ENA - ENA Afaan Oromoo
Angafoota Oduu
Miidiyaan Akka Jabaatu Mootummaan Deeggarsa NiGodha-Ministira Muummee Dr. Abiyyi Ahimad
Jun 25, 2025 1
Waxabajjii 17/2017(TOI)-Miidiyaan Akka Jabaatu Mootummaan Deeggarsa akka taassisu Ministirri Muummee Dr.Abiyyi Ahimad ibsan. Ministirri Muummee Dr.Abiyyi Ahimad Ogeeyyii Miidiyaa Mootummaa fi dhuunfaarraa dhufan waliin mari’ataniiru. Ministirri Muummee Dr.Abiyyi Ahimad Mootummaan Miidiyaan Maxxansaa akka jabaatuuf deeggaramuu akka qaban ibsuun, Mootummaa fi abbootiin qabeenyaa dhuunfaa Industiriiwwan waraqaa banuuf jalqabbiiwwan jiru jedhaniiru. Rakkoon dhiheessii waraqaa Miidiyaa maxxansaa akka Furamuu Mootummaan xiyyeeffannoon akka hojjetu dubbataniiru. Gaaffilee faayinaansii ilaalchisee ka’aniif Ministirri Muummee deebii kennaniin, mootummaan akkaataa Amalaa fi hojii qabiyyeesaaniin deeggarsa akka godhu hubachiisaniiru. Tamsaa’ina odeeffannoo waliin walqabatee odeeffannoon yeroon akka qaqqabaniif hojjeamaa jiraachuu eeruun, kana jabeessuuf kallattiin Kaa’amuu dubbataniiru. Miidiyaan humna faayinaansii ittifufiinsa qabu mirkaneessuun qajeelfama irraatti hundaa’uun akka hojjetu Mootummaan deeggarsa barbaachisu akka taassisu dubbataniiru.
Poolisiin Federaalaa Itiyoophiyaa Teeknooloojii Ammayyaa fi Tajaajila Olaanaan Afriikaarraa Tokkoffaa Bahuun Badhaafame
Jun 24, 2025 114
Waxabajjii 17/2017(TOI)- Poolisiin Federaalaa Itiyoophiyaa Teeknooloojii Ammayyaa fi Tajaajila Olaanaan Afriikaarraa Tokkoffaa Bahuun Gamtaa Afriikaan Badhaafameera. Tiyoophiyaan Foramii Tajaajila Mootummaa fi Bulchiinsa Afriikaa 10ffaa Akkasumas Foramiin Riijinii Afriikaa Dhaabbata Mootummootaa I Waxabajjii 14 Bara 2017 Irraa Eegalee Guyyoota Walitti Aanan Sadiif Galma Walgahii Gamtaa Afriikaatti Walcinaa Taa’amaa Ture milkaa’inaan Xumurteetti. Dhaabbilee Egzibiishinii Foramichaan Qophaa’erratti Tajaajila Mootummaa Qabatanii Dhihaatan Kessaa Poolisiin Federaalaa Itiyoophiyaa Isa Tokkodha. Komishinichi Teeknooloojii Yeroon Gaafatutti Fayyadamuun Akkasumas Tajaajila Si’ataa fi Olaanaa Kennuun Tokkoffaa Bahuun Gamtaa Afriikaarraa Badhaafameera. Komishinariin Komishinii Siviil Sarviisii Federaalaa Dr. Makuriyaa Hayilee Badhaasa Waancaa Kana Komishinar Jeneraalaa Poolisii Federaalaaf Dammallaash Gabramikaa’eliif Kennaniiru. Komishinar Jeneraaliin Poolisii Federaalaaf Itiyoophiyaa Dammallaash Gabramikaa’el Wayita Kana Akka Jedhanitti, Polisiin Federaalaa Itiyoophiyaa Tajaajilasaa Ammayyeessuu fi Si’achiisuun Nageenya Lammiilee Haala Amansiisaan Eegaa Jira. Haala Kanaan Poolisiin Federaalaa Itiyoophiyaa Dorgommii Idil Addunyaa Emereetota Araba Gamtoomaniitti Tasifameen Appilikeeshinii Poolisii filatamaa Badhaafamuusaa Yaadachiisaniiru. Poolisiin Muuxannoo fi Dandeettii qabu Walgahii Tajaajilaa fi Bulchiinsa Mootummaa Afriikaa fi Foramii Riijinii Afriikaa Dh.M.G Gamtaa Afriikaa Irratti Afriikaanotaaf Qoodeera Jedhniiru Haala Kanaan Poolisiin Federaalaa Itiyoophiyaa Teeknooloojiin Deeggaramuun Ga’umsaan Gaggeessuu fi Tajaajila Olaanaatiin Tokkoffaa Bahee Waancaa Badhaafamuusaa Kaasaniiru. Badhaafnii fi Beekamtiin Poolisiin Federaalaa Itiyoophiyaa Hojiisaatiin Argate Fuulduraaf Tajaajila Fooyya’aa Kennuuf Kaka’umsa Kan Uumu Ta’uu Ibsaniiru. Komishinariin Komishinii Siviil Sarviisii Federaalaa Dr. Makuriyaa Hayilee Gamasaaniin, Biyyoonni Miseensa Gamtaa Afriikaa Dandeettii Tajaajila Mootummaan Dorgomanii Itiyoophiyaan Qophii Fooyyee Akka Qabdu Adda Baafamee Taatee Kana Akka QopheessituTaasifamuu Ibsaniiru. Dorgommiin Badhaasaa Kun Gamtaa Afriikaan Taasifamuu Ibsanii, Poolisiin Federaalaa Itiyoophiyaa Dhaabbata Teeknooloojiin Deeggaramee Ga’umsaa fi Gurmaa’inaan Gaggeeffamu Jedhmee Badhaasa Dorgommichaa Isa Guddicha Warqee Mo’ateera Jedhaniiru. Badhaasichi Poolisii Qofa Osoo Hintaane Itiyoophiyaan Kan Itti Mo’atte Ta’uu Ibsanii, Ijaaramuun Tajaajila Olaanaa Kennuun Kan Nama Boonsu Ta’uu Dubbataniiru.
Pirezidaant Taayyee Atsqasillaasee Gorsaa Olaanaa Afriikaa Pirezidaant Doonaald Tiraamp Waliin Mari’atan
Jun 24, 2025 43
Waxabajjii 17/2017(TOI)- Pirezidaantiin RDFI Taayyee Atsqasillaasee Gorsaa Olaanaa Afriikaa Pirezidaant Doonaald Tiraamp Maasaad Bolos Waliin Mari’ataniiru. Mariin Kun Yaa’ii Biizinasii Afriikaa Ameerikaa Magaalaa Guddoo Angoolaa Luwaandaatti Taa’amaa Jiru Cinaatti Adeemsifame. Hariiroo Seena Qabeessa Biyyoota Lamaanii Waggoota Dheeraaf Ture Cimsuun Haala Danda’amurratti Mari’achuusaanii Ministeera Dhimma Alaatti Ittaanaan Daarektar Jeneraalaa Dhimmoota Awurooppaa fi Ameerikaa Ambaasaaddar Mulee Taarraqany Ibsaniiru. Yeroo Ammaa Keessumaa Hammattoo Dippilomaasii Invastimantii fi Daldalaa Xiyyeeffannoo Ameerikaan Biyyoota Afriikaaf Kenniteen Biyyoonni Lamaan Tumsa Damee Kanaan Qabn Caalaatti Guddisuu fi Bal’isuuf Waliigalteerra Gahuusaanii Eeraniiru. Gama Biraatiin Dhimmoota Misoomaa fi Nageenya Riijiniirratti Mari’achuusaanii Ambaasaaddar Mulee Agabaasaa TOI Bakkatti Argamuuf Ibsaniiru.
Itiyoophiyaa Invastimant Hooldiingis Tumsa Faayinaansii Idil Addunyaa Ameerikaa Waliin Hojjechuuf Mallatteesse
Jun 24, 2025 40
Waxabajjii 17/2017(TOI)-Itiyoophiyaa Invastimant Hooldiingis Kaampaanii Tumsa Faayinaansii Idil Addunyaa Ameerikaa Waliin Damee Hoteelaa fi Tuurizimiin Hojjechuuf Mallatteesse. Waliigalteen Kun Kan taasifame Pirezidaantiin RDFI Taayyee Atsqasillaasee Bakka Argamanitti Yaa’ii Biizinasii Afriikaa Ameerikaa Angoolaa Luwaandaatti Taa’amaa Jiru Cinaattidha. Hojii Raawwachiisaan Olaanaa Itiyoophiyaa Invastimant Hooldiingis Dr. Biruuk Taayyee fi Pirezidaantii fi Hojii Raawwachiisaan Kaampaanii Ameerikaa Gaaret Giish Mallatteessaniiru. Waliigaltichi Dhaabbata Tumsa Faayinaansii Idil Addunyaa Waliin Kaappitaala Doolaara Miiliyoona 200 Caaluun Damee Hoteelaa fi Turizimiin Itiyoophiyaa Keessatti Hojjechuuf Akka Dandeessisu Ibsameera. Waligaltichi Waliigaltee Invastimantii Guddicha Itiyoophiyaan Barbaadduu fi Sagantaa Misoomaa Ishee Waliin Deemu Ta’uu Pirezidaantiin RDFI Taayye Atsqasillaasee Kaasaniiru. Bu’aa Gaarii Itiyoophiyaan Damee Tuurizimiin Galmeessisaa Jirtu caalaatti Fullaasuuf Humna Dabalataa Akka Ta’us Kaasaniiru. Waliigaltichi Wayita Itiyoophiyaan Damee Turizimiin Bu’aa Gaarii Galmeessisaa Jirtutti Mallatteeffamuusaa Eeran Hojii Raawwachiisaan Olaanaa Itiyoophiyaa Invastimant Hooldiingis Dr. Biruuk Taayyee. Waliigalteen Har’a Taasifame Bu’aalee Jajjabeessoo Damee Kanaan Galma’an Fullaasuuf Akka Dandeessisu Eeranii, Kaampaanichi Hirmaannaa Itiyoophiyaatti Taasisu Afriikaattillee Dhiibbaa Qabaachuu Akka Danda’u Dubbataniiru. Pirezidaantii fi Hojii Rawwachiisaan Dhaabbata Tumsa Faayinaansii Idil Addunyaa AmeerikaaGaaret Giish Gamasaaniin, Waliigaltichi Ameerikaa Afriikaa Ilaalchisee Dippilomaasii Daldalaa fi Invastimantii Cimsuuf Yaadde Kan Hordofe Ta’uu Dubbataniiru. Akkaataa Kanaan Dhaabbatichi Hirmaannaa Invastimantii Itiyoophiyaa Keessaa Qabuun Guddina Damee Hoteelaa fi Turizimii Itiyoophiyaaf Gumaachasaa Akka Taasisu Amantaa Qaban Eeruusaanii TOI’n Bakkarraa Gabaaseera.
Sosochiin aadaa fi Afaanii Hariiroo hawaasaa fi ijaarsa nageenyaa cimsuuf kaayyeffate NiGaggeeffama-Ministeericha
Jun 24, 2025 56
Waxabajjii 17/2017(TOI)-Sosochiin Aadaa fi Afaanii Hariiroo hawaasaa fi ijaarsa nageenyaa cimsuuf kaayyeffate Adoolessa 1 Bara 2017 irraa eegalee baatii sadiif kan gaggeeffamu ta’uu Minsteerrii Aadaa Fi Ispoortii beeksise. Ministeerichi mataduree “Badhaadhinni Aadaa Ijaarsa Mootummaa Biyyaaf’’jedhuun Sanada Sosochii Aadaa fi Afaanii Tooftaa Raawwachiisaa Irratti Xiyyeeffaterratti qooda fudhattoota waliin magaala Adaamaatti marii Gaggeesseera. Saganticha irratti kan argaman de’eetaan Ministira Aadaa fi Ispoortii Nafiisaa Almahadii akka beeksisanitti, sosochiin aadaa fi afaanii Adoolessa 1 bara 2017 hanga Fulbaana 30/2018tti turu Nigaggeeffama. Kaayyoon sosochii Kanaa gahee aadaa heddumminaa fi Afaan Gahee Guddina hawaasummaa, dinagdee fi Siyasa keessatti qabu dagaagsuuf ta’uu Eeraniiru.. Keessummaa aadaa fi afaan ijaarsa mootummaa keessatti fi walitti dhufeenya hawaasaa, akkasumas nagaa fi giddinaaf bu’uura waan ta’aniif sirnaan itti fayyadamuu akka qabnu addeessaniiru. Gama Kanaan sosochii Kanaan wantoora raawwataman keessaa gandarraa eegalee duudaaleen aadaa jiran ifa akka Bahan gochuun tokko ta’uu eeraniiru. Naannoolee hundatti Feestivaalii Aadaa gaggeessuun meeshaalee aadaa fi faayaa, akkasumas sirna jaarsummaa fi araaraa guddinadhalootaaf akka ooluuf tattaaffiin akka taassifamu ibsaniiru. Sosochiin Kun Ayyaanota Sadarkaa biyyoolessaa fi naannootti kabajaman sirnaan qorachuun gama hundaan faayidaarra oolchuuf hanqinoota jiran fooyyesuuf ni fayyada jedhaniiru. Mariilee fi Egzibiishiniin Hawaasa Walitti Hidhan, Obbolummaa fi Obboleettummaa Cimssan Sosochii KanaanSadarkaan Akka Gaggeeffaman Himaniiru. Sanadni karoora kana raawwachiisuu dandeessisan qophaa’uu de’eetaan mistiraa Kun beeksisaniiru. Ministeerichatti Gorsituun De’eetaan Ministiraa Damee guddina Aadaa fi Afaanii Dr, Tasfaanesh Talooree gama isaniin, lammiileen duudhaa aadaa isaanii kunuunsuu fi guddisuuf hojjechaa jiraachuu dubbataniiru. Waliigaltee biyyoolessaa akka cimsu Qooda Aadaa fi Afaan Qabanhubachuun Xiyyeeffatamee Hojjetamaa Akka Jiru Eeraniiru. Sochiin Baatiiwwan sadan dhufan keessatti gaggeefammuf karorfame qabeenya aadaa guddisuu, tokkummaa sabaa cimsuuf, aadaa ijaarsa seenessa waloof oolchuu fi akkasumas dargaggoonni aadaa isaanii sirnaan akka hubataniif fi kunuunsaniif shoora gaarii akka qabaatu Himaniiru. .Dhaabbileen itti waamamni isaanii ministirichaaf ta’an, qooda fudhattoonni naannolee hundaa irraa dhufan casaan dubartootaa Waltajjicha irratti argamaniiru.
