ENA - ENA Afaan Oromoo
Angafoota Oduu
Bulchiinsa magaalaa Dirre Dawaatti sagantaa ashaaraa magariisaa bara kanaan biltootaa fayidaa hedduu qaban miliyoona 3 ol dhaabuuf qophaa'a jiru
Apr 18, 2024 15
Ebla 10/2016(TOI) - Bulchiinsa magaalaa Dirre Dawaatti sagantaa ashaaraa magariisaa bara kanaan biltootaa fayidaa hedduu qaban miliyoona 3 ol dhaabuuf qophaa'a jiru Waggoota darban sagantaa ashaaraa magariisaan bilqtoonni dhaabaman miidhagna naannaawwaa dabaluu fi qabeenya uumamaa mancaatti irraa baraaruun cinaatti wabii midhaan nyaata qonnaan bultoota mirkaneessuu keessaatti gahee olaanaa baha jirachuu Abbaan Taayitaa kununsa qabeenya uumamaa, bosonafi jijjirama qabeenya qilleensa beeksiseera. Kununsa naannoo sadarkaa fooyyeeqabutti guddisuu fi fayyadamummaa mirkaneesuuf bara kanas sagantaa ashaaraa magariisaan biltuu miliyoona sadii ol dhaabuuf qophiin taasifama jirachuu beeksiseera. Abbaa Taayitichaatti daarektarri eegumsaa fi misooma Bosonaa Masrashaa Yimar TOI'tti akka himanitti; biqiltoonni sagantaa kanaan waggootan darban dhaabaman bakkeewwan bosonni irraa manca'ee deebi'anii akka misooman taasisuun danda'ameera jedhaniiru. Kanaanis burqaawwan bishaanii kanaan dura goganii tura deebi'anii kan maddaan yoo ta'u binesoonni bosonaa badanii turanis deebi'aniiru jedhaniiru. Keessattu naannaawwaa irra deddebiin hongeen miidhaman baadiyyatti fuduraaleen dhaabbaman qonnaan bultootaaf madda galii dabalataa ta'aa jira jedhaniiru. Biiroo qonnaa, bishaanii fi inarjii buchiinsa magaalaa Dirre Dawaa waliin ta'uun hojiiwwaan kana sadarkaa kana caalaa fooyyee qabutti ceesisuuf bara kana sagantaa ashaaraa magariisaan biltoonni miliyoonni 3 qophaa'a jiru jedhaniiru. Haga ammaatti buufatalee biqiltuu 20 keessaatti biqiltuu qophaa'aa jiru keessaa miliyoonni 1.9 dhaabbiif gahaniiru jedhaniiru.
Baatiiwwan sagal darban dhaabbilee dhiibbaa faalama naannawaa geessisan kuma 1 fi 720 irratti tarkaanfiin fudhatameera-abbaa taayitichaa
Apr 18, 2024 16
Ebla 10/2016(TOI)- Baatiiwwan sagal darban dhaabbilee dhiibbaa faalama naannawaa geessisan kuma 1 fi 720 irratti tarkaanfiin fudhatamuusaa abbaan taayitaa taayitaa eegumsa naannoo Finfinnee beeksise. Hojii gaggeessaan olaanaa abbaa taayitichaa obbo Didhaa Dirribaa TOItti akka himanitti, abbaan taayitichaa baatiiwwan sagal darban hojii to’annoo addaddaa taasisaa tureera Haala Kanaan baatilee sagalitti dhaabbilee kuma 7 fi 294 to’achuuf karoorsee dhaabbilee kuma 7 fi 598 to’achuun karoorasaa harka dhibbaa ol milkessuusaa dubbataniiru. To’annoo fi hordoffii cimaa taasifameen dhaabbilee naannawa faalan kuma 1 fi 720 irratti tarkaanfii fudhachuusaa mirkaneessaniiru. Kanneen keessaa kuma 1 fi 661 ofeeggannoon kan kennameef yoo ta’u kanneen kallattii kennameefiin osoo hin hojjetiin hafan dhaabbilee 59 saamsamamuusaanii dubbataniiru. Abbaan taayitichaa dhaabbileen akkaataa ergama dhiibbaa naannawaa to’achuuf kennameefiin seera kabajanii akka hojjetan to’annaa fi hordoffii taasisu cimsee itti fufuusaa ibsaniiru.
Dinagdeen Itiyoophiyaa waggoota muraasa darban qormaata isa mudate damdamatee guddina galmeessisaa jira-obbo Ahimad Shidee
Apr 18, 2024 16
Ebla 10/2016(TOI)- Dinagdeen Itiyoophiyaa waggoota muraasa darban qormaata alaa fi keessaa isa mudate damdamatee guddina galmeessisaa akka jiru ministirri maallaqqa obbo Ahimad Shidee ibsan. Embaasiin RDFI Waashiingiteen Diisiitti argamu Waafaa maarkeetiingii fi piroomooshinii waliin ta’uun fooramiin biizinasii fi invastimantii Itiyoo-Ameerikaa Waashiingiteen Diisiitti adeemsifameera. Ministirichi wayita kana akka jedhanitti , waggoota muraasa darban qormaatonni addaddaa allaa fi keessaa Itiyoophiyaa mudatanis dinagdeenshee qormaatilee kanneen damdamachuun ammallee guddachaa jira. Sababnisaashojiin riifoormii fi hojiilee invastimantii bu’ura misoomaa gurguddoo mootummaan hojjetamaniin ta’uu ibsaniiru. Rakkoolee jijjiirama haala qilleensaa damdamachuun, nyaataan ofdanda’uu akkasumas oomishtummaa qonnaa egeree guddisuu fi bulchiinsa qabeenya bishaaniin walqabatanii jiran egereef gama furuutiin qooda olaanaa kan qabu hojiin ashaaraa magariisaa milkaa’inaan raawwatamaa jira jedhan. Dureeyyonni Ameerikaa Itiyoophiyaa daawwatanii filmaatota invastimantii akka ilaalan afeeraniiru. Ameerikaatti ergamaa addaa Itiyoophiyaa fi ambaasaaddarri aangoo guutuu kabajamoo doktar Silashii Baqqalaa gamasaaniin, Itiyoophiyaan Ameerikaa waliin hariiroo dippilomaasii waggoota 120 caalu akka qabdu ibsaniiru. Daawwannaan hojii aanga’oota olaanoo yeroo addaddaatti taasifamuu eeranii, keessumaa waggaa darbe gareen jilaa ministira muummee doktar Abiyyi Ahimadiin durfame yaa’ii hooggantootaa ‘US’ Afriikaa irratti hirmaachuusaa kaasaniiru. Wayita sanatti ministirri muummee bulchiinsa Ameerikaa, Kongirasii, fi qaamolee damee dinagdee dhuunfaa irratti bobba’an waliin marii bu’a qabeessa taasisuusaanii yaadachiisaniiru. Itiyoophiyaan qabeenya guddaa qabduu fi filmaatota invastimantii akkasumas onnachiiftuuwwan addaddaa invastaroonni argachuu danda’an ilaalchisuun foramicharratti ibsi dhihaateera. Dabalataanis Mariin paanaalii dhalootaan Itiyoophiyaanota milkaa’oo kanneen dameelee invastimantii addaddaarratti bobba’anii fi hooggantoota Ameerikaa addaddaa ofkeessaa qabu taasifameera. Gaaffilee fi yaada hirmaattotarraa ka’aniif deebii fi ibsi taasifamuusaa odeeffannoon embaasii Itiyoophiyaa Waashiingiteen Diisii nimul’isa. Dureeyyonni Ameerikaa foramicharratti hirmaatan riifoormiin mootummaan taasisaa jiru keessumaa invastaroonni biyya alaa invast akka taasisan haala mijataa uumuuf yaalii taasifamudinqisiifachuunsaanii ibsameera.
Korporeeshinichi kaampaanii Jaappaan waliin deeggarsa Yuuroo miiliyoona 1 tuqaa 2 mallatteesse
Apr 17, 2024 172
Ebla 09/2016(TOI) – Korporeeshiniin misooma paarkiiwwan industirii biiroo qindeessaa carraa hojii uumuu kaampaanii Jaappaan (The Facility Investing for Employment (IFE) waliin deeggarsa Yuuroo miiliyoona 1 tuqaa 2 mallatteesseera. Hojii raawwachiisaan olaanaa korporeeshinii paarkiiwwan industirii Akliiluu Taaddasaa, biirichi carraa hojii uumuu dabaluu, qaqqabiinsa dhiheessii bishaanii guddisuu akkasumas dandeettii kaampaaniiwwan oomishaa guddisuu fi itti quufinsa dabaluuf tumsaan deeggarsa maallaqaa taasisuusaa dinqisiifataniiru. Pirojektichi yeroo qabameefitti xumuramee humna guutuun hojiirra akka oolu kutannoon akka hojjetu mirkaneessaniiru. Waliigaltichi paarkii industirii Hawaasaatti dhiheessii bishaanii guddisuuf, itti quufinsa kaampaaniiwwan oomishaa dabaluun paarkichi humna guutuun akka hojjetu fi pirojektii lammiilee 300 ol ta’aniif carraa hojii uumuuf akeekkate hojeessuufi jedhameera. Daarektarri qabiyyee fi bulchiinsa dhaabbilee misoomaa mootummaa obbo Habtaamuu Hayilamikaa’el, hojii raawwachiisaan olaanaa korporeeshinii paarkiiwwan industirii Akliiluu Taaddasaa akkasumas qindeessaan ministira tumsaa fi guddina dinagdee Jarman doktar Dominiikaa Priiyiiz dabalatee hooggantoonni biroon argamuusaanii odeeffannoon korporeeshinicharraa argame nimul’isa.
Tumsa wabii nyaataa lammiilee mirkaneessuuf taasifamuuf deeggarsi aamolee deeggartootaa murteessaadha-ministeera qonnaa
Apr 17, 2024 25
Ebla 09/2016(TOI)- Tumsa wabii nyaataa lammiilee mirkaneessuuf taasifamuuf deeggarsi aamolee deeggartootaa murteessaa ta’uusaa ministirri qonnaa doktar Girmaa Amantee ibsan. Ministirri qonnaa diktar Girmaa Amantee Itiyoophiyaatti ambaasaaddara Jaappaan Hiiroo Shibaataa waliin misooma Ruuzii, Hoortiikaalcharii fi Bunaarratti mootummaa Jaappaan waliin hojjechuuf akka danda’amu mari’ataniiru. Marii kanaanis Itiyoophiyaan mootummaa Jaappaan waliin michooma bara dheeraa akka qabdu ministirichi yaadachiisanii, deeggarsa mootummaan Jaappaan misooma Ruuzii, Hoortiikaalcharii fi Bunaarratti taasisaa jiru dinqisiifataniiru. Bu’aa quubsaa misooma Qamadii jallisiirratti argame ibsanii, injifannoo misooma Qamadii jallisiirratti argame Ruuziin dabaluuf xiyyeeffatamee hojjetamaa akka jiru ibsaniiruuf. Haala Kanaan yeroo jalqabaaf naannoo Somaaleetti lafa heektaara kuma 3 irratti jallisiin Ruuzii oomishuuf karoorfamuu ministirichi eeranii, misooma Ruuzii jallisii babal’isuuf yaalii taasifamuuf mootummaan Jaappaan deeggarsa barbaachisaa akka taasisu gaafataniiru. Itiyoophiyaatti ambaasaaddarri Jaappaan Hiiroo Shiibaataa gamasaaniin, qonnaan bultoota misooma Ruuzii, Hoortiikaalcharii fi Bunaatiin lafa xiqqaa qabaniif deeggarsa mootummaansaanii gabbisa dandeettii fi dhiheessii galteen taasisaa jiru ibsaniiru. Mootummaan Jaappaan deeggarsa taasisu cimsee Kan itti fufu ta’uu ambaasaaddarichi mirkaneessuusaanii odeeffannoon ministeera qonnaarraa argame nimul’isa. Ministirri qonnaa doktar Girmaa Amantee fi ambaasaaddarri Hiiroo Shiibaataa dhimmoota fuulduraarratti bal’inaan mari’achuun waliigalteerra gahuunsaanii himameera. Mootummaan Jaappaan qonnaan bultoota naannolee Oromiyaa, Amaaraa, Sidaamaa, Itiyoophiyaa Kibbaa fi Itiyoophiyaa Jiddugaleessaatti lafa xiqqaa qaban deeggaraa akka jiru eeraniiru.
