Angafoota Oduu
Kan mul'ate

Pulse Of Africa

POA English

POA English

Pulse Of Africa - English Language

Your news, current affairs and entertainment channel

Join us on

POA Arabic

POA Arabic - عربي

Pulse Of Africa - Arabic Language

قناتكم الاخبارية و الترفيهية

Join us on

Siyaasa
Raayyaan keenya ergama nagaa kabachiisuu sadarkaa idil addunyaatti ga’umsaan raawwachuu itti fufeera-Letenaal jeneraal Dastaa Abbichee
Mar 18, 2025 21
Bitootessa 09/2017(TOI)- Raayyaan keenya ergama nagaa kabachiisuu sadarkaa idil addunyaatti ga’umsa olaanaa fi aantummaa ummataan raawwachuu itti fufuusaa hoogganaan qajeelcha olaanaa mahaandisa Ittisaa Letenaal jeneraal Dastaa Abbichee dubbatan. Manni barumsaa lrrnjii Kontinjentii Huursoo miseensota raayyaa ergama nagaa kabachiisuuf leenjise eebbisiiseera. Sirna eebbaarratti keessummummaan kan argaman hoogganaan qajeelcha olaanaa mahaandisa Ittisaa Letenaal jeneraal Dastaa Abbichee akka dubbatanitti riifoormiin jijjiirama biyyaa ordofee adeemsifameen raayyaan ittisaa bu’aa gaarii galmeessiseera. Gurmaa’insa, hojmaataa fi humna namaa bekumsaa fi teekiniika lolaa gonfate amansiisaan akka jiraatuu fi dhaabbatichas teeknooloojiiwwan haaraan akka guramaa’u taasisuu eeraniiru. Raayyaan keenya ergama nagaa kabachiisuu sadarkaa idil addunyaatti ga’umsa olaanaa fi aantummaa ummataan milkaa’inaan raawwachuu itti fufeera jedhan. Eebbifamtoonni har’aa fi miseensonni raayyaa nagaa kabachiisaa biroon maqaa gaarii Itiyoophiyaan biyya alaatti ijaarte eeguun naamusa guutuun ergamasaanii milkaa’inaan raawwachuu akka qaban ergaa dabarsaniiru. Ajajaan jiddugala nagaa kabachiisaa ittisaa Meejer Jeneraal Addaamneh Mangistee gamasaaniin, adeemsi jijjiiramaa dhaabbata ittisaa keessatti jalqabame raayyaan keenya biyyaa fi biyya alaatti ergama nagaa kabachiisuu ga’umsa olaanaa raawwachuuf isa dandeessiseera jedhan. Miseensonni nagaa kabachiisaa har’a eebbifaman barumsa ergamasaanii ga’umsaan raawwachiisuuf isaan dandeessisu argachuusaanii kan ibsan ammoo ajajaa mana barumsaa leenjii Kontiinjentii Huursoo koloneel Addisuu Tarfaasaadha. Miseensonni raayya ergama nagaa kabachiisuu ga’umsaan akka bahatan ergaa dabarsaniiru.
Manni marichaa wixinee labsii hooggansa hojii soda balaa Itiyoophiyaa ilaalee koree dhaabbataa dhimmi ilaaluuf qajeelche
Mar 18, 2025 24
Bitootessa 09/2017(TOI)- Manni maree bakka bu’oota umataa RDFI walgahii idilee 20ffaa wixinee labsii hooggansa hojii soda balaa Itiyoophiyaa ilaalee koree dhaabbataa hariiroo alaa fi dhimmoota nageenyaaf qajeelcheera. Ministirri itti waamamaa mootummaa muummeen Dr. Tasfaayee Beeljigee wixinee labsii ilaalchisuun ibsa gabaabaa kennaniiru. Ibsa kanaanis hooggansi hojii soda balaa Itiyoophiyaa hojiiwwan balaan duraa, wayitii balaa fi balaan boodaa bu’a qabeessa taasisuuf dandeettii keessoo dhaabbilee bulchiinsa Federaalaa fi naannoo ijaaruuf balaan battalaa wayita mudatuu fi humnaa ol wayita ta’us sirna labsiin yeroo muddamaa diriirsuu fi hojiirra oolchuuf akkasumas wixinee labsii hammattoo seeraa karoora deeggarsa namoomaa misooma egeree fi ijaarsa nageenyaa walitti hidhuu danda’u diriirsuuf akka dandeessisuuf qophaa’e ta’uu ibsaniiru. Wixinen labsii kun tumaalee mana maree komishinii hooggansa hojii soda balaa hundeeesu kan ilaallatanii fi waa’ee hojii fi ittigaafatama komishinichaa hojii fi ittigaafatama mana marichaa, waa’ee hojii fi ittigaafatama dhaabbata damee dursaa mootummaa federaalaa fi naannolee, mirgaa fi dirqama balaaf saaxilamtootaa fi miidhamtootaa, akkasumas waa’ee fandii soda balaaf deebii kennan hundeessuu ilaallatanii fi tumaaleen biroon keessatti galfamuu ibsaniiru. Miseensonni mana marees labsichi deeggarsoonni taasifaman qindoominaan akka taasifamanii fi miidhamtootaaf qal qixa qaqqabsiisuuf akkasumas gargaaramuu jalaa bahuun ofdanda’uuf barbaachisaa ta’uu ibsuusanii odeeffannoon mana mareerraa argame nimul’isa. Wixineen labsii kun wixinee labsii hooggansa hojii soda balaa Itiyoophiyaa lakk. 16/2017 ta’uun sagalee guutuun koree dhaabbataa hariiroo alaa fi dhimmoota nageenyaaf qajeelfameera.