Siyaasa
Poolisiin Federaalaa Itiyoophiyaa Teeknooloojii Ammayyaa fi Tajaajila Olaanaan Afriikaarraa Tokkoffaa Bahuun Badhaafame
Jun 24, 2025 114
Waxabajjii 17/2017(TOI)- Poolisiin Federaalaa Itiyoophiyaa Teeknooloojii Ammayyaa fi Tajaajila Olaanaan Afriikaarraa Tokkoffaa Bahuun Gamtaa Afriikaan Badhaafameera. Tiyoophiyaan Foramii Tajaajila Mootummaa fi Bulchiinsa Afriikaa 10ffaa Akkasumas Foramiin Riijinii Afriikaa Dhaabbata Mootummootaa I Waxabajjii 14 Bara 2017 Irraa Eegalee Guyyoota Walitti Aanan Sadiif Galma Walgahii Gamtaa Afriikaatti Walcinaa Taa’amaa Ture milkaa’inaan Xumurteetti. Dhaabbilee Egzibiishinii Foramichaan Qophaa’erratti Tajaajila Mootummaa Qabatanii Dhihaatan Kessaa Poolisiin Federaalaa Itiyoophiyaa Isa Tokkodha. Komishinichi Teeknooloojii Yeroon Gaafatutti Fayyadamuun Akkasumas Tajaajila Si’ataa fi Olaanaa Kennuun Tokkoffaa Bahuun Gamtaa Afriikaarraa Badhaafameera. Komishinariin Komishinii Siviil Sarviisii Federaalaa Dr. Makuriyaa Hayilee Badhaasa Waancaa Kana Komishinar Jeneraalaa Poolisii Federaalaaf Dammallaash Gabramikaa’eliif Kennaniiru. Komishinar Jeneraaliin Poolisii Federaalaaf Itiyoophiyaa Dammallaash Gabramikaa’el Wayita Kana Akka Jedhanitti, Polisiin Federaalaa Itiyoophiyaa Tajaajilasaa Ammayyeessuu fi Si’achiisuun Nageenya Lammiilee Haala Amansiisaan Eegaa Jira. Haala Kanaan Poolisiin Federaalaa Itiyoophiyaa Dorgommii Idil Addunyaa Emereetota Araba Gamtoomaniitti Tasifameen Appilikeeshinii Poolisii filatamaa Badhaafamuusaa Yaadachiisaniiru. Poolisiin Muuxannoo fi Dandeettii qabu Walgahii Tajaajilaa fi Bulchiinsa Mootummaa Afriikaa fi Foramii Riijinii Afriikaa Dh.M.G Gamtaa Afriikaa Irratti Afriikaanotaaf Qoodeera Jedhniiru Haala Kanaan Poolisiin Federaalaa Itiyoophiyaa Teeknooloojiin Deeggaramuun Ga’umsaan Gaggeessuu fi Tajaajila Olaanaatiin Tokkoffaa Bahee Waancaa Badhaafamuusaa Kaasaniiru. Badhaafnii fi Beekamtiin Poolisiin Federaalaa Itiyoophiyaa Hojiisaatiin Argate Fuulduraaf Tajaajila Fooyya’aa Kennuuf Kaka’umsa Kan Uumu Ta’uu Ibsaniiru. Komishinariin Komishinii Siviil Sarviisii Federaalaa Dr. Makuriyaa Hayilee Gamasaaniin, Biyyoonni Miseensa Gamtaa Afriikaa Dandeettii Tajaajila Mootummaan Dorgomanii Itiyoophiyaan Qophii Fooyyee Akka Qabdu Adda Baafamee Taatee Kana Akka QopheessituTaasifamuu Ibsaniiru. Dorgommiin Badhaasaa Kun Gamtaa Afriikaan Taasifamuu Ibsanii, Poolisiin Federaalaa Itiyoophiyaa Dhaabbata Teeknooloojiin Deeggaramee Ga’umsaa fi Gurmaa’inaan Gaggeeffamu Jedhmee Badhaasa Dorgommichaa Isa Guddicha Warqee Mo’ateera Jedhaniiru. Badhaasichi Poolisii Qofa Osoo Hintaane Itiyoophiyaan Kan Itti Mo’atte Ta’uu Ibsanii, Ijaaramuun Tajaajila Olaanaa Kennuun Kan Nama Boonsu Ta’uu Dubbataniiru.
Pirezidaant Taayyee Atsqasillaasee Gorsaa Olaanaa Afriikaa Pirezidaant Doonaald Tiraamp Waliin Mari’atan
Jun 24, 2025 43
Waxabajjii 17/2017(TOI)- Pirezidaantiin RDFI Taayyee Atsqasillaasee Gorsaa Olaanaa Afriikaa Pirezidaant Doonaald Tiraamp Maasaad Bolos Waliin Mari’ataniiru. Mariin Kun Yaa’ii Biizinasii Afriikaa Ameerikaa Magaalaa Guddoo Angoolaa Luwaandaatti Taa’amaa Jiru Cinaatti Adeemsifame. Hariiroo Seena Qabeessa Biyyoota Lamaanii Waggoota Dheeraaf Ture Cimsuun Haala Danda’amurratti Mari’achuusaanii Ministeera Dhimma Alaatti Ittaanaan Daarektar Jeneraalaa Dhimmoota Awurooppaa fi Ameerikaa Ambaasaaddar Mulee Taarraqany Ibsaniiru. Yeroo Ammaa Keessumaa Hammattoo Dippilomaasii Invastimantii fi Daldalaa Xiyyeeffannoo Ameerikaan Biyyoota Afriikaaf Kenniteen Biyyoonni Lamaan Tumsa Damee Kanaan Qabn Caalaatti Guddisuu fi Bal’isuuf Waliigalteerra Gahuusaanii Eeraniiru. Gama Biraatiin Dhimmoota Misoomaa fi Nageenya Riijiniirratti Mari’achuusaanii Ambaasaaddar Mulee Agabaasaa TOI Bakkatti Argamuuf Ibsaniiru.
Hidhattoonni Duraanii Kuma 61 Caalan Hawaasatti Makamaniiru-Komishinii Haaromsaa Biyyaalessaa
Jun 24, 2025 89
Waxabajjii 17/2017(TOI)-Yeroo Darbe Hidhattoonni Duraanii Kuma 61 Caalan Leenjii Haarmsaa Fudhatanii Hawaasatti Makamuu Isaanii Komishiniin Haaromsaa Biyyaalessaa Ibse. Komishinichi Mootumaa Swiidin Waliin Ta’uun Qooda Fudhattoota Naannolee Tigraayi, Oromiyaa, Amaaraa, Affaarii fi Beeniishaangul Gumuz Irraa Walitti Dhufaniif Finfinneetti Leenjii Leenjiftootaa Eegaleera. Lenjichi Hidhattoota Debisanii Dhaabuun, Intarpiruunarshiippii fi Hojii Uumuurratti Kan Xiyyeeffatu Guyyoota Walitti Aanan Sadiif Akka Turus Eerameera. Wayita Kanatti Ergaa Kan Dabarsaan Komishinariin Komishinii Haaromsaa Biyyaalessaa Tamasgeen Xilahun, Komishinichi Hidhattoota Duraanii Hawaasatti Makuuf Hojiilee Hedduu Hojjeteera Jedhan. Itti Aanaan Komishinaraa Komishinichaa fi Raayyaa Ittisaa Bakka Bu’uun Saganticha Qindeessaa Kan Jiran Birgaader Jeneraal Darribee Makuriyaa Gamasaaniin, Komishinichi Erga Hojii Eegalee Kaasee Hidhattoonni Duraanii kuma 61 Leenjii Akka Fudhatan Gochuun Hawaasatti Hawaasatti Akka Makaman Gochuusaa Eeraniiru. Qaamolee Hojii Kanarratti Hirmaachaa Jiranis Galateeffataniiru. Hidhattoota Duraanii Hawaasanni Makuu fi Dhaabuun Ijaarsa Nageenyaa Bu’a Qabeessa Gama Gochuutiin Qooda Guddaa Akka Qabaatu Eeraniiru. Komishinichi Hidhattoota Duraanii Hojii Dhaabbataa Uumanii Gara Oomishtummaatti Akka Deebi’an Hojjecha Akka Jiru Dubbataniiru. Leenjiin Har’a Jalqabame Carraa Hojii Uumuu fi Hidhattoota Jireenya Tasgabbaa’aa Akka Jiraatan Gumaacha Guddaa Akka Qabaatu Eeraniiru. Yeroo Dhufutti Hidhattoota duraanii Biroo Hawaasatti Makuu fi Deebisanii Dhaabuun Akka Ittifufu Ibsaniiru.
Itiyoophiyaa fi Angoolaan tumsa gam-lamee cimsuuf akka hojjetan ibsan
Jun 24, 2025 73
Waxabajjii16/2017(TOI)-Itiyoophiyaa fi Angoolaan hariiroo gam-lamee qaban guddisuu fi Afrikaan Shoora Addunyaarratti qabdu guddisuuf tumsa isaanii jabessuuf akka hojjetan pirezidantonni biyyoota lamaanii ibsan. Pirezidaantiin Rippaabilika Federalaa ItiyoophiyaaTaayyee AtseqaSillaasee Pirezidaantii Angoolaa fi durataa’aa gamtaa Afriikaa yeroo ammaa Joo Lorenso waliin marii’ataniiru. Mariin kun waltajjii daldalaa Afriikaa-Ameriikaa magaala guddoo Angoolaa Luwaandaaatti adeemsifamaa jiru cinaatti gaggeeffame. Hoggantoonni lameen hariiroo fi tumsa biyyoota lameeniin cimsuun haala danda’amurratti, marii’achuu isaanii Maricha Kan Hordofan Ministeera Dhimma Alaatti Daarekteerri Olaanaan Dhimma Afriikaa Ambaasaadder zarihun Abbabaa TOI’f ibsaniiru. Keessummattuu, Hariiroo Cimsuuf gurmaa’insa dhaabbiilee uumuun barbaachisaa ta’uu tilmaama keessa galchuun Koreen Ministeerotaa waloon Kanaan dura biyyoota lameen giduutti hundeeffame saffisaan gara hojiitti akka galu hoggantoonni waliigalteerra ga’ameera jedhaniiru. kana hordofuun Ministiroonni gama lameen jiran qajeelfamni akka isaaniif kennamu marii’ataniiru. Hoggantoonni lameen dhimmoota Aardiirratti xiyyeeffannoo kennuun kessumattuu Afriikaan waltajjii Addunyaarratti qooda qabdu haala guddisuun danda’amurratti marii’achuu isaanii ibsaniiru . Keessummattuu haaromsa dhaabbilee mana maree Nageenyaa Dhaabbata Mootummoota Gamtoomaniin kan wal qabatu irratti marii’achuu fi Afriikaan rakkoolee har’a Addunyaa mudachaa jiraniif furmaata barbaaduu keessatti gahee adda durummaa akka qabaattuuf haala dandeessisan irratti marii’ataniiru. Dhumarratti Pirezidaant Taayyee AtsqaSillaasee Mootummaan Angoolaa Simannaa Jila Itiyoophiyaaf Taassiseef Pirezidaantii Angoolaa Joo Lorenso galateeffataniiru jechuun Galaalchaan TOI bakkicharraa gabaaseera.
Riifoormiin Tajaajila Mootummaa Ajanda 2063 fi Galmoota Misooma Egereen Kan Walsimedha
Jun 24, 2025 64
Waxabajjii 16/2017(TOI)- Riifoormiin Tajaajila Mootummaa Itiyoophiyaa Ajanda Gamtaa Afriikaa 2063 fi Galmoota Misooma Dhaabbata Mootummootaa Egereen Kan Walsimu ta’uu Sadarkaa Itti Aanaa Ministira Muummeetti Hoogganaan Jiddugala Qindeessaa Ijaarsa Sirna Demokiraasii fi Ittaanaan Pirezidaantii Paartii Badhaadhinaa Adam Faaraah Ibsan. Foramiin Bulchiinsii fi Tajaajilli Mootummoota Biyyoota Miseensa Gamtaa Afriikaa 10ffaa fi Riijinii Afriikaa Dh.M.G Mootummaan Itiyoophiyaan Waxabajjii 14 Bara 2017 Irraa Eegalee Guyyoota Walitti Aanan Sadiif Cinaatti Keessummeessite Xumurameera. Sadarkaa Itti Aanaa Ministira Muummeetti Hoogganaan Jiddugala Qindeessaa Ijaarsa Sirna Demokiraasii fi Ittaanaan Pirezidaantii Paartii Badhaadhinaa Adam Faaraah Ergaa Sagantaa Xumuraarratti Dabarsaniin, Waltajjiin Kunneen Milkaa’oo Ta’uu Ibsaniiru. Dhaabbilee Haallen Addunyaa Jijjiiramaa deeman Damdamachuu fi Deebii Kennuu Danda’an Uumuu Barbaachisa Jedhaiiru. Kalaqoota Haaraa fi Moodaloota Kana Hubanoo Keessa Galchan Hojiirra Oolchuun Nibarbaachisa Jedhaniiru. Tajaajilli Mootummaa Rakkoolee Bara Dheeraaf Afriikaa Keessa Turan Furuuf Kan Dandeessisu Ta’uu Eeruun, Dandeettii Ogummaa, Hooggansaa fi Tumsaa Tajaajiltootaa Cehumsa Ardiif Murteessaa Ta’uu Kaasaniiru. Itiyoophiyaan Tajaajila Mootummaa Ammayyeessuuf Riifoormiirra Akka Jirtu Eeranii, Kanaaf Ammoo Dhaabbata Masoob Ijaaruushee Ibsaniiru. Yaad-Rimeen Tajaajila Jiddugala Tokkoo Masob Tajaajila Si’ataa fi Ariifataa Kennuurraa Kan Madde Ta’uu Eeranii, Bu’aan Qabatamaan Irraa Argamaa Akka Jirus Dubbataniiru. Fageenyii fi Haalli Osoo Hindaandessiin Tajaajila Argachuuf Kasn Gargaaru Ta’uu Obbo Adam Himaniiru. Tajaajilli Mootummaa Itiyoophiyaa Hammataa Ta’uu Eeranii, Ajandaa Gamtaa Afriikaa 2063 fi Galmoota Misooma Egeree Dh.M.G Waliin Kan Walitti Hidhame Ta’uu Ibsaniiru. Hojmaatileen Dijitaalaayizeeshinii, Gabbisa Dandeettii fi Kalaqaan Deeggarame Fulla’insa Qabaachuu Akka Qabu Eeraniiru. Komishinariin Komishinii Siviil Sarviisii Federaalaa Dr. Makuriyaa Hayilee, Murteen Cimaan Rakkoolee Bulchiinsa Gaarii Furuun Tajaajila Si’ataa fi Haqa Qabeessa Kennuu Dandeessisu Yaa’ii Afriikaa Kanarratti Darneera Jedhaniiru. Yaa’ii Itti Aanus Itiyoophiyaan Akka Keessummeessitu Irra Deebiin Flatamuushee Ibsaniiru. Komishinii Gamtaa Afriikaatti Daarektarri Bulchiinsaa fiWalitti Bu’iinsa Ittisuu Peshensi Chiraadzaa Gamasaaniin, Walgahiin Lameen Walcinaatti Taasifaman Milkaa’inaan Xumuramuusaaf Ummataa fi Mootummaa Itiyoophiyaa Galateeffataniiru.