Siyaasa
Manni Maree Ministirootaa walga'ii idilee 30ffaa har'a geggeesseen dhimmoota adda addaarratti mari'achuun murtee dabarseera.
Apr 17, 2024 230
Ebla 9/2016(TOI) - Manni Maree Ministirootaa walga'ii idilee 30ffaa har'a geggeesseen dhimmoota adda addaarratti mari'achuun murtee dabarseera. Haaluma kanaan, 1. Jalqaba irratti manni marichaa wixinee labsii hojjettootaa mootummaa federaalaarratii kan mari’ate yoo ta’u, imaammata tajaajilaa fi bulchiinsa mootummaa, walga’ii idilee mana marichaa 29ffaarratti ragga’e bu’uureffachuun raawwiif akka mijatutti kan qopha’e ta’uun ibsameera. Dabalataan, wixineen labsichaa labsii bara 2010 hojiirra ooleen adeemsi raawwii isaa ilaalmee hanqinaalee adda baasuun, keessumaa bulchiinsa hojjettoota mootummaa bilisa, walaba, saffisaa, qaqqabamaa fi itti fufiinsa kan qabu, akkasumas, itti gaafatamummaa irratti hanqinaalee mul’atan furuuf, hojmaata yeroo waliin tarkaanfatu diriirsuuf haala dandeessisuun labsichi qophaa’uun dhiyaateera. Haaluma kanaan manni marichaa wixinee labsichaarratti mari’achuun Mana Maree Bakka Bu’oota Ummataatti qajeelcheera. 2. Manni marichaa itti aansuun wixinee imaammataa ce’umsaa haqaarratti mari’ateera. Biyyattitti yeroo garaagaraatti sarbama mirga namoomaa, walitti bu’iinsa, seenessii addaa hinbaafamne fi miidhaawwan mudataa turan furuuf yaaliiwwan garaagaraa taasifamuun eerameera. Ta’us, hojmaata kanneen haqaan, beekumsaan, dhiifamaa fi araaraarratti kan hundaa’ee fi imaammata beekamaadhaan kan hogganamu, tooftaa ce’umsa haqaa hundagaleessa, hirmaachisaa, mirga namoomaarratti xiyyeeffachuun qindoominaan hojiirra waan hinoolleef, furmaata waaraa barbaadamu argamsiisuu akka hindandeenye himameera. Kanaaf, adeemsa ce’umsa haqaa karaa gurmaa’een, haala qindaa’ee fi bu’a qabeessa ta’een sadarkaa biyyaalessaatti hogganuu fi hojiirra oolchuun akka danda’amutti wixineen imaammataa qophaa’uun mana marichaaf dhiyaateera. Manni marichaas wixinee imaammatichaarrati mari’achuun guyyaa raggaasifamee eegalee akka hojiirra oolu sagalee guutuun murtoo dabarseera.
''Hojiiwwaan Komishiiniin Marii Biyyaaleessaa hojjetu akka milkaa'uuf gahee keenya ni baana''
Apr 17, 2024 56
Ebla 9/2016(TOI) - Bu'aa Mariin Biyyaalessaa nageenya, tokkummaa fi misooma biyyaaf qabu hubachuun mikaa'ina isaaf ni hojjenna jedhan naannoo Oromiyaatti bakka buutoonni hawaasa godina Baalee. Komishiiniin Marii Biyyaalessaa sadarkaa naannootti hojii ajandaa walitti qabuu yeroo dhihootti jalqabuuf qophiin xumuramuu beeksiseera. Adeemsa bakka bu'oota kutaalee hawasa ajandaa adda baasuurratti hirmaatan filuu irratti komishinichi hojjete irratti bakka buutoonni hawaasa godina Baalee ajandaa adda baasuu irratti filaman akka himanitti Mariin Biyyaalessaa Komishinichi geggeesuuf jiru akka milkaa'uuf gahee isaanirra eegamu kan bahan ta'uu himaniiru. Bakka buutoonni hawaasaa kunneen Nageenyii biyyaa keessaayyu dubartoota fayyadamaa kan taasisu waan ta'eef ambaasaaddara nagaa taanee hojjechuu qabna jedhaniiru. Adeemsi marichaa hundumaa hirmaachisaa waan taasisuuf milkaa'ina isaafis ni hojjenna jedhaniiru.
Komishinichi bakka bu’oota sadarkaa aanaatti kutaalee hawaasaa addaddaa bakka bu’anii mariirratti hirmaatan adda baasaa jira
Apr 16, 2024 413
Ebla 08/2016(TOI)- Komishiniin marii biyyaalessaa Itiyoophiyaa kilaastara Shaashamanneetti bakka bu’oota sadarkaa aanaatti kutaalee hawaasaa addaddaa bakka bu’anii mariirratti hirmaatan adda baasaa jira. Komishinichatti qindeessaan garee adda baasaa hirmaataa naannoo Oromiyaa obbo Buzunee Asfaa TOI’f akka ibsanitti, akkaataa karoora komishinichaatiin naannichatti bakka bu’oonni mariirratti hirmaatan adda baafamaa jiru. Naannoo Oromiyaatti bakka bu’oota kutaalee hawaasaa adda baasuun kilaastara afuritti qooduun hojjetamaa kan ture ta’uu ibsanii, kilaastarri Shaashamannee kan har’aa kun marsaa xumuraa ta’uu ibsaniiru. Waltajjii hirmaattota mariirratti hirmaatan adda baasuu kanarratti bakka bu’oonni kutaalee hawaasaa aanaalee godina Gujii 11 irraa walitti dhufan kuma 1 ol hirmaachaa akka jiran eeraniiru. Yeroo ammaa maalummaa fi barbaachisummaa marii biyyaalessaa akkasumas adeemsa filannoo ilaalchisuun ibsi hubannoo kennu hirmaattotaaf taasifamaa jira. Kaayyoon waltajjichaa namoota marii biyyaalessaarratti hirmaatan “adda baasuu” hammataa fi hirmaachisaa akkasumas adeemsasaarratti hundi kan irratti waliigalee fi amanamaa akka ta’u dandeessisuuf ta’uu himaniiru. Waltajjiin har’a magaalaa Shaashamanneetti jalqabame amma Ebla 11 bara 2016tti akka turu dubbataniiru. Akka obbo Buzunaan jedhanitti, godinaaleen kilaastara Shaashamannee keessatti argaman Baalee, Baalee Bahaa, Boorana, Boorana Bahaa Gujii fi Gujii Bahaadha.
Ambaasaaddar Misgaanuu Araggaa barressaa olaanaa Dhaabbata qindoomina Kibbaa waliin mari'atan
Apr 16, 2024 62
Ebla 8/2016(TOI) - Deetaan Ministira Dhimma Alaa ambaasaaddar Misgaanuu Araggaa barressaa olaanaa Dhaabbata qindoomina Kibbaa Sheek Mansuur Biin Musisalaam waliin har'a wajjira isaaniitti mari'atan. Marichiis walitti dhufenya dhaabbatichaa fi Itoophiyaa jidduu jiru cimsuu fi haala dhaabbata qindoomina Kibbaa waliin walitti dhiheenyaan hojjechuun danda'amurratti kan xiyyeffatedha jedhameera. Teessoo isaa Finfinnee kan taasifate dhaabbatichi beekumsa maddisiisuu fi sirni barnoota hirmaachisaa ta'e akka ijaaramu sadarkaa idil addunyaatti hojjechaa jirachuun eerameera. Dhaabbatichi biyyoota miseensoota hammattu Kibba Kibbaa jiddutti barnoota, tekinika fi gargarsa maallaqaa uumuuf tajaajila jirachu beeksisuu isaa odeeffannoo Ministeera dhimma Alaarra argame ni mul'isa.
Wixineen labsii “sirna kabaja ayyaanaafi ayyaana ummataa” waliin jireenyaa hawaasaaf faayidaa olaanaa akka qabu himame.
Apr 15, 2024 394
Ebla 7/2016(TOI) - Wixineen labsii “sirna kabaja ayyaanaafi ayyaana ummataa” waliin jireenyaa hawaasaf faayidaa olaanaa akka qabu himameera. Mana Maree Bakka Bu’oota Ummataatti Koreewwan Dhaabbii dhimmoota Aadaafi Ispoortii,misooma hawasummaa, Fayyaafi, Koreen Dhaabbii Haqaafi seeraa wixinee labsii kanairratti qooda fudhattoota garaagaraa walin mari’ataniiru. Wixineen labsii kun faayidaafi mirgaa Itiyoophiyaa kan kabachiisu, walitti bu’iinsaafi walii galtee dhabuu guyyoota ayyaana hambisuuf karoorfame qophaa’a jiraachuu koreewwan dhaabbii kunneen himaniiru. Akkasumas wixineen labsichaa yoo beekamtii seeraa qabaate waliin jireenyaafi waliif yaaduu uummataaf faayidaa guddaa qabas jedhaniiru.