Paartiin Badhaadhinaa qaamolee milkaa’ina ayyaana hundeeffamaa waggaa 5ffaa fi yaa’ii 2ffaaf gumaacha taasisaniif sagantaa beekamtii adeemsisaa jira
Mar 15, 2025 156
Bitootessa 06/2017(TOI)- Paartiin Badhaadhinaa qaamolee milkaa’ina ayyaana hundeeffamaa waggaa 5ffaa fi yaa’ii 2ffaaf gumaacha taasisaniif sagantaa beekamtii adeemsisaa jira Itti aanaan pirezidaantii Paartii Badhaadhinaa Adam Faaraah, hooggantoonni olaanoo Paartichaa, dureeyyii fi hooggantoota dhaabbilee dabalatee keessimmoonni waamaman saganticharratti argamaniiru. Ayyaanni hundeeffama Paartii Badhaadhinaa waggaa 5ffaa mata duree “olaantummaan Yaadaa Badhaadhina hunda galeessaaf” jedhuun sadarkaa biyyaalessaatti yaadannoo injifannoo Adwaatti akkasumas naannolee fi bulchiinsota magaalaatti kabajamuun niyaadatama. Yaa’iin idilee 2ffaa Paartii badhaadhinaa ammoo mata dure “waadaarraa amma aadeffannaatti” jedhuun Finfinnee yaadannoo injifannoo Adwaatti Amajjii 23 amma 25 bara 2017tti taa’ameera. Hooggantoonni paartilee obbolaa biyyoota ollaa 15 fi paartilee biyyoota miseensa BRICS dabalatee kan irratti hirmaatan yaa’iin paartii 2ffaan murtoo fi kallattiiwwan hedduu dabarseera. Tajaajilli oduu Itiyoophiyaa(TOI)n ayyaana hundeeffama Paartii Badhaadhinaa waggaa 5ffaa fi yaa’ii 2ffaa paartichaaf gumaacha taasiseef beekamtiin kennameeraaf. Waraqaa raga galateeffannaa fi beekamtii Partichi Tajaajila Oduu Itiyoophiyaa(TOI)f gumaache hojii raawwachiisaan olaanaa Tajaajila Oduu Itiyoophiyaa Seeyifee Darribee itti aanaa pirezidaantii Paartichaa Adam Faaraah harkaa fudhataniiru. Miidiyaaleen biroon, dhaabbileen nageenyaa fi tasgabbii, dureeyyiin, hawaasni daldalaa, dhaabbilee dhuunfaa dabalatee qaamoleen gumaacha taasisan waraqaa ragassa galateeffannaas fi beekamtii kennameeraaf. #Itiyoophiyaa #Tajaajila Oduu Itiyoophiyaa #TOI#badhaadhina
Siyaasa
Raayyaan keenya ergama nagaa kabachiisuu sadarkaa idil addunyaatti ga’umsaan raawwachuu itti fufeera-Letenaal jeneraal Dastaa Abbichee
Mar 18, 2025 21
Bitootessa 09/2017(TOI)- Raayyaan keenya ergama nagaa kabachiisuu sadarkaa idil addunyaatti ga’umsa olaanaa fi aantummaa ummataan raawwachuu itti fufuusaa hoogganaan qajeelcha olaanaa mahaandisa Ittisaa Letenaal jeneraal Dastaa Abbichee dubbatan. Manni barumsaa lrrnjii Kontinjentii Huursoo miseensota raayyaa ergama nagaa kabachiisuuf leenjise eebbisiiseera. Sirna eebbaarratti keessummummaan kan argaman hoogganaan qajeelcha olaanaa mahaandisa Ittisaa Letenaal jeneraal Dastaa Abbichee akka dubbatanitti riifoormiin jijjiirama biyyaa ordofee adeemsifameen raayyaan ittisaa bu’aa gaarii galmeessiseera. Gurmaa’insa, hojmaataa fi humna namaa bekumsaa fi teekiniika lolaa gonfate amansiisaan akka jiraatuu fi dhaabbatichas teeknooloojiiwwan haaraan akka guramaa’u taasisuu eeraniiru. Raayyaan keenya ergama nagaa kabachiisuu sadarkaa idil addunyaatti ga’umsa olaanaa fi aantummaa ummataan milkaa’inaan raawwachuu itti fufeera jedhan. Eebbifamtoonni har’aa fi miseensonni raayyaa nagaa kabachiisaa biroon maqaa gaarii Itiyoophiyaan biyya alaatti ijaarte eeguun naamusa guutuun ergamasaanii milkaa’inaan raawwachuu akka qaban ergaa dabarsaniiru. Ajajaan jiddugala nagaa kabachiisaa ittisaa Meejer Jeneraal Addaamneh Mangistee gamasaaniin, adeemsi jijjiiramaa dhaabbata ittisaa keessatti jalqabame raayyaan keenya biyyaa fi biyya alaatti ergama nagaa kabachiisuu ga’umsa olaanaa raawwachuuf isa dandeessiseera jedhan. Miseensonni nagaa kabachiisaa har’a eebbifaman barumsa ergamasaanii ga’umsaan raawwachiisuuf isaan dandeessisu argachuusaanii kan ibsan ammoo ajajaa mana barumsaa leenjii Kontiinjentii Huursoo koloneel Addisuu Tarfaasaadha. Miseensonni raayya ergama nagaa kabachiisuu ga’umsaan akka bahatan ergaa dabarsaniiru.
