Hawaasummaa - ENA Afaan Oromoo
Hawaasummaa
Yaa’iin waloo ministeera haqaa fi biirolee haqaa naannolee 7ffaan naannoo Somaalee magaalaa Jigjigaatti taa’amaa jira
Feb 14, 2025 28
Guraandhala 7/2017(TOI)- Yaa’iin waloo ministeera haqaa fi biirolee haqaa naannolee 7ffaan naannoo Somaalee magaalaa Jigjigaatti taa’amaa jira. Yaa’iin waloo kun mata duree “qindoominni qaamolee haqaa cimaan amanamummaa ummataa mirkanaa’eef” jedhuun taa’amaa jira. Bulchaan naannoo Somaalee obbo Musxafee Mahaammad, ministirri haqaa Haannaa Ar’ayasillaasee, de’eetaawwan ministraa fi hooggantoonni olaanoo ministeericha yaa’icharratti argamaniiru. Akkasumas hooggantoonni biiroleen haqa fi abbaa Alangaa naannoo, komishinaroonni poolisii fi hooggantoonni biroon argamaniiru. Gabaasni raawwii hojii wlakkaa waggaa ministeera haqaa fi biirolee haqaa naannolee bara bajataa 2017 yaa’ii guyyoota lamaaf taa’amurratti dhihaatee nimari’atama.
Itiyoophiyaa fi Chaayinaan damee haqaan waliin hojjechuuf waliigalan
Feb 14, 2025 27
Guraandhala 7/2017(TOI)- Itiyoophiyaa fi Chaayinaan damee haqaan waliin hojjechuuf waliigaltee mallatteessaniiru. Gama Itiyoophiyaatiin ministirri haqaa adde Haannaa Ar’ayasillaasee, gama Chaayinaan ministirri haqaa rippaabiliikii ummata Chaayinaa Hiroong waliigalticha mallatteessaniiru. Waliigaltichi biyyoonni lamaan damee haqaan leenjiiwwan gabbisa dandeettii mijeessuuf, qorannoo Fooransiikii, abbaa muri araaraa, deeggarsa seeraa bilisaa irratti muuxannoo walii qooduuf kan dandeessisu ta’uun ibsameera. Akkasumas teeknooloojiiwwan damee kana ammayyeessuu dandeessisan walljijjiiruu, ogeeyyotaaf carraa hojii uumuu fi waajjiraalee ministeera haqaa biyyoota lamaanii jidduutti qindoominaa uumuun waliin hojjechuuf nidandeessisa jedhameera. Sanadiin walii galtee mallatteeffame kun dhaabbilee biyyoota lamaanii jidduutti tumsa damee haqaa Kanaan dura ture kan cimsu ta’uu odeeffannoon TOI’n ministeera haqaarraa argate nimul’isa.
Riifoormiin damee barnootaa Finfinneetti taasifame bu’aa agarsiisaa jira-Biiroo barnootaa Finfinnee
Feb 10, 2025 138
Guraandhala 3/2017(TOI)- Riifoormiin damee barnootaa Finfinneetti taasifame qulqullina barnootaa eegsisuurraa eegalee bu’aa agarsiisaa akka jiru Biiroo barnootaa bulchiinsa magaalaa Finfinnee beeksise. Itti aanaa biirichaa obbo Diinaa’ol Caalaa Turtii TOI waliin taasisaniin akka ibsanitti, bulchiinsa magaalattiitti hojiiwwan riifoormii qaqqabiinsaa fi qulqullina barnootaa mirkaneessuu dandeessisan hojiirra oolaa jiru. Manneen barnootaa mijataa taasisuu, reeshiyoo barataa fi barsiisaa guddisuu, barattoonni barumsarraa akka hinhafne gochuu irratti hojjetamuu kaasaniiru. Haala Kanaan meeshaaleen barnootaa fi yuuniifoormiin barattootaa guutamanii akka dhihaatan akkasumas barattoonni Wixataa amma Jimaataatti guyyaatti al lama soorata akka argatan taasifamuu himaniiru. Barattoonni beekumsa erragaa fi dandeettii afaan ingilizii tutoriyaalii fi tooftaalee garagaraan akka cimsan tarsiimoon qophaa’ee milka’inaan hojjetamaa akka jiru ibsaniiru. Hojii jijjiiramaan asitti hojjetameen hojiin riifoormii barnootaa qulqullina barnootaa mirkaneessuutiin qabxiin barattootaa fooyya’uusaa beeksisaniiru. Gama biraatiin biiroo nageenyaa fi tasgabbii waliin ta’uun wantoota barnoota jeeqan kan naannawa mana barumsaatti argaman hordofuu fi to’achuun sirni baruu fi barsiisuu karaa anagaa akka adeemsifamu ta’uu kaasaniiru. Baatiiwwan jahan darban tarkaanfii gochoota barumsa jeeqanirratti fudhatameen baruu fi barsiisuurratti bu’aan gaariin argamuu dubbataniiru. Akka ibsa itti aanaa biirichaatti, odeeffannoo barattootaa fi manneen barnootaa karaa dijitaalaan akka walitti hidhamanii gochuun hojiin bu’a qabeessi hojjetamuu dubbataniiru. #Itiyoophiyaa #Tajaajila Oduu Itiyoophiyaa #TOI
