnaa, godinaalee, Aanaaleefi gandootarraa walitti dhufan hirmaataniiru.
Ogeeyyiin Kominikeeshiniifi Miidiyaa milkaa’ina sosochii Itoophiyaan haa oomishituuf gahee ogummaa isaanii bahachuu qabu
May 31, 2023 44
Caamsaa 23/2015 (TOI):- Ogeeyyiin Kominikeeshiniifi Miidiyaa milkaa’ina sosochii Itoophiyaan haa oomishituuf gahee ogummaa isaanii bahachuu akka qaban Ministeerri Industirii hubachiise. Waggaa tokko darbe keessaatti milkaa'ina Itoophiyaan haa oomishituufi kallatti gara fuula duraatti waltajjiin hubannoo uumuu ogeeyyii miidiyaaleefi kominikeeshinii Adaamaatti qophaa'eera. Ministeera Indaastiriitti Daarekatarri olaanaa Instiitituyitii misooma Indaatiriifi bakka bu'aan ministirichaa doktar Milkeessaa Jaagamaa waltajjii kanarratti akka himaniitti, sosochiin Itoophiyaan haa oomishituu waggaa tokko darbe kana keessatti akka milkaa'uuf gaheen ogeeyyiin miidiyaafi Kominikeeshiinii bahatan guddadha. Sosochiin kun osoo hin jalqabiin dura sababa humna dhabuun, hanqina dhiheessii galteewwaniin, rakkoo dhiheessii lafaafi faayinaansiin humni oomishitummaa indastiriiwwanii harka 50 gad akka ture himaniiru. Sosochii kanaan ijaarsa dandeettii walitti hidhame, deeggarsa maallaqaa fi galteewwa industirii fi dhaabbileef taasifameen dandeettiin oomishaa isaanii guddisuu qofa osoo hin taane, oomisha bakka bu’aa qulqullina qabu oomishuuf danda’aniiru jedhaniiru. Milkaa'ina Sosochii Itoophiyaan haa oomishituu kana gara fuula duraattis ogeeyyiin miidiyaafi kominkeeshinii gahee ogummaa isaanii akka bahan gaafataniiru. See insights and ads Boost post Like Comment Share  
Viidiyoo
Saayinsii fi teeknooloojii
'Jii Ayi Teeks Afriikaa'Moorookoo magaalaa Maaraakaashitti adeemsifamuu jalqabe
Jun 1, 2023 29
Caamsaa 24/2015 (TOI):-'Jii Ayi Teeks Afriikaa' 2023 /GITEX Africa 2023/ Moorookoo magaalaa Maaraakaashitti adeemsifamuu jalqabeera. Itiyoophiyaan Afriikaatti yeroo jalqabaaf adeemsifamaa kan jiru 'Jii Ayi Teeks Afriikaa' irratti garee jilaa ministirri innoveeshinii fi teeknooloojii doktar Ballaxaa Mollaadhaan durfamu kan hooggantoonni ministeerichaa fi kaampaanonno (Istaartaapponni) teeknooloojii jalqabaa keessatti argamaniin hirmaachaa jirti. Kaayyoon ‘Jii ayi Teeks Afriikaa’ Ardii Afriikaatti yeroo jalqabaaf adeemsifamu olaanaa warraaqsa teeknooloojii Afriikaatti adeemsifamaa jiru addunyaaf beeksisuudha. Kaampaniiwwan jalqabxoota kalaqxoota teeknooloojii teessoonsaanii Afriikaa ta’e hedduun waltajjii idil addunyaa bal’inaan mul’achuun dhiibbaa uumuu jalqabaniiru. Itiyoophiyaan imala tiraanisfoormeeshinii dijitaalaa dhugoomsuuf waggoota sadan darban yaaliiwwan taasisaa turte, bu’aalee argamanii fi rakkoolee mudatan ilaalchisuun doktar Ballaxeen ibsa kennuusaanii odeeffannoon ministeera Innoveeshinii fi teeknooloojiirraa argame nimul’isa. Fuulduras dhimmoota akka Afriikaatti qindoominaan adeemsifamuu qabu jedhanirratti ministeerichi waltajjichaaf qoodaniiru. Itti fufuunis Itiyoophiyaan dargaggoota hojiif qophaa’an hedduu, Yunivarsiitiiwwan teeknooloojiirratti xiyyeeffatan, seera Invastimantii damee dijitaalaa jajjabeessuu fi paarkii aayisiitii hojiif qopheeffame akka qabdus beeksisaniiru. Kaampaaniiwwan teeknooloojii Itiyoophiyaatti Invast gochuun fayyadamaa akka ta’anii fi akka hirmaatan waamicha dhiheessaniiru.