Poolisiin Naamusa Ogummaatiin Hawaasa Tajaajiluun Ummatummaasaa Cimsee Ittifufuu Qaba-Pirezidaant Taayyee Atsqasillaasee
Jun 21, 2025 216
Waxabajjii 14/2017 (TOI)- Hooggansii fi Miseensonni Poolisii Itiyoophiyaa Naamusa Ogummaatiin Hawaasa Tajaajiluun Ummatummaasaa Cimsanii Ittifufuu Akka Qaban Pirezidaantiin RDFI Taayyee Atsqasillaasee Ibsan. Yuunivarsiitiin Poolisii Itiyoophiyaa Brattoota Damee Garagaraatiin Sartafikeettii Idileerraa Eegalee Digirii Lammaffaatti Leenjise Eebbisiiseera. Pirezidaantii RDFI Taayyee Atsqasillaasee Wayita Kana Haasaa Taasisaniin, Eebbifamtoonni Guyyaa Har’aa Yeroo Bu’a Qabeessa Dabarsuun Eebbaaf Gahuu Keessanitti Baga Gammaddan Jedhaniiru. Poolisiin Federaalaa Itiyoophiyaa Baayyee Ammayyaa fi Sadarkaa Idil Addunyaatti Akkasumas Sadarkaa Afriikaatti Dorgomaa Kan Ta’e, Ogummaa fi Tajaajila Ummataan Dhaabbata Ragaan Bahameef Akka Ta’u Mul’anni Qabatee ka’e Kan Galateeffamudha Jedhaniiru. Poolisiin Federaalaa Itiyoophiyaa Hojii Yakka Ittisuu fi Qorannoo Yeroon Gaafatu Gahumsaa fi dandeettii Teeknooloojiirratti Hundaa’uun Raawwachuu Danda’urra Jiraachuusaa Dubbataniiru. Hojiilee Humna Namaa Gahumsa Qabu Horachuuf Teeknooloojiiwwan Poolisii Haaraa Hawaasa Hirmaachisu Fayyadamuuf Jalqabe Cimsee Ittifufuu Akka Qabus Ibsaniiru. Poolisiin Federaalaa Itiyoophiyaa Ifoomaa, Qulqulluu fi Tajaajilaa Ummataa Ta’uusaa Mirkaneessuurra Akka Jiru Ibsaniiru. Yuunivarsiitiin Poolisii Itiyoophiyaa Carraan Barumsaa Tolaa Biyyoota Ollaaf Kennaa Jiru Carraaqqii Shororkeessummaa fi Yakkoota Daanga Qaxxaamuran Waliin Qolachuuf Jalqabame Akka Cimsu Eeraniiru. Komishinar Jeneraaliin Komishinii Poolisii Federaalaa Dammallaash Gabra Mikaa’el Akka Jedhanitti, Yuunivarsiitichi Leenjifamtoota Ogummaa fi Beekumsaan Guutaman Horachuuf Ittigaafatama Kennameef Sirriitti Bahachaa Akka JiruDubbataniiru. Pirezidaantiin Yuunivarsiitii Poolisii Itiyoophiyaa Ittaanaan Komishinar Jeneraaliin Masfin Abbabaa Gamasaaniin, Yuunivarsiitiin Poolisii Itiyoophiyaa Riifoormii Gochuun Humna Namaa Ga’oomaa Horachuun Ittigaafatamasaa Bahaa Jira Jedhaniiru. Yuunivarsiitichi Dameelee Barnootaa Digirii Lammaffaa Jahaan, Digirii Lammaffaa 19 fi Dameelee Barnootaa Biroon Barsiisaa Akka Jiru Dubbataniiru.
Itiyoophiyaan Tajaajila Jiddugala Tokkoo Masoobiin Hojmata Jijjiirama Aadaa fi Bu’aa Qabatamaa Fidaa Jirti-Itti Aanaa Ministira Muummee Tamasgeen Xurunaa
Jun 21, 2025 144
Waxabajjii 14/2017 (TOI)- Itiyoophiyaan Tajaajila Jiddugala Tokkoo Masoobiin Jalqabuun Kenniinsa Tajaajila Mootummaa Ammayyeessuun Hojmata Jijjiirama Aadaa fi Bu’aa Qabatamaa Fidaa Akka Jirtu Itti Aanaan Ministira Muummee Tamasgeen Xurunaa Ibsan. Afriikaatti Dhaabbilee Siviil Sarviisii Cimaa Ijaaruufis Tumsi Ardii Murteessaa Ta’uu Kaasaniiru. Guyyaan Siviil Sarviisii 10ffaan Mata duree “Si’aayinaa fi Tasgabbii Dhaabbilee Siviil Sarviisii Guddisuun Hanqinoota Kenniinsa Tajaajilaa Adeemsa Seenaan Mudatan Guutuu” jedhuun Galma Walgahii Gamtaa Afriikaatti Gaggeeffamuu Eegaleera. Walgahiin Kun Dhaabbileen Mootummaa Jijjiirama Haallen Naannawaa Damdamachuun Qormaatileen Yeroo Dheeraaf Daddarbaa Dhufanii fi Kenniinsa Tajaajilaa Waliin Walqabataniif Furmaata Kaa’uuf Kan Xiyyeeffatedha. Waltajjii Rakkoolee Dhiheessii Tajaajilaa Afriikaa Kuufaman Furuun Dhaabbata Cimaa Hammataa, Misooma Fulla’aa Fidu, Ittigaafatamummaa Buusu, Mirga Namoomaa Kabaju, Walitti Hidhamiinsa Ummattootaa Cimsu Ijaaruuf Dandeessisu Ta’uunis Ibsameera. Itti Aanaan Ministira Muummee Tamasgeen Xurunaa Wayita Kana, Guyyaan Siviil Sarviisii Afriikaa Dhaabbilee Cimaa Ijaaruuf Murteessaa Ta’uu Ibsaniiru. Tajaajilaa fi Bulchiinsa Mootummaa Fooyyessuun Ajandaa Gamtaa Afriikaa 2063 fi Gaalmoota Fulla’aa Milkeessuuf Kan Dandeessisudha. Tajaajila Fayyaa, Barnootaa, Haqaa Hammataa, Haqa qabeessaa fi Si’ataa Kennuuf Sirna Bulchiinsa Humna Namaa Ammayyeessuun Akka Barbaachisu Dubbataniiru. Tajaajila Si’ataa Kennuu Jechuun Deebii Hin Barfamne Kennuu Ta’uu Eeruun, Sirna Iftoomina qabuu fi Tajaajila Si’ataa Kennuu Dandeessisu Ijaaruun Cabiinsa kenniinsa Tajaajilaa Seenaa Keessatti Mudate Suphuun Nibarbaachisa Jedhaniiru. Haala Kanaan Itiyoophiyaan Riifoormii Biyyaalessaa Hunda Galeessa Gochuun Tarkaanfii Qabatamaa Fudhachuushee Kaasaniiru. Tajaajila Jiddugaleessa Tokkoo Masoob Kenniinsa Tajaajilaa Si’ataa fi Ammayyoomsuu Dandeessisu Jalqabuushees Ibsaniiru. Tajaajilli Jiddugala Tokkoo Masoom Sirni Kenniinsa Tajaajila Mootummaa Ammayyaa’aa fi Si’ataa Gochuun Aadaa Hojmaataa Kan Jijjiiru Ta’uu Dubbataniiru. Tajaajila Jiddugala Tokkoo Masoob Itiyoophiyaa Bakka hundatti Bal’isuuf Hojjetamaa Jiraachuu Ibsaniiru. Afriikaatti Dhaabbilee Siviil Sarviisii Cimaa Ijaaruudhaan Galmoota Misoomaa Egeree Milkeessuuf Afriikaanonni Tumsaan Hojjechuun Irraa Eegama Jedhaniiru.
Poolisiin Itiyoophiyaa Dandeettii Ergamasaa Nageenya Fulla’aa Eegsisuu fi Yakka Ittisuu Ga’umsaan Raawwachuu Isa Dandeessisu Horateera-Pirezidaant Taayyee Atsqasillaasee
Jun 21, 2025 163
Waxabajjii 14/2017 (TOI)- Poolisiin Itiyoophiyaa Dandeettii Humna Namaa fi Teeknooloojii Ammayyaa Ergamasaa Nageenya Ummataa Fulla’aa Eegsisuu fi Yakka Ittisuu Ga’umsaan Raawwachuu Isa Dandeessisu Horachuusaa Pirezidaantiin RDFI Taayyee Atsqasillaasee Ibsan. Yuunivarsiitiin Poolisii Itiyoophiyaa Barattoota Ogummaa Garagaraatiin Sartafikeettii Idileerraa Amma Digirii Lammaffaatti Leenjise Eebbisiiseera. Pirezidaantiin RDFI Taayyee Atsqasillaasee Wayita Kana Haasawa Taasisaniin, Eebbifamtoonni Har’aa Yeroo Bu’a Qabeessa Dabarsuun Eebbaaf Qaqqabuunsaaniif Baga Gammaddan Jedhaniiru. Nagaa Biyyaa fi Lammiilee Eegsisuun Ittigaafatama Hundaa Ta’uu Akka Qabu Eeranii, Poolisiinis Ittigaafatama Biyyaa Kana Cimsee Ittifufuu Qaba Jedhaniiru. Nagaa Itiyoophiyaa Tasgabbeessuun Jiddugala Qaroominaa Ta’uushee Fullaasuun Akka Barbaachisu Eeranii, Duudhaalee Gaarii Barootaaf Ijaaraman Eeguun Ittifufsiisuun Nibarbaachisa Jedhaniiru. Hojiileen Poolisiin Federaalaa Itiyoophiyaa Dhaabbata Cimaa fi Dorgomaa Ta’uuf Jalqabe Bu’a qabeessa Ta’uu Ibsaniiru. Hojiileen Teeknooloojii Ammayyaa Fayyadamuun Yakka Ittisuu fi Qorachuu Ittijiru Nagaa Biyyaa Fulla’aa Ittifufsiisuuf Haala Mijataa Kan Uumanidha Jedhaniiru. Yuunivarsiitiin POolisii Itiyoophiyaa Carraan Barnootaa Ollaaf Kennaa Jiru Carraaqqii Shororkeessummaa fi Yakkoota Daangaa Qaxxaamuran Waliin Qolachuuf Jalqabame Akka Cimsu Eeraniiru. Bu’uraaleen Misoomaa Hedduun Itiyoophiyaa Keesatti Ijaaramaa Akka Jiran Pirezidaant Taayyeen Kaasanii, Poolisiin Hawaasa Waliin Ta’uun Bu’uraalee Misoomaa Eeguun Yeroo Dheeraaf Tajaajila Akka Kennan Gochuu Qaba Jedhaniiru. Barattoonni Biyyoota Ollaas Ebbifamtoota Kessatti Argamu.
Siyaasa
Poolisiin Federaalaa Itiyoophiyaa Teeknooloojii Ammayyaa fi Tajaajila Olaanaan Afriikaarraa Tokkoffaa Bahuun Badhaafame
Jun 24, 2025 114
Waxabajjii 17/2017(TOI)- Poolisiin Federaalaa Itiyoophiyaa Teeknooloojii Ammayyaa fi Tajaajila Olaanaan Afriikaarraa Tokkoffaa Bahuun Gamtaa Afriikaan Badhaafameera. Tiyoophiyaan Foramii Tajaajila Mootummaa fi Bulchiinsa Afriikaa 10ffaa Akkasumas Foramiin Riijinii Afriikaa Dhaabbata Mootummootaa I Waxabajjii 14 Bara 2017 Irraa Eegalee Guyyoota Walitti Aanan Sadiif Galma Walgahii Gamtaa Afriikaatti Walcinaa Taa’amaa Ture milkaa’inaan Xumurteetti. Dhaabbilee Egzibiishinii Foramichaan Qophaa’erratti Tajaajila Mootummaa Qabatanii Dhihaatan Kessaa Poolisiin Federaalaa Itiyoophiyaa Isa Tokkodha. Komishinichi Teeknooloojii Yeroon Gaafatutti Fayyadamuun Akkasumas Tajaajila Si’ataa fi Olaanaa Kennuun Tokkoffaa Bahuun Gamtaa Afriikaarraa Badhaafameera. Komishinariin Komishinii Siviil Sarviisii Federaalaa Dr. Makuriyaa Hayilee Badhaasa Waancaa Kana Komishinar Jeneraalaa Poolisii Federaalaaf Dammallaash Gabramikaa’eliif Kennaniiru. Komishinar Jeneraaliin Poolisii Federaalaaf Itiyoophiyaa Dammallaash Gabramikaa’el Wayita Kana Akka Jedhanitti, Polisiin Federaalaa Itiyoophiyaa Tajaajilasaa Ammayyeessuu fi Si’achiisuun Nageenya Lammiilee Haala Amansiisaan Eegaa Jira. Haala Kanaan Poolisiin Federaalaa Itiyoophiyaa Dorgommii Idil Addunyaa Emereetota Araba Gamtoomaniitti Tasifameen Appilikeeshinii Poolisii filatamaa Badhaafamuusaa Yaadachiisaniiru. Poolisiin Muuxannoo fi Dandeettii qabu Walgahii Tajaajilaa fi Bulchiinsa Mootummaa Afriikaa fi Foramii Riijinii Afriikaa Dh.M.G Gamtaa Afriikaa Irratti Afriikaanotaaf Qoodeera Jedhniiru Haala Kanaan Poolisiin Federaalaa Itiyoophiyaa Teeknooloojiin Deeggaramuun Ga’umsaan Gaggeessuu fi Tajaajila Olaanaatiin Tokkoffaa Bahee Waancaa Badhaafamuusaa Kaasaniiru. Badhaafnii fi Beekamtiin Poolisiin Federaalaa Itiyoophiyaa Hojiisaatiin Argate Fuulduraaf Tajaajila Fooyya’aa Kennuuf Kaka’umsa Kan Uumu Ta’uu Ibsaniiru. Komishinariin Komishinii Siviil Sarviisii Federaalaa Dr. Makuriyaa Hayilee Gamasaaniin, Biyyoonni Miseensa Gamtaa Afriikaa Dandeettii Tajaajila Mootummaan Dorgomanii Itiyoophiyaan Qophii Fooyyee Akka Qabdu Adda Baafamee Taatee Kana Akka QopheessituTaasifamuu Ibsaniiru. Dorgommiin Badhaasaa Kun Gamtaa Afriikaan Taasifamuu Ibsanii, Poolisiin Federaalaa Itiyoophiyaa Dhaabbata Teeknooloojiin Deeggaramee Ga’umsaa fi Gurmaa’inaan Gaggeeffamu Jedhmee Badhaasa Dorgommichaa Isa Guddicha Warqee Mo’ateera Jedhaniiru. Badhaasichi Poolisii Qofa Osoo Hintaane Itiyoophiyaan Kan Itti Mo’atte Ta’uu Ibsanii, Ijaaramuun Tajaajila Olaanaa Kennuun Kan Nama Boonsu Ta’uu Dubbataniiru.