Manni marichaa wixinee labsii hooggansa hojii soda balaa Itiyoophiyaa ilaalee koree dhaabbataa dhimmi ilaaluuf qajeelche
Mar 18, 2025 24
Bitootessa 09/2017(TOI)- Manni maree bakka bu’oota umataa RDFI walgahii idilee 20ffaa wixinee labsii hooggansa hojii soda balaa Itiyoophiyaa ilaalee koree dhaabbataa hariiroo alaa fi dhimmoota nageenyaaf qajeelcheera. Ministirri itti waamamaa mootummaa muummeen Dr. Tasfaayee Beeljigee wixinee labsii ilaalchisuun ibsa gabaabaa kennaniiru. Ibsa kanaanis hooggansi hojii soda balaa Itiyoophiyaa hojiiwwan balaan duraa, wayitii balaa fi balaan boodaa bu’a qabeessa taasisuuf dandeettii keessoo dhaabbilee bulchiinsa Federaalaa fi naannoo ijaaruuf balaan battalaa wayita mudatuu fi humnaa ol wayita ta’us sirna labsiin yeroo muddamaa diriirsuu fi hojiirra oolchuuf akkasumas wixinee labsii hammattoo seeraa karoora deeggarsa namoomaa misooma egeree fi ijaarsa nageenyaa walitti hidhuu danda’u diriirsuuf akka dandeessisuuf qophaa’e ta’uu ibsaniiru. Wixinen labsii kun tumaalee mana maree komishinii hooggansa hojii soda balaa hundeeesu kan ilaallatanii fi waa’ee hojii fi ittigaafatama komishinichaa hojii fi ittigaafatama mana marichaa, waa’ee hojii fi ittigaafatama dhaabbata damee dursaa mootummaa federaalaa fi naannolee, mirgaa fi dirqama balaaf saaxilamtootaa fi miidhamtootaa, akkasumas waa’ee fandii soda balaaf deebii kennan hundeessuu ilaallatanii fi tumaaleen biroon keessatti galfamuu ibsaniiru. Miseensonni mana marees labsichi deeggarsoonni taasifaman qindoominaan akka taasifamanii fi miidhamtootaaf qal qixa qaqqabsiisuuf akkasumas gargaaramuu jalaa bahuun ofdanda’uuf barbaachisaa ta’uu ibsuusanii odeeffannoon mana mareerraa argame nimul’isa. Wixineen labsii kun wixinee labsii hooggansa hojii soda balaa Itiyoophiyaa lakk. 16/2017 ta’uun sagalee guutuun koree dhaabbataa hariiroo alaa fi dhimmoota nageenyaaf qajeelfameera.