Jeneraal Ababaawu Taaddasaa haala nageenyaa yeroo ammaa ilaalchisuun komaand poostii jiddugaleessa Shawaa waliin mari’atan
Apr 15, 2024 133
Ebla 07/2016(TOI)- Ittaanaan etaamaajoor shuumii waliigalaa Jeneraal Ababaawu Taaddasaa haala nageenyaa naannoo Amaaraa sablammii Oromoo fi godina Shawaa kaabaa yeroo ammaa akkasumas kallattii fuulduraarratti komaand poostii jiddugaleessa Shawaa waliin mari’ataniiru. Ittaanaa etaamaajoor shuumii kun komaandi poostiin jiddugaleessa Shawaa shororkeessaa Shanee fi humna finxaalessaa Faannoo ofiin jedhu dugugguruusaa cabsuun godina lamaanittuu nageenyi dhufaa jiraachuu mirkaneessaniiru. Jeneraal Ababaawu Taaddasaa hoogantoota olaanoo komaandi poostii jiddugaleessa Shawaa fi qaamolee bulchiinsaa godinoota lamaanirraa walitti dhufan waliin magaalaa Kamiseetti marii taasisaniin humni finxaalessaa Finfinnee jeequuf naafmijata jedhee humna qaba jedhu godina Shawaa kaabaa keessatti galchee akka ture yaadachiisaniiru. Tarkaanfii hatattamaa komaandi poostiin jiddugaleessa Shawaa finxaaleyyoota godinoota lamaanii afaan lachuu dubbatan rukutuun abdii biyya jeequuf qaban maseensuun bu’aa qalmeessisuu ibsaniiru. Hooggantoota humna finxaalessaa addaan citanii laga keessa dhokatanii jiran duguuguun cimee itti fufuu akka qabaatu hubachiisaniiru. Walitti qabaa Komaandi poostii jiddugaleessa Shawaa fi ajajaan komaandoo fi loltuu qilleensarraa letenaal jeneraal Shuumaa Abdataa finxaaleyyoota humnoota lamaanii naannoo Amaaraa sablammii Oromoo fi godina Shawaa kaabaa nageenya biyyaa laaffisuun wabii nagaan jiraachuu ummataa dhabsiisuuf karaa sirrii ta’een rukuchuun ergama badii isaaniikolaasuun akka danda’ame ibsaniiru. Komaandi poostichi hojii oppireeshiniin cinaatti humna nageenyaa naannichaa cimsuu fi gurmeessuu hojjechuusaa yaadachiisanii, yeroo ammaa naannoo lamaanittuu humni gufuu nageenyaa ta’u akka hinjirre mirkaneessaniiru. Raayyaan ittisa biyyaa humna ummataa ofii aarsaa ta’ee lammiilee jiraachisu ta’uu yaadachiisuun nageenya godinasaaniitti argameef aarsaa raayyaan kaffalee fi bu’aa olaanaa argameef kabaja akka qaban hirmaattonni ibsaniiru. Ummanni keenya shira finxaalessootaa sirriitti waan hubateef nutis taanu ummanni keenya raayyaa keenya cinaa waan taaneef harcaatee humna kanaa balleessuuf ammanatti rakkisa akka hintaane amantaa qaban ibsaniiru. Xumurarrattis naannoo Amaaraatti godinni sablammii Oromoo nageenyaa fi tasgabbii galmeessisaniif beekamtii kennuun hooggantoota raayyaaf badhaasa addaa galata waliin gumaachuusaanii odeeffannoon raayyaa ittisaa nimul’isa.
Gamtaan Awurooppaa tumsa tarsiimawaa Itiyoophiyaa waliin qabu cimsuuf kutannoo qaba
Apr 12, 2024 769
Ebla 04/2016(TOI)- Gamtaan Awurooppaa tumsa tarsiimawaa Itiyoophiyaa waliin qabu cimsuuf kutannoon hojjecha akka jiru ibse. Itiyoophiyaatti ambaasaaddarri gamtaa Awurooppaa Roland Koobiyaa fi gamtaa Awurooppaatti ambaasaaddarri gamtaa Awurooppaa Jaaveer Peereez guyyaa Awuraappotaa bara faranjootaa Caamsaa 9 kabajamu ilaalchisuun waliin ibsa kennaniiru. Ambaasaaddarri gamtaa Awuooppaa Roolaand Koobiyaa ibsa kennaniin waggoota 74 duraa kaasee gamtaa Awurooppaa hundeessuuf biyyoota Awurooppaa muraasa jidduuttiwaliigalteen tumsaa taasifamuusaa yaadachiisaniiru. Yeroo ammaa gamtaan Awurooppaa qindoomina siyaasaa fi dinagdeetiin biyyoota 27 ofialatti hammateera jedhan. Gamtaan Awurooppaa hojiirra oolmaa deddeebisa paaspoortii bilisaa fi maallaqa waliinii fayyadamuu dabalatee sadarkaa tumsa egeree hundagaleessa biyyoota jidduutti uumerra gaheera jedhan. Gamtaan Awurooppaa Itiyoophiyaa dabalatee biyyoota addaddaa waliin hariiroo tumsaa egeree fi qajeelfamarratti hundaa’e cimsee kan ittifufu ta’uu mirkaneessaniiru. Itiyoophiyaan biyyoota tumsisootaa tarsiimawaa gamtichaa murteessoo ta’an keessaa idhee tokko ta’uushee eeranii, dameewwan siyaasaa fi dinagdeen tumsa cimaa uumuusaanii kaasaniiru. Gama tumsa dinagdee fi daldalaan waliigalteewwan damee dhuunfaa gabbisuuf taasifaman hedduun hojeeffamuusaanii dubbataniiru. Barnoota, fayyaa, eegumsa mirga namoomaa fidhimma godaantotaarratti tumsaan hojjechaa akka jiran eeraniiru. Awurooppaan alergii Itiyoophiyaa harka 20 akkasumas madda oomishoota alaa galan ishee lammaffaa ta’uu kaasaniiru. Gamtaa Awurooppaatti ambaasaaddarri gamtaa Awurooppaa Jaaveer Pereez, gamtaan Awurooppaa fi Afriikaan gama dinagdee, nagaa fi tasgabbii akkasumas hojiiwwan misoomaa namarratti xiyyeeffataniin tumsaan hojjechaa akka jiran ibsaniiru. Gama daldalaa fi invastimantiinis kaampaaniiwwan biyyoota miseensota gamtaa Awurooppaarraa invastimantii birrii biiliyoona 241 ol akka qaban eeraniiru. Gama nagaa fi tasgabbii, godaansaa fi dameewwan tumsaa gama hedduu fi kanneen biroorratti waliin hojjechaa akka jiran kaasanii cimee kan ittifufu ta’uu mirkaneesaniiru.
Ambaasaaddar Tafarraa Darribew hoogganaa hariiroo alaa magaalaa Shaangiduu waliin dhimmoota biyyoota lamaaniirratti mari’atan
Apr 12, 2024 170
Ebla 04/2016 (TOI) - Chaayinaatti ambaasaaddarri Itiyoophiyaa ambaasaaddar Tafarraa Darribew Chaayinaatti hoogganaan hariiroo alaa mana qopheessaa magaalaa Shaangiduu doktar Jiyaang Biin waliin dhimmoota hedduu biyyoota lamaaniirratti mari’ataniiru. Marii Kanaan dhimmoota biyyoota lamaanii tumsaan hojjetamuu danda’anirratti mari’achuunsaanii beekameera. Haala Kanaan biyyoonni lamaan misooma magaalaa,wwanii, fayyaa, barnootaa fi qonnaatiin waliin hojjechuuf haala dandeessisurratti mari’achuunsaanii ibsameera.
Siyaasa
Manni Maree Ministirootaa walga'ii idilee 30ffaa har'a geggeesseen dhimmoota adda addaarratti mari'achuun murtee dabarseera.
Apr 17, 2024 230
Ebla 9/2016(TOI) - Manni Maree Ministirootaa walga'ii idilee 30ffaa har'a geggeesseen dhimmoota adda addaarratti mari'achuun murtee dabarseera. Haaluma kanaan, 1. Jalqaba irratti manni marichaa wixinee labsii hojjettootaa mootummaa federaalaarratii kan mari’ate yoo ta’u, imaammata tajaajilaa fi bulchiinsa mootummaa, walga’ii idilee mana marichaa 29ffaarratti ragga’e bu’uureffachuun raawwiif akka mijatutti kan qopha’e ta’uun ibsameera. Dabalataan, wixineen labsichaa labsii bara 2010 hojiirra ooleen adeemsi raawwii isaa ilaalmee hanqinaalee adda baasuun, keessumaa bulchiinsa hojjettoota mootummaa bilisa, walaba, saffisaa, qaqqabamaa fi itti fufiinsa kan qabu, akkasumas, itti gaafatamummaa irratti hanqinaalee mul’atan furuuf, hojmaata yeroo waliin tarkaanfatu diriirsuuf haala dandeessisuun labsichi qophaa’uun dhiyaateera. Haaluma kanaan manni marichaa wixinee labsichaarratti mari’achuun Mana Maree Bakka Bu’oota Ummataatti qajeelcheera. 2. Manni marichaa itti aansuun wixinee imaammataa ce’umsaa haqaarratti mari’ateera. Biyyattitti yeroo garaagaraatti sarbama mirga namoomaa, walitti bu’iinsa, seenessii addaa hinbaafamne fi miidhaawwan mudataa turan furuuf yaaliiwwan garaagaraa taasifamuun eerameera. Ta’us, hojmaata kanneen haqaan, beekumsaan, dhiifamaa fi araaraarratti kan hundaa’ee fi imaammata beekamaadhaan kan hogganamu, tooftaa ce’umsa haqaa hundagaleessa, hirmaachisaa, mirga namoomaarratti xiyyeeffachuun qindoominaan hojiirra waan hinoolleef, furmaata waaraa barbaadamu argamsiisuu akka hindandeenye himameera. Kanaaf, adeemsa ce’umsa haqaa karaa gurmaa’een, haala qindaa’ee fi bu’a qabeessa ta’een sadarkaa biyyaalessaatti hogganuu fi hojiirra oolchuun akka danda’amutti wixineen imaammataa qophaa’uun mana marichaaf dhiyaateera. Manni marichaas wixinee imaammatichaarrati mari’achuun guyyaa raggaasifamee eegalee akka hojiirra oolu sagalee guutuun murtoo dabarseera.
''Hojiiwwaan Komishiiniin Marii Biyyaaleessaa hojjetu akka milkaa'uuf gahee keenya ni baana''
Apr 17, 2024 56
Ebla 9/2016(TOI) - Bu'aa Mariin Biyyaalessaa nageenya, tokkummaa fi misooma biyyaaf qabu hubachuun mikaa'ina isaaf ni hojjenna jedhan naannoo Oromiyaatti bakka buutoonni hawaasa godina Baalee. Komishiiniin Marii Biyyaalessaa sadarkaa naannootti hojii ajandaa walitti qabuu yeroo dhihootti jalqabuuf qophiin xumuramuu beeksiseera. Adeemsa bakka bu'oota kutaalee hawasa ajandaa adda baasuurratti hirmaatan filuu irratti komishinichi hojjete irratti bakka buutoonni hawaasa godina Baalee ajandaa adda baasuu irratti filaman akka himanitti Mariin Biyyaalessaa Komishinichi geggeesuuf jiru akka milkaa'uuf gahee isaanirra eegamu kan bahan ta'uu himaniiru. Bakka buutoonni hawaasaa kunneen Nageenyii biyyaa keessaayyu dubartoota fayyadamaa kan taasisu waan ta'eef ambaasaaddara nagaa taanee hojjechuu qabna jedhaniiru. Adeemsi marichaa hundumaa hirmaachisaa waan taasisuuf milkaa'ina isaafis ni hojjenna jedhaniiru.