Naannoo Oromiyaatti waggoottan lamaan darban manneen dawaa ummataa 515 banamanii tajaajila kennaa jiru-Biiroo Fayyaa Naannichaa
Feb 10, 2025 153
Guraandhala 3/2017(TOI)- Naannoo Oromiyaatti waggoottan lamaan darban manneen dawaa ummataa 515 banamanii tajaajila kennaa akkaa jiran Biiroon Fayyaa Naannichaa beeksise. Naannichatti hanqinni dawaa akka hin uumamnee fi gaaffiin tajaajila fayyaa lammiilee deebii akka argatu dhiheessii dawaa bal’isuun hojjetamaa akka jiru ibsameera. Tajaajila fayyaa fi dhiheessii dawaa naannichaa ilaalchisuun TOI ‘n itti aanaan hoogganaa biiroo fayyaa naannichaa Dr. Bokonaa Guutaa haasofsiiseera. Dr. Bokonaan ibsa kennaniin, dhiheessii fi qaqqabiinsa dawaa bal’isuun hojiileen milkaa’oon hojjetamuusaanii eeraniiru. Gama Kanaan xiyyeeffannoo addaatiin sagantaan bahee manneen dawaa baay’inaan ijaaramanii tajaajila akka kennan taasifamuu kaasaniiru. Waggoota lamaan darban manneen dawaa hawaasummaa 515 banamanii tajaajila kennaa akka jiran Dr. Bokonaan dubbataniiru. Manneen dawaa ummataa mootummaan ijaaramanii mootummaan dawaaf deeggarsa taasisuun hawaasni gatii mootummaan baaseen haqa qabeessaan fayyadamaa ta’uu eeraniiru. Deeggarsa taasifameen hawaasni dawaa manneen dawaatti hin argamne argachuu isaatti ummanni itti quufuusaa eeranii, kanaanis bu’aan guddaan argamuu himaniiru. Hanqina dawaa maddarraa dhabamsiisuuf dawaalee alaa galfamanis ta’e kan jira teeknooloojii fayyadamuun raabsuun, hanna hambisuu fi qabannaa fi itti fayyadama dawaa irratti hordoffiin taasifamaa jira jedhaniiru.
Itiyoophiyaan kunuunsa Fayyaa kan jalqabaa gabbisuun, sirni fayyaa cimaan akka jiraatu hojjechaa jirti-Dr. Maqdas Dhaabaa
Feb 9, 2025 117
Guraandhala 2/2017(TOI)-Itiyoophiyaan kunuunsa Fayyaa kan jalqabaa gabbisuun, sirni fayyaa cimaan akka jiraatu kutannoon hojjechaa jirti jedhan ministirri Fayyaa Dr. Maqdas Dhaabaa. Walgahiin Boordii hojii raawwachiisaa dhaabbata Fayyaa idil addunyaa 156ffaan Itiyoophiyaan miseensa itti taate Siwiizarlaand Jenevaatti taa’amaa jira. Doktar Maqdas Dhaabaa waltajjicharratti Itiyoophiyaan kunuunsa Fayyaa jalqabaa gabbisuun, sirni Fayyaa cimaan akka jiraatu kutannoon hojjechaa jirti jedhaniiru. Sirna Fayyaa bu’ura Fayyaa egereef, oomisha galtee waldhaansaa biyya kan keessaa guddisuuf, tajaajila fayyaa qulqullina qabu guutuu fi hojjetaa kunuunsa Fayyaa ga’oomaa horachuuf xiyyeeffannoon hojjetamaa akka jiru dabalanii ibsaniiru. Dhaabbanni fayyaa addunyaa fi qaamoleen deeggartootaa biroon galma tajaajila fayyaa qulqullina qabu, haqa qabeessa hawaasaan gahuuf galma qabame milkeessuuf deeggarsa garagaraa akka itti fufan gaafachuusaanii odeeffannoon ministeericharraa argame nimul’isa. Waltajjichi hirmaannaa fi fudhatama Itiyoophiyaan biyyoota biroo waliin qabdu cimsuun gama dippilomaasii fayyaatiin shoora olaanaa bahachuuf kan dandeessisu yoo ta’u ajandaawwan Fayyaa wayitaawaa idil addunyaa irratti yaa’ii idil addunyaaf yaada murtoo akka dhiheessu ni’eegama. #Tajaajila oduu Itiyoophiyaa #TOI #Fayyaa
Daarektarri olaantuu IMF Kiriistaaliinaa Joorjiiyeevaa jiddu galeessa haaromsaa fi gabbisa dandeettii ‘Lenegeewaa seetooch’(dubartoota egereef) dawwatan.