Itiyoo telekoomfi Yuunivarsiitiin Finfinnee waliigaltee tajaajila dijitaalaa kennuu dandeesisu walii mallatteessan.
May 31, 2023 29
Caamsaa 23/2015 (TOI):- Itiyoo telekoomfi Yuunivarsiitiin Finfinnee waliigaltee tajaajila dijitaalaa kennuu dandeesisu walii mallatteessan. Waliigaltee kana hoji gaggeessituun Itiyoo Telekoom Aadde Firehiwoot Taammiruu fi Pireezidaantiin Yuunivarsiitii Finfinnee piroofesar Xaasoo Waldaahaannaa mallatteessaniiru. Waliigaltichi Itiyoo Teleekoom yuunivarsiitichatti tajaajila 'Tele Birr' dabalatee tajaajila 'walqunnamtii' fi dijitaalaa biroo akka kennu kan dandeessisudha jedhameera. Tajaajilli kun mooraa 18 interneetii saffisa olaanaa qabuun kan walqunnamsiisu, daree barnootaa ismaartii ijaaruu, beekumsaa fi muuxannoo dabarsuu, teknooloojii fi ijaarsa bu’uuraalee misoomaa qorannoo fi kalaqaaf gargaaran hojiirra oolchuu, akkasumas barattoonni kaffaltii barnootaa isaanii karaa 'Tele Birr' salphaatti akka kaffalan kan taasisu ta’uu ibsameera. Hojii gaggeessituun Itiyoo Telekoom Firehiwoot Tammiruu akka jedhanitti, dhaabbatichi Itiyoophiyaa dijitaalaa dhugoomsuuf hojjechaa jira. Keessattuu Yuunivarsiitiin Finfinnee bakka beekumsi itti wal jijjiramuu waan ta'eef kana teeknooloojii fi 'walitti hidhamiinsan deeggaruun bu'a qabeessa taasisuuf waliigaltichi gahee olaanaa qaba jedhaniiru. Pireezidaantiin Yuunivarsiitii Finfinnee Piroofeesar xaasoo Waldahaannaa gama isaaniin, yunivarsiitichi humna namaa barate teeknooloojiin deeggaramee uumuuf walitti dhufeenya Itiyoo Teeleekoom waliin qabu caalaatti cimsee kan itti fufu ta’uu ibsaniiru. Yuunivarsiitichi duraanuu dhaabbaticha waliin ta’uun daree barnootaa ismaartii hojiirra oolchuuf hojjechaa akka jiru ibsaniiru. Itti fayyadama tajaajila dijitaalaa babal’isuun dhaabbata barnootaa sadarkaa idil-addunyaatti dorgomaa ta’e ta’uuf ciminaan kan hojjetan ta’uus eeraniiru.            
Ispoortii
Taphoonni xumuraa piriimer liigii Itiyoophiyaa torbee 25ffaa har’a nitaphatamu
May 23, 2023 141
Caamsaa 15/2015(TOI)- Taphoonni xumuraa Sagantaa piriimer liigii torbee 25ffaa har’a Istaadiyeemii yunivarsiitii Hawaasaatti nitaphatamu. Akkaataa sagantaa kanaatiin guyyaa keessaa sa’aatii 9:00tti magaalaan Hawaasaa Madin Itiyoophiyaa waliin nitaphatu. Magaalaan Hawaasaa qabxii 33’n sadarkaa 8ffaarratti yemmuu argamu, Madin Itiyoophiyaan qabxii 44’n sadarkaa 2ffaarratti argama. Magaalaan Hawaasaa taphoota liigichaa shan Kanaan dura taphateen homaa hinmo’anne . Al lma mo’amee, al lama mo’ameera, sadii ammoo walqixa baheera. Gama biraatiin Madin Itiyoophiyaan taphoota shan kanaan dura taphateen lama mo’atee lamaan mo’amee al tokko qabxii qooddateera. Kilaboonni lamaan tapha marsaa jalqabaa taasisaniin