Angafoota Oduu
Manni marichaa ijaarsi daandii Baaburaa Awaash - Kombolchaa - Haraa - Waldahaa akka hojjetamee xumuramu hubachiise.
Nov 28, 2023 28
Sadaasa 18/2016 (TOI) - Mana Maree Bakka Bu'oota Uummataatti koreen dhaabbii dhimma dhaabbilee misooma mootummaa ijaarsi daandii Baaburaa Awaash - Kombolchaa - Haraa - Waldahaa ariitiin hojjetamee xumuramuun tajaajilaat akka hubachiise. Korichi gabaasa raawwii hojii kurmaana jalqaba bara 2016 Korpereeshii Daandii Baaburaa Itoophiyaa gamaggameera. Waltajjii gamaggama kanarratti korporeeshinichi rakkoo baay'ee qabu furuun hojii qabatamaa fiduuf xiyyeeffannoon hojjechuu akka qabu hubachiisaniiru. Dhiibbaa gatii hir'isuu fi galii keessaa fi humna faayinaansii cimsuun pirojeektoota jalqabaman xumuruuf xiyyeeffannoon akka qabus hubachiiseera. Haaluma kanaan ijaarsi daandii Baaburaa Awaash - Kombolchaa - Haraa - Waldahaa akka hojjetamee xumuramu hubachiisera. Korporeeshinichi qaawwa bulchiinsaa fi itti fayyadama lafaa akkasumas meeshaalee tajaajila suphaa irratti mul’atu sirreessuuf bulchiinsa naannoo fi magaalaa waliin qindoominaan hojjechuu akka qabu miseensonni koree dhaabbii kun akeekkachiisaniiru. Akka itti aanaan hoji gaggeessaa olaanaa kutaa daldalaa fi misoomaa korporeeshinichaa Injinar Geetuu Geezaaw jedhanitti, korporeesinichi muuxannoo idil-addunyaa fi ardii irratti hundaa’uun Daandii Baaburaa lafarra biyyaalessaa cimaa ijaaruuf hojjechaa jira. Odeeffannoon Mana Maree Bakka Bu’oota Ummataa irraa argame akka mul’isutti waraanni kaaba biyya keenyaatti geggeeffame dhiibbaa guddaa uumuu himanii, qabeenya hatamee fi manca'ee deebisuun daandii Baaburaa Awaash - Kombolchaa - Haraa - Waldahaa xumuruun tajaajilaaf geesisuuf hojjechaa jira.
Ijaarsi Pirojektii daandii Aspaaltii Goree Maashaa Teeppii harkifachuunsaa rakkoolee addaddaaf nusaaxileera- jiraattota
Nov 28, 2023 23
Sadaasa 18/2016 (TOI)- Ijaarsi Pirojektii daandii Aspaaltii Goree Maashaa Teeppii harkifachuunsaa rakkoolee addaddaaf nusaaxileera jechuun jiraattonni naannawichaa komatan. Bulchiinsi daandiiwwan Itiyoophiyaa gamasaatiin ijaarsi dandichaa harkifachuusaa amanee rakkinichi rooba yeroo dheeraa fi daangaa kabachiisuun kan walqabate akka ta’e ibseera. Ijaarsi daandii waggaa afur dura jalqabame kun harkifachuunsaa rakkoolee hawaasummaa fi dinagdee addaddaaf isaan saaxiluusaa jiraattonni godina Ilii Abbaa Booraa aanaalee Diduu fi Noonnoo komataniiru.. Jiraattonni komii dhiheeffatan TOI’f akka ibsanitti, harkifachuun daandichaa haadholii da’anirratti dhiibbaa guddaa geessisuusaa ibsaniiru. Jiraataan aanaa Diduu Faqqadee Obsaa akka jedhanitti, daandichi sababa ijaarsaatiin caalaatti waan manca’eef kanneen waldhaansa olaanaaf Hoospitaala Mattuutti ergaman rakkoof akka isaan saaxile dubbataniiru. Daandichi iaaramee rakkoosaanii akka furu abdatanis daandichi manca’uunsaa rakkoo olaanaaf akka isaan saaxile kaasaniiru. Daandichi yeroon waan hixumuramneef konkolaachiftoonni Taarifa olaanaa akka isaan kafalchiisanii fi baasii olaanaaf akka saaxilaman kan dubbatan ammoo obbo Abaatee Daanyeeti. Kana malees hawaasni oomishasaa gabaaf dhiheessee fayyadamaa ta’uuf yaalii