Paartiin Badhaadhinaa qaamolee milkaa’ina ayyaana hundeeffamaa waggaa 5ffaa fi yaa’ii 2ffaaf gumaacha taasisaniif sagantaa beekamtii adeemsisaa jira
Mar 15, 2025 156
Bitootessa 06/2017(TOI)- Paartiin Badhaadhinaa qaamolee milkaa’ina ayyaana hundeeffamaa waggaa 5ffaa fi yaa’ii 2ffaaf gumaacha taasisaniif sagantaa beekamtii adeemsisaa jira Itti aanaan pirezidaantii Paartii Badhaadhinaa Adam Faaraah, hooggantoonni olaanoo Paartichaa, dureeyyii fi hooggantoota dhaabbilee dabalatee keessimmoonni waamaman saganticharratti argamaniiru. Ayyaanni hundeeffama Paartii Badhaadhinaa waggaa 5ffaa mata duree “olaantummaan Yaadaa Badhaadhina hunda galeessaaf” jedhuun sadarkaa biyyaalessaatti yaadannoo injifannoo Adwaatti akkasumas naannolee fi bulchiinsota magaalaatti kabajamuun niyaadatama. Yaa’iin idilee 2ffaa Paartii badhaadhinaa ammoo mata dure “waadaarraa amma aadeffannaatti” jedhuun Finfinnee yaadannoo injifannoo Adwaatti Amajjii 23 amma 25 bara 2017tti taa’ameera. Hooggantoonni paartilee obbolaa biyyoota ollaa 15 fi paartilee biyyoota miseensa BRICS dabalatee kan irratti hirmaatan yaa’iin paartii 2ffaan murtoo fi kallattiiwwan hedduu dabarseera. Tajaajilli oduu Itiyoophiyaa(TOI)n ayyaana hundeeffama Paartii Badhaadhinaa waggaa 5ffaa fi yaa’ii 2ffaa paartichaaf gumaacha taasiseef beekamtiin kennameeraaf. Waraqaa raga galateeffannaa fi beekamtii Partichi Tajaajila Oduu Itiyoophiyaa(TOI)f gumaache hojii raawwachiisaan olaanaa Tajaajila Oduu Itiyoophiyaa Seeyifee Darribee itti aanaa pirezidaantii Paartichaa Adam Faaraah harkaa fudhataniiru. Miidiyaaleen biroon, dhaabbileen nageenyaa fi tasgabbii, dureeyyiin, hawaasni daldalaa, dhaabbilee dhuunfaa dabalatee qaamoleen gumaacha taasisan waraqaa ragassa galateeffannaas fi beekamtii kennameeraaf. #Itiyoophiyaa #Tajaajila Oduu Itiyoophiyaa #TOI#badhaadhina
Hawaasummaa
Diinagdee
Naannichatti bara kana xaa'oo kuntaala miliyoona 11 ol qonnaan bulaaf dhiheesuuf karoorfamee hojetamaa  jira
Mar 18, 2025 20
Bitootessa 09/2017(TOI) - Naannoo Oromiyaatti bara kana xaa'oo kuntaala miliyoona 11 fi kuma 400 qonnaan bulaaf dhiheesuuf karoorfamee hojjetamaa jiraachuu Ejensiin Babal'ina Waldaa Hojii Gamtaa Oromiyaa beeksise. Ejensichi har'aa haala dhiheesii, raabsaa fi gatii xaa'oo kan bara oomishaa 2017/18 ilaalchisuun miidiyaaleef ibsa kenneera. Ibsicha kan kennaan Hogganaan Ejensii Babal'ina Waldaa Hojii Gamtaa Oromiyaa obbo Jamaal Kadir; naannoo Oromiyaaf bara kana xaa'oo kuntaala miliyona 10 fi kuma 500 ol alaa galchuuf karorfamuu ibsaniiru. Fedhii dhiheesii qonnaan bultoonni qaban bu'uureffachuun hangi xaa'oo kun kan bara darbeerra dabalee akka dhihaatu karoorfamuu himanii; naannichatti xaa'oon bara kana qonnaan bulaaf dhiheesuuf karoorfame kan bara darbeerra kuntala miyoona 2 tuqaa 3 caalmaa kan qabu ta'uu himaniiru. Xaa'oo oomisha bara 2017/18 biyya alaa naannichaaf galchuuf karoorfame keessas hanga ammaatti kuntaalli miliyoonni 4 fi kumni 100 ol gara biyya galuu himaniiru. Xa'oon biyyee bara darbe bule kuntaalli kumni 900 fi kumni 53 caalus akka jiru himanii; kana waliin waliigalaan bara kana naannichatti oomisha bara 2017/18'f xaa'oo kuntaala miiliyoona 11 tuqaa 4 dhiheesuuf karoorfamee hojjetama jiraachuu obbo Jamaal Kadir ibsaniiru. Xaa'oon kunis oomisha waqtii bonaa, arfaasaa fi gannaaf kan oolu ta'uu himanii; xaa'oo dhiheesuuf karoorfame keessaa hanga ammaatti kuntaalli kumni 300 fi kumni 10 ol rabsamuu eeraniiru. Haala qabatamaa gabaa addunyaa fi biyya keessaan gatiin xaa'oo kan bara darbee caalaa daballii kan qabu ta'uus eeraniiru. Kanas ta'ee mootummaan gatiin xaa'oo baay'ee dabalee akka qonnaan bulaan bitachuu hin dadhabneef gatii xaa'oo irratti baasii ofii isaa dabaluun deeggarsa taasisuu ibsaniiru. Bara kana akka naannichaatti gatiin xaa'oo qonnaan bulaatti akka humnaa ol hin daballeef birrii biliyoona 32 ol deeggarsa taasisuu himaniiru. Bittaan xaa'oo karaa dijitaala kan raawwatamu ta'uu himanii; qonnaan bulaan haala qabiyyee lafa isaa qofaan kan fudhatu ta'uu ibsaniiru. Gatiin xaa'oo hanguma mana kuusaa keessa turu gatiin isaa waan dabaluuf qonnaan bulaan dafee xaa'oo dhihaateef bitatee akka mana isaatti galfatu hubachiisaniiru.