Feb 8, 2025 123
Guraandhala 1/2017(TOI)- Daarektarri olaantuu dhaabbata maallaqaa idil addunyaa ‘IMF’ Kiriistaaliinaa Joorjiiyeevaa jiddu galeessa haaromsaa fi gabbisa dandeettii ‘Lenegeewaa seetooch’(dubartoota egereef) fi mana barumsaa bultii birihaan qaroo dhabeeyyii dawwataniiru. Daarektarri olaantuu Itiyoophiyaatti daawwannaa hojii taasisaa jira kun, Kanaan dura ministira maallaqaa Ahimad Shidee fi hooggantoota mootummaa olaanoo waliin marii taasisuun isaanii nibeekama. Sa’aatii boodas jiddu galeessa haaromsaa fi gabbisa dandeettii ‘Lenegeewaa seetooch’ (dubartoota egereef) fi mana barumsaa bultii birihaan qaroo dhabeeyyii dawwataniiru. Kiriistaaliinaan guyyoota lama Itiyoophiyaa keessa turaniin, guddina dinagdee Itiyoophiyaa, imaammattoota dursi kennamanii fi riifoormii dinagdeerratti ministira muummee Dr. Abiyyi Ahimad fi hooggantoota mootummaa olaanoo waliin akka mari’atan eegama. Kiriistaaliinaan damee dhuunfaarra kan hojjetan waliin cdaldalaa fi carraalee dinagdee Itiyoophiyaan qabdu irratti yaada akka waljijjiiran ibsameera. Daawwannaan daarektara olaantuu kun ‘IMF’ carraaqqii Itiyoophiyaan guddina dinagdee cimaa fi itti fufiinsa qabuuf taasiftu deeggaruuff kutannoo qabu kan agarsiisu akka ta’e himameera. Kiristaaliinaa Joorjiiyeevaa A.L.A bara 2019 Itiyoophiyaatti daawwannaa hojii taasisuusaanii odeeffannoon ministeerichaa yaadachiiseera.
Labsiin Sirna Galmee Siviilii fi Maatii ragga’e
Feb 6, 2025 172
Amajjii 29/2017(TOI)-Manni marii bakka bu’oota ummataa labsii Sirna Galmee Siviilii fi Maatii raggaase. Manni marichaa walgahii idilee 18ffaa bara hojii waggaa afraffaa adeemsiseera. Koreen dhaabbataa hariiroo alaa fi dhimmoota nageenyaa wixinee labsi sirna galmee siviilii fi maatii murteessuuf bahe ilaalchisuun gabaasa fi yaada murtoo dhiheessee dhaggeeffateera. Walitti qabaan koree dhaabbataa Dr. Diimaa Nagoo, galmeen Siviilii fi maatii tajaajiloota mootummaa si’achiisuu fi odeeffannoo galmeewwan taateewwa ijoo lammiilee bifa qindaa’een qabachuuf nidandeessisa jedhaniiru. Taateewwan ijoo fi galmeen maatii sirnaan fi yeroon galmaa’an karoorota misoomaa hawaasummaa, dinagdee fi siyaasaa milkeessuun lammiilee fayyadamoo taasisuuf shoora olaanaa akka qaban eeraniiru. Haala Kanaan labsiin Siviilii fi Maatii Itiyoophiyaanotarra darbee lammiileen biyya alaa Itiyoophiyaa keessa jraatan akka galmaa’anii fi eegumsi nageenyaa caalaan akka jiraatu akka dandeessisu kaasaniiru. Qaamoleen labsichi isaan ilaallatu akkaataa aangoo fi itti gaafatama kennameefiin qindoominaan akka hojjetan carraa ni’uuma jedhaniiru. Daarektarri olaanaa Immigireeshinii fi tajaajila lammummaa Salaamaawiit Kaasaa gamasaaniin, labsii Kanaan dura tureen galmeen Siviilii sirnaan qindaa’ee waan hin kaa’amneef imalaa fi dhimmoota hawaasummaa fi dinagdeerratti hanqina uumeera jedhaniiru. Biyyoonni biroo galmeen Siviilii fi Matii cimaa waan qabaniif tajaajiloota si’ataa fi ariifataa gochuu akka danda’an eeraniiru. Dhalootaa fi gaa’ila dabalatee taateewwan ijoo sirnaan galmeessanii qabachuun qophii imaammata misooma biyyaa fi irra deebi’anii ilaaluuf murteessaadha jedhan. Labsichi galmeewwan Siviilii fi maatii naannawoota biyyattii hundatti taasifamaniif teeknooloojiin deeggaramuun karaa walsimeen akka ta’u kan gargaaru ta’uusaa eeraniiru. #Tajaajila Oduu Itoyoophiyaa #Itiyoophiyaa #TOI
Tajaajilli immigireeshinii fi lammummaa hojii riifoormii jalqabe caalaatti cimsuu qaba
Feb 5, 2025 127