Pirezidaant Taayyee Atsqasillaasee Gorsaa Olaanaa Afriikaa Pirezidaant Doonaald Tiraamp Waliin Mari’atan
Jun 24, 2025 43
Waxabajjii 17/2017(TOI)- Pirezidaantiin RDFI Taayyee Atsqasillaasee Gorsaa Olaanaa Afriikaa Pirezidaant Doonaald Tiraamp Maasaad Bolos Waliin Mari’ataniiru. Mariin Kun Yaa’ii Biizinasii Afriikaa Ameerikaa Magaalaa Guddoo Angoolaa Luwaandaatti Taa’amaa Jiru Cinaatti Adeemsifame. Hariiroo Seena Qabeessa Biyyoota Lamaanii Waggoota Dheeraaf Ture Cimsuun Haala Danda’amurratti Mari’achuusaanii Ministeera Dhimma Alaatti Ittaanaan Daarektar Jeneraalaa Dhimmoota Awurooppaa fi Ameerikaa Ambaasaaddar Mulee Taarraqany Ibsaniiru. Yeroo Ammaa Keessumaa Hammattoo Dippilomaasii Invastimantii fi Daldalaa Xiyyeeffannoo Ameerikaan Biyyoota Afriikaaf Kenniteen Biyyoonni Lamaan Tumsa Damee Kanaan Qabn Caalaatti Guddisuu fi Bal’isuuf Waliigalteerra Gahuusaanii Eeraniiru. Gama Biraatiin Dhimmoota Misoomaa fi Nageenya Riijiniirratti Mari’achuusaanii Ambaasaaddar Mulee Agabaasaa TOI Bakkatti Argamuuf Ibsaniiru.
Hidhattoonni Duraanii Kuma 61 Caalan Hawaasatti Makamaniiru-Komishinii Haaromsaa Biyyaalessaa
Jun 24, 2025 89
Waxabajjii 17/2017(TOI)-Yeroo Darbe Hidhattoonni Duraanii Kuma 61 Caalan Leenjii Haarmsaa Fudhatanii Hawaasatti Makamuu Isaanii Komishiniin Haaromsaa Biyyaalessaa Ibse. Komishinichi Mootumaa Swiidin Waliin Ta’uun Qooda Fudhattoota Naannolee Tigraayi, Oromiyaa, Amaaraa, Affaarii fi Beeniishaangul Gumuz Irraa Walitti Dhufaniif Finfinneetti Leenjii Leenjiftootaa Eegaleera. Lenjichi Hidhattoota Debisanii Dhaabuun, Intarpiruunarshiippii fi Hojii Uumuurratti Kan Xiyyeeffatu Guyyoota Walitti Aanan Sadiif Akka Turus Eerameera. Wayita Kanatti Ergaa Kan Dabarsaan Komishinariin Komishinii Haaromsaa Biyyaalessaa Tamasgeen Xilahun, Komishinichi Hidhattoota Duraanii Hawaasatti Makuuf Hojiilee Hedduu Hojjeteera Jedhan. Itti Aanaan Komishinaraa Komishinichaa fi Raayyaa Ittisaa Bakka Bu’uun Saganticha Qindeessaa Kan Jiran Birgaader Jeneraal Darribee Makuriyaa Gamasaaniin, Komishinichi Erga Hojii Eegalee Kaasee Hidhattoonni Duraanii kuma 61 Leenjii Akka Fudhatan Gochuun Hawaasatti Hawaasatti Akka Makaman Gochuusaa Eeraniiru. Qaamolee Hojii Kanarratti Hirmaachaa Jiranis Galateeffataniiru. Hidhattoota Duraanii Hawaasanni Makuu fi Dhaabuun Ijaarsa Nageenyaa Bu’a Qabeessa Gama Gochuutiin Qooda Guddaa Akka Qabaatu Eeraniiru. Komishinichi Hidhattoota Duraanii Hojii Dhaabbataa Uumanii Gara Oomishtummaatti Akka Deebi’an Hojjecha Akka Jiru Dubbataniiru. Leenjiin Har’a Jalqabame Carraa Hojii Uumuu fi Hidhattoota Jireenya Tasgabbaa’aa Akka Jiraatan Gumaacha Guddaa Akka Qabaatu Eeraniiru. Yeroo Dhufutti Hidhattoota duraanii Biroo Hawaasatti Makuu fi Deebisanii Dhaabuun Akka Ittifufu Ibsaniiru.
Itiyoophiyaa fi Angoolaan tumsa gam-lamee cimsuuf akka hojjetan ibsan
Jun 24, 2025 73
Waxabajjii16/2017(TOI)-Itiyoophiyaa fi Angoolaan hariiroo gam-lamee qaban guddisuu fi Afrikaan Shoora Addunyaarratti qabdu guddisuuf tumsa isaanii jabessuuf akka hojjetan pirezidantonni biyyoota lamaanii ibsan. Pirezidaantiin Rippaabilika Federalaa ItiyoophiyaaTaayyee AtseqaSillaasee Pirezidaantii Angoolaa fi durataa’aa gamtaa Afriikaa yeroo ammaa Joo Lorenso waliin marii’ataniiru. Mariin kun waltajjii daldalaa Afriikaa-Ameriikaa magaala guddoo Angoolaa Luwaandaaatti adeemsifamaa jiru cinaatti gaggeeffame. Hoggantoonni lameen hariiroo fi tumsa biyyoota lameeniin cimsuun haala danda’amurratti, marii’achuu isaanii Maricha Kan Hordofan Ministeera Dhimma Alaatti Daarekteerri Olaanaan Dhimma Afriikaa Ambaasaadder zarihun Abbabaa TOI’f ibsaniiru. Keessummattuu, Hariiroo Cimsuuf gurmaa’insa dhaabbiilee uumuun barbaachisaa ta’uu tilmaama keessa galchuun Koreen Ministeerotaa waloon Kanaan dura biyyoota lameen giduutti hundeeffame saffisaan gara hojiitti akka galu hoggantoonni waliigalteerra ga’ameera jedhaniiru. kana hordofuun Ministiroonni gama lameen jiran qajeelfamni akka isaaniif kennamu marii’ataniiru. Hoggantoonni lameen dhimmoota Aardiirratti xiyyeeffannoo kennuun kessumattuu Afriikaan waltajjii Addunyaarratti qooda qabdu haala guddisuun danda’amurratti marii’achuu isaanii ibsaniiru . Keessummattuu haaromsa dhaabbilee mana maree Nageenyaa Dhaabbata Mootummoota Gamtoomaniin kan wal qabatu irratti marii’achuu fi Afriikaan rakkoolee har’a Addunyaa mudachaa jiraniif furmaata barbaaduu keessatti gahee adda durummaa akka qabaattuuf haala dandeessisan irratti marii’ataniiru. Dhumarratti Pirezidaant Taayyee AtsqaSillaasee Mootummaan Angoolaa Simannaa Jila Itiyoophiyaaf Taassiseef Pirezidaantii Angoolaa Joo Lorenso galateeffataniiru jechuun Galaalchaan TOI bakkicharraa gabaaseera.
Riifoormiin Tajaajila Mootummaa Ajanda 2063 fi Galmoota Misooma Egereen Kan Walsimedha
Jun 24, 2025 64
Waxabajjii 16/2017(TOI)- Riifoormiin Tajaajila Mootummaa Itiyoophiyaa Ajanda Gamtaa Afriikaa 2063 fi Galmoota Misooma Dhaabbata Mootummootaa Egereen Kan Walsimu ta’uu Sadarkaa Itti Aanaa Ministira Muummeetti Hoogganaan Jiddugala Qindeessaa Ijaarsa Sirna Demokiraasii fi Ittaanaan Pirezidaantii Paartii Badhaadhinaa Adam Faaraah Ibsan. Foramiin Bulchiinsii fi Tajaajilli Mootummoota Biyyoota Miseensa Gamtaa Afriikaa 10ffaa fi Riijinii Afriikaa Dh.M.G Mootummaan Itiyoophiyaan Waxabajjii 14 Bara 2017 Irraa Eegalee Guyyoota Walitti Aanan Sadiif Cinaatti Keessummeessite Xumurameera. Sadarkaa Itti Aanaa Ministira Muummeetti Hoogganaan Jiddugala Qindeessaa Ijaarsa Sirna Demokiraasii fi Ittaanaan Pirezidaantii Paartii Badhaadhinaa Adam Faaraah Ergaa Sagantaa Xumuraarratti Dabarsaniin, Waltajjiin Kunneen Milkaa’oo Ta’uu Ibsaniiru. Dhaabbilee Haallen Addunyaa Jijjiiramaa deeman Damdamachuu fi Deebii Kennuu Danda’an Uumuu Barbaachisa Jedhaiiru. Kalaqoota Haaraa fi Moodaloota Kana Hubanoo Keessa Galchan Hojiirra Oolchuun Nibarbaachisa Jedhaniiru. Tajaajilli Mootummaa Rakkoolee Bara Dheeraaf Afriikaa Keessa Turan Furuuf Kan Dandeessisu Ta’uu Eeruun, Dandeettii Ogummaa, Hooggansaa fi Tumsaa Tajaajiltootaa Cehumsa Ardiif Murteessaa Ta’uu Kaasaniiru. Itiyoophiyaan Tajaajila Mootummaa Ammayyeessuuf Riifoormiirra Akka Jirtu Eeranii, Kanaaf Ammoo Dhaabbata Masoob Ijaaruushee Ibsaniiru. Yaad-Rimeen Tajaajila Jiddugala Tokkoo Masob Tajaajila Si’ataa fi Ariifataa Kennuurraa Kan Madde Ta’uu Eeranii, Bu’aan Qabatamaan Irraa Argamaa Akka Jirus Dubbataniiru. Fageenyii fi Haalli Osoo Hindaandessiin Tajaajila Argachuuf Kasn Gargaaru Ta’uu Obbo Adam Himaniiru. Tajaajilli Mootummaa Itiyoophiyaa Hammataa Ta’uu Eeranii, Ajandaa Gamtaa Afriikaa 2063 fi Galmoota Misooma Egeree Dh.M.G Waliin Kan Walitti Hidhame Ta’uu Ibsaniiru. Hojmaatileen Dijitaalaayizeeshinii, Gabbisa Dandeettii fi Kalaqaan Deeggarame Fulla’insa Qabaachuu Akka Qabu Eeraniiru. Komishinariin Komishinii Siviil Sarviisii Federaalaa Dr. Makuriyaa Hayilee, Murteen Cimaan Rakkoolee Bulchiinsa Gaarii Furuun Tajaajila Si’ataa fi Haqa Qabeessa Kennuu Dandeessisu Yaa’ii Afriikaa Kanarratti Darneera Jedhaniiru. Yaa’ii Itti Aanus Itiyoophiyaan Akka Keessummeessitu Irra Deebiin Flatamuushee Ibsaniiru. Komishinii Gamtaa Afriikaatti Daarektarri Bulchiinsaa fiWalitti Bu’iinsa Ittisuu Peshensi Chiraadzaa Gamasaaniin, Walgahiin Lameen Walcinaatti Taasifaman Milkaa’inaan Xumuramuusaaf Ummataa fi Mootummaa Itiyoophiyaa Galateeffataniiru.
Poolisiin Naamusa Ogummaatiin Hawaasa Tajaajiluun Ummatummaasaa Cimsee Ittifufuu Qaba-Pirezidaant Taayyee Atsqasillaasee
Jun 21, 2025 216
Waxabajjii 14/2017 (TOI)- Hooggansii fi Miseensonni Poolisii Itiyoophiyaa Naamusa Ogummaatiin Hawaasa Tajaajiluun Ummatummaasaa Cimsanii Ittifufuu Akka Qaban Pirezidaantiin RDFI Taayyee Atsqasillaasee Ibsan. Yuunivarsiitiin Poolisii Itiyoophiyaa Brattoota Damee Garagaraatiin Sartafikeettii Idileerraa Eegalee Digirii Lammaffaatti Leenjise Eebbisiiseera. Pirezidaantii RDFI Taayyee Atsqasillaasee Wayita Kana Haasaa Taasisaniin, Eebbifamtoonni Guyyaa Har’aa Yeroo Bu’a Qabeessa Dabarsuun Eebbaaf Gahuu Keessanitti Baga Gammaddan Jedhaniiru. Poolisiin Federaalaa Itiyoophiyaa Baayyee Ammayyaa fi Sadarkaa Idil Addunyaatti Akkasumas Sadarkaa Afriikaatti Dorgomaa Kan Ta’e, Ogummaa fi Tajaajila Ummataan Dhaabbata Ragaan Bahameef Akka Ta’u Mul’anni Qabatee ka’e Kan Galateeffamudha Jedhaniiru. Poolisiin Federaalaa Itiyoophiyaa Hojii Yakka Ittisuu fi Qorannoo Yeroon Gaafatu Gahumsaa fi dandeettii Teeknooloojiirratti Hundaa’uun Raawwachuu Danda’urra Jiraachuusaa Dubbataniiru. Hojiilee Humna Namaa Gahumsa Qabu Horachuuf Teeknooloojiiwwan Poolisii Haaraa Hawaasa Hirmaachisu Fayyadamuuf Jalqabe Cimsee Ittifufuu Akka Qabus Ibsaniiru. Poolisiin Federaalaa Itiyoophiyaa Ifoomaa, Qulqulluu fi Tajaajilaa Ummataa Ta’uusaa Mirkaneessuurra Akka Jiru Ibsaniiru. Yuunivarsiitiin Poolisii Itiyoophiyaa Carraan Barumsaa Tolaa Biyyoota Ollaaf Kennaa Jiru Carraaqqii Shororkeessummaa fi Yakkoota Daanga Qaxxaamuran Waliin Qolachuuf Jalqabame Akka Cimsu Eeraniiru. Komishinar Jeneraaliin Komishinii Poolisii Federaalaa Dammallaash Gabra Mikaa’el Akka Jedhanitti, Yuunivarsiitichi Leenjifamtoota Ogummaa fi Beekumsaan Guutaman Horachuuf Ittigaafatama Kennameef Sirriitti Bahachaa Akka JiruDubbataniiru. Pirezidaantiin Yuunivarsiitii Poolisii Itiyoophiyaa Ittaanaan Komishinar Jeneraaliin Masfin Abbabaa Gamasaaniin, Yuunivarsiitiin Poolisii Itiyoophiyaa Riifoormii Gochuun Humna Namaa Ga’oomaa Horachuun Ittigaafatamasaa Bahaa Jira Jedhaniiru. Yuunivarsiitichi Dameelee Barnootaa Digirii Lammaffaa Jahaan, Digirii Lammaffaa 19 fi Dameelee Barnootaa Biroon Barsiisaa Akka Jiru Dubbataniiru.