Komishinichi bakka bu’oota sadarkaa aanaatti kutaalee hawaasaa addaddaa bakka bu’anii mariirratti hirmaatan adda baasaa jira
Apr 16, 2024 413
Ebla 08/2016(TOI)- Komishiniin marii biyyaalessaa Itiyoophiyaa kilaastara Shaashamanneetti bakka bu’oota sadarkaa aanaatti kutaalee hawaasaa addaddaa bakka bu’anii mariirratti hirmaatan adda baasaa jira. Komishinichatti qindeessaan garee adda baasaa hirmaataa naannoo Oromiyaa obbo Buzunee Asfaa TOI’f akka ibsanitti, akkaataa karoora komishinichaatiin naannichatti bakka bu’oonni mariirratti hirmaatan adda baafamaa jiru. Naannoo Oromiyaatti bakka bu’oota kutaalee hawaasaa adda baasuun kilaastara afuritti qooduun hojjetamaa kan ture ta’uu ibsanii, kilaastarri Shaashamannee kan har’aa kun marsaa xumuraa ta’uu ibsaniiru. Waltajjii hirmaattota mariirratti hirmaatan adda baasuu kanarratti bakka bu’oonni kutaalee hawaasaa aanaalee godina Gujii 11 irraa walitti dhufan kuma 1 ol hirmaachaa akka jiran eeraniiru. Yeroo ammaa maalummaa fi barbaachisummaa marii biyyaalessaa akkasumas adeemsa filannoo ilaalchisuun ibsi hubannoo kennu hirmaattotaaf taasifamaa jira. Kaayyoon waltajjichaa namoota marii biyyaalessaarratti hirmaatan “adda baasuu” hammataa fi hirmaachisaa akkasumas adeemsasaarratti hundi kan irratti waliigalee fi amanamaa akka ta’u dandeessisuuf ta’uu himaniiru. Waltajjiin har’a magaalaa Shaashamanneetti jalqabame amma Ebla 11 bara 2016tti akka turu dubbataniiru. Akka obbo Buzunaan jedhanitti, godinaaleen kilaastara Shaashamannee keessatti argaman Baalee, Baalee Bahaa, Boorana, Boorana Bahaa Gujii fi Gujii Bahaadha.
Ambaasaaddar Misgaanuu Araggaa barressaa olaanaa Dhaabbata qindoomina Kibbaa waliin mari'atan
Apr 16, 2024 62
Ebla 8/2016(TOI) - Deetaan Ministira Dhimma Alaa ambaasaaddar Misgaanuu Araggaa barressaa olaanaa Dhaabbata qindoomina Kibbaa Sheek Mansuur Biin Musisalaam waliin har'a wajjira isaaniitti mari'atan. Marichiis walitti dhufenya dhaabbatichaa fi Itoophiyaa jidduu jiru cimsuu fi haala dhaabbata qindoomina Kibbaa waliin walitti dhiheenyaan hojjechuun danda'amurratti kan xiyyeffatedha jedhameera. Teessoo isaa Finfinnee kan taasifate dhaabbatichi beekumsa maddisiisuu fi sirni barnoota hirmaachisaa ta'e akka ijaaramu sadarkaa idil addunyaatti hojjechaa jirachuun eerameera. Dhaabbatichi biyyoota miseensoota hammattu Kibba Kibbaa jiddutti barnoota, tekinika fi gargarsa maallaqaa uumuuf tajaajila jirachu beeksisuu isaa odeeffannoo Ministeera dhimma Alaarra argame ni mul'isa.
Wixineen labsii “sirna kabaja ayyaanaafi ayyaana ummataa” waliin jireenyaa hawaasaaf faayidaa olaanaa akka qabu himame.
Apr 15, 2024 394
Ebla 7/2016(TOI) - Wixineen labsii “sirna kabaja ayyaanaafi ayyaana ummataa” waliin jireenyaa hawaasaf faayidaa olaanaa akka qabu himameera. Mana Maree Bakka Bu’oota Ummataatti Koreewwan Dhaabbii dhimmoota Aadaafi Ispoortii,misooma hawasummaa, Fayyaafi, Koreen Dhaabbii Haqaafi seeraa wixinee labsii kanairratti qooda fudhattoota garaagaraa walin mari’ataniiru. Wixineen labsii kun faayidaafi mirgaa Itiyoophiyaa kan kabachiisu, walitti bu’iinsaafi walii galtee dhabuu guyyoota ayyaana hambisuuf karoorfame qophaa’a jiraachuu koreewwan dhaabbii kunneen himaniiru. Akkasumas wixineen labsichaa yoo beekamtii seeraa qabaate waliin jireenyaafi waliif yaaduu uummataaf faayidaa guddaa qabas jedhaniiru.
Jeneraal Ababaawu Taaddasaa haala nageenyaa yeroo ammaa ilaalchisuun komaand poostii jiddugaleessa Shawaa waliin mari’atan
Apr 15, 2024 133
Ebla 07/2016(TOI)- Ittaanaan etaamaajoor shuumii waliigalaa Jeneraal Ababaawu Taaddasaa haala nageenyaa naannoo Amaaraa sablammii Oromoo fi godina Shawaa kaabaa yeroo ammaa akkasumas kallattii fuulduraarratti komaand poostii jiddugaleessa Shawaa waliin mari’ataniiru. Ittaanaa etaamaajoor shuumii kun komaandi poostiin jiddugaleessa Shawaa shororkeessaa Shanee fi humna finxaalessaa Faannoo ofiin jedhu dugugguruusaa cabsuun godina lamaanittuu nageenyi dhufaa jiraachuu mirkaneessaniiru. Jeneraal Ababaawu Taaddasaa hoogantoota olaanoo komaandi poostii jiddugaleessa Shawaa fi qaamolee bulchiinsaa godinoota lamaanirraa walitti dhufan waliin magaalaa Kamiseetti marii taasisaniin humni finxaalessaa Finfinnee jeequuf naafmijata jedhee humna qaba jedhu godina Shawaa kaabaa keessatti galchee akka ture yaadachiisaniiru. Tarkaanfii hatattamaa komaandi poostiin jiddugaleessa Shawaa finxaaleyyoota godinoota lamaanii afaan lachuu dubbatan rukutuun abdii biyya jeequuf qaban maseensuun bu’aa qalmeessisuu ibsaniiru. Hooggantoota humna finxaalessaa addaan citanii laga keessa dhokatanii jiran duguuguun cimee itti fufuu akka qabaatu hubachiisaniiru. Walitti qabaa Komaandi poostii jiddugaleessa Shawaa fi ajajaan komaandoo fi loltuu qilleensarraa letenaal jeneraal Shuumaa Abdataa finxaaleyyoota humnoota lamaanii naannoo Amaaraa sablammii Oromoo fi godina Shawaa kaabaa nageenya biyyaa laaffisuun wabii nagaan jiraachuu ummataa dhabsiisuuf karaa sirrii ta’een rukuchuun ergama badii isaaniikolaasuun akka danda’ame ibsaniiru. Komaandi poostichi hojii oppireeshiniin cinaatti humna nageenyaa naannichaa cimsuu fi gurmeessuu hojjechuusaa yaadachiisanii, yeroo ammaa naannoo lamaanittuu humni gufuu nageenyaa ta’u akka hinjirre mirkaneessaniiru. Raayyaan ittisa biyyaa humna ummataa ofii aarsaa ta’ee lammiilee jiraachisu ta’uu yaadachiisuun nageenya godinasaaniitti argameef aarsaa raayyaan kaffalee fi bu’aa olaanaa argameef kabaja akka qaban hirmaattonni ibsaniiru. Ummanni keenya shira finxaalessootaa sirriitti waan hubateef nutis taanu ummanni keenya raayyaa keenya cinaa waan taaneef harcaatee humna kanaa balleessuuf ammanatti rakkisa akka hintaane amantaa qaban ibsaniiru. Xumurarrattis naannoo Amaaraatti godinni sablammii Oromoo nageenyaa fi tasgabbii galmeessisaniif beekamtii kennuun hooggantoota raayyaaf badhaasa addaa galata waliin gumaachuusaanii odeeffannoon raayyaa ittisaa nimul’isa.
Gamtaan Awurooppaa tumsa tarsiimawaa Itiyoophiyaa waliin qabu cimsuuf kutannoo qaba
Apr 12, 2024 769
Ebla 04/2016(TOI)- Gamtaan Awurooppaa tumsa tarsiimawaa Itiyoophiyaa waliin qabu cimsuuf kutannoon hojjecha akka jiru ibse. Itiyoophiyaatti ambaasaaddarri gamtaa Awurooppaa Roland Koobiyaa fi gamtaa Awurooppaatti ambaasaaddarri gamtaa Awurooppaa Jaaveer Peereez guyyaa Awuraappotaa bara faranjootaa Caamsaa 9 kabajamu ilaalchisuun waliin ibsa kennaniiru. Ambaasaaddarri gamtaa Awuooppaa Roolaand Koobiyaa ibsa kennaniin waggoota 74 duraa kaasee gamtaa Awurooppaa hundeessuuf biyyoota Awurooppaa muraasa jidduuttiwaliigalteen tumsaa taasifamuusaa yaadachiisaniiru. Yeroo ammaa gamtaan Awurooppaa qindoomina siyaasaa fi dinagdeetiin biyyoota 27 ofialatti hammateera jedhan. Gamtaan Awurooppaa hojiirra oolmaa deddeebisa paaspoortii bilisaa fi maallaqa waliinii fayyadamuu dabalatee sadarkaa tumsa egeree hundagaleessa biyyoota jidduutti uumerra gaheera jedhan. Gamtaan Awurooppaa Itiyoophiyaa dabalatee biyyoota addaddaa waliin hariiroo tumsaa egeree fi qajeelfamarratti hundaa’e cimsee kan ittifufu ta’uu mirkaneessaniiru. Itiyoophiyaan biyyoota tumsisootaa tarsiimawaa gamtichaa murteessoo ta’an keessaa idhee tokko ta’uushee eeranii, dameewwan siyaasaa fi dinagdeen tumsa cimaa uumuusaanii kaasaniiru. Gama tumsa dinagdee fi daldalaan waliigalteewwan damee dhuunfaa gabbisuuf taasifaman hedduun hojeeffamuusaanii dubbataniiru. Barnoota, fayyaa, eegumsa mirga namoomaa fidhimma godaantotaarratti tumsaan hojjechaa akka jiran eeraniiru. Awurooppaan alergii Itiyoophiyaa harka 20 akkasumas madda oomishoota alaa galan ishee lammaffaa ta’uu kaasaniiru. Gamtaa Awurooppaatti ambaasaaddarri gamtaa Awurooppaa Jaaveer Pereez, gamtaan Awurooppaa fi Afriikaan gama dinagdee, nagaa fi tasgabbii akkasumas hojiiwwan misoomaa namarratti xiyyeeffataniin tumsaan hojjechaa akka jiran ibsaniiru. Gama daldalaa fi invastimantiinis kaampaaniiwwan biyyoota miseensota gamtaa Awurooppaarraa invastimantii birrii biiliyoona 241 ol akka qaban eeraniiru. Gama nagaa fi tasgabbii, godaansaa fi dameewwan tumsaa gama hedduu fi kanneen biroorratti waliin hojjechaa akka jiran kaasanii cimee kan ittifufu ta’uu mirkaneesaniiru.
Ambaasaaddar Tafarraa Darribew hoogganaa hariiroo alaa magaalaa Shaangiduu waliin dhimmoota biyyoota lamaaniirratti mari’atan
Apr 12, 2024 170
Ebla 04/2016 (TOI) - Chaayinaatti ambaasaaddarri Itiyoophiyaa ambaasaaddar Tafarraa Darribew Chaayinaatti hoogganaan hariiroo alaa mana qopheessaa magaalaa Shaangiduu doktar Jiyaang Biin waliin dhimmoota hedduu biyyoota lamaaniirratti mari’ataniiru. Marii Kanaan dhimmoota biyyoota lamaanii tumsaan hojjetamuu danda’anirratti mari’achuunsaanii beekameera. Haala Kanaan biyyoonni lamaan misooma magaalaa,wwanii, fayyaa, barnootaa fi qonnaatiin waliin hojjechuuf haala dandeessisurratti mari’achuunsaanii ibsameera.