Oolmaa guyyaa lammaffaa Yaa’ii ministiroota Faayinaansii, misooma dinagdee fi Pilaanii komishinii dinagdee Afriikaa
Mar 18, 2025 14
Bitootessa 09/2017 (TOI)- Yaa’ii ministiroota Faayinaansii, misooma dinagdee fi Pilaanii komishinii dinagdee Afriikaa Dh.M.G 57ffaan kaleessa Finfinneetti eegalamuunsaa nibeekama. Mata dureen yaa’ichi ittiin taa’amu “kallattiiwwan tarsiimawoo hojiirra oolmaa waliigaltee qaxanaa daldala bilisaa Afriikaa si’achiisan qiyyaasuu” kan jedhudha. Hojiirra oolmaan waliigaltee qaxanaa daldala bilisaa Afriikaa, dijitaalaayizeeshiniin, wabii nyaataa fi tiraanisfoormeeshiniin Inarjii ajandaawwan ijoo yaa’ichaati. Itiyoophiyaan bu’uraalee misoomaa walitti makama dinagdee Afriikaa mijeeessan irratti xiyyeeffattee hojjechaa akka jirtu Pirezidaant Taayyee Atsqasillaaseen Ibsaniiru. Abdii fedhii gabaa shaqaxaa fi tajaajilaa bilisaa hindaangeffamne dhugoomsuuf hawwiirra darbee hojii akka barbaachisu himanuiiru. Barreessaan olaanaa komishinii dinagdee mootummoota gamtoomanii Kilaaver Gateetee, waliigalteen qaxanaa daldala bilisaa Afriikaa sirna daldalaa ammayyeessuun badhaadhina waloo dhugoomsuuf faayidaa guddaa qaba jedhaniiru. Yaa’iin kun oolmaa guyyaa lammaffaa isaatiin tarsiimoowwan hojiirra oolmaa dhimmoota qaxanaa daldala bilisaa Afriikaa, fayidaa zooniiwwan dinagdee addaa hojiirra oolmaa waliigaltichaaf qaban, sirna taaksii walfakkaataa fi dijitaalaayizeeshinii taaksii, carraa hojii uumuu fi ajandaaleen biroon irratti nimari’atamu. Yaa’iin ministirootaa ajandaawwan garagaraa irratti mari’atee murtoo akka dabarsu odeeffannoon TOI’n ‘ECA’ irraa argate nimul’isa.
Viidiyoo
Saayinsii fi teeknooloojii
Dirreen mijataa Yaadamoota Teeknooloojii fi Kalaqaa gabbisuuf dandeessisu
Mar 13, 2025 90
Bitootessa 04/2017(TOI)-Dirreen mijataa Yaadamoota Teeknooloojii fi Kalaqaa ijaarsa dinagdee dijitaalaaf shoora qaban gabbisuuf dandeessisu uumamuusaa ministeerri Innoveeshinii fi Teeknoloojii ibse. Dorgommiin Roobootiiksi Shaampiyoonshiippii Afriikaa 2025 Golambaa Saayinsiitti eegalameera. De’eetaan ministiraa Innoveeshinii fi Teeknooloojii Dr. Baayyisaa Badhaadhaa akka jedhanitti, bara kana teeknooloojiiwwan akka Roobootiiksii fi hubannoo namtolchee biyya keenyaaf baay’ee barbaachisu. Itiyoophiyaan guddina fulla’aa fi walirraa hincinne galmeessisuuf akkasumas dinagdee dijitaalaa walirraa hincinne ijaaruuf hojjechaa jirti jedhaniiru. Hammattoowwan seerraa garagaraa qopheessuun damee dijitaalaan dirree mijataa uumuuf hojjetamuusaa kaasanii, kun ammoo dandeettii fi beekumsa damee kanaa gabbisuu fi yaada kalaqaa gumaachuuf gargaaruusaa eeraniiru. Inisheetiiviin Koodaroota Itiyoophiyaanota miiliyona 5nii guddina dandeettii dijitaalaaf gumaacha taasisaa akka jiru eeraniiru. Dameen dhuunfaa guddina dijitaalaaf gumaachasaa akka taasisu dirreen mjataan uumamuusaa dubbataniiru. Dorgommiin Roobootiiksii hojiileen kalaqa jajjabeessan kan keessatti mul’atanii fi yaada maddisiisuu fi guddisuun akkasumas hojiirra oolchuun qabeenyii fi carraan hojii akka uumu eeraniiru. Hojii gaggeessaan jiddugaleessa Itiyoo Roobotiiksi obbo Senaakirem Mokonnon gamasaaniin, barattoonni dandeettii Pirogiraamingii, Diizaayinii, Maandisummaa fi dandeettii wal fakkaatan akka fooyyeffatan kan gargaarudha jedhaniiru. Dorgommiin kun guyyoota sadiif kan taasifamu yoo ta’u, barattoonno Itiyoophiyaa kan mootummaa, dhuunfaa fi manneen barnootaa idil addunyaa nihirmaatu.