taasisu gufuu ta’uusaa ibsaniiru. Rakkoon kun hawaasa rakkoolee addaddaaf saaxiluurra darbee rakkoo bulchiinsa gaarii ta’aa dhufuusaa kan dubbatan ammoo bulchaa aanaa Diduu obbo Mulugeetaa Abarraati. Itti aanaa bulchaa godina Iluu Abbaa Booraa obbo Geetaahuun Kaasaahuun gamasaaniin, daandiin kun yeroon ijaaramee xumuramuu dhabuunsaa jiraattota aanaalee Diduu fi Noonnoo rakkoo hawaasummaa fi dinagdeef saaxiluusaa ibsaniiru. Hariiroo daldalaa fi hundagaleessa aanaalee ollaa naannoo kibba lixaa waliin taasifamu irrattis gufuu ta’uu ibsaniiru. Bulchiinsa daandiiwwan Itiyoophiyaatti itti aanaa hojiigaggeessaan pirojektii ijaarsa daandii aspaaltii Goree Maashaa Teeppii obbo Zawuduu Minwuyyeellet, ijaarsi daandii kanaa harka 44 irra jira jedhaniiru. Daandiin kiiloo meetira 140 dheeratu kun Oromiyaa fi naannoo Kibba lixa Itiyoophiyaa walquunnamsiisa jedhaniiru. Roobni naannawichatti yeroo dheeraa roobu, rakkoon daangaa kabachiisuu fi muddamni tiraafikaa jiraachuunsaa harkifannaa daandichaaf sababa akka ta’e ibsaniiru. Kontiraaktaroonni humna guutuun hojjechuu dhabuunis rakkoo tokko akka ta’e himaniiru. Ijaarsi daandii kanaa waggaa afur dura doolaara miiliyoona 138’n jalqabamuusaa obbo Zawuduun ibsaniiru. Ijaarsi daandichaa harkifachuusaatiin kiiloo meetira 76 kan ta’u pirojektii Chaayinaa ‘CRCEG’f kan kenname yemmuu ta’u, ijaarsi waliigalaa waggoota sadan dhufu xumuruuf nihojjetama jedhan.
Kan mul'ate
Manni marichaa ijaarsi daandii Baaburaa Awaash - Kombolchaa - Haraa - Waldahaa akka hojjetamee xumuramu hubachiise.
Nov 28, 2023 28
Sadaasa 18/2016 (TOI) - Mana Maree Bakka Bu'oota Uummataatti koreen dhaabbii dhimma dhaabbilee misooma mootummaa ijaarsi daandii Baaburaa Awaash - Kombolchaa - Haraa - Waldahaa ariitiin hojjetamee xumuramuun tajaajilaat akka hubachiise. Korichi gabaasa raawwii hojii kurmaana jalqaba bara 2016 Korpereeshii Daandii Baaburaa Itoophiyaa gamaggameera. Waltajjii gamaggama kanarratti korporeeshinichi rakkoo baay'ee qabu furuun hojii qabatamaa fiduuf xiyyeeffannoon hojjechuu akka qabu hubachiisaniiru. Dhiibbaa gatii hir'isuu fi galii keessaa fi humna faayinaansii cimsuun pirojeektoota jalqabaman xumuruuf xiyyeeffannoon akka qabus hubachiiseera. Haaluma kanaan ijaarsi daandii Baaburaa Awaash - Kombolchaa - Haraa - Waldahaa akka hojjetamee xumuramu hubachiisera. Korporeeshinichi qaawwa bulchiinsaa fi itti fayyadama lafaa akkasumas meeshaalee tajaajila suphaa irratti mul’atu sirreessuuf bulchiinsa naannoo fi magaalaa waliin qindoominaan hojjechuu akka qabu miseensonni koree dhaabbii kun akeekkachiisaniiru. Akka itti aanaan hoji gaggeessaa olaanaa kutaa daldalaa fi misoomaa korporeeshinichaa Injinar Geetuu Geezaaw jedhanitti, korporeesinichi muuxannoo idil-addunyaa fi ardii irratti hundaa’uun Daandii Baaburaa lafarra biyyaalessaa cimaa ijaaruuf hojjechaa jira. Odeeffannoon Mana Maree Bakka Bu’oota Ummataa irraa argame akka mul’isutti waraanni kaaba biyya keenyaatti geggeeffame dhiibbaa guddaa uumuu himanii, qabeenya hatamee fi manca'ee deebisuun daandii Baaburaa Awaash - Kombolchaa - Haraa - Waldahaa xumuruun tajaajilaaf geesisuuf hojjechaa jira.