Amajjii 28/2017(TOI)- Tajaajilli immigireeshinii fi lammummaa hojii riifoormii jalqabe caalaatti cimsuu akka qabu mana maree bakka bu’ota ummataatti koreen dhaabbataa hariiroo alaa fi dhimmoota nageenyaa hubachiise. Koreen dhaabbataa kun tajaajila immigireeshinii fi lammummaa daawwateera. Miseensonni koree dhaabbataa hojiilee tajaajila maamiltootaa keessumaa qophii sanada imalaa, haaromsa paaspoortii, paaspoortii haaraa fi kenniinsa paaspoortii elektirooniksii ilaalchisuun hojjetamaa jiran ilaaleera. Walitti qabduun itti aantuu koree dhaabbataa hariiroo alaa fi dhimmoota nageenyaa Dr. Fatihii Mahidii akka jedhanitti, hojiilee riifoormii dhaabbatichi hojjechaa jiru ilaaluusaanii dubbataniiru. Tajaajilichi teeknooloojiiwwan ammayyaa hojeessuun fi hojmaatota haaraa diriirsuun hojmaatilee badaa hir’isuuf hojiin hojjetamaa jiru jajjabeessaadha. Tajaajilichi fuuldura tajaajila si’ataa kennuuf si’aayinarratti xiyyeeffatee hojjechuun fi hojiilee riifoormii jalqabaman cimsee itti fufsiisuu akka qabu hubachiisaniiru. Koreen dhaabbataa kun gama Kanaan deeggarsa barbaachisu akka taasisus mirkaneessaniiru. Daarectarri olaanaa tajaajila immigireeshinii fi lammummaa Salaamaawiit Daawit gamasaaniin tajaajilichi rakkoo walxaxaa keessa tur keessaa bahuuf riifoormii taasisaa jira jedhaniiru. Riifoormii taasiseenis bu’aaleen abdachiisaan argamaa akka jiru beeksisaniiru. Caalaatti bu’a qabeessa ta’uuf hojmaatilee teeknooloojii diriirsuun qaqqabiinsasaa bal’isuuf xiyyeeffannoon hojjechaa akka jiru dubbataniiru. Haala Kanaan maallaqa karaa seeraan alaa borsaa namoota dhuunfaa keessa gala ture kaaznaa mootummaa akka galu dandeessisuusaa ibsaniiru. Tajaajilamtoonni gamasaaniin tajaajila tajaajilichi kennaa jiru fooyya’uu ibsanii, caalaatti cimsee akka itti fufu dubbataniiru. #Tajaajila Oduu Itiyoophiyaa #Itiyoophiyaa #TOI
Af-yaa’iin mana maree Federeeshinii Obbo Aganyoo Tashaagar hojiilee garagaraa Yuunivarsiitii Jiinkaatti hojjetaman nidaawwatu
Feb 5, 2025 125
Amajjii 28/2017(TOI)- Af-yaa’iin mana maree Federeeshinii fi walitti qabaan boordii hooggansa hojii Yuunivarsiitii Jiinkaa Obbo Aganyoo Tashaagar hojiilee garagaraa Yuunivarsiitichatti hojjetaman nidaawwatu. Afyaa’ichi haala barumsaa Yuunivarsiitichaa, qorannoo fi qu’annoo,cehumsa teeknooloojii fi hojiilee tajaajila hawaasummaa akka daawwatan ibsameera. Keessumaa Yuunivarsiitichi hojiilee qulqullina barnootaa eegsisuuf hojjetu akka qoratan beekameera. Pirezidaantiin Yuunivarsiitichaa Dr. Kusee Guddiishuu fi miseensonni olaanoo godina Arrii fi bakka bu’oonni hawaasa naannoo Obbo Aganyoo Tashaagar buufata xiyyaaraa Jiinkaa wayita gahan simataniiru. #Itiyoophiyaa #Tajaajila Oduu Itiyoophiyaa
Ministirri Mufariyaat Kaamiil hojiilee tumsaa jalqabamanii fi kallattii xiyyeeffannoo fuulduraa ilaalchisuun bulchaa bulchiinsaa Ashaadlii Hasan waliin mari’atan
Feb 5, 2025 108
Amajjii 28/2017(TOI)- Ministirri hojii fi dandeettii Mufariyaat Kaamiil hojiilee tumsaa jalqabamanii fi kallattii xiyyeeffannoo fuulduraa ilaalchisuun bulchaa bulchiinsaa Ashaadlii Hasan waliin mari’ataniiru. Mariin kunis kennaa misoomaa naannoo sirnaan fayyadamuun damee dandeettii fi carraa hojii uumuutiin fayyadamummaa hawaasaa mirkaneessuu irratti kan xiyyeeffate akka ture ministiriittiin ergaa fuula miidiyaa hawaasummaasaanii irratti dabarsaniin ibsaniiru. Fuulduras dandeettii naannichi misoomuuf qabu adeemsa Kanaan beekumsaa fi dandeettii akkasumas cehumsa teeknooloojii dhugoomsuu fi carraa hojii bal’aa fi qulqullina qabu uumuun haala danda’amurratti bal’inaan mari’achuu isaaniis eeraniiru. Caalaatti hammataa, egeree,hawaasa haalli jireenyaasaa fooyya’ee fi badhaadhe uumuuf yaalii hunda galeessa gochuufis waliigalteerra geenyeerra jedhaniiru. Hojiin qindaa’aan akka milkaa’uu fi fayyadama waliigalaa hawaasaa mirkaneessuuf hooggansa cimaa bulchaan bulchiinsaa Ashaadlii Hasan kennaa jiraniifis galateeffataniiru.