Ispoortii
Jila sirna walharkaa fuudhinsa Baallii Gadaa Booranaa 72ffaa sababeeffachuun magaalaa Yaaballootti dorgommiin Ispoortii Biskileetii geggeefame
Mar 7, 2025 153
Guraandhala 28/2017(TOI)-Jila sirna walharkaa fuudhinsa Baallii Gadaa Booranaa 72ffaa sababeeffachuun magaalaa Yaaballootti dorgommiin Ispoortii Biskileetii geggeefameera. Sirni walharkaa fuudhiinsa Baallii Gadaa Booranaa 72ffaan Areeroo Gooroo Ardaa Jilaa Badhaasaatti Guraandhala 30/2017 taasifama. Sirna kana ilaalchisuun sagantaaleen adda addaa geggeeffama kan jiru yoo ta'u, guyyaa har'aas dorggommiin Ispoortii Biskileetii ‘Gadaa Tuur’ marsaan 8ffaan magaalaa Yaaballootti geggeeffameera. Sagantaa dorgommii Ispoortii kana irratti hoggantuun Biiroo aadaa fi Turizimii Oromiyaa aadde Jamiilaa Simbiruu, hogganaan biiroo dhimmoota Komunikeeshinii Oromiyaa obbo Hayiluu Addunyaa fi hoggantoonni naannoo fi godina Booranaa biroon argamaniiru. Dorgommiin kun Guraandhala 26/ 2017 Finfineetti kan jalqabe yoo ta'u, kan har'a magaalaa Yaaballootti taasifame xumura sagantaa dorgommichaa ta'uun himameera. Dorgommichi mata duree “Biskileetiidhaan Dorgomaa, Aadaa fi Seenaa Keenya Beeksifna” jedhuun taasifame. Dorgommii kana irratti Ispoorteesitoonni naannoo Oromiyaa, Tigiraay, Amaaraa, Haraarii Sidaamaa, Jiddugaleessa Itiyoophiyaa fi bulchiinsa magaalaa Dirree Dawaa hirmaataniiru. Dabalataan kilaboonnii akka Garaad, Itiyoo Elektirik, Akkaadaamii Ispoortii Itiyoophiyaa, bulchiinsa magaalaa Shaggar, Poolisii magaalaa Finfinnee hirmaataniiru. Gareen Biyyaalessaa Ruwaandaa Kiigaaliirraa dhufes dorgommicharratti hirmaateera. Dorgommichi fageenya K.M 100 kan geggeeffame yoo ta'u Ispoorteestoonni 110 irratti hirmaataniiru. Dorgommii Biskileetii kanaan kanneen sadarkaa hanga 10tti xumuraniif badhaasni birrii kuma 50 jalqabee ni kennama.
Eegumsa naannoofi haala qilleensaa
Itiyoophiyaan Ashaaraa magariisaan biqiltuu Bunaa Biiliyoona dhaabuun alatti jijjiirama haala qilleensaa ittisuuf shoora olaanaa bahaa jirti
Mar 18, 2025 12
Bitootessa 09/2017(TOI)- Itiyoophiyaan Ashaaraa magariisaan biqiltuu Bunaa Biiliyoona dhaabuun oomishtummaa Bunaa guddisuun cinaatti ijjiirama haala qilleensaa ittisuuf shoora olaanaa bahaa akka jirtu ministirri qonnaa Girmaa Amantee ibsan. Abbaan taayitaa Bunaa fi Shaayee Itiyoophiyaa mootummaa Xaaliyaanii fi Baankii daldalaa Itiyoophiyaa waliin ta’uun liqii qaamolee oomishtoota, dhiheessitootaa fi damee kanarratti hirmaataniif deeggaruu dandeessisu ifoomseera. Mootummaan Xaaliyaanii damee liqii yeroo dheeraa keessatti deebi’u Yuuroo miil. 10 kan eeyyame yoo ta’u liqii argame Baankiin daldala Itiyoophiyaa bulchuuf itti gaafatama nibaha. Ministirri qonnaa Dr. Girmaa Amantee wayita kana akka jedhanitti, walitti hidhata galtee oomisha bunaa Itiyoophiyaa keessdatti abbootii fi haadholiin warraa miiliyoona 5 caalan nihirmaatu. Guddina hawaasummaa fi dinagdee Itiyoophiyaaf oomishnii fi oomishtummaa Bunaa guddisuun murteessaa ta’uu ibsaniiru. Walitti hidhata galtee oomisha Bunaa irratti faayinaansiin rakkoo tokko ta’uu eeranii, liqiin mootummaan Xaaliyaanii taasise kun qooda guddaa akka qabaatu ibsaniiru. Itiyoophiyaan sagantaa Ashaaraa magariisaan biqiltuu Bunaa biiliyoonaan dhaabuushee eeraniiru. Kanaanis oomishaa fi oomishtummaa Bunaa guddisuun dinagdee deeggaruun cinaatti jijjiirama haala qilleensaa ittisuuf shoora guddaa taasisaa akka jirtu dubbataniiru. Daarektarri ejensii tumsa misoomaa Xaaliyaanii Maayikil Moraanaa mootummaan Xaaliyaanii walitti hidhata galtee misooma Bunaa Itiyoophiyaa deeggaruuf fedhiin agarsiise ibsituu kutannoo misooma waloo biyyoota lamaanii ta’uu ibsaniiru. Waltajjiin har’aa ibsituu walooma Itiyoophiyaa fi Xaliyaanii ta’uu ibsanii, cehumsa qonna Itiyoophiyaaf bu’ura kaa’uuf tumsi keenya cimee itti fufa jedhaniiru. Pirezidaantiin Baankii daldala Itiyoohiyaa Abbee Saanoo gamasaaniin, oomisha bunaa Itiyoophiyaa guddisuuf oomishuurraa eegalee amma gabaa bahutti bu’aa bahii keessa akka darbu ibsaniiru.