Ijaarsi Pirojektii daandii Aspaaltii Goree Maashaa Teeppii harkifachuunsaa rakkoolee addaddaaf nusaaxileera- jiraattota
Nov 28, 2023 23
Sadaasa 18/2016 (TOI)- Ijaarsi Pirojektii daandii Aspaaltii Goree Maashaa Teeppii harkifachuunsaa rakkoolee addaddaaf nusaaxileera jechuun jiraattonni naannawichaa komatan. Bulchiinsi daandiiwwan Itiyoophiyaa gamasaatiin ijaarsi dandichaa harkifachuusaa amanee rakkinichi rooba yeroo dheeraa fi daangaa kabachiisuun kan walqabate akka ta’e ibseera. Ijaarsi daandii waggaa afur dura jalqabame kun harkifachuunsaa rakkoolee hawaasummaa fi dinagdee addaddaaf isaan saaxiluusaa jiraattonni godina Ilii Abbaa Booraa aanaalee Diduu fi Noonnoo komataniiru.. Jiraattonni komii dhiheeffatan TOI’f akka ibsanitti, harkifachuun daandichaa haadholii da’anirratti dhiibbaa guddaa geessisuusaa ibsaniiru. Jiraataan aanaa Diduu Faqqadee Obsaa akka jedhanitti, daandichi sababa ijaarsaatiin caalaatti waan manca’eef kanneen waldhaansa olaanaaf Hoospitaala Mattuutti ergaman rakkoof akka isaan saaxile dubbataniiru. Daandichi iaaramee rakkoosaanii akka furu abdatanis daandichi manca’uunsaa rakkoo olaanaaf akka isaan saaxile kaasaniiru. Daandichi yeroon waan hixumuramneef konkolaachiftoonni Taarifa olaanaa akka isaan kafalchiisanii fi baasii olaanaaf akka saaxilaman kan dubbatan ammoo obbo Abaatee Daanyeeti. Kana malees hawaasni oomishasaa gabaaf dhiheessee fayyadamaa ta’uuf yaalii taasisu gufuu ta’uusaa ibsaniiru. Rakkoon kun hawaasa rakkoolee addaddaaf saaxiluurra darbee rakkoo bulchiinsa gaarii ta’aa dhufuusaa kan dubbatan ammoo bulchaa aanaa Diduu obbo Mulugeetaa Abarraati. Itti aanaa bulchaa godina Iluu Abbaa Booraa obbo Geetaahuun Kaasaahuun gamasaaniin, daandiin kun yeroon ijaaramee xumuramuu dhabuunsaa jiraattota aanaalee Diduu fi Noonnoo rakkoo hawaasummaa fi dinagdeef saaxiluusaa ibsaniiru. Hariiroo daldalaa fi hundagaleessa aanaalee ollaa naannoo kibba lixaa waliin taasifamu irrattis gufuu ta’uu ibsaniiru. Bulchiinsa daandiiwwan Itiyoophiyaatti itti aanaa hojiigaggeessaan pirojektii ijaarsa daandii aspaaltii Goree Maashaa Teeppii obbo Zawuduu Minwuyyeellet, ijaarsi daandii kanaa harka 44 irra jira jedhaniiru. Daandiin kiiloo meetira 140 dheeratu kun Oromiyaa fi naannoo Kibba lixa Itiyoophiyaa walquunnamsiisa jedhaniiru. Roobni naannawichatti yeroo dheeraa roobu, rakkoon daangaa kabachiisuu fi muddamni tiraafikaa jiraachuunsaa harkifannaa daandichaaf sababa akka ta’e ibsaniiru. Kontiraaktaroonni humna guutuun hojjechuu dhabuunis rakkoo tokko akka ta’e himaniiru. Ijaarsi daandii kanaa waggaa afur dura doolaara miiliyoona 138’n jalqabamuusaa obbo Zawuduun ibsaniiru. Ijaarsi daandichaa harkifachuusaatiin kiiloo meetira 76 kan ta’u pirojektii Chaayinaa ‘CRCEG’f kan kenname yemmuu ta’u, ijaarsi waliigalaa waggoota sadan dhufu xumuruuf nihojjetama jedhan.