Naannoo Oromiyaatti tatamsa'ina dhukkuba Busaa fi miidhaa inni geesisu hiri'isuun danda'ameera
Feb 3, 2025 153
Amajjii 26/2017(TOI)- Naannoo Oromiyaatti tattaaffi babal'ina dhibee busaa to'achuuf taasifameen tatamsa'ina dhukkubichaa fi miidhaa sababa dhukkubichaan qaqqabu hir'isuun danda'amuu Biiroon Fayyaa naannichaa beeksise. Itti aanaan hogganaa biiroo Fayyaa Oromiyaa Doktar Bokonaa Guutaa TOI'tti akka himanitti; waggoota daraban tatamsa'inni dhibee busaa fi baay'inni namoota dhukkubichaan qabamanii dabalee ture. Bara bajataa kana ji'oota jahan darban garuu naannichatti qooda fudhatoota sadarkaan jiran waliin ta'uun ganda irraa jalqabee hojii hojjetameen tatamsa'inaa fi lakkoofsa namoota dhukkubichaan qabamanii hiri'isuun danda'ameera. Naannichatti dhukkubni busaa miidhaa geesisaa kan ture sababa hanqina qorichaan qofaa osoo hin taane; haala raabsa qorichaa fi itti fayyadama isaarratti hanqinni waan tureef akkasuma hojiiwwan dhukkubicha ittisuuf barbaachisan sirritti hojjetamuu dhabuurra kan maddedha jedhaniiru. Hanqinni qoricha dhukkuba busaa akka hin mudanne Biiroon Fayyaa Oromiyaa dhaabbilee deeggartootaa waliin hojjecha turuu eeranii; dabalataan mootummaan naannicha bajata dabalataa ramaduun qorichi akka hundaa qaqqabu taasiseera jedhaniiru. Kanaanis tatamsa'ina dhibichaa ittisuu fi sababa dhukkubichaan miidhaa qaqqabu hiri'isuu irratti hojiin bu'a qabeesa ta'e hojjetameera jedhaniiru. Ta'us garuu mallattoon dhukkuba kana ammas hawaasa keessa waan jiruuf raabsaa qorichaa fi fayyadama isaa irratti hojjechuu qofaa osoo hin taane hojii dursanii ittisuu kanneen biroo irrattis haalaan hojjetamu akka qabu hubachiisaniiru. Haaluma kanaan bakka walhormaata bookee busaa balleesuu fi qulqulleesuu, Agoobara karaa sirriin fayyadamuu akkasuma gorsa fi waldhaansa fayyaa ogeeyyiin fayyaa kennan karaa sirriin hojiirra oolchuun dhukkubicha ittisuun barbaachisaadha jedhaniiru.
Itiyoophiyaan lammiilee Indiyaa balaa Festivaala irratti mudateen lubbuun isaanii darbeef gaddushee ibsite
Jan 31, 2025 193
Amajjii 23/2017(TOI) - Itiyoophiyaan lammiilee Indiyaa balaa Festivaala Indiyaatti qophaa'e irratti mudateen lubbuun isaanii darbe 15’f gadduushee ibsiteetti. Ministirri Dhimma Alaa ibsa baaseen Festivaala Indiyaa Magaalaa Kumbitti qophaa'e irratti sababa baay’ina namootaan rakkoo waldhiibuu mudateen lammiileen 15 lubbuun isaanii darbuutti gadda itti dhagahame ibseera. Mootummaa fi ummanni Itoophiyaa yeroo rakkinaa kanatti Uummata fi Mootummaa Hindi cinaa kan dhaabbatu ta’uu ibsuun, Ummataa fi Mootummaa biyyattiif jajjabina hawweera.
Oromiyaatti tajaajila fayyaa qulqullina qabu hawaasaaf dhiheesuu irratti milkaa'inni argameera
Jan 28, 2025 225
Amajjii 20/2017(TOI)-Naannoo Oromiyaatti hawaasni tajaajila fayyaa qulqullina qabu dhiheenya isaatti akka argatuuf hojii hojjetameen bu'aan fooyyee qabu argamuu Biiroon Fayyaa naannichaa beeksise. Itti aanaan Hogganaa Biiroo Fayyaa Oromiyaa Doktar Bokonaa Guutaa TOI'tti akka himanitti; naannichatti waggoota sadan darban hawaasni baasii fi dhamaatii hin malleef akka hin saaxilamne dhiheenya isaatti tajaajila fayyaa qulqullina qabu akka argatu hojjetameera. Keessattu humna namaa barbaachisu guutuu, bu'uuralee misoomaa fayyaa babal'isuu fi kanneen biroo irratti biirichi xiyyeeffannoon hojjechuu eeraniiru. Naannichatti Ispeeshaalistootaa fayyaa dabalatee ogeeyyiin fayyaa sadarkaa adda addaatti jiran kumni 100 ta'an Exteenshinii fayyaa,Buufata fayyaa fi Hospitaalota sadarkaa tokkoffaa fi waliigalaa fi dhaabbilee fayyaa biroo keessatti tajaajila kennaa jiru jedhaniiru. Dabalataan biirichi tajaajiloota kennamaan qaqqabamaa taasisuuf haala kennisa tajaajilaa, Inshuraansii fayyaa fi hordoffii to'annoo sadarkaa qulqullinaa irratti xiyyeeffachuun hojjecha jirachuu ibsaniiru. Hanqina dhiheesii qorichaa furuufis biirichi dhaabbilee deeggartootaa waliin ta'uun tumsaan hojjecha jiraachuu himaniiru. Waggoota darban jiraatoonni naannichaa hedduun fayyadamtoota Inshuraansii fayyaa ta'uu eeranii; akka fakeenyaattis ji'oota jahan darban abbootiin warraa naannichaa mana yaalaa dhaqan dhibbeentaan 90 fayyadamtoota inshuraansii fayyaa ta'uu Doktar Bokonaa Guutaa himaniiru.