Kunuunsa qabeenya uumamaa ittifufiinsa qabu mirkaneessuuf qindoominnii fi tumsi qooda fudhattootaa cimuu qaba
Mar 18, 2025 12
Bitootessa 09/2017(TOI)-Kunuunsa qabeenya uumamaa ittifufiinsa qabu mirkaneessuuf qindoominaa fi tumsi qooda fudhattootaa cimuu akka qabu ibsameera. Workishooppiin adeemsa raawwii hojii Pirojektii 'ECOSAVE' xiinxalurratti fuulleffate Yunivarsiitii Madda Walaabuutti geeggeffameera. Pirojektichi dhiibbaa qabeenya uumamaa fi heddumina lubbu qabeeyyota 'ikoo rijinii' Baalerra gahaa jiru qorannoon adda baasuun fala kaa'urratti xiyyeeffachuun ibsameera. Pirojektichas dhaabbata ‘WaterAid, MELCA-Ethiopia’fi Yunivarsiitii Madda Walaabuu qindoominaan geeggessaa jira. Pirezidaantiin ittaanaa dhimmoota Akkaadaamii fi qorannoo Yunivarsiitichaa Dr. Bazzaabbih Wandimmuu Yunivarsitichi hojii baruu fi barsiisuu cinaatti qorannoo fi tajaajila hawaasaa irratti fuulleffatee hojjachaa jiraachuu woorkishooppicharratti dubbataniiru. Keessattuu Yunivarsitichi qorannoolee hojiilee qonnaa, fayyaa, qabeenya uumamaa, heddumina lubbu qabeeyyotaaf dursa kennuun irratti hojjachaa jiraachuus eeran. Qorannoon qindaawaan dhiibbaa qabeenya uumamaa fi heddumina lubbu qabeeyyota ikoo rijinii Baaleerra gahaa jiru xiqqeessuuf qoodafudhattoota wajjiin hojjatamaa jirus agarsiiftuu tattaaffii kanaa ta'uus kaasan. Dhaabbata ‘WaterAid'tti’ qindeessaan sagantaalee Obbo Gabree Ballaxaa gamasaaniitiin dhaabbatichi waliingahiinsa bishaan dhugaatii qulqulluurratti xiyyeeffatee hojjachaa jiraachuu himan. Hojirra oolmaan Pirojektii 'ECO SAVE's hawaasa aanaa Barbaree kuma 20 caalaniif bishaan dhugaatii obaasuuf hojiin danddeesissu hojjatamaa jiraachuu akeekan. Qorattoonni Yunivarsiitichaa gamasaaniitiin dhiibbaa qabeenya umamaa fi heddumina lubbu qabeeyyota naannoo ikoo rijinii Baaleerra gahaa jiru xiqqeessuuf qindoominaa fi tumsi qoodafudhattootaa daran cimuu akka qabu dhaaman. Keessattuu Hwaasni adeemsa jiruu injifachuuf taasisu keessatti dhibbaa qabeenya umamaarraan gahaa jiru akka xiqaatuuf hojiileen jiruu hawaasaa fooyessuurratti fuulleffatan xiyyeeffannoo arggachuu akka qabanis akeekan. Uwwisa bishaan dhugaatii qulqulluu hawaasa gara gammoojjii dabaluu, maddoota bishaanii fi bosona naannoo sanaa kunuunsuun tooftaawwan dhiibbaa mul'atan xiqqeessuuf eeraman keessaa ta'uunis barameera. Bulchaan Aanaa Barbaree Obbo Ahmaddiin Muhammad gamasaaniitiin pirojektichi hojiilee qindaawaa kunuunsa qabeenya uumamaa fi heddumina lubbu qabeeyyotaarratti hojjatamaa turan qorannoon deeggaruun bu'a qabeessa taasisuuf kan tumsu waan ta'eef qoodafudhattoota galateeffataniiru.
