Siyaasa
Zoonii Igaaditti nageenyii fi tasgabbiin waaraa akka uumamu yaalii taasifamu keessatti miidiyaaleen qooda olaanaa qabu-Ambaasaaddar Mallas Alam
Jun 2, 2023 401
Caamsaa 25/2015(TOI)- Zoonii Igaaditti nageenyii fi tasgabbiin waaraa akka uumamu yaalii taasifamu keessatti miidiyaaleen qooda olaanaa ta’uu dubbi himaan ministeera dhimma alaa Ambaasaaddar Mallas Alam ibsan. Ambaasaaddar Mallas kana kan jedhan leenjii ministeerri dhimma alaa ‘IGAD’ waliin ta’uun akkaataa dhimmoonni nageenyaa fi tasgabbiin itti gabaafamanii fi qooda midiyaalee jedhuun gaazexessitoota miidiyaalee addaddaarraa walitti baba’aniif kennamerratti. Dubbi himaan kun mata duree “nageenyaa fi tasgabbii waaraaf qooda miidiyaalee” jedhuun barreeffama marii dhiheessaniiru. Miidiyaaleen ‘IGAD’tti akka zoonii fi akka biyyaatti Itiyoophiyaatti nageenyaa fi tasgabbii waaraa uumuuf yaalii taasifamu keessatti qooda olaanaa akka qaban muuxannoo idil addunyaa dhiheessuun dhiheessaniiru ambaasaaddar Mallas. Hayyuun nageenyaa fi tasgabbii doktar Yoonaas Adaayyee ibsa haala siyaasaa zoonii ‘IGAD’ yeroo ammaa irratti xiyyeeffate kennaniiru. Gaanfi Afriikaa zooniiwwan fedhiiwwan addaddaa keessatti calaqqisan keessaa tokko ta’uu doktar Yoonaas Ibsasaanii keessatti kaasaniiru. Miidiyaaleen odeeffannoo ummataan osoo hingahiin dura karaa ulaagaalee addaddaa maalummaa zoonichaa sirrii ta’e sakatta’uu qabu jedhaniiru. Haala jijjiirama uumamaa dhimmoota walitti bu’iinsaa fi nageenyaa naannoo ‘IGAD’ akkasumas Itiyoophiyaatti ijaarsa nageenyaa walitti bu’iinsaan boodaa ilaalchisuun doktar Yoonaass ibsa kennaniiru. Hirmaattonni leenjichaas gaaffilee fi yaada addaddaa kaasanii mariin bal’aan taasifameera.
Komishinichi dhimmoota garaa garummaa lammilee gidduutti uuman mariidhaan furuun tokkummaa fi nageenya biyyaalessaa uumuuf hojjechaa jira
May 29, 2023 113
Caamsaa 21/2015 (TOI)- Komishiniin marii biyyoolessaa dhimmoota garaa garummaa lammilee gidduutti uuman mariidhaan hiikuun tokkummaa fi nageenya biyyaalessaaf hojjechaa akka jiru Komishinarri Olaanaan Komishinichaa Piroofeesar Masfiin araayaa himan. Komishinichi kutaalee hawaasaa adda addaa Naannoo Ummatoota Kibba Lixa Itoophiyaa irraa walitti dhufan waliin magaalaa Boongaatti mari'achaa jira. Waltajjicharratti haasawa kan taasisan Komishinarri Olaanaa Komishinii Marii Biyyaalessaa Piroofeesar Masfiin Araayaa akka biyyaatti waliigaltee uumuuf tattaaffiin taasifamaa jira jedhaniiru. Komishinichi dhimmoota garaagarummaa lammilee gidduutti uuman irratti mari’achuun rakkooleen jiran karaa itti hiikkatan irratti xiyyeeffachuun tokkummaa biyyaalessaa fi nageenya waaraa fiduuf hojjechaa jiraachuu himaniiru. "Waan hunda caalaa nageenya nu barbaachisa" kan jedhan komishinarchi, yeroo nageenyi jiru hariiroon waliin jirenyaafi waljijjiirraa aadaa dabalatee bu'aawwaan misoomaa biroo ni jiraatu jedhaniiru. Walhubannoon tokko tokkoonii hawaasa keessatti wal kabajuu waan fiduuf gama kanaan hirmaattonni marii kanaa, naannawwaa tokkoon tokkoon isaaniitti bakka bu’uun gahee olaanaa taphachuu akka qaban ibsaniiru. Komishiinichi waggaa 1 fi ji’oota 4 darban keessatti yaad-rimee komishinichaa irratti mariyachuun cinaatii, aadaa naannoo fi haalota jiraan qorachuu akkasuma hojiiwwan qophii biroo hojjechaa turuu himaniiru. Mariin kun caasaa gadii irraa jalqabee kan gaggeeffamu ta’uun dhimmoota wal-hubannoo dogoggoraa ummata gidduutti uuman adda baasuuf akka ta’u hubachiisaniiru. Itoophiyaa biyya lammileen ishee hunduu wal qixa bakka bu’ummaa qabaniifi walqixa fayyadamtoota ta’an taasisuuf waltajjiin marii kun ga’ee olaanaa akka qabu ibsaniiru. Waltajjii marii guyyoota lamaaf gaggeeffamu kana irratti komishinichi ajandaa walitti qabamuu fi filannoo miseensota hawaasaa marii kana irratti hirmaatan irratti ni mari'ata jedhameera. Waltajjii marii magaalaa Boongaatti gaggeeffamaa jiru kana irratti miseensonni ummataa aanaalee fi bulchiinsa magaalota naannichaa hunda irraa hirmaachaa jiru.