goolii malee walqixa xumuramuunsaa niyaadatama. Taphoonni xumuraa sagantaan piriimer liigii Beetkiing Itiyoophiyaa 25faa kan biraan Itiyoo elektiriikii fi Machaal jidduutti galgala sa’aatii 12:00tti nitaphatama. Itiyoo elektiriik qabxii 11’n sadarkaa xumuraa 16ffaa qabatee sadarkaa gadibu’aarratti argama. Machaal ammoo qabxii 32’n sadarkaa 11ffaarra jira. Itiyoo elektiriik taphoota shan walitti aanan taphateen homaa hinmo’annee. Afur mo’amee tokkoon walqixa baheera. Morkataansaa Machaal taphoota shan walitti aanan taphateen al sadii mo’atee, al lama mo’ameera. Itiyoo elektiriik tapha har’aatiin yoo mo’ame ykn walqixa yoo bahe piriimer liigiirraa gadi bu’uusaa kan mirkaneeffate kilaba lammaffaa nita’a. Lagaxaafoo Lagadaadhii dhihoo kana Piriimer liigiirraa gadi bu’uunsaa niyaadatama. Kilaboonni lamaan taphni marsaa jalqabaa taasisan qabxii tokkoo fi tokkoon walqixa xumuramuunsaa nibeekama. Haala walfakkaatuun taphoota torbee 25ffaa kaleessa taphatamaniin Bunni Sidaamaa Faasiil Kanamaa goolii 1 fi 0’n akkasumasa magaalaan Dirreedawaa magaalaa Walqixxee goolii 2 fi 1’n mo’ateera.
Taphoonni Piriimer liigiin Itiyoophiyaa torbee 25ffaa har’as nitaphatau
May 22, 2023 115
Caamsaa 14/2015 (TOI) – Sagantaa piriimer liigii torbee 25ffaan oolmaa guyyaa sadaffaatiin har’a taphoonni lama Istaadiyeemii Yunivarsiitii Hawaasaatti nitaphatamu. Guyyaa keessaa sa’aatii 9tti Faasiil Kanamaan Buna Sidaamaa waliin nitaphatu. Faasiil Kanamaan qabxii 37’n sadarkaa shanaffaa akkasumas Bunni Sidaamaa qabxii 30’n sadarkaa 12ffaarratti argama. Faasiil Kanamaan taphoota liigichaa shan Kanaan dura taphateen sadii mo’atee tokko mo’amee al tokko walqixa baheera. Morkataansaa Bunni Sidaamaa taphoota shan keessaa sadii mo’atee lama mo’ameera. Kilaboonni lamaan tapha marsaa jalqabaa taphataniin Faasiil Kanamaan goolii 4 fi 2’n mo’achuunsaa niyaadatama. Sagantaa Piriimer liigii Beetkiingii Itihioophiyaa torbee 25ffaa kan biraatiin magaalaan Walqixxee galgala sa’aatii 12tti magaalaa Dirreedawaa waliin nitaphatu. Magaalaan Walqixxee qabxii 29’n sadarkaa 13ffaarratti yemmuu argamu magaalaan Dirreedawaa qabxii 30’n sadarkaa 11ffaarra jira. Magaalaan Walqixxee taphoota liigichaa darbe shan taphateen lama mo’atee, tokkoon mo’amee al lama qabxii qooddateera. Morkataansaa magaalaan Dirreedawaa taphoota shan darbaniin al lama mo’atee sadii mo’atameera. Kilaboonni lamaan tapha marsaa jalqabaa taasisaniin goolii lamaa fi lamaan xumuramuunsaa niyaadatama. Haala wal fakkaatuun piriimer liigii Beetkiingii Itiyoophiyaa torbee 25ffaan Hadiyyaa Hoosaa’inaa magaalaa Bahaardaar akkasumas Liigicha dursaa kan jiru Qiddus Goorgis Walaayittaa Diichaa goolii Walfakkaataa 2 fi 1’n mo’ataniiru.