Hawaasummaa
Waldaan kaansarii Maatiwoos Wanduu waggoota 20 darban dhukkubsattoota kaansarii kuma 3 ol gargaareera
Apr 17, 2024 206
Ebla 09/2016(TOI)- Waldaan kaansarii Maatiwoos Wanduu waggoota 20 darban dhukkubsattoota kaansarii kuma 3 ol gargaaruusaa beeksise. Waldichi waggaa 20ffaa hundeeffamasaa sagantaalee addaddaatiin kabajeera. Miseensonni waldichaa,fayyadamtoonni waldichaa fi keessummoonni waamaman saganticharratti argamaniiru. Hojii raawwachiisaan olaanaa waldichaa obbo Wanduu Baqqalaa baatii Fulbaanaa bara 1996daa’imasaanii waggaa afurii Maatiwoos Wanduu dhukkuba kaansarii dhiigaatiin dhabuusaaniirraa ka’uun waldaa kana hundeessuusaanii dubbataniiru. Daa’imasaanii dhukkuba Kaansariin dhabanis daa’imman biroo dhukkuba kanarraa baraaruu nidandeenya yaada jedhuun waggaa daa’imasaanii dhabanitti Ebla bara 1996 waldaa kana hundeessuusaanii ibsaniiru. Waldichi waggoota 20 darban dhukkubsattoota kaansarii harka qalleeyyii baasii waldhaansaa deeggaraa akka jiru ibsaniiru. Dabalataanis namoonni waa’ee dhukkuba kaansarii fi dhukkubuuta namarraa namatti hindarbinee hubannoo akka qabaatan taasisaa turuu ibsaniiru. Amma ammaatti dhukkubsattoota kaansarii fi maatiisaanii kuma 3 ol akka deeggare kaasaniiru. Waldichi yeroo ammaa dhukkubsattoonni kaansarii 170 caalan akka waldhaananam waldhaantotasaanii deeggaraa akka jiran beeksisaniiru. Maatiin daa’imasaanii waldhaansisuuf Finfinnee dhufanii saganticharratti hirmaatan deeggarsa waldichi taasisaa jiruuf galateeffataniiru. Bu’aa bayii tokko malee daa’imasaanii bakka waldichi qopheesse turuun waldhaansisaa akka jiran ibsaniiru.
Itiyoophiyaan egzibiishinii artii idil addunyaa 60ffaarratti hirmaachaa jirti
Apr 17, 2024 29
Ebla 09/2016(TOI)- Itiyoophiyaan egzibiishinii artii idil addunyaa 60ffaa magaalaa Veeniisitti adeemsifamaa jirurratti qophiilee qabeenya biyyattii addaddaa beeksisaniin hirmaachaa jirti. Egzibiishiniin artii idil addunyaa 60ffaa biyya Xaaliyaanii magaalaa Veeneesitti har’a banameera. Paaviilooniin Itiyoophiyaa seenaa, aadaa fi hawattoota turizimii Itiyoophiyaa beeksisuuf hojiiwwan artii artistii Itiyoophiyaa beekamaa Tasfaayee Urgeessaa irratti dhihaatan Xaaliyaaniitti ambaasaaddara Itiyoophiyaa Dammituu Hambisaan eebifamee banameera. Paaviloonii kanarratti kitaaba ida’amuu ministira muummee doktar Abiyyi Ahimad hirmaattotaaf dhiheessuun yaadamoota bu’uraa ida’amuu badhaadhinaa ilaalchisuun humannoon akka uumamu taasifamuusaa odeeffannoon embaasii Itiyoophiyaa Roomitti argamurraa argame nimul’isa. Dabalataanis sirni Itiyoophiyaatti bunni danfifamu fi qophiileen duudhaaleen aadaa biyya keenyaa biroo beeksisan dhihaataniiru. Ambaasaaddar Dammituu Hambisaa sirna baniinsaarratti haasawa taasisaniin dameelee biyya keenyatti xiyyeeffannoo argatan keessaa Tuurizimiin tokko ta’uu eeranii, hojiileen onnachiisoo damee Kanaan raawwataman dhihaataniiru. Kanumaan walqabatee biyyi keenya hojiilee artii fi qabeenya tuurizimiitiin qabduu fi kanneen biroorraa kan adda ishee taasisu ibsuun hirmaattonni biyya keenya akka daawwatan waamicha taasisaniiru. Egzibiishinichi qophiilee walfakkaatoo addunyaarratti taasifaman keessaa xiyyeeffannoon addaa kan kennamuu fibaatilee jahaaf kan turu ta’uun beekameera. Haala Kanaan hojiilee artii Itiyoophiyaa, qabeenyota tuurizimii akkasumas duudhaalee keenya aadaa waltajjicharratti beeksisuun guddummaa Itiyoophiyaa addunyaarratti agarsiisuuf carraa kan uume ta’uun ibsameera.
Bulchaan bulchiinsaa Ordiin Badrii qaamolee ayyaanni Shawaal Iid karaa walooma agarsiisuun akka kabajamu taasisan galateeffatan
Apr 17, 2024 40
Ebla 09/2016(TOI)- Bulchaan bulchiinsaa naannoo Hararii Ordiin Badrii qaamolee ayyaanni Shawaal Iid duudhaa aadaasaa eegee karaa waloomaa fi jaalala agarsiisuun akka xumuramu gumaacha taasisan galateeffatan. Ayyaanni Shawaal Iid waggaa waggaan dammaqinaan kabajamu yeroo kamiyyuu caalaa dammaqinaa fi milkaa’ina guddaan xumuramuusaa bulchaan bulchiinsichaa ibsaniiru. ለMilkaa’ina ayyaanichaaf qooda kan qaban ummata naannichaa, qaamolee nageenyaa fi seera eegsiftootaa, jila naannolee ollaa akkasumas qaamolee gumaacha taasisan biroo maqaa ummataa fi mootummaa naannichaan galateeffataniiru. Hojiileen misoomaa jalqabaman cimanii akka ittifufan ibsuusaanii odeeffannoon biiroo komunikeeshinii naannichaa nimul’isa.
Jarman Hoospitaalota saddetiif deeggarsa meeshaa waldhaansaa Yuuroo miiliyoona 3 tuqaa 6 taasifte
Apr 16, 2024 246
Ebla 08/2016(TOI)- Mootummaan Jarman karaa baankii misoomaa Jarman Hoospitaalota barumsi itti kennamu saddetiif deeggarsa meeshaa waldhaansaa Yuuroo miiliyoona 3 tuqaa 6 taasise. Meeshaaleen kunneen bakka hooggantoonni ministeera barnootaa fi fayyaa, bakka bu’aan misooma baankii Jarman, embaasiin Jarmanii fi hooggantoonni Hoospitaalotaa argamanitti walharkaa fuudhinsi taasifameera. Deeggarsi kun Hoospitaala Ispeeshaalaayizedii Xuquranbassaa, hoospitaala rifaraalaa Dilcoorraa, hoospitaala rifaraalaa Adaamaa, Hoospitaala rifaraalaa Dasee, Hoospitaala rifaraalaa Falagahiywoot, jiddugaleessa meedikaalaa hoospitaala Jimmaa, Hoospitaala rifaraalaa Ayidarii fi hoospitaala rifaraalaa Arbaaminciif taasifame. Dabalataanis leenjiin gabbisa dandeettii fi deeggarsi teekniikaa hoospitaalota kanneeniif akka taasifamu ibsameera. Jarman dameewwan addaddaarratti Itiyoophiyaa deeggaraa akka jirtu kna ibsame yoo ta’u, fuulduras deeggarsa taasiftu cimsitee akka ittifuftu ibsameera.
Diinagdee
Bulchiinsa magaalaa Dirre Dawaatti sagantaa ashaaraa magariisaa bara kanaan biltootaa fayidaa hedduu qaban miliyoona 3 ol dhaabuuf qophaa'a jiru
Apr 18, 2024 15
Ebla 10/2016(TOI) - Bulchiinsa magaalaa Dirre Dawaatti sagantaa ashaaraa magariisaa bara kanaan biltootaa fayidaa hedduu qaban miliyoona 3 ol dhaabuuf qophaa'a jiru Waggoota darban sagantaa ashaaraa magariisaan bilqtoonni dhaabaman miidhagna naannaawwaa dabaluu fi qabeenya uumamaa mancaatti irraa baraaruun cinaatti wabii midhaan nyaata qonnaan bultoota mirkaneessuu keessaatti gahee olaanaa baha jirachuu Abbaan Taayitaa kununsa qabeenya uumamaa, bosonafi jijjirama qabeenya qilleensa beeksiseera. Kununsa naannoo sadarkaa fooyyeeqabutti guddisuu fi fayyadamummaa mirkaneesuuf bara kanas sagantaa ashaaraa magariisaan biltuu miliyoona sadii ol dhaabuuf qophiin taasifama jirachuu beeksiseera. Abbaa Taayitichaatti daarektarri eegumsaa fi misooma Bosonaa Masrashaa Yimar TOI'tti akka himanitti; biqiltoonni sagantaa kanaan waggootan darban dhaabaman bakkeewwan bosonni irraa manca'ee deebi'anii akka misooman taasisuun danda'ameera jedhaniiru. Kanaanis burqaawwan bishaanii kanaan dura goganii tura deebi'anii kan maddaan yoo ta'u binesoonni bosonaa badanii turanis deebi'aniiru jedhaniiru. Keessattu naannaawwaa irra deddebiin hongeen miidhaman baadiyyatti fuduraaleen dhaabbaman qonnaan bultootaaf madda galii dabalataa ta'aa jira jedhaniiru. Biiroo qonnaa, bishaanii fi inarjii buchiinsa magaalaa Dirre Dawaa waliin ta'uun hojiiwwaan kana sadarkaa kana caalaa fooyyee qabutti ceesisuuf bara kana sagantaa ashaaraa magariisaan biltoonni miliyoonni 3 qophaa'a jiru jedhaniiru. Haga ammaatti buufatalee biqiltuu 20 keessaatti biqiltuu qophaa'aa jiru keessaa miliyoonni 1.9 dhaabbiif gahaniiru jedhaniiru.