Sosochiin faalama dhaabsisuu biyyaalessaa marsaa lammaffaa baatii jahaaf turu jalqabamuufi
Mar 8, 2025 157
Guraandhala 29/2017(TOI)፡- Sosochiin faalama dhaabsisuu biyyaalessaa marsaa lammaffaa baatii jahaaf turu mata duree “Itiyoophiyaa qulqulluu fi ashaaraa magariisaa aadaa godhachuu” jedhuun jalqabamuufi. Sosochiin marsaa lammaffaa kun hawaasni akaakuuwwan faalama naannawaa hubatee ofeeggannoo akka taasisu hubannoo uumuuf akka ta’e ibsameera. Daarektarri olaantuu abbaa taayitaa eegumsa naannoo Injiinar Lalisee Namee turtii Tajaajila oduu Itiyoophiyaa waliin taasisaniin akka ibsanitti, naannawa eeguu fi kunuunsuun ittigaafatama hawaasa hundaati. Hawaasni akaakuuwwan faalamaa sirriitti adda baasee ittisuun qoodasaa akka bahatu hojiileen hubannoo uumuu murteessaa ta’uu ibsaniiru. Sosochii faalama dhaabuu dhiheenyatti ifoomuu fi baatii jahaaf turuun faalama ilaalchisuun hojiileen hubannoo uumuu akka hojjetaman eeraniiru. Seera faalama Pilaastikaa ittisuuf bahaa jiru hojiirra oolchuuf oomishtootaa fi fayyadamtootaaf hubannoo gahaa uumuun barbaachisaadha kan jedhan daarektarri olaanaa kun baatiin jalqabaa faalama pilaastikaa irratti akka xiyyeeffatu ibsaniiru. Kanneen balaafamoodha jedhaman dabalatee akkaataa balfa gogaan itti dhabamsiifamu irratti kutaaleen hawaasaa fi dhaabbileen hundi qoodasaanii akka bahan akka hubatan nitaasifama jedhaniiru. Faalama sagalee ittisuuf hedduu hojjechuun akka barbaachisu ibsanii, kana sirreessuuf hawaasa waliin ta’uun bal’inaan akka hojjetamu himaniiru. Oomishaa fi oomishtummaa guddisuuf hojiileen eegumsa biyyoo fi Bishaanii murteessaa ta’uu ibsanii, nageenyaa biyyoo fi Bishaanii irratti hubannoo hawaasaa cimsuuf akka hojjetamu dubbataniiru. Faalama qilleensaa ittisuuf humna haaromfamutti fayyadamuun murteessaa ta’uu ibsanii, hojiileen gama Kanaan jalqabaman akka itti fufan nitaasifama jedhaniiru. Kanneen Seera dhaabbileen mootummaas ta’e dhuunfaa qorannoo naannawaa fi hawaasummaa osoo hintaasisiin pirojektoota akka hin eegalle taasisu hinkabajne akka adabaman dubbataniiru. Gama Kanaan hojiin hubannoo uumuu sadarkaa biyyaalessaatti akka hojjetamu eeraniiru. Sosochiin faalama dhaabuu marsaa jalqabaa mata duree “ faalamni haadhaabatu, miidhaginni haadammaqu” jedhuun Ebla 1 bara 2016 amma Fulbaana 30 bara 2017tti taasifamuun niyaadatama.
Baay’inaan Kan Dubbifaman
Komishiniin Naamusaa fi Farra Malaammaltummaa Federaalaa 'Appilikeeshinii' namoonni eeruu kennaniifi ragaa kennaan itti fayyadamuu danda'an ifa godhe.
Mar 3, 2023 9456
Guraandhala 24/2015(TOI) - Komishiniin Naamusaa fi Farra Malaammaltummaa Federaalaa guyyaa har'aa 'Appilikeeshinii' namoonni eeruu ittiin kennaniifi ragaa ittiin eeraan fayyadamuu danda'an 'Public Feedback System' jedhamu ifa godhe. Komishinichi Bulchiinsa Nageenya Odeeffannoo waliin ta’uun Appilikeeshinii kana akka hojjete eerameera. Appichi afaanota biyya keessaa shaniin tajaajila kan kennu ta'uun himaeera. Komishinarri Komishinii Naamusaa fi Farra Malaammaltummaa Federaalaa Dooktar Saamu’eel Urqatoo akka jedhanitti, komishinichi hojiiwwan jijjiramaa hojjechaa jiru milkeesuuf teeknooloojiiwwan fayyadamaa jiraachuu ibsaniiru. Appilikeeshinichi hojii kan ariifachiisuufi haleellaa fi sodaachisaa ragaa eertootaa fi odeeffannoo kennitootarra gahu kan ittisu ta'uu himaniiru. Kana hordofuun hawaasni karaa appilikeshinii 'Public Feedback System'' yaada kennuudhaan itti gaafatamummaa biyyaalessaa isaa ba'uu qabu gaafataniiru. Daarektarri Olaanaa Bulchiinsa Nageenya Odeeffannoo Obbo Solomoon Sookaa akka jedhanitti, appilikeeshinii kana haleellaa saayibarii eegumsii cimaan kan taasifamuuf ta'uu himaniiru. Waajjira Ministira Muummeetti deetaan dhimmoota Kaabinee obbo Tasfaayee Dhaabaa akka jedhanitti, malaammaltummaa ittisuuf dhaabbanni tokko qofaan hojjetee milkaa'uu hin danda'u. Kanaaf lammileen hunduu miira itti gaafatamummaa qabuun malaan maltummaa ittisuuf hirmaachuu qabu jedhaniiru.
Gabaasa addaa
Tajaajila Oduu Itiyoophiyaa
2015