Beeksisa
ENA
Feb 7, 2023 2921
ENA
Siyaasa
Muuxannoon Ministirri Muummee doktar Abiy Ahimad Dhaabbata Mootummoota Gamtoomaniitti yaa'ii waliigalaa Dhaabbata Misooma Industirii 20ffaa irratti qoodan Itoophiyaan akka fakkeenya jijjiiramaatti akka ilaalamtu taasiseera.
Nov 28, 2023 32
Sadaasa 18/2016 (TOI) -Muuxannoon Ministirri Muummee doktar Abiy Ahimad Dhaabbata Mootummoota Gamtoomaniitti yaa'ii waliigalaa Dhaabbata Misooma Industirii 20ffaa irratti qoodan Itoophiyaan akka fakkeenya jijjiiramaatti akka ilaalamtu taasiseera jedhan ittigaafatamtuu pirees seekretaraatii Waajjira Ministira Muummee Billeenee Suyyuum Turtii Ministira Muummee Dr. Abiy Ahimad Veenaa - Oostiriyaa ilaalchisee hoggantuun Pirees Sekreetariyaatii Waajjira Ministira Muummee Billeenee Suyyuum ibsa kennaniiru. Ibsa isaaniin Ministirri Muummee doktar Abiy Ahimad turtiin isaanii Veyeena-Oostiriyaatti kaayyoo lama akka qabuu himanii; keessummaa kabajaa ta’uun dhihaatanii ergaa ijoo dabarsaniiru jedhaniiru. Itoophiyaan hojiilee jijjiiramaa damee industirii keessatti hojjetee fi milkaa'ina argattee yaa'ii kanarratti muuxannoo ishee qooddeetti jedhaniiru Itoophiyaa waggoota shanan darban gama imaammataatiin jijjiirama guddaa taasisuu yaa'icharratti Ministirri Muummee FDRI doktar Abiy Ahimad dhiheessuu eeraniiru. Haala invastimantii mijaawaa uumuun, dinagdee maakroo sirreessuu fi haaromsa dabalataa raawwachuudhaan damee industiriitiif haalli mijataan qophaa’uus yaa'icharratti ibsaniiru jedhaniiru. Hojiiwwanii fi jijjiirama karaa maanufaakchariingii, qonnaa, TQO, albuudaa fi turizimii utubaawwan dinagdee dhalootan biyya keessaa ta’anii hojiirra oolaa akka jiran yaa'ii kanarratti muuxannoo qooduusaanii ibsaniiru. Damee industirii ilaalchisees tarsiimoo fi imaammanni ittiin hojjetamaa jiru misooma magariisaa fi anniisaa haaromfamuu danda’u irratti kan xiyyeeffate ta’uu ibsaniiru. Gama hojii uumuunis lammiileen misooma biyya isaanii keessatti hirmaachuu fi hirmaannaan diinagdee qooda fudhattoota damee dhuunfaa cimsuu akka danda’uuf hojiiwwan qabatamaan hojjetamaa jiran yaa'icharratti dhiheesuun muuxannoo qoodaniiru. Dhaabbata Mootummoota Gamtoomaniitti Daarektarri Olaanaa Dhaabbata Misooma Industirii Geerid Muulat hojii Itoophiyaan jijjiirama waggoota 5n darban keesaatti hojjetee akka fakkenyaatti eeraniiru jedhaniiru. Itoophiyaan yeroo gabaabaa keessatti damee qonnaatiin omishni dachaa sadii dabaluu agarsiiftee jirti, kunis wabii nyaataa mirkaneessuuf tarkaanfii qabatamaa ta’uu ibsaniiru. Hojiin lammiilee fayyadamoo taasisuu fi damee industirii irraa sharafa alaa dabalataa argachuuf hojjetamuu akka qabus ibsaniiru.