Itiyoophiyaan Tajaajila Jiddugala Tokkoo Masoobiin Hojmata Jijjiirama Aadaa fi Bu’aa Qabatamaa Fidaa Jirti-Itti Aanaa Ministira Muummee Tamasgeen Xurunaa
Jun 21, 2025 144
Waxabajjii 14/2017 (TOI)- Itiyoophiyaan Tajaajila Jiddugala Tokkoo Masoobiin Jalqabuun Kenniinsa Tajaajila Mootummaa Ammayyeessuun Hojmata Jijjiirama Aadaa fi Bu’aa Qabatamaa Fidaa Akka Jirtu Itti Aanaan Ministira Muummee Tamasgeen Xurunaa Ibsan. Afriikaatti Dhaabbilee Siviil Sarviisii Cimaa Ijaaruufis Tumsi Ardii Murteessaa Ta’uu Kaasaniiru. Guyyaan Siviil Sarviisii 10ffaan Mata duree “Si’aayinaa fi Tasgabbii Dhaabbilee Siviil Sarviisii Guddisuun Hanqinoota Kenniinsa Tajaajilaa Adeemsa Seenaan Mudatan Guutuu” jedhuun Galma Walgahii Gamtaa Afriikaatti Gaggeeffamuu Eegaleera. Walgahiin Kun Dhaabbileen Mootummaa Jijjiirama Haallen Naannawaa Damdamachuun Qormaatileen Yeroo Dheeraaf Daddarbaa Dhufanii fi Kenniinsa Tajaajilaa Waliin Walqabataniif Furmaata Kaa’uuf Kan Xiyyeeffatedha. Waltajjii Rakkoolee Dhiheessii Tajaajilaa Afriikaa Kuufaman Furuun Dhaabbata Cimaa Hammataa, Misooma Fulla’aa Fidu, Ittigaafatamummaa Buusu, Mirga Namoomaa Kabaju, Walitti Hidhamiinsa Ummattootaa Cimsu Ijaaruuf Dandeessisu Ta’uunis Ibsameera. Itti Aanaan Ministira Muummee Tamasgeen Xurunaa Wayita Kana, Guyyaan Siviil Sarviisii Afriikaa Dhaabbilee Cimaa Ijaaruuf Murteessaa Ta’uu Ibsaniiru. Tajaajilaa fi Bulchiinsa Mootummaa Fooyyessuun Ajandaa Gamtaa Afriikaa 2063 fi Gaalmoota Fulla’aa Milkeessuuf Kan Dandeessisudha. Tajaajila Fayyaa, Barnootaa, Haqaa Hammataa, Haqa qabeessaa fi Si’ataa Kennuuf Sirna Bulchiinsa Humna Namaa Ammayyeessuun Akka Barbaachisu Dubbataniiru. Tajaajila Si’ataa Kennuu Jechuun Deebii Hin Barfamne Kennuu Ta’uu Eeruun, Sirna Iftoomina qabuu fi Tajaajila Si’ataa Kennuu Dandeessisu Ijaaruun Cabiinsa kenniinsa Tajaajilaa Seenaa Keessatti Mudate Suphuun Nibarbaachisa Jedhaniiru. Haala Kanaan Itiyoophiyaan Riifoormii Biyyaalessaa Hunda Galeessa Gochuun Tarkaanfii Qabatamaa Fudhachuushee Kaasaniiru. Tajaajila Jiddugaleessa Tokkoo Masoob Kenniinsa Tajaajilaa Si’ataa fi Ammayyoomsuu Dandeessisu Jalqabuushees Ibsaniiru. Tajaajilli Jiddugala Tokkoo Masoom Sirni Kenniinsa Tajaajila Mootummaa Ammayyaa’aa fi Si’ataa Gochuun Aadaa Hojmaataa Kan Jijjiiru Ta’uu Dubbataniiru. Tajaajila Jiddugala Tokkoo Masoob Itiyoophiyaa Bakka hundatti Bal’isuuf Hojjetamaa Jiraachuu Ibsaniiru. Afriikaatti Dhaabbilee Siviil Sarviisii Cimaa Ijaaruudhaan Galmoota Misoomaa Egeree Milkeessuuf Afriikaanonni Tumsaan Hojjechuun Irraa Eegama Jedhaniiru.
Poolisiin Itiyoophiyaa Dandeettii Ergamasaa Nageenya Fulla’aa Eegsisuu fi Yakka Ittisuu Ga’umsaan Raawwachuu Isa Dandeessisu Horateera-Pirezidaant Taayyee Atsqasillaasee
Jun 21, 2025 163
Waxabajjii 14/2017 (TOI)- Poolisiin Itiyoophiyaa Dandeettii Humna Namaa fi Teeknooloojii Ammayyaa Ergamasaa Nageenya Ummataa Fulla’aa Eegsisuu fi Yakka Ittisuu Ga’umsaan Raawwachuu Isa Dandeessisu Horachuusaa Pirezidaantiin RDFI Taayyee Atsqasillaasee Ibsan. Yuunivarsiitiin Poolisii Itiyoophiyaa Barattoota Ogummaa Garagaraatiin Sartafikeettii Idileerraa Amma Digirii Lammaffaatti Leenjise Eebbisiiseera. Pirezidaantiin RDFI Taayyee Atsqasillaasee Wayita Kana Haasawa Taasisaniin, Eebbifamtoonni Har’aa Yeroo Bu’a Qabeessa Dabarsuun Eebbaaf Qaqqabuunsaaniif Baga Gammaddan Jedhaniiru. Nagaa Biyyaa fi Lammiilee Eegsisuun Ittigaafatama Hundaa Ta’uu Akka Qabu Eeranii, Poolisiinis Ittigaafatama Biyyaa Kana Cimsee Ittifufuu Qaba Jedhaniiru. Nagaa Itiyoophiyaa Tasgabbeessuun Jiddugala Qaroominaa Ta’uushee Fullaasuun Akka Barbaachisu Eeranii, Duudhaalee Gaarii Barootaaf Ijaaraman Eeguun Ittifufsiisuun Nibarbaachisa Jedhaniiru. Hojiileen Poolisiin Federaalaa Itiyoophiyaa Dhaabbata Cimaa fi Dorgomaa Ta’uuf Jalqabe Bu’a qabeessa Ta’uu Ibsaniiru. Hojiileen Teeknooloojii Ammayyaa Fayyadamuun Yakka Ittisuu fi Qorachuu Ittijiru Nagaa Biyyaa Fulla’aa Ittifufsiisuuf Haala Mijataa Kan Uumanidha Jedhaniiru. Yuunivarsiitiin POolisii Itiyoophiyaa Carraan Barnootaa Ollaaf Kennaa Jiru Carraaqqii Shororkeessummaa fi Yakkoota Daangaa Qaxxaamuran Waliin Qolachuuf Jalqabame Akka Cimsu Eeraniiru. Bu’uraaleen Misoomaa Hedduun Itiyoophiyaa Keesatti Ijaaramaa Akka Jiran Pirezidaant Taayyeen Kaasanii, Poolisiin Hawaasa Waliin Ta’uun Bu’uraalee Misoomaa Eeguun Yeroo Dheeraaf Tajaajila Akka Kennan Gochuu Qaba Jedhaniiru. Barattoonni Biyyoota Ollaas Ebbifamtoota Kessatti Argamu.
Hawaasummaa
Miidiyaan Akka Jabaatu Mootummaan Deeggarsa NiGodha-Ministira Muummee Dr. Abiyyi Ahimad
Jun 25, 2025 1
Waxabajjii 17/2017(TOI)-Miidiyaan Akka Jabaatu Mootummaan Deeggarsa akka taassisu Ministirri Muummee Dr.Abiyyi Ahimad ibsan. Ministirri Muummee Dr.Abiyyi Ahimad Ogeeyyii Miidiyaa Mootummaa fi dhuunfaarraa dhufan waliin mari’ataniiru. Ministirri Muummee Dr.Abiyyi Ahimad Mootummaan Miidiyaan Maxxansaa akka jabaatuuf deeggaramuu akka qaban ibsuun, Mootummaa fi abbootiin qabeenyaa dhuunfaa Industiriiwwan waraqaa banuuf jalqabbiiwwan jiru jedhaniiru. Rakkoon dhiheessii waraqaa Miidiyaa maxxansaa akka Furamuu Mootummaan xiyyeeffannoon akka hojjetu dubbataniiru. Gaaffilee faayinaansii ilaalchisee ka’aniif Ministirri Muummee deebii kennaniin, mootummaan akkaataa Amalaa fi hojii qabiyyeesaaniin deeggarsa akka godhu hubachiisaniiru. Tamsaa’ina odeeffannoo waliin walqabatee odeeffannoon yeroon akka qaqqabaniif hojjeamaa jiraachuu eeruun, kana jabeessuuf kallattiin Kaa’amuu dubbataniiru. Miidiyaan humna faayinaansii ittifufiinsa qabu mirkaneessuun qajeelfama irraatti hundaa’uun akka hojjetu Mootummaan deeggarsa barbaachisu akka taassisu dubbataniiru.
Sosochiin aadaa fi Afaanii Hariiroo hawaasaa fi ijaarsa nageenyaa cimsuuf kaayyeffate NiGaggeeffama-Ministeericha
Jun 24, 2025 56
Waxabajjii 17/2017(TOI)-Sosochiin Aadaa fi Afaanii Hariiroo hawaasaa fi ijaarsa nageenyaa cimsuuf kaayyeffate Adoolessa 1 Bara 2017 irraa eegalee baatii sadiif kan gaggeeffamu ta’uu Minsteerrii Aadaa Fi Ispoortii beeksise. Ministeerichi mataduree “Badhaadhinni Aadaa Ijaarsa Mootummaa Biyyaaf’’jedhuun Sanada Sosochii Aadaa fi Afaanii Tooftaa Raawwachiisaa Irratti Xiyyeeffaterratti qooda fudhattoota waliin magaala Adaamaatti marii Gaggeesseera. Saganticha irratti kan argaman de’eetaan Ministira Aadaa fi Ispoortii Nafiisaa Almahadii akka beeksisanitti, sosochiin aadaa fi afaanii Adoolessa 1 bara 2017 hanga Fulbaana 30/2018tti turu Nigaggeeffama. Kaayyoon sosochii Kanaa gahee aadaa heddumminaa fi Afaan Gahee Guddina hawaasummaa, dinagdee fi Siyasa keessatti qabu dagaagsuuf ta’uu Eeraniiru.. Keessummaa aadaa fi afaan ijaarsa mootummaa keessatti fi walitti dhufeenya hawaasaa, akkasumas nagaa fi giddinaaf bu’uura waan ta’aniif sirnaan itti fayyadamuu akka qabnu addeessaniiru. Gama Kanaan sosochii Kanaan wantoora raawwataman keessaa gandarraa eegalee duudaaleen aadaa jiran ifa akka Bahan gochuun tokko ta’uu eeraniiru. Naannoolee hundatti Feestivaalii Aadaa gaggeessuun meeshaalee aadaa fi faayaa, akkasumas sirna jaarsummaa fi araaraa guddinadhalootaaf akka ooluuf tattaaffiin akka taassifamu ibsaniiru. Sosochiin Kun Ayyaanota Sadarkaa biyyoolessaa fi naannootti kabajaman sirnaan qorachuun gama hundaan faayidaarra oolchuuf hanqinoota jiran fooyyesuuf ni fayyada jedhaniiru. Mariilee fi Egzibiishiniin Hawaasa Walitti Hidhan, Obbolummaa fi Obboleettummaa Cimssan Sosochii KanaanSadarkaan Akka Gaggeeffaman Himaniiru. Sanadni karoora kana raawwachiisuu dandeessisan qophaa’uu de’eetaan mistiraa Kun beeksisaniiru. Ministeerichatti Gorsituun De’eetaan Ministiraa Damee guddina Aadaa fi Afaanii Dr, Tasfaanesh Talooree gama isaniin, lammiileen duudhaa aadaa isaanii kunuunsuu fi guddisuuf hojjechaa jiraachuu dubbataniiru. Waliigaltee biyyoolessaa akka cimsu Qooda Aadaa fi Afaan Qabanhubachuun Xiyyeeffatamee Hojjetamaa Akka Jiru Eeraniiru. Sochiin Baatiiwwan sadan dhufan keessatti gaggeefammuf karorfame qabeenya aadaa guddisuu, tokkummaa sabaa cimsuuf, aadaa ijaarsa seenessa waloof oolchuu fi akkasumas dargaggoonni aadaa isaanii sirnaan akka hubataniif fi kunuunsaniif shoora gaarii akka qabaatu Himaniiru. .Dhaabbileen itti waamamni isaanii ministirichaaf ta’an, qooda fudhattoonni naannolee hundaa irraa dhufan casaan dubartootaa Waltajjicha irratti argamaniiru.
Mandarri Ikoo-turizimii Wancii-daandii fi loojiin Naannawa Ajaa’ibaa uumama, seenaa, hambaa fi Aadaan bakka tokkotti Qabatedha.