Dinagdeen Itiyoophiyaa waggoota muraasa darban qormaata isa mudate damdamatee guddina galmeessisaa jira-obbo Ahimad Shidee
Apr 18, 2024 16
Ebla 10/2016(TOI)- Dinagdeen Itiyoophiyaa waggoota muraasa darban qormaata alaa fi keessaa isa mudate damdamatee guddina galmeessisaa akka jiru ministirri maallaqqa obbo Ahimad Shidee ibsan. Embaasiin RDFI Waashiingiteen Diisiitti argamu Waafaa maarkeetiingii fi piroomooshinii waliin ta’uun fooramiin biizinasii fi invastimantii Itiyoo-Ameerikaa Waashiingiteen Diisiitti adeemsifameera. Ministirichi wayita kana akka jedhanitti , waggoota muraasa darban qormaatonni addaddaa allaa fi keessaa Itiyoophiyaa mudatanis dinagdeenshee qormaatilee kanneen damdamachuun ammallee guddachaa jira. Sababnisaashojiin riifoormii fi hojiilee invastimantii bu’ura misoomaa gurguddoo mootummaan hojjetamaniin ta’uu ibsaniiru. Rakkoolee jijjiirama haala qilleensaa damdamachuun, nyaataan ofdanda’uu akkasumas oomishtummaa qonnaa egeree guddisuu fi bulchiinsa qabeenya bishaaniin walqabatanii jiran egereef gama furuutiin qooda olaanaa kan qabu hojiin ashaaraa magariisaa milkaa’inaan raawwatamaa jira jedhan. Dureeyyonni Ameerikaa Itiyoophiyaa daawwatanii filmaatota invastimantii akka ilaalan afeeraniiru. Ameerikaatti ergamaa addaa Itiyoophiyaa fi ambaasaaddarri aangoo guutuu kabajamoo doktar Silashii Baqqalaa gamasaaniin, Itiyoophiyaan Ameerikaa waliin hariiroo dippilomaasii waggoota 120 caalu akka qabdu ibsaniiru. Daawwannaan hojii aanga’oota olaanoo yeroo addaddaatti taasifamuu eeranii, keessumaa waggaa darbe gareen jilaa ministira muummee doktar Abiyyi Ahimadiin durfame yaa’ii hooggantootaa ‘US’ Afriikaa irratti hirmaachuusaa kaasaniiru. Wayita sanatti ministirri muummee bulchiinsa Ameerikaa, Kongirasii, fi qaamolee damee dinagdee dhuunfaa irratti bobba’an waliin marii bu’a qabeessa taasisuusaanii yaadachiisaniiru. Itiyoophiyaan qabeenya guddaa qabduu fi filmaatota invastimantii akkasumas onnachiiftuuwwan addaddaa invastaroonni argachuu danda’an ilaalchisuun foramicharratti ibsi dhihaateera. Dabalataanis Mariin paanaalii dhalootaan Itiyoophiyaanota milkaa’oo kanneen dameelee invastimantii addaddaarratti bobba’anii fi hooggantoota Ameerikaa addaddaa ofkeessaa qabu taasifameera. Gaaffilee fi yaada hirmaattotarraa ka’aniif deebii fi ibsi taasifamuusaa odeeffannoon embaasii Itiyoophiyaa Waashiingiteen Diisii nimul’isa. Dureeyyonni Ameerikaa foramicharratti hirmaatan riifoormiin mootummaan taasisaa jiru keessumaa invastaroonni biyya alaa invast akka taasisan haala mijataa uumuuf yaalii taasifamudinqisiifachuunsaanii ibsameera.
Korporeeshinichi kaampaanii Jaappaan waliin deeggarsa Yuuroo miiliyoona 1 tuqaa 2 mallatteesse
Apr 17, 2024 172
Ebla 09/2016(TOI) – Korporeeshiniin misooma paarkiiwwan industirii biiroo qindeessaa carraa hojii uumuu kaampaanii Jaappaan (The Facility Investing for Employment (IFE) waliin deeggarsa Yuuroo miiliyoona 1 tuqaa 2 mallatteesseera. Hojii raawwachiisaan olaanaa korporeeshinii paarkiiwwan industirii Akliiluu Taaddasaa, biirichi carraa hojii uumuu dabaluu, qaqqabiinsa dhiheessii bishaanii guddisuu akkasumas dandeettii kaampaaniiwwan oomishaa guddisuu fi itti quufinsa dabaluuf tumsaan deeggarsa maallaqaa taasisuusaa dinqisiifataniiru. Pirojektichi yeroo qabameefitti xumuramee humna guutuun hojiirra akka oolu kutannoon akka hojjetu mirkaneessaniiru. Waliigaltichi paarkii industirii Hawaasaatti dhiheessii bishaanii guddisuuf, itti quufinsa kaampaaniiwwan oomishaa dabaluun paarkichi humna guutuun akka hojjetu fi pirojektii lammiilee 300 ol ta’aniif carraa hojii uumuuf akeekkate hojeessuufi jedhameera. Daarektarri qabiyyee fi bulchiinsa dhaabbilee misoomaa mootummaa obbo Habtaamuu Hayilamikaa’el, hojii raawwachiisaan olaanaa korporeeshinii paarkiiwwan industirii Akliiluu Taaddasaa akkasumas qindeessaan ministira tumsaa fi guddina dinagdee Jarman doktar Dominiikaa Priiyiiz dabalatee hooggantoonni biroon argamuusaanii odeeffannoon korporeeshinicharraa argame nimul’isa.
Tumsa wabii nyaataa lammiilee mirkaneessuuf taasifamuuf deeggarsi aamolee deeggartootaa murteessaadha-ministeera qonnaa
Apr 17, 2024 25
Ebla 09/2016(TOI)- Tumsa wabii nyaataa lammiilee mirkaneessuuf taasifamuuf deeggarsi aamolee deeggartootaa murteessaa ta’uusaa ministirri qonnaa doktar Girmaa Amantee ibsan. Ministirri qonnaa diktar Girmaa Amantee Itiyoophiyaatti ambaasaaddara Jaappaan Hiiroo Shibaataa waliin misooma Ruuzii, Hoortiikaalcharii fi Bunaarratti mootummaa Jaappaan waliin hojjechuuf akka danda’amu mari’ataniiru. Marii kanaanis Itiyoophiyaan mootummaa Jaappaan waliin michooma bara dheeraa akka qabdu ministirichi yaadachiisanii, deeggarsa mootummaan Jaappaan misooma Ruuzii, Hoortiikaalcharii fi Bunaarratti taasisaa jiru dinqisiifataniiru. Bu’aa quubsaa misooma Qamadii jallisiirratti argame ibsanii, injifannoo misooma Qamadii jallisiirratti argame Ruuziin dabaluuf xiyyeeffatamee hojjetamaa akka jiru ibsaniiruuf. Haala Kanaan yeroo jalqabaaf naannoo Somaaleetti lafa heektaara kuma 3 irratti jallisiin Ruuzii oomishuuf karoorfamuu ministirichi eeranii, misooma Ruuzii jallisii babal’isuuf yaalii taasifamuuf mootummaan Jaappaan deeggarsa barbaachisaa akka taasisu gaafataniiru. Itiyoophiyaatti ambaasaaddarri Jaappaan Hiiroo Shiibaataa gamasaaniin, qonnaan bultoota misooma Ruuzii, Hoortiikaalcharii fi Bunaatiin lafa xiqqaa qabaniif deeggarsa mootummaansaanii gabbisa dandeettii fi dhiheessii galteen taasisaa jiru ibsaniiru. Mootummaan Jaappaan deeggarsa taasisu cimsee Kan itti fufu ta’uu ambaasaaddarichi mirkaneessuusaanii odeeffannoon ministeera qonnaarraa argame nimul’isa. Ministirri qonnaa doktar Girmaa Amantee fi ambaasaaddarri Hiiroo Shiibaataa dhimmoota fuulduraarratti bal’inaan mari’achuun waliigalteerra gahuunsaanii himameera. Mootummaan Jaappaan qonnaan bultoota naannolee Oromiyaa, Amaaraa, Sidaamaa, Itiyoophiyaa Kibbaa fi Itiyoophiyaa Jiddugaleessaatti lafa xiqqaa qaban deeggaraa akka jiru eeraniiru.
Saayinsii fi teeknooloojii
Itoophiyaatti sirna bulchiinsa ammaayyaafis ta'ee argannoo saayinsiif sabdaneesummaan aadaa fi beekumsi dhalootaan biyya keessaa gahee olaanaa qabu.
Apr 16, 2024 40
Ebala 8/2016(TOI) - Itoophiyaatti sirna bulchiinsa ammaayyaafis ta'ee argannoo saayinsiif sabdaneesummaan aadaa fi beekumsi dhalootaan biyya keessaa gahee olaanaa qabaachuu namni damee qorannoo taasisuun beekaman tokko ibsan. Yuunivarsiitii Jinkaatti korri qorannoo Aadaa fi Seenaa irratti xiyyeeffate geggeeffameera. Kora qorannoo kanarratti kan hirmaataan Yuunivarsiitii Kaalfoorniyaatti qorataan Sooshaal Antiropolojii Pirofeesar Doonaald L Donaahaam akka himanitti; Itoophiyaan aadaawwanii fi beekumsoota xabboo hedduu ajaa'ibsiisoo qabdi. Itoophiyaa dabalatee biyyoota Afrikaa adda addaatti waggoota 50'f hojii qorannoo fi qo'annoo hojjechaa turuu himanii; qoarnnoo hawaasaa fi ilaalcha siyaasaa irratti Kitaaboota xiyyeeffatan hedduus barreesuu isaanii himaniiru. Waggoota qorannoo fi qo'annoof biyyoota Afrikaa keessa turan keessaa kan Itoophiyaa keessa turan guddaa ta'uu eeranii Itoophiyaan haala teesuma alafaa ja'ibsiisaa fi aadaa hedduun kan badhaatedha jedhaniiru. Qoratichi kora qorannoo kanarratti mata duree '' Hundeeffama Itoophiyaa fi beekumsoota xabboo walitti bu'insa furuuf'' jedhuun qorannoo dhiheesaniiru. Qoratichi qorannoo dhiheesaniin Itoophiyaatti sirna bulchiinsa ammaayyaafis ta'ee argannoo saayinsiif sabdaneesummaan aadaa fi beekumsi dhalootaan biyya keessaa gahee olaanaa qabu jedhaniiru. Itoophiyaatti walooma cimsuufi nageenya waaraa taasisuuf beekumsi xabboo karaa walitti bu'insa karaa aadaa furaniin gahee olaanaa qabu jedhaniiru. Duudhaawwan kana Yuunivarsiitonnii fi dhaabbileen qorannoo qorannoo fi qo'annoon gabbisuun fayidaarra oolchuu qabus jedhaniiru.
Dhaabbileen tajaajila miidiyaa hawaasummaa kennan haasawa jibbiinsaa ittisuuf hojii irraa eegamu hin hojjenne
Apr 16, 2024 33
Ebla 8/2016 (TOI) – Dhaabbileen tajaajila miidiyaa hawaasummaa kennan haasawa jibbiinsaa ittisuuf hojii irraa eegamu hin hojjenne ta'uu Abbaan Taayitaa Miidiyaalee Itoophiyaa beeksise. Abbaan Taayitaa Miidiyaalee Itoophiyaa gabaasa biyyaalessaa haasawa jibbiinsaa fi odeeffannoo sobaa miidiyaalee hawaasummaa ifoomsera. Odeeffannoon Sobaa fi Haasofni jibbiinsaa babal’achuun nageenya hawaasarratti dhiibaa uumuu gabaasa isaan ifa godheera. Maddii haasawaa jibbiinsaa miidiyaaleen hawaasaa qoodaan ijoon Abbootii Amantii tokko tokko, Aktiivistoota, qaamoleen siyaasaa fi rogeeyyiin miidiyaalee hawaasummaa fi qaamoleen dhuunfaa ta'uu gabaasa isaa kanaan ifoomseera. Haasofni jibbiinsaa kunneen saba, Amantii, afaan, eenyummaa, namoota dhuunfaa, garee, namoota bebbeekkamoo, namooa siyaasaa fi aanga’ootarratti kan xiyyeeffatan ta’uu abbaan taayitichaa gabaasa isaan eerera. Dhaabbileen tajaajila miidiyaa hawaasummaa dambii fi qajeelfama kabajuun itti gaafatamummaan hojjechuu akka qaban Abbaan Taayitaa Miidiyaalee Itoophiyaa gaafateera.