Siyaasa
Muuxannoon Ministirri Muummee doktar Abiy Ahimad Dhaabbata Mootummoota Gamtoomaniitti yaa'ii waliigalaa Dhaabbata Misooma Industirii 20ffaa irratti qoodan Itoophiyaan akka fakkeenya jijjiiramaatti akka ilaalamtu taasiseera.
Nov 28, 2023 32
Sadaasa 18/2016 (TOI) -Muuxannoon Ministirri Muummee doktar Abiy Ahimad Dhaabbata Mootummoota Gamtoomaniitti yaa'ii waliigalaa Dhaabbata Misooma Industirii 20ffaa irratti qoodan Itoophiyaan akka fakkeenya jijjiiramaatti akka ilaalamtu taasiseera jedhan ittigaafatamtuu pirees seekretaraatii Waajjira Ministira Muummee Billeenee Suyyuum Turtii Ministira Muummee Dr. Abiy Ahimad Veenaa - Oostiriyaa ilaalchisee hoggantuun Pirees Sekreetariyaatii Waajjira Ministira Muummee Billeenee Suyyuum ibsa kennaniiru. Ibsa isaaniin Ministirri Muummee doktar Abiy Ahimad turtiin isaanii Veyeena-Oostiriyaatti kaayyoo lama akka qabuu himanii; keessummaa kabajaa ta’uun dhihaatanii ergaa ijoo dabarsaniiru jedhaniiru. Itoophiyaan hojiilee jijjiiramaa damee industirii keessatti hojjetee fi milkaa'ina argattee yaa'ii kanarratti muuxannoo ishee qooddeetti jedhaniiru Itoophiyaa waggoota shanan darban gama imaammataatiin jijjiirama guddaa taasisuu yaa'icharratti Ministirri Muummee FDRI doktar Abiy Ahimad dhiheessuu eeraniiru. Haala invastimantii mijaawaa uumuun, dinagdee maakroo sirreessuu fi haaromsa dabalataa raawwachuudhaan damee industiriitiif haalli mijataan qophaa’uus yaa'icharratti ibsaniiru jedhaniiru. Hojiiwwanii fi jijjiirama karaa maanufaakchariingii, qonnaa, TQO, albuudaa fi turizimii utubaawwan dinagdee dhalootan biyya keessaa ta’anii hojiirra oolaa akka jiran yaa'ii kanarratti muuxannoo qooduusaanii ibsaniiru. Damee industirii ilaalchisees tarsiimoo fi imaammanni ittiin hojjetamaa jiru misooma magariisaa fi anniisaa haaromfamuu danda’u irratti kan xiyyeeffate ta’uu ibsaniiru. Gama hojii uumuunis lammiileen misooma biyya isaanii keessatti hirmaachuu fi hirmaannaan diinagdee qooda fudhattoota damee dhuunfaa cimsuu akka danda’uuf hojiiwwan qabatamaan hojjetamaa jiran yaa'icharratti dhiheesuun muuxannoo qoodaniiru. Dhaabbata Mootummoota Gamtoomaniitti Daarektarri Olaanaa Dhaabbata Misooma Industirii Geerid Muulat hojii Itoophiyaan jijjiirama waggoota 5n darban keesaatti hojjetee akka fakkenyaatti eeraniiru jedhaniiru. Itoophiyaan yeroo gabaabaa keessatti damee qonnaatiin omishni dachaa sadii dabaluu agarsiiftee jirti, kunis wabii nyaataa mirkaneessuuf tarkaanfii qabatamaa ta’uu ibsaniiru. Hojiin lammiilee fayyadamoo taasisuu fi damee industirii irraa sharafa alaa dabalataa argachuuf hojjetamuu akka qabus ibsaniiru.