Jun 24, 2025 43
Waxabajjii 17/2017(TOI)-Mandarri Ikkooturizimii wancii-daandii fi loojiin Naannawa Ajaa’ibaa uumama, seenaa, hambaa fi Aadaan bakka tokkotti Qabatedha jedhan hoggantoonnii fi ogeessonni Miidiyaa Mootummaa fi dhunfaa. Ogeeyyiin Miidiyaa Mootummaa fi dhuunfaa Guutuu biyyaa irraa dhufan dhimmoota adda addaa biyyoolessaa irratti Ministira Muummee Dr.Abiyyi Ahimad waliin marii’achuun ni yaadatama. ogeeyyiin kunneen Mariin booda Ikoo-turiizimii Wancii-Dandii daawwataniiru. Itti aanaan hogganaa TOI Fitsumisheetee Shimmallis akka jedhanitti, Madarri fi loojiin Ikoo-turizimii Wancii-Dandii bakka Ajaa’ibaa uumamni, seenaa, hambaalee fi aadaan Bakka Tokkotti argaman ta’uu ibsaniiru. Qabeenya biyyi qabdu sirnaan ilaaluun Bakka Hojiin misoomsuu, eeguu fi tursiisuu Ifatti Itti Hojjetame akka ta’e dubbataniiru. Mandara Ikoo-Turizimiin Wancii- Dandii fi loojiin hawaasa waliin kan walitti dhidhaminsa qabu bakka hawwata Turistii dinqisiisaa ta’uu daawwachuu isaanii ibsaniiru. Miidiyaan hojii kana beeksisuurratti gaheesaanii bahaa kan jiran ta’us, caalaatti hojjechuun irraa eegama jedhaniiru. Itti aanaan Hogganaa OBN Anuwaar Jamaal gama isaaniin Mandaraa fi loojii Ikoo-turizimii Wancii-Dandii bakka hawwata turizimii uumamaa Ajaa’ibaa Hojii Aartiin Hojjetame Bakka Uumamaa Ajaa’ibsiisaa ta’uu ibsaniiru. Bakkeewwan hawata Turistii kana fakkaatan ogeeyyiin miidiyaa beeksisuu irratti xiyyeeffannoon hojjechuu akka qaban hubachiisaniiru. Hogganaan Qajeelcha tajaajila seeraa Dhaabbata pireesii Itiyoophiyaa Obbo Abbaree Addaamuu, Uumamni raajii Wancii Ammayyummaan Itti Dabalamee Erga Hojjetamee Booda Naannawa Ajaa’ibsiisaa Ta’ee Itti Fufuusaa Eeraniiru. Hojiin misoomsaa Mootummaan bakkeewwan uumamaan badhaadhan adda baasuun Hojjechaa jiru kan jajjabeeffamuu fi cimee ittifufuu qabudha jedhaniru. Akka ogeesa miidiyaa tokkotti hojii hojjetame beeksisuuf ga’eesaanii akka bahatan mirkaneessaniiru. Itti Aanaan Manaajaraa King of abbay /mootii Abbayyaa Zaayid Zayidaan akka jedhanitti, bakkichi bakka hawwata Turiizimii Itiyoophiyaan qabdu ifatti kan agarsiisedha jedhaniiru. Hojiiwwan kunneen Tuurisimii biyya keenyaa guddisuurratti qooda olaanaa akka bahan ibsuun, ogeeyyiin miidiyaa bakkeewwan hawwata turizimii beeksisuuf bal’inaan hojjechuu qabna jedhaniiru.
Ministirri Muummee Dr. Abiyyi Ahimad Ogeeyyota Miidiyaalee Ummataa fi Dhuunfaarraa Walitti Dhufan Waliin Mari’atan.
Jun 23, 2025 104
Waxabajjii 16/2017(TOI)- Ministirri Muummee Dr. Abiyyi Ahimad Ogeeyyota Miidiyaalee Ummataa fi Dhuunfaarraa Walitti Dhufan Waliin Mari’ataniiru. Ministirri Muummee Dr. Abiyyi Ahimad Ergaa Fuula Marsariitii isaaniirratti barreessaniin, Mariiwwan Qooda Fudhattoota Waliin Taasifaman Kan Xumuraatiin Har’a Ogeeyyota Miidiyaa Ummataa fi Dhuunfaa irraa Walitti Dhufan Waliin Adeemsifameen Dhimmootaa fi Gufuuwwan Industirii Kanaan Jiru Mari’atamaniiru Jedhan. Miidiyaan Hojiilee Misoomaa Itiyoophiyaa Keessatti Ummata Beeksisuun, Mariilee Gabbisuu fi Tarkaanfii Guddina Biyyaalessaa Deeggaruun Qooda Olaanaa Qabu Jechuun Ibsan Ministirri Muummee.
Diinagdee
Itiyoophiyaa Invastimant Hooldiingis Tumsa Faayinaansii Idil Addunyaa Ameerikaa Waliin Hojjechuuf Mallatteesse
Jun 24, 2025 40
Waxabajjii 17/2017(TOI)-Itiyoophiyaa Invastimant Hooldiingis Kaampaanii Tumsa Faayinaansii Idil Addunyaa Ameerikaa Waliin Damee Hoteelaa fi Tuurizimiin Hojjechuuf Mallatteesse. Waliigalteen Kun Kan taasifame Pirezidaantiin RDFI Taayyee Atsqasillaasee Bakka Argamanitti Yaa’ii Biizinasii Afriikaa Ameerikaa Angoolaa Luwaandaatti Taa’amaa Jiru Cinaattidha. Hojii Raawwachiisaan Olaanaa Itiyoophiyaa Invastimant Hooldiingis Dr. Biruuk Taayyee fi Pirezidaantii fi Hojii Raawwachiisaan Kaampaanii Ameerikaa Gaaret Giish Mallatteessaniiru. Waliigaltichi Dhaabbata Tumsa Faayinaansii Idil Addunyaa Waliin Kaappitaala Doolaara Miiliyoona 200 Caaluun Damee Hoteelaa fi Turizimiin Itiyoophiyaa Keessatti Hojjechuuf Akka Dandeessisu Ibsameera. Waligaltichi Waliigaltee Invastimantii Guddicha Itiyoophiyaan Barbaadduu fi Sagantaa Misoomaa Ishee Waliin Deemu Ta’uu Pirezidaantiin RDFI Taayye Atsqasillaasee Kaasaniiru. Bu’aa Gaarii Itiyoophiyaan Damee Tuurizimiin Galmeessisaa Jirtu caalaatti Fullaasuuf Humna Dabalataa Akka Ta’us Kaasaniiru. Waliigaltichi Wayita Itiyoophiyaan Damee Turizimiin Bu’aa Gaarii Galmeessisaa Jirtutti Mallatteeffamuusaa Eeran Hojii Raawwachiisaan Olaanaa Itiyoophiyaa Invastimant Hooldiingis Dr. Biruuk Taayyee. Waliigalteen Har’a Taasifame Bu’aalee Jajjabeessoo Damee Kanaan Galma’an Fullaasuuf Akka Dandeessisu Eeranii, Kaampaanichi Hirmaannaa Itiyoophiyaatti Taasisu Afriikaattillee Dhiibbaa Qabaachuu Akka Danda’u Dubbataniiru. Pirezidaantii fi Hojii Rawwachiisaan Dhaabbata Tumsa Faayinaansii Idil Addunyaa AmeerikaaGaaret Giish Gamasaaniin, Waliigaltichi Ameerikaa Afriikaa Ilaalchisee Dippilomaasii Daldalaa fi Invastimantii Cimsuuf Yaadde Kan Hordofe Ta’uu Dubbataniiru. Akkaataa Kanaan Dhaabbatichi Hirmaannaa Invastimantii Itiyoophiyaa Keessaa Qabuun Guddina Damee Hoteelaa fi Turizimii Itiyoophiyaaf Gumaachasaa Akka Taasisu Amantaa Qaban Eeruusaanii TOI’n Bakkarraa Gabaaseera.
Ijaarsi Pirojektoota Bu’ura Misoomaa Ummata Hirmaachise Ciminaan Itti Fufa
Jun 24, 2025 50
Waxabajjii 17/2017(TOI)-Godina Baaleetti Ijaarsi Pirojektoota Bu’ura Misoomaa Ummata Hirmaachise Ciminaan Akka Itti Fufu Ittaanaan Bulchaa Godinichaa Obbo Abrihaam Hayilee Ibsan. Pirojektoonni Bu’ura Misoomaa Garagaraa Birrii Biiliyoona Caaluun Godinichatti Ijaaraman Eebbisuun Eegalameera. Ijaarsi Daandii Baadiyyaa, Riqichi, Ijaarsi Mana Dawaa Hawaasaa Moodaliin Aanaalee Sinaanaa fi Gaasaraatti Xumuramanii Bakka Ittaanaan Bulchaa Godinichaa fi Hooggantoonni Olaanoon Biroon Argamanitti Har’a Eebbifamaniiru. Itti Aanaan Bulchaa Godina Baalee Obbo Abrihaam Hayilee Saganticharratti Akka Jedhanitti, Bara Bajataa 2017 Godinichatti Pirojektoonni Bu’ura Misoomaa 160 Baasii Birrii Biiliyoona 1 Caaluun Ijaaraman Eebbifamuu Jalqabuu Ibsaniiru. Pirojektoonni Xumuraman Biroon Irraa Jalaan Akka Ebbifaman Dubbataniiru. Fuulduras Pirojektoota Misoomaa Hawaasa Hirmaachisan Hojjechuun Misooma Eegalame Fullaasuun Cimee Akka Ittifufu Eeraniiru. Bulchaan Aanaa Sinaanaa Obbo Balaayi Bojaa Gamasaaniin, Pirojektoonni Misoomaa Gaaffii Hawaasaarratti Bu’ureffataniif Xiyyeeffannoon Kennamuu Dubbataniiru. Pirojektoonni Misoomaa Aanichatti Birrii Miiliyoona 50’n Ijaaramanii Eebbaaf Qaqqaban Kunneen Agarsiiftuu Ta’uu Dabalanii Ibsaniiru. Ijaarsi Pirojektoota Kanneenii Jiraattota Naannawaaf Faayidaa Guddaa Akka Qaban Jiraattonni Naannawichaa Ibsaniiru.
Badhaadhina waloo Afriikaa fi Ameerikaaf tumsi damee dhuunfaa murteessaadha – Gamtaa Afriikaa
Jun 24, 2025 51
Waxabajjii 17/2017(TOI)-Walta’insi damee dhuunfaa Afriikaa fi Ameerikaa Badhaadhina Waloof murteessaa ta’uu durataa’aan komishinii Gamtaa Afriikaa Mohammad Alii Yuusuuf dubbatan. TOI bakkarraa akka agabaasetti, Durataa’ichi yaa’ii Biizinasii Afriikaa-Ameeriikaa Angoolatti gaggeeffamaa jiru irratti haasaa taassisaniin, Tumsi Daldalaa fi Invastimantii Afrikaa fi Ameeriikaa cimuu akka qabu ibsaniiru. Hariiroon biizinasii gama lameen jiru badhaadhina waloo mirkaneessuuf murteessaa ta’uu kaasaniiru. Yeroo ammaa Afrikaan Qabeenya Namaa fi Uumamaa Qabduun Akkasumas Hojiin Kalaqaa Babal’achaa Wayita Jiru Boqonnaa Jijjiiramaa Bu’uraarra Akka Jirtu Eeranii, Kaana Fuulduratti Tarkaanfachiisuu Barbaachisa Jedhaniiru. Gamtaan Afriikaa Ardichatti hirmaannaan damee dhuunfaa kallattii adda addaan akka dagaaguu fi guddina Ardichaa itti fufinsa akka qabaatuuf deeggaruu ibsuun, kunis cimee itti fufa jedhaniiru. Haala Kanaan Kaampaaniiwwan Ameerikaa biyyoota Afriikaa adda adddaatti Invastimantii irratti akka bobba’an gaafachuun, yeroo ammaa Ajandaa 2063 Milkeessuuf haasa’uu bira darbee tattaaffiin fi tarkaanfiin waloo akka barbaachisu dubbataniiru. Yaa’icharratti Pirezidaantiin Rippabilika Federalaa ItiyoophiyaaTaayyee Atseqe Sillaasee dabalatee hoggantoonni biyyoota Afrikaa adda addaa, Ministiroonni, Qondaaltonni olaanoo Mootummaa, akkasumas Qondaaltonni olaanoo mootummaa Ameerikaa, Hoggantoonni Biizinasii gama lachuurraa dhufan Hirmaachaa jiru.
Ameerikaan Dippilomaasii Biizinasii Afriikaa Waliin Qabdu Cimsuuf Kutannoo Qabdi- Ambaasaaddar Tirooyi Fiitrel
Jun 24, 2025 37
Waxabajjii 17/2017(TOI)- Ameerikaan Bara Bulchiinsa Tiraamp Dippilomaasii Biizinasii Afriikaa Waliin Qabdu Caalaatti Cimsuuf Kutannoo Akka Qabdu Waajjira Dhimma Alaa Ameerikaatti Hoogganaa Olaanaa Biiroo Afriikaa Ambaasaaddar Tirooyi Fiitrel Ibsan. Ambaasaaddar Tirooyi Fiitler Yaa’ii Biizinasii Afriikaa Ameerikaa Magaalaa Muummee Angoolaa Luwaandaatti Taa’amaa Jirurratti Haasawa Taasisaniin, Hariiroo Daldalaa fi Invastimantii Biyyisaanii Afriikaa Waliin Qabdu Cimsuuf Nihojjetti Jedhaniiru. Imaammanni Dhimma Alaa Ameerikaan Afriikaa Ilaalchisuun Hordoftu Akkaataa Kallattii Dippilomaasii Biizinasii Irratti Akka Bu’uureffatu Kaa’ameen Embaasiiwwan Ameerikaa Afriikaatti Argaman Kallattii Kaa’ameen Hojjechaa Akka Jiran Kaasaniiru. KanaanWal Qabatee Murteen Amma Hojmaata Jijjiiruutti Gahu Darbuu Eeraniiru. Kana Cinaattis Damee Daldalaatiin Hirmaattonni Afriikaa fi Ameerikaa Jidduu Jiran Fayyadamoo Akka Ta’an Yaaduun Gabaan Waloo Jijjiirama Attamii Barbaachisa Jechuun Qaamolee Dhimmi Ilaalu Waliin Hojjetamaa Akka jiru Himaniiru. Keessumaa Kana Booda Walitti Hidhamiinsa Daldalaa Cimsuuf Anga’oonni Olaanoo Ameerikaa Imala Afriikaatti Taasisaniin Bakka Bu’oonni Biizinasii Isaan Waliin Akka Ergamanii fi Mariilee Daldalaa fi Invastimantii Akka Godhan Nitaasifama Jedhan. Gama Biraan Hirmaannaa Ameerikaan Hammattoo Dippilomaasii Biizinasii Afriikaa Qabdurratti Keessumaa Hirmaannaa Ijaarsa Bu’uraalee Misoomaa Ijoo Ta’an Taasisaniin Gamatti Bu’ura Misoomaa Dijitaalaa Babal’isuurratti Caalaatti Akka Hojjetamu Eeraniiru. Kun Ammoo Afriikaan Sirna Gabaa Addunyaa Keessatti Hirmaannaa Bu’a Qabeessa Akka Qabaattu Nitaasisa Jedhaniiru. Hojiin Daldalaa fi Invastimantii Ameerikaa Afriikaaf Hedduu Fayyada Kan Jedhan Ambaasaaddar Tirooyi, Hojiin Biizinasii Ameerikaa Irra Caalaa Teeknooloojii Haaraa fi Hojii Kalaqaarratti Kan Xiyyeeffatu Ta’uu Dubbachuusaanii Agabaasaan TOI Bakkarraa Gabaaseera.