Taphoonni piriimer liigii Itiyoophiyaa torbee 25ffaa har’aa kaasee nitaphatamu
May 20, 2023 176
Caamsaa 12/ 2015 (TOI) – Sagantaan piriimer liigii Itiyoophiyaa torbee 25ffaa taphoota lama har’a taphatamaniin nijalqabama. Magaalaan Adaamaa magaalaa Arbaa Minci waliin guyyaa keessaa sa’aatii 9:00tti Istaadiyeemii Yunivarsiitii Hawaasaatti nitaphatu. Magaalaan Adaamaa qaxii 32’n sadarkaa 8ffaa akkasumas magaalaan Arbaa Minci qabxii 25niin sadarkaa 14ffaa qabatee sadarkaa gadu bu’aa keessatti argama. Magaalaan Adaamaa taphoota piriimer liigii walitti aansee taphate shaniin lama mo’atee, tokkoon mo’amee, al lama walqixa baheera. Morkataansaa magaalaan Arbaa Miinci taphoota shan taphateen homaa hinmo’anne. Al tokko mo’ateera, al afur ammoo qabxii qooddateera. Kilaboonni lamaan tapha marsaa jalqabaa taphataniin magaalaan Arbaa Minci goolii 1 fi 0’n mo’achuunsaa niyaadatama. Taphni piriimer liigii beetkiing Itiyoophiyaa torbee 25ffaa marsaa lammaffaa buna Itiyoophiyaa fi Lagaxaafoo Lagadaadhii jidduutti galgala sa’aatii 12:00tti taphatama. Bunni Itiyoophiyaa qabxii 34’n sadarkaa 5ffaa akkasumas Lagaxaafoo Lagadaadhii qabxii 11’n sadarkaa 16ffaa isa dhumaa qabatee sadarkaa gadi bu’aarratti argama. Bunni Itiyoophiyaa taphoota shaman darban taphateen lama mo’atee, tokkoon mo’ameera. Al lama ammoo Walqixa baheera. Morkataansaa Lagaxaafoo Lagadaadhii taphoota shan taasiseen homaa hinmo’anne. Afuriin mo’atee altokko ammoo qabxii qooddateera. Kilaboonni lamaan tapha marsaa jalqabaa taasisaniin goolii 2 fi 2 walqixa xumuramuunsaa niyaadatama. Bunni Itiyoophiyaa Lagaxaafoo Lagadaadhii mo’atee magaalaan Arbaa Minci magaalaa Adaamaa yoo mo’ate Lagaxaafoo Lagadaadhii taphni shan osoo hafuu kilaba piriimer liigiirra bu’u kan jalqabaa ta’a. Sagantaan piriimer liigii Beetkiing Itiyoophiyaa torbee 25ffaa amma Caamsaa 15 bara 2015tti nitura.
Eegumsa naannoofi haala qilleensaa
Naannoo Oromiyaatti sagantaa ashaaraa magariisaa baranaaf biqiltuun biiliyoona 4 ol qophaa’eera-Biiroo qonnaa naannichaa
May 25, 2023 95
Caamsaa 17/2015 (TOI)- Naannoo Oromiyaatti sagantaa ashaaraa magariisaa baranaaf biqiltuun biiliyoona 4 ol qophaa’uusaa biiroon qonnaa naannichaa beeksise. Itti aanaa itti gaafatamaan biiroo qonnaa naannoo Oromiyaa Eliyaas Kadir, sagantaa ashaaraa magariisaa marsaa 4ffaaf naannoo Oromiyaatti biqiltuuwwan biiliyoona 4 ol dhaabamuusaanii dubbataniiru. Biqiltuuwwan ashaaraa magariisaan dhaabaman madaallii naannawaa eeguun hojii eegumsa biyyoo fi bishaanii fooyyessuun qooda olaanaa bahaa akka jiran ibsaniiru. Sagantaa ashaaraa magariisaa baranaatiif naannichatti biqiltuuwwan biiliyoona 4 tuqaa 9 qophaa’uusaa eeranii, biqiltuuwwan fuduraaf xiyyeeffannoon kennamee qophiin taasifamaa akka ture dubbataniiru. Bakka biqiltuun dhaabamu filachuu fi qophiin boollaa dursee jalqabamuusaa ibsaniiru. Waggoottan arfan darban sagantaa ashaaraa magariisaatiin naannichatti biqiltuuwwan biiliyoona 13 tuqaa 6 dhaabamuu eeranii, kana keessaa dhibbantaan 88 tuqaa 6 qabateera jedhan. Yuunivarsiitii Haroomayaa waliin ta’uun baatii bonaa sululoota kuma 6 fi 450 irratti hojiin eegumsa biyyoo fi bishaanii hojjetamuusaa dabalanii ibsaniiru. Kana malees lafti heektaarri kuma 500 ol kan qullaatti hafe tuttuqaan ala taasisuun akka danda’ame Waxabajjii 15 bara 2015 irraa kaasee sadarkaa naannootti sagantaan ashaaraa magariisaa akka adeemsifamu eeranii, kanaafis kutaalee hawaasaa hedduu tola ooltummaan hirmaachisuuf haaldureen xumuramuu dubbataniiru. Sagantaa ashaaraa magariisaa bara kanaatiin sadarkaa biyyaalessaatti qophiin biqiltuu biiliyoona 6 tuqaa 5 taasifamaa akka jiru ministirri muummee doktar Abiyyi Ahimad beeksisuunsaanii niyaadatama.