Hawaasummaa
Yuunivarsiitiiwwan 9 waggoota lamaan dhufanitti akka ofdanda’an hojjetamaa jira-ministeera barnootaa
Nov 27, 2023 230
Sadaasa 17/2016(TOI) - Yuunivarsiitiiwwan 9 waggoota lamaan dhufanitti akkaataa ergamaa fi damee xiyyeeffannoosaaniitiin akka ofdanda’an gochuuf hojjetamaa jiraachuu ministeerri barnootaa ibse. De’eetaan ministira barnootaa obbo Koraa Xushnee baniinsa waltajjii yaa’ii barnootaa 32ffaan duraarratti dhaabbileen barnootaa barnoota qulqullina qabu dhiheessuu akka qaban himaniiru. Lammii sadarkaa idil addunyaatti teeknooloojii dorgomaa ta’e fayyadamu, kan qoratuu fi naamusaan guutame uumuun akka irraa eegamu de’eetaan ministiraa kun hubachiisaniiru. Kaayoon yaa’ii kanaa milkaa’inoota damee barnootaa olaanaan argaman, qormaatilee fi kallattiiwwan fuulduraa irratti mari’achuun tarkaanfiiwwan sirreessaa fi jijjiiramaa irratti hubannoo fi ejjennoo waloo qabachuuf akka ta’e eeraniiru. Itti fufuunis waggoota lamaan dhufan Yuunivarsiitiiwwan 9 akka ofdanda’an gochuuf hojjetamaa jira jechuusaanii odeeffannoon ministira barnootaarraa argame nimul’isa. Pirezidaantiin Yuunivarsiitii Jigjigaa doktar Bashir Abdullaahii gamasaaniin, Yuunivarsiitichi Yuunivarsiitii Appilaayidiin damee ergamaa fi xiyyeeffannoo adda baasee qabeenya uumamaa, misooma beelladaa fi horsiisee bulaa, wabii nyaataa akkasumas dameelee biizinasii fi Ikonoomiiksiin hojjchaa akka jiru dubbataniiru. Yaa’ii damee misooma barnootaa olaanaan cinaatti eeggataan pirezidaantii Yuunivarsiitii Finfinnee doktar Saamu’eei Kiflee fi pirezidaantii Yuunivarsiitii Dabrabiraan doktar Nugus Taaddasaan mata duree abdii fi qormaanni barumsa olaanaa maal ta’uu qaba akkasumas cehumsa qabatamaa appilaayid Yuunivarsiitii jedhaniin barreeffamoonni dhihaataniiru.
Diinagdee
Manni marichaa ijaarsi daandii Baaburaa Awaash - Kombolchaa - Haraa - Waldahaa akka hojjetamee xumuramu hubachiise.
Nov 28, 2023 28
Sadaasa 18/2016 (TOI) - Mana Maree Bakka Bu'oota Uummataatti koreen dhaabbii dhimma dhaabbilee misooma mootummaa ijaarsi daandii Baaburaa Awaash - Kombolchaa - Haraa - Waldahaa ariitiin hojjetamee xumuramuun tajaajilaat akka hubachiise. Korichi gabaasa raawwii hojii kurmaana jalqaba bara 2016 Korpereeshii Daandii Baaburaa Itoophiyaa gamaggameera. Waltajjii gamaggama kanarratti korporeeshinichi rakkoo baay'ee qabu furuun hojii qabatamaa fiduuf xiyyeeffannoon hojjechuu akka qabu hubachiisaniiru. Dhiibbaa gatii hir'isuu fi galii keessaa fi humna faayinaansii cimsuun pirojeektoota jalqabaman xumuruuf xiyyeeffannoon akka qabus hubachiiseera. Haaluma kanaan ijaarsi daandii Baaburaa Awaash - Kombolchaa - Haraa - Waldahaa akka hojjetamee xumuramu hubachiisera. Korporeeshinichi qaawwa bulchiinsaa fi itti fayyadama lafaa akkasumas meeshaalee tajaajila suphaa irratti mul’atu sirreessuuf bulchiinsa naannoo fi magaalaa waliin qindoominaan hojjechuu akka qabu miseensonni koree dhaabbii kun akeekkachiisaniiru. Akka itti aanaan hoji gaggeessaa olaanaa kutaa daldalaa fi misoomaa korporeeshinichaa Injinar Geetuu Geezaaw jedhanitti, korporeesinichi muuxannoo idil-addunyaa fi ardii irratti hundaa’uun Daandii Baaburaa lafarra biyyaalessaa cimaa ijaaruuf hojjechaa jira. Odeeffannoon Mana Maree Bakka Bu’oota Ummataa irraa argame akka mul’isutti waraanni kaaba biyya keenyaatti geggeeffame dhiibbaa guddaa uumuu himanii, qabeenya hatamee fi manca'ee deebisuun daandii Baaburaa Awaash - Kombolchaa - Haraa - Waldahaa xumuruun tajaajilaaf geesisuuf hojjechaa jira.