Baatiiwwan Jahan darban Qorichoonni Birrii biiliyoona 17 baasan raabsamaniiru
Jan 27, 2025 176
Amajjii 19/2017 (TOI) – Baatiiwwan Jahan darban Qorichoonni Birrii biiliyoona 17 baasan raabsamuu Tajaajilli Dhiyeessa Qorichaa Itiyoophiyaa beeksise. Fooyyessi Diinagdee Gooroo fi Sosochiin Itiyoophiyaan haa oomishtuu dandeettii biyya keessatti qoricha oomishuu cimsuu Daayrektarri Olaanaan tajaajilichaa Abduulqaadir Galgaloon ibsaniiru. Oomishaaleen kana dura sharafa alaa olaanaan alaa galaa turan biyya keessatti oomishamuu eegaluu himaniiru. Keessattuu oomishaaleen akka Guwaantii fi Siriinjiin bal’inaan biyya keessatti oomishamaa jiraachuu eeraniiru. Bara baajataa 2017 meeshaaleen yaala fayyaa Birrii biiliyoona 14 baasan bitamuun Mankuusaatti galuu isaanii dubbataniiru. Akkasumas baatiiwwan jahaan darban qorichaalee ittisa Dhibee Busaa fi Kaansarii fiixee gadameessaaf oolan dabalatee qorichaaleen sagantaa fayyaa biroon Birrii biiliyoona 17 baasan raabsamuu Abduulqaadir Galgaloon himaniiru. Kuusaa jiddugalaa keessa qorichi dhibbeentaan 83 kuufamee jirachuu eeranii; dhibbeentaa 25 Finfinneetti akka rabsamu himaniiru. Naannawwaa walitti bu'insi jirutti qorichoonni birrii biliyoona 8 baasan rabsamuus beeksisaniiru. Dhaabbatichi hojii rifoormiiwwan adda addaa taasisaa jirachuu himanii hojiin labsiiwwaan fooyyesuu fi ammayyeesii hojjetama jiru jedhaniru. Dhaabbatichi kuusaawwan 63 qabu keessa shan irratti Kayzeenii hojiirra oolchuun doolaara Ameerikaa miliyoona sadi badiirra hambisuun danda'amuu himaniiru. Gara fuula durattis hojii fooyya'insaa dhaabbatichi hojjetu cimsuun tajaajila fooyyee qabu kenuuf kan hojjetu ta'uu eeraniiru.
Yuunivarsitichi qabeenyi uumamaa guddaan naannawwichi qabu caalaatti akka fayidaaf ooluu qorannoo fi qo'annoon ni deeggara
Jan 27, 2025 161
Amajjii 19/2017 (TOI) - Yuunivarsiitiin Mattuu hojiiwwan qorannoofi qo'annoo haala qabeenya uumamaa naannawwichaa jiddugala godhateen hojjechuun hojiin damee kanarratti hojjetamu akka cimuuf deeggarsa kan taasisu ta'uu walitti qabaan boordii hojii Yuunivarsiitichaa Doktar Biruuk Taayyee beeksisan. Hojii gaggeessaan dhaabbata Itiyoophiyaan Invastimanti Holdingii fi Dura taa’aa Boordii Daayirektaroota Yunivarsiitii Mattuu Doktar Biruuk Taayyee fi hoggantoonni biroon hojii yuunivarsiiticha daawwataniiru. Dura taa’aan Boordii Daayirektarootaa Yuunivarsiitii Mattuu Doktar Biruuk Taayyee wayita kana bakki yuunivasriitichi itti argamu Godinni Iluu abbaabor fi naannaawwan ishee misoomsuuf humna guddaa kan qabu qabeenya uumamaa gabbata kan qabu ta'uu yaadachiisaniiru. yuunivarsiitichi itti argamu qabeenya uumamaa misoomaaf carraa guddaa qabuun kan eebbifame ta’uu ibsaniiru. Qabenyi uumamaa kun karaa sirriin misoomee hawaasa naannawwaa kanaa akka fayyaduu fi dinagdee biyyaa deeggaruu keessatti gahee isaa akka bahuu danda'u Yuunivarsiitichi hojjechuu akka qabu hubachiisaniiru. Gama kanaan Yuunivarsiitichi hojii milkaa'aa akka hojjetuuf Boordiin bulchiinsa Yuunivarsiitichaa deeggarsa barbaachisu kan taasisuuf ta'uu himaniiru. Kanaaf immoo kutannoon hayyoota fi hoggantoota Yuunivarsiitichaa murteessa ta'uu eeraniiru. Pirezidaantiin Yuunvarsiitii Mattuu Doktar Alamuu Disaasaa gama isaaniin Yuunivarsiitichi hojii baruu fi barsiisuun cinaatti hojii qorannoo fi qo'annoo akkasuma tajaajila hawaasaa irratti hojii heddu hojjecha jira jedhaniiru. Keessattu Yuunivarsiitichi qonna irratti oomishitummaan hawaasa naannawwaa kanaa akka dabalu hojii qorannoo fi qo'annoo bu'a qabeessa ta'e hojjechuu himaniiru. Kanaanis sanyiiwwan muduraa, kuduraa fi beelladaa fooyya'oo ta'an qonnaan bultoota naannawwaa kanaaf ta'uu haala dhiheesuun danda'amurratti hojii qorannoo hojjechuu himaniiru. #Oromiyaa #Mattuu#Itoophiyaa