Balaa uumamaa ittisuuf sirni akeekkachiisa dursaa cimaan diriirfamuu qaba jedhame.
May 23, 2023 123
Caamsaa 15/2015 (TOI): Balaa uumamaa sababa jijjiirama qilleensaatiin mudatan ittisuuf sirni akeekkachiisa dursaa cimaan diriirfamuu qaba jedhame. Yaa'ii Kongireesii Dhaabbata Meetirooloojii Addunyaa 19ffaa Siwiizarlaand Jeeneevaatti gaggeeffamaa jiru irratti hirmaataa kan jira Deetaan Ministira Bishaaniifi Inarjii doktar Abrihaam Addunyaa jijjiiramni qilleensaa balaa uumamaa kanneen akka hongee, lolaa, ibidda bosona, fi sigiga lafaa fiduu rakkoo dinagdeefi hawaasumma cimaan akka umamu sababa ta’uu ibsaniiru. Itoophiyaatti Kibbaafi Kibba bahaatti akkasuma biyyoota ollaatti hongeen walitti aansee waggoota shaniif ture namootaafi qabeenyaarraan miidhaa guddaa geesisuu akka fakkeenyaatti eeraniiru. Balaawwaan tasaa ittisuuf sirna akeekkachiisaa dursaa diriirsuun cinaatti eegumsafi kununsaa naannoof xiyyeeffannoon addaa kennamuu akka qabu eeranii, hojiin ashaaraa magariisaa Itoophiyaan hojjechaa jirtu akka fakkeenyaatti fudhatamuu qaba jedhaniiru. Sirna akeekkachiisa dursaa cimaa diriirsuu fi odeeffannoo dafanii kennuunis rakkoolee jijjiirama qilleensaatiin mudatu furuuf tarkaanfiiwwan fudhatamuu qaban keessaa isa tokko ta’uu ibsaniiru. Itti dabaluunis sirni akeekkachiisa dursaa hordoffii fi to’annoo haayidiroo-meetirooloojikaalaa cimaa, bu’uuraalee misoomaa fi qindoomina qooda fudhattoota damichaa akka barbaadu ibsaniiru. Odeeffannoon fuula miidiyaa hawaasaa Ministeera Bishaanii fi Inarjii irraa argame akka mul’isutti, Kongireessiin Dhaabbata Meetirooloojii Addunyaa 19ffaan Siwiizarlaand Jeeneevaatti gaggeeffamaa jiru guyyoota 10 dhufaniif itti fufa.
Baay’inaan Kan Dubbifaman
Komishiniin Naamusaa fi Farra Malaammaltummaa Federaalaa 'Appilikeeshinii' namoonni eeruu kennaniifi ragaa kennaan itti fayyadamuu danda'an ifa godhe.
Mar 3, 2023 1373
Guraandhala 24/2015(TOI) - Komishiniin Naamusaa fi Farra Malaammaltummaa Federaalaa guyyaa har'aa 'Appilikeeshinii' namoonni eeruu ittiin kennaniifi ragaa ittiin eeraan fayyadamuu danda'an 'Public Feedback System' jedhamu ifa godhe. Komishinichi Bulchiinsa Nageenya Odeeffannoo waliin ta’uun Appilikeeshinii kana akka hojjete eerameera. Appichi afaanota biyya keessaa shaniin tajaajila kan kennu ta'uun himaeera. Komishinarri Komishinii Naamusaa fi Farra Malaammaltummaa Federaalaa Dooktar Saamu’eel Urqatoo akka jedhanitti, komishinichi hojiiwwan jijjiramaa hojjechaa jiru milkeesuuf teeknooloojiiwwan fayyadamaa jiraachuu ibsaniiru. Appilikeeshinichi hojii kan ariifachiisuufi haleellaa fi sodaachisaa ragaa eertootaa fi odeeffannoo kennitootarra gahu kan ittisu ta'uu himaniiru. Kana hordofuun hawaasni karaa appilikeshinii 'Public Feedback System'' yaada kennuudhaan itti gaafatamummaa biyyaalessaa isaa ba'uu qabu gaafataniiru. Daarektarri Olaanaa Bulchiinsa Nageenya Odeeffannoo Obbo Solomoon Sookaa akka jedhanitti, appilikeeshinii kana haleellaa saayibarii eegumsii cimaan kan taasifamuuf ta'uu himaniiru. Waajjira Ministira Muummeetti deetaan dhimmoota Kaabinee obbo Tasfaayee Dhaabaa akka jedhanitti, malaammaltummaa ittisuuf dhaabbanni tokko qofaan hojjetee milkaa'uu hin danda'u. Kanaaf lammileen hunduu miira itti gaafatamummaa qabuun malaan maltummaa ittisuuf hirmaachuu qabu jedhaniiru.