Itiyoo-telekoom hojiilee sirna dijitaalaa hammataa mirkaneessuuf jalqabe cimsee itti nifufa-Fireehiywoot Taammiruu
Apr 16, 2024 40
Ebla 08/2016(TOI)- ኢ Itiyoo-telekoom faayinaansii dabalatee hojiilee sirna dijitaalaa hammataa mirkaneessuuf jalqabe cimsee akka ittifufu hojiiraawwachiiftuun olaanaa Itiyoo –telekoom Fireehiywoot Taammiruu ibsan. Itiyoo-telekoom appilikeeshinii haaraa “Tele birr-ingeej” jedhamu kaleessa galgala ifoomseera. Maamiltoonni tajaajila Kanaan marii biizinasii kallattii nama dhuunfaa ykn garee taasisuuf odeeffannoowwan gabaa waljijjiiruuf, maallaqa erguu fi fudhachuuf akka dandeessisu ibsaniiru. Akkasumas dhimmoota biizinasii akkasumas hawaasummaa biroo barreeffamaan, suuraadhaan, sagaleedhaan, viidiyoo fi bifa sanadaan waljijjiiruu nidanda’u jedhaniiru. Kaampaanichi Itiyoophiyaa dijitaalaa damee hundaan dhugoomsuuf shojjetamaa jira jedhaniiru. Keessumaa sirna faayinaansii dijitaalaa qaqqabaa taasisuuf xiyyeeffatamee hojjetamaa akka jiru dubbataniiru. Haala Kanaan appilikeeshinii “teelee birr-Ingeej” cehumsa faayinaansii dijitaalaa keessatti dhaabbilee daldalaa, mootummaa fi mitmootummaa gochuun dirree dinagdee dijitaalaa babal’isuuf kan gargaarudha jedhaniiru. Kaampaanichi hojiilee bu’uraaleen misoomaa sadarkaa biyyaalessaatti ijaare Itiyoophiyaa dijitaalaa dhugoomsuuf jalqabaman gargaaruun shoorrisaanii olaanaa ta’uu dubbataniiru. Kaampaanichi fuulduras tajaajiloota dijitaalaa haaraa hojeessuuf akka hojjetu ibsaniiru. Itiyoo-telekoom karaa teelee birrii waggaa sadii dura hammattummaa faayinaansii dijitaalaa guddisuuf ifoomseen guyya guyyaatti gurgurtaa birrii biiliyoona 5 kan raawwatu yoo ta’u, waggoota 3 keessatti deddeebiin maallaqa birrii tiriiliyoonii 2 tuqaa 2 taasifameera.
Bu'aawwaan Artefishaal Intalajensiin gargaramuun Dijitaal Tiransfoormeeshiniirratti bu'aan fooyyee qabeessii akka argamuuf hojjetama jira.
Apr 12, 2024 250
Ebla 4/2016(TOI) - Bu'aawwaan Artefishaal Intalajensiin gargaramuun Dijitaal Tiransfoormeeshiniirratti bu'aan fooyyee qabeessii akka argamuuf hojjetama jira jedhan Itti aanaan Ministira Muummee obbo Tamasgeen Xurunee Finfinneetti kaleessa galgala roobootiin ''Dastaa'' jedhamtu ogeessaa muuziqaa Jaaz hangafaa Mulaatuu Astaaxiqee waliin ta'uun agarsiisa muuziqaa dhiheesiteetti. Agarsiisa muuziqaa kanarratti Itti aanaan Ministira Muummee Tamasgeen Xurunee dabalatee hoggantoonnii olaanoo hojii mootummaa, ogeeyyii hojii kalaqaa fi tekinolojiirratti bobba'an akkasuma keessummoonni waamichi taasifameef hirmaataniiru. Itti aanaan Ministira Muummee obbo Tamasgeen Xurunee wayita kana akka himanitti; Itoophiyaan Artefishaal Intalajensii fi ce'umsa tekinolojii irratti xiyyeeffannoon hojjechaa jirti. Artefishaal Intalajensiin kallattii xiyyeeffannoo addunyaa ta'uu eeranii keessaattu Itoophiyaattis ta'ee ardii Afrikaatti rakkoowwan wal xaxoo mudatan furuuf furmaata addaati jedhaniiru. Kanaaf mootummaan mana maree dijtaal tiransfoormeeshinii dhaabuun Artefishaal Intalajensii fi filannoowwaan dijitalaa biroo irratti xiyyeeffannoon hojjetama jira jedhaniiru. Artefishaal Intalajesii fayyadamuun roobotiiwwan akka ''Dastaa'' uumuun xiyyeeffannoon inarsa dijtaal tiraansifoormeshiinii kenname cimee itti fufa jedhaniiru.
Ispoortii
Sagantaan piriimiyeerliigii Itiyoophiyaa torbee 21ffaan har’a jalqabama
Apr 11, 2024 121
Ebla 03/2016(TOI)- Sagantaan piriimiyeerliigii Itiyoophiyaa torbee 21ffaan taphoota lama taphatamaniin har’a nijalqabama. Dursaan liigicha Baankiin daldalaa Itiyoophiyaa magaalaa Hawaasaa waliin sa’aatii 10tti nitaphatu. Baankiin daldalaa taphoota shan darbaniin lama mo’atee tokkoon mo’amee lama walqixa baheera. Morkataansaa magaalaan Hawaasaa taphoota shan keessaa lama mo’atee lama mo’amee tokko ammoo qabxii qooddatee qabxii 26’n sadarkaa 10ffaarratti argama. Walaayittaa Diichaan magaalaa Dirreedawaa waliin galgala sa’aatii 1tti nitaphatu. Walaayittaa Diichaan taphoota liigichaa shan taphateen sadiin mo’amee al lama walqixa bahee qabxii 24’n sadarkaa 12ffaarratti argama. Morkataansaa magaalaan Dirreedawaa taphoota liigichaa shan taphateen sadii mo’atee tokko walqixa nahe tokko ammoo mo’ameera. Magaalaan Dirreedawaa qabxii 29’n sadarkaa 9ffaarratti argama. Sagantaan torbee 21ffaa kanaan boru Faasiil KanamaaHambarichoo Duraamee waliin guyyaa keessaa sa’aatii 10tti, magaalaan Bahaardaar Qiddus Goorgis waliin galgala sa’aatii 1tti nitaphatu. Taphni torbee 21ffaa kun amma Ebla 6 bara 2016tti nitura. Piriimiyeerliigii kana taphataan sarara duraa magaalaa Hawaasaa Alii Suleyimaan galchii 11’n yemmuu dursu taphataan magaalaa Dirreedawaa lammii Yugaandaa Chaarlis Musiigee galchiii 9’n hordofa jira.
Sagantaan torbee 20ffaa piriimiyeerliigii Itiyoophiyaa har’a jalqabama
Apr 4, 2024 152
Bitootessa 26/2016(TOI)- Taphoonni torbee 20ffaa piriimiyeerliigii Itiyoophiyaa har’a jalqabamu. Tapha baniinsaatiin magaalaan Walqixxee Walaayittaa Diichaa waliin guyyaa sa’aatii 10tti Istaadiyeemii Dirreedawaatti nitaphatu. Magaalaan walqixxee taphoota piriimiyeerliigii shan walitti aansuun taphateen hinmo’anne, lama mo’amee sadii walqixa abaheera. Qabxii 12’n sadarkaa 15ffaa qabatee sadarkaa gadibu’aarra jira. Walaayittaa Diichaan taphoota piriimiyeerliigichaa sha walitti aansuun taphateen hinmo’anne, sadiin mo’amee lama qabxii qooddateera, qabxii 24’n sadarkaa 11ffaarra jira. Tapha torbee 20ffaa biraatiin baankiin daldalaa Itiyoophiyaa Hambaricho duraamee waliin galgala sa’aatii 1tti nitaphatu. Baankiin daldalaa Itiyoophiyaa taphoota shan darbaniin lama mo’atee tokkoon mo’ameera,lama ammoo walqixa baheera. Qabxii 37’n sadarkaa sadaffaarra jira. Morkataansaa Hambarichoo Duraamee taphoota shan walitti aansuun taphateen hinmo’anne, afur mo’amee tokko walqixa baheera, qabxii 7’n sadarkaa 16ffaarra jira. Boru Bunni Itiyoophiyaa magaalaa Hawaasaa waliin guyyaa sa’aatii 10tti, Faasiil Kanamaa magaalaa Dirreedawaawaliin galgala sa’aatii 1tti nitaphatu. Taphni torbee 20ffaa kun amma 29 bara 2016tti nitura. Machaal qabxii 39’n dursaa jira. Taphataan sarara duraa taphataan magaalaa Hawaasaa Alii Suleymaan goolii 11’n yemmuu dursu taphataan sarara duraa magaalaa Dirreedawaa lammii Yugaandaa Chaarlis Musiigee goolii 9’n lammaffaarra jira.
Jila Atileetiksii Shaampiyoonaa Qaxxaamura Addunyaa 45ffaarratti hirmaateef simannaan taasiifame
Apr 2, 2024 156
Bitootessa 24/2016 (TOI) – Jila Atileetiksii fiigicha Shaampiyoonaa Qaxxaamura Addunyaa 45ffaa magaalaa Beelgireedirratti hirmaachuun qabxii gaarii galmeesseef simannaan taasiifameera. Jilichi waayita Buufata Xiyyaaraa Idil Addunyaa Boolee ga’u Ministir Deetaa Ministeera Aadaa fi Ispoortii Ambaasaaddar Masfin Charinnatii fi Pireezidaantiin Federeeshinii Atileetiksii Itoophiyaa Gargaartuun Komishinaraa atileet Daraartuu Tulluun simannaa taasiisaniifiru. Jilchi fiigicha kanarratti hirmaate Meedaaliyaa Warqee 2, Meetii 6 fi Nahaasii 2 argachuun Addunyaarraa sadarkaa 2ffaan xumuruun kan yadatamuudha.
Eegumsa naannoofi haala qilleensaa
Baatiiwwan sagal darban dhaabbilee dhiibbaa faalama naannawaa geessisan kuma 1 fi 720 irratti tarkaanfiin fudhatameera-abbaa taayitichaa
Apr 18, 2024 16
Ebla 10/2016(TOI)- Baatiiwwan sagal darban dhaabbilee dhiibbaa faalama naannawaa geessisan kuma 1 fi 720 irratti tarkaanfiin fudhatamuusaa abbaan taayitaa taayitaa eegumsa naannoo Finfinnee beeksise. Hojii gaggeessaan olaanaa abbaa taayitichaa obbo Didhaa Dirribaa TOItti akka himanitti, abbaan taayitichaa baatiiwwan sagal darban hojii to’annoo addaddaa taasisaa tureera Haala Kanaan baatilee sagalitti dhaabbilee kuma 7 fi 294 to’achuuf karoorsee dhaabbilee kuma 7 fi 598 to’achuun karoorasaa harka dhibbaa ol milkessuusaa dubbataniiru. To’annoo fi hordoffii cimaa taasifameen dhaabbilee naannawa faalan kuma 1 fi 720 irratti tarkaanfii fudhachuusaa mirkaneessaniiru. Kanneen keessaa kuma 1 fi 661 ofeeggannoon kan kennameef yoo ta’u kanneen kallattii kennameefiin osoo hin hojjetiin hafan dhaabbilee 59 saamsamamuusaanii dubbataniiru. Abbaan taayitichaa dhaabbileen akkaataa ergama dhiibbaa naannawaa to’achuuf kennameefiin seera kabajanii akka hojjetan to’annaa fi hordoffii taasisu cimsee itti fufuusaa ibsaniiru.