Obbo Awwaluu Abdii magaalaa Ambootti dargaggoota waliin mari'atan
Jan 25, 2025 312
Amajjii 17/2017(TOI) Itti aanaan Pirezidaantii naannoo Oromiyaa obbo Awwaluu Abdii bakka adda addatti tibbana kutaalee hawaasaa garaagara waliin mari'achaa jiru. Haaluma kanaan Guyyaa har'aan magaalaa Ambootti dargaggoota waliin dhimmoota sochiwwan siyaas-dinagdee fi hawaasummaa irratti mari'achaa jiru. Mariin mata duree '‘Gahee dargaggoonni misooma biyyaa keessatti qabanii fi qormaatilee mudachuu malan" jedhuun mari'atamaa jira jedhameera. Marichi imala badhaadhinaa Itiyoophiyaan eegalte ariitiin dhugoomsuuf gama hundaan murteessummaa humna Dargaggootaa irratti kan xiyyeeffatee ta'uu Odeeffannoon Miidiyaa hawaasummaa Wajjira Pirezidaantii Oromiyaa irra argame ni mul'isa.
Oromiyaatti bakka gahumsa turizimii misoomsuu fi beeksisuun ba'inaan hojjetamaa jira
Jan 24, 2025 187
Amajjii 16/2017 (TOI) - Naannoo Oromiyaatti bakka gahumsa turizimii misoomsuu fi beeksisuun bal'inaan hojjetama jiraachuu Biiroon Aadaa fi Turizimii naannichaa beeksie. Biirichatti daarektarri damee misoomaa fi piromooshinii turizimii obbo Faantaahuun Taaddasaa TOI'tti akka himanitti; naannichaatti misooma bakka gahumsa turizimiif maasterpilaanii qopheesuun hojiin qabeenya aadda baasuu fi misoomsuu hojjetama turuu himaniiru. Keessattuu bakka hawata turizimii misoomsuun turtii turisitii dheeresuuf hojiiwwan misooma bu'uuraa guutuu xiyyeeffannoon hojjetama turuus ibsaniiru.
Yaadamoonni jijjiiramaa haaraan wagga waggaatti lammiilee miiliyoona 4 caalaniif carraa hojii uumuu dandeessisaniiru
Jan 24, 2025 149
Amajjii 16/2017(TOI) - Yaadamoonni jijjiiramaa haaraan wagga waggaatti lammiilee miiliyoona 4 caalaniif carraa hojii uumuu dandeessisuu Miseesii Koree Jiddugala Paartii Badhaadhinaa fi Ministirri Hojii fi Ogummaa Mufaariyaat Kamiil beeksisan. Aadde Mufaariyaat Kamiil yaa'ii waliigalaa jalqabaa Paartii Badhaadhinaan booda hojii carraa hojii uumuu fi misooma ogummaa irratti hojjetaman ilaalchisuun ibsa kennaniiru. Ibsa isaaniin, fedhii hojii dabalaa dhufeef deebii kennuuf karoorri waggaa 10 qophaa'ee hojiirra oolaa jiraachuu beeksisaniiru. Haaluma kanaan waggaatti carraa hojii miliyoona 2 uumuun xumura karoorichaatti lammilee miliyoona 20 fayyadamtoota carraa hojii taasisuuf galmi qabamee hojjetama jira jedhaniiru. Jijjirama akka biyyaatti taasifame hordofuun yaadonni haaraan hojiirra ooluun akka biyyaatti dandeettiin carraa hojii uumuu guddachuu ibsaniiru. kunis waggaan lammiilee miiliyoona 4 caalaaniif carraan hojii akka uumamu dandeessisuu Aadde Mufariyaat Kaamiil eeraniiru. Hojmaatileen haaraan Guddina Diinagdee kalaqaa fi Ogummaan durfaman diriiruun bu’aalee argamsiisaa jiraachuus ibsaniiru. Hojmaanni hordoffii fi deeggarsaa jijjiiramaan booda diriirfaman lammiileen biyyoota alaatti carraa hojii akka argatan gargaaruu himaniiru. Lammiileen miiliyoona 3 tuqaa 5 ol ta’an Dhaabbilee Teeknikaa fi Ogummaatti dameewwan ogummaa garaagaraan leenjii fudhachuus eeraniiru. #Oromia #Ethiopia #Ogummaa
Barnoonni bu'uura Boruu qulqullina barnootaa mirkaneesuuf bu'uura kaa'eera