Tajaajilli oduu Itiyoophiyaa Marsariitii Afaan Faransaayii fi Tigreetiin odeeffannoo qaqqabaa taasisu jalqabsiise
Mar 4, 2023 1091
Guraandhala 25/2015 (TOI)- Tajaajilli Oduu Itiyoophiyaa marsariitii haaraa odeeffannoowwan biyya keessaa fi idil addunyaa afaan Faransaayii fi Afaan Tigreetiin qaqqabaa taasisu jalqabsiise. Hojii raawwachiisaan olaanaa dhaabbatichaa Ob. Seeyfee Darribee fi Itti aantuu hojii raawwachiiftuuejensii nageenyaa weebii infoormeeshinii Tigisti Haamiid marsariitii haaraa kana hojii jalqabsiisaniiru. Sdministireetariin marsariitii dhaabbatichaa Heenook Abiyyi sirna jalqabsiisaa kanarratti akka jedhanitti, marsariitiin haaraan afaanota addaddaan odeeffannoowwan qulqullina walfakkaatuun qaqqabsiisuu akka danda’utti kan hojjetamedha. Marsariitiin biraandii dhaabbatichaarratti hundaa’uun qophaa’e kun gama qulqullina odeeffannoo fi nageenyummaanis amansiisaa ta’ee tajaajila akka kennu karaa ejensii nageenya weebii infoormeeshinii hojjetamuusaa ibsaniiru. Marsariitiin kun afaan Ingilizii, Arabaa, amaaraa,fi afaan Oromoo Kanaan dura ittiin hojjetamaa ture dabalatee dhiheenya akka haaraatti kan jalqaban Afaan Faransaayii fi Tigree dabaluun tajaajila akka kennu taasifamee akka hojjetame beeksisaniiru. Hojii raawwachiisaa olaanaa Tajaajila Oduu Itiyoophiyaa Ob. Seeyfee Darribee akka jedhanitti, TOI;n hojiiwwan dhimmoota biyyaa Itiyoophiyaa ijaaran hawaasa addunyaaf beeksisan hojjrchaa jira. Marsariitiin haaraan amma ifoome kaayyoo kana raawwachiisuuf kan deeggarudha jedhanii, amansiisummaa fi nageenyummaansaa eegamee tajaajila ammayyaa kennuu akka dandeessisu ejensii nageenya weebii infoormeeshinii hojjetamuusaa dubbataniiru. Fuula duras TOI’n hojiiwwan ejensii nageenya weebii infoormeeshinii waliin ta’uun misooma damee kanaa n hojjetu cimsee akka itti fufu dubbataniiru. Daarektarri itti aantuu muummee ejensii nageenya weebii infoormeeshinii Tigisti Haamiid gamasaaniin dhaabbannisaanii hojiiwwan nageenya dhaabbilee sabquunnamtii eegsisuuf dandeessisan hojjechaa akka jiru ibsaniiru. TOI waliinis rakkoolee quunnamuu danda’an qolachuuf waliin hojjechuurra darbee fuula duras dhimmoota biroorratti hojiiwwan hariiroo qaban guddisan akka cimsan ibsaniiru. Itti gaafatamtoonni olaanoo fi ogeessonni dhaabbilee lamaanii sagantaa jalqabsiisaa marsariitii kanarratti argamaniiru.
Gabaasa addaa
Tajaajila Oduu Itiyoophiyaa
2015