Ijaarsi Pirojektii daandii Aspaaltii Goree Maashaa Teeppii harkifachuunsaa rakkoolee addaddaaf nusaaxileera- jiraattota
Nov 28, 2023 23
Sadaasa 18/2016 (TOI)- Ijaarsi Pirojektii daandii Aspaaltii Goree Maashaa Teeppii harkifachuunsaa rakkoolee addaddaaf nusaaxileera jechuun jiraattonni naannawichaa komatan. Bulchiinsi daandiiwwan Itiyoophiyaa gamasaatiin ijaarsi dandichaa harkifachuusaa amanee rakkinichi rooba yeroo dheeraa fi daangaa kabachiisuun kan walqabate akka ta’e ibseera. Ijaarsi daandii waggaa afur dura jalqabame kun harkifachuunsaa rakkoolee hawaasummaa fi dinagdee addaddaaf isaan saaxiluusaa jiraattonni godina Ilii Abbaa Booraa aanaalee Diduu fi Noonnoo komataniiru.. Jiraattonni komii dhiheeffatan TOI’f akka ibsanitti, harkifachuun daandichaa haadholii da’anirratti dhiibbaa guddaa geessisuusaa ibsaniiru. Jiraataan aanaa Diduu Faqqadee Obsaa akka jedhanitti, daandichi sababa ijaarsaatiin caalaatti waan manca’eef kanneen waldhaansa olaanaaf Hoospitaala Mattuutti ergaman rakkoof akka isaan saaxile dubbataniiru. Daandichi iaaramee rakkoosaanii akka furu abdatanis daandichi manca’uunsaa rakkoo olaanaaf akka isaan saaxile kaasaniiru. Daandichi yeroon waan hixumuramneef konkolaachiftoonni Taarifa olaanaa akka isaan kafalchiisanii fi baasii olaanaaf akka saaxilaman kan dubbatan ammoo obbo Abaatee Daanyeeti. Kana malees hawaasni oomishasaa gabaaf dhiheessee fayyadamaa ta’uuf yaalii taasisu gufuu ta’uusaa ibsaniiru. Rakkoon kun hawaasa rakkoolee addaddaaf saaxiluurra darbee rakkoo bulchiinsa gaarii ta’aa dhufuusaa kan dubbatan ammoo bulchaa aanaa Diduu obbo Mulugeetaa Abarraati. Itti aanaa bulchaa godina Iluu Abbaa Booraa obbo Geetaahuun Kaasaahuun gamasaaniin, daandiin kun yeroon ijaaramee xumuramuu dhabuunsaa jiraattota aanaalee Diduu fi Noonnoo rakkoo hawaasummaa fi dinagdeef saaxiluusaa ibsaniiru. Hariiroo daldalaa fi hundagaleessa aanaalee ollaa naannoo kibba lixaa waliin taasifamu irrattis gufuu ta’uu ibsaniiru. Bulchiinsa daandiiwwan Itiyoophiyaatti itti aanaa hojiigaggeessaan pirojektii ijaarsa daandii aspaaltii Goree Maashaa Teeppii obbo Zawuduu Minwuyyeellet, ijaarsi daandii kanaa harka 44 irra jira jedhaniiru. Daandiin kiiloo meetira 140 dheeratu kun Oromiyaa fi naannoo Kibba lixa Itiyoophiyaa walquunnamsiisa jedhaniiru. Roobni naannawichatti yeroo dheeraa roobu, rakkoon daangaa kabachiisuu fi muddamni tiraafikaa jiraachuunsaa harkifannaa daandichaaf sababa akka ta’e ibsaniiru. Kontiraaktaroonni humna guutuun hojjechuu dhabuunis rakkoo tokko akka ta’e himaniiru. Ijaarsi daandii kanaa waggaa afur dura doolaara miiliyoona 138’n jalqabamuusaa obbo Zawuduun ibsaniiru. Ijaarsi daandichaa harkifachuusaatiin kiiloo meetira 76 kan ta’u pirojektii Chaayinaa ‘CRCEG’f kan kenname yemmuu ta’u, ijaarsi waliigalaa waggoota sadan dhufu xumuruuf nihojjetama jedhan.