Jan 24, 2025 151
Amajjii 6/2017 (TOI)-Naannoo Oromiyaatti jijjirama asitti barnoonni bu'uura boruu babal'achuu isaan qulqullina barnootaa mirkaneessuuf bu'uura ta'aa jiraachuu Hogganaan Biiroo Barnoota Oromiyaa Doktar Tolaa Bariisoo beeksisan. Hogganaan Biiroo Barnoota Oromiyaa Doktar Tolaa Bariisoo TOI'tti akka himanitti; naannichatti erga jijjirama as barnoota idileen duraaf xiyyeeffannoon kennamee hojjetamuun hojiin bu'a qabeesii hojjetameera. Hojii hojjetameenis baay'ina manneen barnootaa idileen duraa kuma 17 fi 585'n gahuun danda'uu himaniiru. Kanaanis naannichatti daa'imman miliyoonni lamaa ol barnoota idileen duraa akka argatan taasisuun danda'umuu ibsaniiru. Kunis qulqullina barnootaa mirkaneesuu keessaatti bu'uura cimaa kan kaa'e ta'uu isaan hojiin kun haaluma kanaan cimee itti fufa jedhaniiru. Akka waliigalaatti yeroo ammaa naannichaatti dhaloota mul'ata akka biyyaatti kaa'amee jiru dhugoomsuu danda'u uumuuf hojii barnootaa dandeesisu sadarkaa barnoota idileen duraa irraa hanga sadarkaa lammaffaatti kennama jira jedhaniiru. Manneen barnootaa idile duraatti dhaloota biyya isaa jaalatu, dorgomaa fi gahumsa qabu uumuuf sirni barnootaa ammayyaa bara ammaa gitu qophaa'uu eeraniiru. #Oromiyaa #Ethiopia #education
Waldhabdeewwaan karaa mana murtii aadaa furuun rakkoleef furmaata kaa'uurratti gahee keenya bahaa jirra
Jan 23, 2025 153
Amajjii 15/2017(TOI) - Waldhabdeewwaan mudatan karaa mana murtii aadaa furuun rakkoleef furmaata kaa'uurratti gahee keenya bahaa jirra jedhan magaalaa Adaamaatti abbootiin seeraa mana murtii aadaa aanaa Caffee. Naannoo Oromiyaatti duudhaa hawaasaa bu'uura godhachuun adeemsa mana murtii aadaa labsiin raggasisuun hawaasa bu'a qabeessa taasifama jira. Manni murtii aadaa kun hawaasa biratti kanneen kabajaa qaban jaarsolii biyyaa, abbootii Gadaa fi haadholii Siinqee abbooti seeraa taasisuun duudhaa haqa barbaaduu dur hawaasni qabu bu'uura godhachuun murtiin haqa qabeesi akka kennamu kan taasisudha. Kanaanis manneen murtii idileef illee deeggarsa taasisaa jir jedhameera. Magaalaa Adaamaa aanaa Caffeetti kanneen abbootii seera mana murtii ta'anii hojjechaa jiran waliin TOI turtii taasiseera. Abbootiin murtii mana murtii kunneen akka himanitti dhugaa hordofuun haqa barbaaduun hojii ijoo keenya waan ta'eef murtii kennuuf osoo hin ariifatiin araraaf dursa kennina jedhaniiru. Waggaa darbe abbaa warraa fi haadha warraa waldhabanii erga gaa'ila isaanii diiganii waggaa 26 ta'e araarsuu akka fakeenyaatti eeranii; bara kanas maatii qabiyyee lafa irratti waldhabanii waggoota 24'f mana murtii adda addaatti wal himachaa turan araarsuun kaartaa lafa qaban akka sirreeffatan taasisuu himaniiru. Hawaasni hojii kanneenif kan biroo hojjennetti gammachuu qaba jedhaniiru. Haaluma duudhaa ganamaa tureen yeroo hojii kana hojjechuu jalqabnu haqa irratti hundoofnee hojjechuuf waadaa gallee waan jalqaneef haqa jallate baasuuf maloota adda adda fayyadamna jedhaniiru. Hawaasnis haala nuti murtii fi araara itti kenninu kana hubachuun nu jajjabeessa jira jedhaniiru. Maatii falmii waggoota 24'f manneen murtii adda addaatti falmii taasisanii furmata osoo hin argatiin mana murtii aadaa kanatti dhimmi isaanii xumuramef keessaa tokko kan ta'an obbo Abdulsamad "Dhimmi waggoota 24f abbaa koo dhiphisaa ture guyyaa lama keessatti mana murtii kana keessatti xumuramuun furmaata argateera'' jedhaniiru. #Oromia #Ethiopia#ManaMurtii