Saayinsii fi teeknooloojii
Hojiiwwan kalaqaa rakkoo Furan yaadama biyyaa “Kalaquu fi saffisuu ’’ Jedhu galman ga’uuf gumaacha olaanaa bahaa jiru
Jun 19, 2025 150
Waxabajjii 12/2017(TOI)-Hojiiwwan kalaqaa rakkoo furan yaadama biyyaa ‘‘Kalaquu fi saffisuu’’ galman ga’uuf gumaacha olaanaa bahaa jiraachuu Itti aanaan Kantiibaa Magaala Finfinnee fi Itti gaafatamaan Biiroo misooma Industirii Obbo Jaanxirar Abbay ibsan. Sagantaan Xumuraan Dorgommiin daldala kalaqaa Mata duree “kalaqni yaadaa ifa booruuf’’ jedhuun gaggeeffamaa jiru injifannoo yaadannoo Adawaatti raawwatamaa jira. Itti aanaan Kantiibaa fi Itti gaafatamaan Biiroo misooma Industirii Magaalaa Finfinnee Obbo Jaanxirar Abbay ergaa saganticha irratti dabarsaniin akka jedhanitti, Dorgommii Yaada Kalaqa Daldalaa Marsaa Sadiin Finfinneetti Gaggeeffameen Bu’aan Onnachiisaan Galmaa’eera. Dorgaommichi dargaggoonni hojii uumuu, dorgomaa fi sochii Dinagdee biyyittii keessatti hirmaannaa olaanaa gochuurra darbee dandeettii teekinooloojii qaban baasuuf carraa uumeera jedhaniiru. Dargaggoonni kalaqaa yaadaa rakkoo furan maddisiisan itti fufinsaan hojiirra oolchuuf xiyyeeffannoon hojjetamaa jiraachuu ibsaniiru. Keessummaa hojiiwwan kalaqaa Misooman Biyyarra darbuun Fudhatama Idil Addunyaa akka qabaataniif hojjechuun barbaachisaadha jedhaniiru. Mootummaan yeroo yerootti qulqullinasaanii, nageenyasaanii fi rakkoo kan furan ta’uusaanii kan mirkanaa’anii fi filataman hojiirra oolchuuf hojjechaa jiraachuu beeksisaniiru. Dorgomiin kalaqa yaadaa agarsiistuu tokko ta’uu dubbachuun kunis yaadama biyyaa ‘’kalaquu fi saffisuu’ jedhu galmaan ga’uuf qooda olaanaa bahaa jira jedhaniiru. Sadarkaa Itti Aanaa Kantiibaatti Hogganaan biiroo hojii fi ogummaa obbo Xiraatuu Bayyanaa gamasaaniin, hojiin kalaqa dargaggootaa haala jireenya lammiilee fooyyesuuf qooda guddaa gumaachuu dubbataniiru. Itti Aanaan Kantiibaa kun dorgommiin bu’aa kalaqaa dhaloonni biyya ceessisan uumamaa jiru jedhanii, dorgommii yaada kalaqaan bakka bu’aawwan kalaqaa barbaachisoo ta’an kan itti ifa bahan ta’uu beeksisaniiru. Kalaqxoonni dorgommicha irratti hirmaatan dhiheessii faayinaansii fi walitti hidhamiinsa gabaa kan uumamuuf ta’uu mirkaneessaniiru. Dargagoonni 145 Dorgommicharratti kan hirmaatan yoo ta’u, isaan keessaa 15 Finfinnee Bakka Bu’uun Sadarkaa Fedraalaatti dorgommii wal fakkaatu irratti akka hirmaatan ibsaniiru. Dorgommii goggeeffamaa jiru Kanaan dorgmtoonni filatamoo shan akka badhaafaman ibsaniiru
Kutaan Egzibiishiniin Dhaabbataa Golambaa Saayinsii Bakka Ministirri Muummee Dr. Abiyyi Ahimad Argamanitti Ifatti Baname
Jun 14, 2025 185
Waxabajjii 07/2017(TOI)- Kutaan Egzibiishiniin Dhaabbataa Golambaa Saayinsii Bakka Ministirri Muummee Dr. Abiyyi Ahimad Argamanitti Ifatti Banameera. Raawwiin Raajiin Kun Ramaddiiwwan Egzibiishinii Shan, Isaanis Hubannoo Namtolchee, Jijjiirama Haala Qilleensaa fi Deebii Itiyoophiyaa, Qonna, Humna Bishaanii fi Inarjii, Eronotiksii fi Aviyeeshiniirratti Xiyyeeffatan Kan Ofkeessatti Qabatedha. Kun Ammoo Fedhii Cimaa Biyyi Keenya Saayinsii Fi Teeknooloojii Fayyadamuuf Qabdu Kan Agarsiisudha Jechuun Beeksiseera Waajjirri Ministira Muummee. Dabalataanis Galmi Agarsiisaa Bifa Hawaa qabu Kan Biyya Keenyatti Kan Jalqabaa Ta’e Ifoomeera. Galmi Meetir Iskuweerii 1000 fi Dayameetira meetira 36 kun Teeknooloojii Ammayyaa Dijitaalaa 4k fakkii Agarsiisu Kan Maxxanfameef Ta’uun Ibsameera. Agarsiiftuun Fakkii Hawaa Kun Qulqullina Olaanaa Kan Qabu Fakkiiwwan Raajeffamoo Agarsiisuun Addunyaa Hawaa Dhiheenyatti Agarsiisa. Beekumsi Sakatta’uun, Baruuf fi Kaka’umsaaf Mijataa Kan Ta’e Godambaan Saayinsii Daawwattootaaf Banaa Ta’uusaas Beeksiseera. Ummanni Bakka Kana Dhufuun Abdii Boruu Saayinsii fi Teeknooloojii Akka Ilaalu Waajjirichi Afeereera.
Teeknooloojii Ammayyaa fi Humna Namaa Ga’oometti Gargaaramuun Tajaajila Balallii Si’ataa fi Amansiisaa Kennaa Jira
May 29, 2025 420
Caamsaa 21/2017(TOI)-Abbaan Taayitaa Siviil Aviyeeshinii Itiyoophiyaa Teeknooloojii Ammayyaa fi Humna Namaa Ga’oometti Gargaaramuun Tajaajila Balallii Si’ataa fi Amansiisaa Kennaa Jiraachuu Beeksise. Nageenya Geejjiba Qilleensaa Amansiisaa gochuun, Hojmaata Ammayyaa fi Si’ataa gama Diriirsuutiin hojii Hojjetamaa Jiru Ilaalchisuun TOIn sochii Hojii Siviil Aviyeeshinii Jiddugaleessa Bahaa Dirree Dawaa Ilaaleera. Abbaa Taayitaa Siviil Aviyeeshinii Itiyoophiyaatti hojii Rawwachiisaan hariiroo Ummataa fi Komunikeeshinii Indaalee Asaffaa, Industiriin Aviyeeshinii Caalaatti Giddachaa fi Ammayyaa.aa Ta’uusaa Ibsaniiru.. Waan Ta;eef Teeknooloojii fi Humna Namaa Ga’oome Kan yeroo waliin deemu Barbaachisaa Ta’uu Kaasanii, Gama Kanaan Siviil Aviyeeshiniin Itiyoophiyaa haala Gaariirra Jira Jedhaniiru. Maanajimantii Tiraafikii Qilleensaa, To’annoo Aviyeeshinii fi Damee Geejjiba Qilleesaan Hojmaattota Ammayyaa fi tajaajiloonni Si’ataan Jiraachuu Kaasaniiru. Leenjii Ogummaa Ilaalchisee Biyyoota Afriikaa Biroofis Leenjii Akka Kennu Ibsaniiru. Eeggataan Itti Gaafatamaa Siviil Aviyeeshinii Jiddugaleessa Bahaa Dirree Dawaa Obbo Tewoodiroos Kibabawu, Nageenyi Balallii Qilleensaa Yoomiyyuu Karaa Amansiisaa Ta’een Eegamaa Jiraachuu Ibsaniiru. Siviil Aviyeeshinii Jiddugala Bahaa Dirree Dawaatti Teekinishaaniin Mahaandisummaa To’ataa Balallii Heenook Mikaa’el, Gamasaaniin, Hojiin To’annaa Haala Amansiisaa Ta’een Gaggeeffamaa Akka Jiru Dubbataniiru. Nageenyi Balallii Qillensaa mijataa Akka Ta’u Damee Hariiroo Komunikeeshiniin Sa’aatii 24 Hojjetamaa Jiraachuu Kan Ibsite Ammoo Masarat Taakkalaati. Ogeessa Dame Kanaa Kan Ta’an Masarat Taakkalaa fi To’ataan Tiraafika Qilleensaa Aproochii Geetuu Nuurm, Nageenya Balalliif xiyyeeffannoo fi Ofeeggannoo Addaatiin tajaajilaa Jiraachuusaanii Dubbataniiru. #Tajaajila Oduu Itiyoophiyaa #TOI #Oromiyaa
Kutaaleen Ismaart Komunikeeshinii Saffisiisan Komunikeeshinii Si’ataa fi Bu’a Qabeessi Akka Uumaman Taasisu-Dr. Nagarii Leencoo
May 28, 2025 373
Caamsaa 20/2017(TOI)- Kutaaleen Ismaart Komunikeeshinii Saffisiisan Komunikeeshinii Si’ataa fi Bu’a Qabeessi Akka Uumamu Taasisuu Kan Dandeessisan Ta’uu Mana Maree Bakka Bu’oota Ummataattii Walitti Qabaan Koree Dhaabbataa Bobbii Humna Namaa fi Teeknooloojii Dr. Nagarii Leencoo Ibsan. Kutaaleen Ismaart Komunikeeshinii Saffisiisan Dhaabbilee Federaalaa 10, Naannolee fi Bulchiinsota Magaalaa keessatti Ijaaraman Eebbifamanii Ifatti Hojii Eegalaniiru. Kutaaleen Ismaart Komuniikeeshinii Saffisiisan Kunneen Qooda Fudhattoota Bakka Addaddaa Jiran Salphaatti Akka Walitti dhufanii fi Hojiisaanii Akka Saffisiisan Nidandeessisu. Mana Maree Bakka Bu’oota Ummataattii Walitti Qabaan Koree Dhaabbataa Bobbii Humna Namaa fi Teeknooloojii Dr. Nagarii Leencoo Qaamolee Milkaa’inni Kun Akka dhufu Taasisan Galateeffataniiru. Kutaaleen Ismaart Komunikeeshinii Saffisiisan Odeeffannoo Walii Qooduuf Gumaacha guddaa Akka Qaban Dubbataniiru. Jiddu Galli Kunneen Hariiroon Hojii Bu’a Qabeessi Akka Uumamu Gochuun Komunikeeshiniin Si’ataan Akka Uumamu Kan Gargaaru Ta’uu Dubbataniiru. Qaamolee Hooggansa Kennaniifis Murtoo si’ataa Akka Kennan Dandeessisa Jedhaniiru. Jiddugaleessota Kanneen Fuulduratti Bakkeewwan Hundaan Ga’uun Akka Barbaachisus Ibsaniiru. Koreen Dahaabbataa Kun Sirna Ismaart Komunikeeshinii Cimsuuf Gargaarsa Barbaachisu Akka Taasisu Dubbataniiru. Ministeera Pilaanii Fi Misoomaatti Hojii Raawwachiisaan Teeknooloojii Komunikeeshinii Odeeffannoo Dr. Geetaachoo Mallasee Gamasaaniin Jiddugaloonni Kunneen Sirna Komunikeeshinii Dijitaalaa Uumuusaanii Kaasaniiru. Akkasumas Hojii Dijitaalaayizeeshinii Biyyaalessaa Kan guddisu Ta’uu Eeraniiru.
Ispoortii
Benefiikaan Garaagarummaa Galchii Hedduun Oklaandi Siitii Mo’ate
Jun 21, 2025 147
Waxabajjii 14/2017(TOI)-Tapha Waancaa Addunyaa Kilaboota Fiifaa Ramaddii Sadiin Gaggeeffameen Benefiikaan Oklaandi Siitii 6 fi 0n Mo’ateera. Taphni Kun Istaadiyoomii Intar Endi Koo’tti Gaggeeffame. Tapha Walakkaa Jalqabaa Booda Sababa Bakakkaa cimaa fi Haala Qilleensaa Hammaataa Ta’een Sa’aatii Lamaaf Addaan Citee Ture. Waancaa Addunyaa Kilaboota Fiifaatiin Sababa Haala Qilleensaatiin Yeroof Addaan Yoo Citu Tapha Afraffaati. Akkaataa Qabxii Kanaatiin Benefiikaan Qabxii Afuriin Ramaddii Sadii Dursuu Eegaleera. Oklaandi Siitiin Ramaddii Kana Keessatti Yeroo Lammaffaaf Mo’amee Siyaatil Saawundarsitti Aanee Kilaba Dorgommicharraa Gaggeeffame Kan Lammataa Ta’eera. Kilabni Niwuzilaandi Kun Taphoota Lamaan Galchiin 16 Ittigaleera.
Baayermuniik Waancaa Addunyaa Kilaboota Fiifaatiin Gara Mo’atanii Darbuutti Galuun Kilaba Jalqabaa Ta’eera.
Jun 21, 2025 90
Waxabajjii 14/2017(TOI)- Baayermuniik Waancaa Addunyaa Kilaboota Fiifaatiin Ramaddii Sadiin Gara Mo’atanii Darbuutti Galuun Kilaba Jalqabaa Ta’eera. Tapha Waancaa Addunyaa Kilaboota Fiifaa Ramaddii Sadiin Taasifameen Baayermuuniik Bokajuuniyarsiin 2 fi 1n Mo’ateera. Akkaataa Qabxii Kanaatiin Baayermuunik Qabxii Jahaan Kilaba Jalqabaa Tapha Mo’atanii Darbuutti galuusaa Mirkaneeffate Ta’eera. Bookaajuuniyarsi Qabxii Tokkoon Ramaddicharraa Sadarkaa Afraffaa Isa Xumuraa Qabateera. Ramaddii Afuriin Kilabni Tuuniiziyaa Esperansi Kilaba Ameerikaa Los Anjeles FC 1 fi 0n Mo’ateera.