Naannoo Somaaleetti biqiltuuwwan faayidaa addaddaa qaban miiliyoona 1 tuqaa 4 ol dhaabbiif qophaa’aniiru
Apr 13, 2024 70
Ebla 05/2016 (TOI)-Naannoo Somaaleetti biqiltuuwwan faayidaa addaddaa qaban miiliyoona 1 tuqaa 4 ol dhaabbiif qopheessuusaa biiroon eegumsa naannoo fi bulchiinsa lafa baadiyyaa naannichaa beeksise. Daarektarri hariiroo ummataa biirichaa obbo Yuusuuf Mahaammad TOI’f akka ibsanitti, biirichi biqiltuuwwan rakkoolee sababa jijjiirama haala qilleensaan uumaman qolachuuf gargaaran baay’isuun sagantaa ashaaraa magariisaa milkeessuuf hojjechaa jira. Haala Kanaan biirichi jiddugaleessota moodelaa Jigjigaa biqiltuun itti baay’ifamu, Godee, Doolloo Addoo fi Dagaahaabuuritti hundeeffamanitti biqiltuu qopheessuusaa ibsaniiru. Naannawoota naannichaa rooba arfaasaa argatanitti Ebla 15 bara 2016 irraa kaasee biqiltuun akka dhaabamu daarektarichi beeksisaniiru. Kana malees ganna dhufu biqiltuuwwan addaddaa naannichatti dhaabaman miiliyoona lama dhaabuuf qophiirra aka jiran ibsaniiru. Hojii gaggeessaan jiddugala biqiltuu moodelaa Jigjigaa obbo Ayyaanlee Hasan, buufanni biqiltuu jiddugaleessicha jalatti hundaa’e biqiltuu baay’isuun kutaalee hawaasaa fi dhaabbileef tolaan akka raabsu beeksisaniiru. Buufanni kun yeroo ammaa akaakuu biqiltuu 32 baay’isaa akka jiru dubbataniiru. Namoota jiddugaleessichatti carraan hojii uumameef keessaa adde Zayinab Ahimad yaada kennaniin kunuunsa biqiltuu jiddugaleessichatti tasisaa jiranitti akka gammadan ibsaniiru. Waggoottan darba naannoo Somaaleetti sagantaa ashaaraa magariisaatiin biqiltuuwwan mukaa miiliyoona 51 ol dhaabaman keesaa harki 71 qabachuusaa odeeffannoon biiroo eegumsa naannoo fi bulchiinsa lafa baadiyyaarraa argame nimul’isa.
Naannoo Tigraayitti Ganna dhufu biqiltuu miiliyoona 20 ol dhaabuuf qophiin taasifamaa jira.
Apr 5, 2024 127
Bitootessa 27/2016 (TOI) - Naannoo Tigiraayitti ganna dhufu dhaabuuf biqiltuun miliyoonni 20 qophaa'aa jirachuu Biiroon Qonnaa fi eegumsa qabeenya uumamaa bulchiinsa yeroo naannichaa beeksiseera. Biirichatti daarektarri Misooma fi ittifayyadama bosonaa obbo Tasfaay Teklehaayimaanoot TOI'tti akka himanitti; Ganna dhufu sagantaa ashaaraa magariisaan biqiltuu miliyoona 20 dhaabuuf qophiin taasifama jira jedhaniiru. Naannichaatti hojiin kununsa qabeenya uumama hojjetama jirachuu himanii bara kana lafa heektaara kuma 38 irra biqiltuu dhaabuuf hojjetama jirachuu himaniiru. Hojiin eegumsa biyyoo fi bishaanii bona darbe hojjetameen jiidha kuusuun hojii misooma bosonaa ganna kana hojjetamuuf haala mijataa uumaa jira jedhaniiru. Barbaachisummaa misooma bosonaa fi eegumsa naannoo irratti hojiin hubannoo uumuu hojjetamuus himaniiru. Yeroo ammaa naannichatti bufataalee biqiltuu adda addaa keessatti biqiltuun miiliyoona 20 fi kuma 556 biqilfamaa jiraachuu ibsaniiru. Biqiltoonni naannichatti buufataalee biqiltuu mootummaa, waldaa fi dhuunfaa 195 keessatti qophaa'aa jiran harki caalaan isaanii fayidaa dinagdee kan qaban ta'uu eeraniiru.
Ji'oota sadan darban lafa heektaara miliyoona 2.5 irratti hojiin misooma sululaa hojjetameera jedhame
Apr 5, 2024 114
Bitootessa 27/2016(TOI) -Ji'oota sadan darban lafa heektaaraa miliyoona 2.5 irratti hojiin misooma sululaa hojjetamuu Ministeerri Qonnaa beeksise. Amajjii 1/2016 irraa jalqabee ji'oota sadarn darban raawii hojii misooma sululaa hojjetamee fi sagantaa ashaaraa magariisaa ganna dhufuuf qophii biqiltuu qopheesuu ilaalchisee waltajjiin magaalaa Adaamaatti geggeeffameera. Waltajjii kanarratti hoggantoonni Biiroo Qonnaan naannolee fi qooda fudhatoonni biroon hirmaataniiru. Ministeera Qonnaatti dursaan raawwii hojii misooma, eegumsaa fi fayyadama qabeenya uumamaa obbo Faanosee Mokonniin ji'oota sadan darban sululaawwaan kuma 6 fi 200 irratti hojiin daagaa tolchuu dabalatee hojiin kununsa qabeenya umamaaf ooluu biroon hojjetamuu himaniiru. Kanaanis lafa heekataara miliyoona 2.5 irratti hojjetamuu eeranii hojii kunusa qabeenya uumamaa hojjetame kanarra biqiltuu dhaabuuf qophiin taasifamaa jira jedhaniiru. Kanaafis biqiltuu biliyoona 9.5 qopheesuuf tattaaffiin taasifamaa jirachuu himanii; ganna dhufu sadarkaa biyyaatti sagantaa ashaaraa magariisaan biqiltuu biliyoona 9.5 dhaabuuf qophiin taasifamaa jira jedhaniiru. Keessattu Fuduraalee, nyaata beellaadaa, biqiltuu bosonaa fi miidhagna magaalaaf oolaan irratti xiyyeeffannoon hojjetama jiraachuu himaniiru. Waltajjiin marii har'a qophaa'ee kunis qophii biqiltuu sadarkaa maaliirra akka jiru, bakkaa biqiltuun dhaabbatu adda baasuu, qophii boollaa biltuun keessa dhaabbatuu gamagamuuf kan kaayyeeffatedha jedhaniiru.
Gabaasa addaa
''Magaalichaatti balaa ibiddaa fi balaa tasaa mudatan ittisuuf hojii hojjetameen qabeenya birrii biliyoona 7 olitti tilmaamu mancaatiirra baraaruun danda'ameera''
Mar 26, 2024 370
Bitootessa 17/2016(TOI) - Magaalaa Finfinneetti ji'oota jahan darban balaa ibiddaa fi balaa tasaa mudatan ittisuuf hojii hojjetameen qabeenya birrii biliyoona 7 olitti tilmaamu mancaatiirra baraaruun danda'amuu Komishiniin bulchiinsa sodaa balaa bulchiinsa magaalaa Finfinnee beeksise. Komishinichatti itti aanaan komishinaraa damee balaa hir'isuu Yikifawuu Waladamsqal TOI'tti akka himaniitti; balaa ibiddaa, balaa yeroo ijaarsaa mudatu, sigigaachuu lafaa fi balaan lolaa irra deddebiin magaalichaatti yeroo baay'ee kan uumamaan ta'uu himaniiru. Magaalichatti ji'oota jahan darban balaan Ibiddaa fi balaan tasaa 239 mudachuu eeranii; hojii ittisuu Komishiinichi hojjeteen qabeenya birrii biliyoona 7'tti tilmaamamu balaa mancaatiirra baraaruun danda'amuu himaniiru. Balaawwaan mudatan kanaan qabeenyi birri miliyoona 467'tti dhihaatu mancaa'uu himanii; balaa ibiddaan ala balaawwaan biroo mudataniin lubbuun namoota 31 darbuus eeraniiru. Komishiinichi waan balaa durasanii ittisuu fi balaan erga mudatee qolachuu irratti xiyyeeffatee hojjeteef malee kanaa ol miidhaan qabeenyaa fi lubbuu namarran gahuu danda'u jedhaniiru. Guddinaa fi baay'ina uummataa magaalichaa hordofee balaawwaan mudataniif deebii hatattamaa kennuuf adeemsa tekinolojiiwwan deeggarame diriirsuuf hojiin rifoormiiwwan adda addaa hojjetama turuu himaniiru. Kanaanis jiddugala eeruu balaa gara dijitaalaatti jijjiruun danda'uu himanii, kunis eeruu sobaa kanaan dura turan hambisuu keessaatti gahee olaanaa kan bahedha jedhaniiru. Jiddugalicha dameewwan isaa salganuu waliin kaameeraa CCTV'n wal qunnamsiisuun sochiiwwan isaanii walii galaa to'achuuf adeemsi dandeesisuu uumameera jedhaniiru. Hojii riifoormii taasifameen baay'ina jiddugalawwan isaa babal'isuu, naannawwaa hojii mijataa uumuu, lakkoofsa konkolaatoota yeroo balaan mudatan dhimma itti bahanii dabaluu fi hojiin biroon hojjetamuu himaniiru.
Kabaja ayyaana bara haaraa irratti balaan tasaafi ibidda osoo hin mudatiin nagaan kabajameera.
Sep 13, 2023 1771
Fulbaana 2/2016 (TOI) - Magaalaa Finfinneetti ayyaanni bara haaraa osoo balaan ibiddaafi kanneen biroon hin mudatiin nagaan kabajamuu Komishiniin hoggansa Ibiddaafi sodaa balaa beeksise. Hawaasni ergaawwaan ofeeggannoo kenna haalaa hojiirra oolchuuf deegarsaa taasiseef komishiniichi galateeffateera. Ogeessii kominikeeshinii Komishinichaa obbo Nigaatuu Maammoo jala bultii kabaja ayyaana bara haaraa irraa jalqabee balaan ibiddaafi balaan tasaa biroo osoo hin mudatiin darbuu himaniiru. Hojii hubannoo uumuu hojjetameen hawaasni ogeeffannoo barbaachisaa waan taasiseef balaan osoo hin mudatiin ayyaanichi karaa nagaa akka kabajamuu ta'uu keessatti gahee olaanaa qaba jedhaniiru. Sababoota Balaa ibiddaafi balaa tasaa uumuu danda'an hubachuun hojiirra oolchuun hawaasa biratti baratamaa dhufuu himanii, kunis balaan tasaa akka hin mudanee gahee olaanaa bahaa jira jedhaniiru. Ayyaanaoonni gara fuula duratti kabajamanis karaa nagaa akka kabajamaniif komishiinichi qophii gahaa taasisee kan jiru ta'uu himanii hawaasni sababoota balaa ibiddaafi balaa tasaa biroo uumuu danda'an irraa cimsee akka of eeguu hubachiisaniiru. Balaan ibiddaafi balaan tasaa biroo yoo mudate bilbila bilisaa 939, bilbila kallaatti 0111-55-53-00 ykn በ0111-56-86-01 bilbiluun beeksisuun Komishiinichi deebii hatattamaa balaa uumameef akka kennu beeksisaniiru.