Paartiin badhaadhinaa qorannoo raawwii hojii baatii 10nii adeemsisaa jira
May 27, 2023 84
Caamsaa 19/2015(TOI)- Paartiin badhaadhinaa qorannoo raawwii hojii baatii 10nii adeemsisaa akka jiru ibse Waltajjiin kun dhiheenya haala gaddisiisaan lubbuusaanii kan dhaban miseensa hojii raawwachiisaa paartichaa obbo Girmaa Yeshiixilaaf kadhannaa sammuu daqiiqaa I taasisuun jalqabame. Itti gaafatamtoonni waajjiraalee damee hundaa marii kanarratti kan argaman yemmuu ta’u, karoorri paartiin badhaadhinaa baatiiwwan 10 darban caasaa gubbaarraa amma gadiitti raawwachuuf karoorse maalirra akka jiran qorachaa jira. Kana malees karoorri akka paartiitti qabaman jalqaba bara bajataarratti akkaataa karoorfamaniin akka raawwatan karoorri galma hingeenyes yeroo hafe kaassatti haala xumuramanirratti kallattiin nikaa’ama jedhameetu eegama. Baatii 10 darbanitti hojiiwwan damee hundaan hojjetaman gabaasni waliigalaa ibsamuun qorannoof banaa akka ta’u hirmaattotaaf dhihaateera. Keessumaa baatiiwwan 10 darban hojiiwwan siyaasaa, komunikeeshinii, gurmaa’insaa, dandeettii paartii ammam milkaa’inaan akka raawwataman gadi fageenyaan kan ilaalaman akka ta’e fuula marsariitiisaarratti ibseera. Qorannoo raawwii hojii baatii 10niin alattis kallattiiwwan bara bajataa 2016 maal akka fakkatan ilaaluu yemmuu ta’u itti aanaa pirezidaantii paartii badhaadhinaa obbo Adam Faaraahiin ibsi akka taasifamu ni eegama. Xumura waltajjichaarratti ganna dhufu hojiiwwan hawaasaa fi miseensota paartii badhaadhinaa, hoogganaa fi deeggaraa hirmaachisuun hojjetamanirratti kallattiin kan kaa’amu yemmuu ta’u hojiiwwan qonnaa, ashaaraa magariisaa fi tola ooltummaarratti xiyyeeffatan akkaataa itti raawwatamuu qabanirratti mariin akka taasifamu ibsameera.
Akkaataa waliigaltee nageenyaa piriitooriyaatiin raayyaan ittisa biyyaa Itiyoophiyaa meeshaalee garee hidhattoota ABUT harkaa fudhate
May 26, 2023 117
Caamsaa 18 /2015 (TOI)- Akkaataa waliigaltee nageenyaa piriitooriyaatiin raayyaan ittisa biyyaa Itiyoophiyaa meeshaalee garee humnoota hidhattootaa ABUT harkaa fudhate. Akkaataa waliigaltee kanaatiin Kanaan dura meeshaalee gurguddaa walharkaa fuudhinsi taasifamuunsaa kan yaadatamu yemmuu ta’u, walharkaa fuudhinsi taasifame ibsamuunsaa niyaadatama. Walharkaa fuudhinsi har’a taasifame kun qaama hojii kanaa ta’uun eerameera. Walharkaa fuudhiinsi kun maqaleetti dhihoo kan argamu bakka laaccii jedhamutti kan taasifame yemmuu ta’u, taajjabdoonni gamtaa Afriikaa sirna walharkaa fuudhiinsa kanarratti argamaniiru. Bakka bu’aan raayyaa ittisa biyyaa Birgaadar Jeneraal Darribee Makuriyaa akka ibsanitti walharkaa fuudhiinsi meeshaa kun qaama waliigaltee nageenyaa keessaa isa tokkodha. Wayita kanatti meeshaalee waraanaa garee,jiddugaleesaa jedhaman fudhachuusaanii ibsaniiru. Bakka bu’aan humnoota hidhattootaa ABUT Birgaadar Jeneraal Migbaay Hayilee gamasaaniin walharkaa fuudhiinsi meeshaalee garee kun akkaataa waliigaltee taasifameen raawwatamuusaa ibsanii, hojiirra oolmaa waliigaltee nageenyaaf waan irraa eegamu gochaa akka jiran dubbataniiru. Nageenyi galmasaanii kan jalqabaas kan xumuraas ta’uusaa eeraniiru. Taajjabaan gamtaa Afriikaa fi miseensi koree walharkaa fuudhiinsaa Birgaadar Jeneraal Teefoo Sokkoollee walharkaa fuudhiinsi kun haala gaariin raawwatamaa kan agarsiisudha jedhaniiru.
Tajaajila Oduu Itiyoophiyaa
2015