Botafogon PSG Mo’achuun Qabxii Hin Eegamne Galmeessiseera
Jun 20, 2025 115
Waxabajjii 13/2017(TOI)-Tapha Waancaa Addunyaa Kilaboota Fiifaa Ramaddii Lamaan Gaggeeffameen Botafogon PSG HaaaHin Eegamneen 1 fi 0n Mo’ateera. Tapha Kaleessa Halkan Walakkaa Booda Istaadiyoomii Kaaliifoorniyaa Rozbolitti Gaggeeffameen Botafoogoon Mo’ateera. Haala Kanaan Botafogon Qaxiisaa Jahaan Gahateera.Tapha Mo’anii Darbiitti Galuuf Carraasaa Bal’ifateera. Kilabiin Amerikaa Kibbaa Waggaa 13 Booda Kilabii Awurooppaa Mo’ateera. Ramaddichaan PSG’n Qabxii Sadiin Sadarkaa Lammaffaa Qabateera. Ramaddii Kanaa Tapha Kaleessa Halkan Walakkaa Booda Istaadiyoomii Waashiingitan DC Lumen Fiilditti Gaggeeffameen Atileetikoo Maadriid Siyaatil Saawundarsiniin 3 fi 1’n Mo’ateera. Dorgommii Kanaan Jalqabaaf Kan Mo’ate Atileetikoo Maadriid Gooliidhaan PSG’n Caalame Sadi Qabxii Sadiin Sadarkaa Sadaffaarra Jira. Siyaatil Saawundarsi Kilaba Dorgommicharraa Gaggeeffame Kan Jalqabaa Ta’eera. Wixata Waxabajjii 16 Bara 2017 Sagantaa Xumuraa Ramaddii Lamaan Atileetikoo Maadriid Botafogo, Siyatil Saawundarsi PSG Waliin Nitaphatu.
Taphoonni Ramaddii Lammaffaa Waancaa Addunyaa Kilaboota Fiifaa Har’aa Eegalee Nigaggeeffama
Jun 19, 2025 128
Waxabajjii 12/2017 (TOI)- Taphoonni Lammaffaa Ramaddii Tokkoo fi Lamaa Waancaa Addunyaa Kilaboota Fiifaa Har’aa Eegalee Nigaggeeffama Ramaddii Tokkoon Polmeeraas Al Ahilii Waliin Istaadiyeemii Meetlaayifitti Taphachaa Jiru. Ramaddii Kanaan Miyaamiin Poortoo Waliin Galgala Sa’aatii 4tti staadiyoommii Mersadii-Beenzitti Nitaphatu. Kilaboonni Ramaddicha Keessatti Argaman Tapha Jalqabaa Mo’achuuf nitaphatu. PSGn Batarogo Waliin Waliin Halkan Sa’aatii 10tti Istaadiyoomii BerozBowulitti Nitaphatu. Waancaan Addunyaa Kilaboota Fiifaa Ameerikaan Qopheessitee Gaggeeffamaa HAR’A Guyyaa Afraffaa Isaati.
Eegumsa naannoofi haala qilleensaa
Ashaaraan Magariisaa Furmaatilee Qabatamaa Jijjiirama Haala Qilleensaaf Kutannoo Itiyoophiyaan Qabdu Kan Agarsiisudha-Ministira Muummee Dr. Abiyyi Ahimad
Jun 16, 2025 188
Waxabajjii 09/2017(TOI)-Ashaaraan Magariisaa Itiyoophiyaan Jijjiirama Haala Qilleensaaf Kutannoo Olaanaa Furmaatilee Qabatamaa Qabdu Kan Agarsiisu Ta’uu Ministirri Muummee Dr. Abiyyi Ahimad Ibsan. Ministirri Muummee Ergaa Fuula Miidiyaa Hawaasummaa Isaniirratti Barreessaniin, Dachee Dur-Durii Kan Taate Itiyoophiyaan Gamtaa Afriikaa Waliin Ta’uun Yaa’ii Jijjiirama Haala Qilleensaa Afriikaa Lammaffaa Akka Keessummeessitu Ibsaniiru. Yaa’iin Qaam’ee 3-5 Bara 2017tti Gaggeeffamu kun Yaadama “Mariileen Dhimma Magariisaa Tarkaanfiiwwan Magariisa Bu’uureffatan” Irratti Xiyyeeffate Kun Tarsiimoo jijjiirama Haala Qilleensaa Afriikaa Deeggaruuf Furmaatileen Ijoo Uumama Irratti Hundeeffaman Akka Dhihaatan Dubbataniiru. Tarsiimichi Afriikaan Deebitee Magariisaan Akka Guutamtuu fi Tumsa Afriikaa Cimsuurratti Akka Xiyyeeffate Ibsaniiru. Qophiin Ashaaraa Magariisaa Baranaaf Taasifamaa Jiru Kutannoo Cimaa Itiyoophiyaan Furmaatilee Qabatamaa Ta’aniif Qabdu Agarsiisa Jedhaniiru. Ergaan Kun Ifa Kan Jedhan Ministirri Muummee Ummamarratti Qabeenya Invast Gochuun, Rakkoolee Furuuf Furmaatilee Bu’a Qabeessa Kalaqa Ofkeessaa Qaban Bal’isuu fi Uumamni Lafaa Dinagdee Kan Warraaqsu Akka Ta’u Gochuun Akka Barbaachisu Hubachiisaniiru. Itiyoophiyaan Hirmaattota Yaa’ii Jijjiirama Haala Qilleensaa Afriikaa Simachuuf Qophoofteetti Jechuun Ibsan Ministirri Muummee Dr. Abiyyi Ahimad.
Itiyoophiyaan Yaa’ii Jijjiirama Haala Qilleensaa Afriikaa 2ffaa Nikeessummeessiti-Ministira Muummee Dr. Abiyyi Ahimad
Jun 16, 2025 147
Waxabajjii 09/2017(TOI)-Dachee Dud-durii Kan Taate Itiyoophiyaan Gamtaa Afriikaa Waliin Ta’uun Yaa’ii Jijjiirama Haala Qilleensaa Afriikaa 2ffaa Akka Keessummeessitu Ministirri Muummee Dr. Abiyyi Ahimad Ibsan. Yaa’iin Kun Fulbaana 8 Amma 10/2017tti Finfinneetti Akka Taa’amu Beeksisaniiru.
Sagantaa Ashaaraa Magariisaan biqiltuuwwaan Faayidaa hedduu qabanii fi dhaabbi haala ikooloojii bu’uura godhateen gaggeessuuf Qophiin taassifameera
Jun 14, 2025 181
Waxabajjii 07/2017 (TOI)-Sagantaa Ashaaraa Magariisaa bara Kanaan biqiltuuwwan faayidaa hedduu qabanii fi haala Ikooloojii bu’uureffateen dhaabuuf qophiin taassifamuun ibsame. Ministeera Qonnaatti Hojii Raawwachiisaa olaanaan Eegumsa Misooma Qabeenya Uumama fi itti fayyadamaa Faanosee Mokonnin TOI waliin Gaaf-deebii taassisaniin, sagantaa Ashaaraa Magariisaa ganna kanaaf qophii taassifameera Jedhan. Qophiin biqiltuu biliyoona 7 tuqaa 5 dhaabuu dandeessisu raawwatamuu ibsuun, biqiltuuwwan Mandhaalee fi faayidaa heduu qabaniif xiyyeeffannoon kennamuu ibsaniiru. Dhaabbiin biqiltuu haala ikooloojii bu’uura godhateen akka ta’e ibsuun, kanaafis hojiiwwan barbaachisoon raawwatamuu kaasaniiru. Sagantaa Ashaaraa magarisaa waggoottan darbaniin bu’aawwan hedduun argamuu kan ibsan gaggeessaan olaanaa, kunis yeroo ammaa wabii nyaataa mirkaneessuuf hirmaannaa taassifamuuf gahee guddaa qabaachuu fi carraa hojii uumuu danda’uu dubbataniiru. Daarekteerri olaanaan jiddugala biqiltuu Gullallee Injiinar Guutamaa Morodaa gama isaaniin akka ibsanitti, Magaalaa Finfinnee jiraattotaaf mijattuu taassisuuf uwwisa naannoo magariisaa guddisuun murteessaa dha jedhaniiru. Kunis faalama Qilleensaa Ittisuuf qooda guddaa qabaachuu kaasuun, biqiltuuwwan Mandhaaleen filatamaa ta’uu dubbataniiru. Biqiltuuwwan Sagantaa Ashaaraa Magariisaa bara Kanaaf giddugalichatti qophaa’an dhibbentaa 50 kan ta’an biqiltuuwwan Mandhaaleedha jedhaniiru.
Magaalaan Shaggar bakka jireenya qofa osoo hin ta’iin Magaalaa Omishaa akka taatu hojii hojjetameen bu’aan argamaa jira-Dr.Tashoomee Adduunyaa
Jun 12, 2025 193
Waxabajjii 05/2017(TOI)-Magaalaan Shaggar bakka jireenya qofa osoo hin ta’iin Magaalaa Omishaa akka taatu hojii hojjetameen bu’aan argamaa jiraachuu kantiibaan bulchiinsa magaalichaa Dr.Tashoomaa Addunyaa dubbatan. Bulchiinsa magaalaa Shaggar Kutaa Magaalaa Mana Abbichuutti sagantaan eegalchiisa dhaabbii biqiltuu Appilii bakka hoggantoonni Bulchinsa Magaalichaa, miseensonni raayyaa Ittisa biyyaa fi jiraattonni naannichaa argamanitti gaggeeffameera. Kantiibaan Bulchiinsa Magaalichaa Doktar Tashoomaa Addunyaa Sirna eegalchiisa irratti Akka Jedhanitti, Magaalaan Shaggar erga Hundeeffamtee eegalee hojiiwwan fayyadamummaa hawaasaa guddisan raawwatamaa jiraachuu ibsaniiru . Magaalittiin bakka jireenyaa qofaa osoo hin ta’iin giddugala Omishaa akka taatuuf hojii hedduun hojjetamuu dubbataniiru. Magaalittii giddugala Qonna ammayyaa gochuuf waggoottan darban sheediiwwan omishaa kuma 10 ol ta’an ijaaramanii namoota hedduuf carraan hojii uumamuu ibsaniiru. Sheedota kana keessaatti hojii Misooma Lukkuu, Misooma Saa’a Aannanii, Furdisa beellada foonii fi misooma kuduraa fi muduraan Hojjetamaa jira jedhaniiru. Ganna dhufu bulchiinsa magaalichaatti lafa hektaara kuma 1 irratti biqiltuun Avookaadoo fi Appilii akka dhaabamu ibsuun, guyyaa hara’aa Kutaa Magaalaa Mana Abbichuutti lafa hektaara 38 irratti biqiltuun appilii dhaabbachuu dubbataniru . Itti Aanaan Kantiiba Bulchiinsa Magaalaa Shaggarii fi Qindeessaan Kilaastera Qonnaa Obbo Girmaa Hayiluu, Bulchiinsa Magaalichaatti Misooma muduraa fi kuduraaf Xiyyeeffannoon addaa kennamuu ibsaniiru . Ganna kana wabii nyaataa mirkaneessuuf kan gargaaranii fi gabaa alaatiif kan oolan biqiltuuwwan faayidaa hedduu qaban nidhaabbamu jedhaniiru. Biqiltuuwwan Dhaabaman Keessaa Kuduraa fi Muduraa Dhaabaman Keessaa Dhibbantaan 50 ol Biqiltuu Appilii Ta’uu Dabalanii Ibsaniiru. Hogganaan paartii badhaadhinaa Waajjira damee kutaa magaalaa Mana Abbichuu obbo Fiqaaduu Hordofaa gamasaaniin, ganna kana biqiltuuwwan faayidaa heduu qaban dhaabuuf qophii barbaachisaa taassisuu dubbataniiru. Kutaa magaalichaatti lafa hektaara kuma 50 irratti dhaabbiin biqiltuu Appilii eegalamuu ibsuun, qonnaan bulaa naannichaa muuxannoo gaarii kana fudhatee biqituu dhaabbate akka kunuunsu hubachiisaniiru. Jiraattota Naannawichaa biqiltuu dhaabuu irratti hirmaatan keessaa obbo Masfin Malaakuu, ganna kana biqiltoota faayidaa hedduu qaban dhaabuuf qophaa’uu ibsaniiru. Faayidaan biqiltuu appilii guddaa ta’uu hubachuun Hirmaannaa Taasisuusaanii Dubbatanii, misoomni muduraa fi kuduraa naannawichatti cimuu qaba jedhaniiru.
Gabaasa addaa
Humna elektirikii guutuu biyyattiitti addaan cite deebisuuf tattaaffiin taasifama
Dec 7, 2024 3527
Sadaasa 27/2017(TOI) - Humna elektirikii guutuu biyyattiitti addaan cite deebisuuf tattaaffiin taasifamaa jiraachuu Humni Elektiriikii Itoophiyaa beeksise. Har'a galgala kana tasgabbii dhabuu sistamaatiin rakkoo mudateen guutuu biyyattiitti humni elektirikii addaan citeera. Rakkoo kana hiikuufi humnicha deebisuuf buufatalee maddoota humnaafi raabsaatti tattaaffiin olaanaa taasifamaa jira. Rakkoo umame Humni Elektiriikii Itoophiyaa hiikee hanga bakkasaatti deebisutti obsaan akka nu eegdan kabajaan gaafachaa, odeeffannoowwan jiran hatattaamaan kan isiniin biraan geenyu ta'a jechuun Tajaajilli Elektiriikii Itoophiy karaa miidiyaa hawaasummaa isaa beeksiseera.
Hoggantoonni hojii bulchiinsa magaalaa Finfinnee balaa Ibiddaa Markaatoo naannaawwa Shammaa taraa jedhamutti mudateen miidhaa qaqqabe daawwata.
Oct 22, 2024 3465
Onkoloolessa 12/2017(TOI) - Hoggantoonni hojii bulchiinsa magaalaa Finfinnee balaa Ibiddaa Markaatoo naannaawwa Shammaa taraa jedhamutti mudateen miidhaa qabeenyarra gahee bakkatti argamuun ilaalaniiru. Paartii Badhaadhinaatti hogganaan damee wajjira Finfinnee obbo Mogas Baalchaa wayita kana akka himanitti; gamoo balaan ibiddaa irratti mudatee qaama isaa gar tokko balaa kanarraa baraaruun danda'ameera. Kutaaleen hawaasaa fi qaamoleen nageenyaa karaa qindaa'een balaa kana to'achuu fi balaan kun gara biraatti akka hin babal'anneef hojii hojjetaniif galateeffataniiru. Bulchiinsi magaalichaa balaa ibiddaa mudate kanaan kanneen miidhaman deebisee dhaabuuf xiyyeeffannoon akka hojjetu obbo Mogos Baalchaa ibsuu isaanii Odeeffannoon Waajjira Kantiibaarra argame ni mul'isa.