Viidiyoo
Saayinsii fi teeknooloojii
Kennisa tajaajila mana qopheessaa magaaloota Itoophiyaa gara dijitaalaatti ceesisuuf hojjetama jira.
Nov 22, 2023 73
Sadaasa 12/2016 (TOI) - Kennisa tajaajila mana qopheessaa magaaloota Itoophiyaa gara dijitaalaatti ceesisuuf hojjetama jiraachuu Ministirri Magaalaa fi bu'uuraalee misoomaa Caaltuu Saanii beeksisan. Gamaggamni raawwii hojii mootummaa kurmaana 1ffaa bara 2016 bakka ministirri Muummee argamanitti geggeeffama jira. Raawwii hojii ministeera magaalaa fi bu'uuralee misoomaas waltajjii kanarratti gamagamameera. Minstirri Magaalaa fi bu'uuraalee misoomaa Caaltuu Saanii akka ibsanitti; kurmaana jalqabaa kanatti kennisa tajaajila mana qopheessaa ammayyeessuuf hojiin baay'een hojjetameera. Magaaloonni jaha sadarkaa tajaajila isaanii mana qopheessaan akka hojiirra oolchan karoorfamee gara hojiitti galamuu himaniiru Hojii kanaanis tajaajila mana qalmaa, misooma magariisaa fi miidhagina magaalaa, balfa gatuu, hayyama ijaarsaa fi dameewwan birootiin tajaajila isaanii akka haaromsan taasifamaa jiraachuu ibsaniiru. Kenniinsa tajaajila mana qopheessaa ammayyeessuun gara dijiitaalaatti ceesisuuf magaalota Qabridaar, Jijjigaa, Debrabiraan fi Bishooftuurratti hojjetamaa jira jedhaniiru. Muuxannoo magaalota kanneen keessatti argamu gara birootti babal’isuuf karoorri akka jiru hubachiisaniiru. L Sirna bulchiinsa lafa magaalotaa ammayyeessuuf sirna kaadastaraan galmeen eegalamuusaa ministirri kun eeraniiru. Kunis tajaajila gahumsa qabu kennuu fi gochaalee malaammaltummaa ittisuuf kan dandeessisu ta’uu ibsaniiru. Kurmaana kana keessa tajaajila mana qopheessaa magaalota irraa birriin biiliyoona 6.8 walitti qabamuu eeraniiru.
Arteefishaal Intalajensiidhaan hojiileen damee fayyaa ammayyeessuu fi oomishtummaa qonnaa guddisuuf gargaran hojjetama jiru.
Nov 21, 2023 87
Sadaasa 11/2016 (TOI) - Inistiitiyuutiin Artefishaal Intalajensii Itoophiyaa karaa Arteefishaal Intalajensiidhaan hojiileen damee fayyaa ammayyeessuu fi oomishtummaa qonnaa guddisuuf gargaran hojjetama jiraachuu beeksise. Qorannoowwaan yeroo yaalii bu'a qabeesummaan isaanii mirkanaa'e yeroo dhihootti hojiirra kan oolan ta'uun himameera. Bara kana addunyaarratti tajaajilli hundagaleessaa Artefishaal Intalajensiin kennuu ariitiin guddachaa fi baay'ee ammayyaa'aa dhufeera. Artefishaal Intalajensiin beekumsa, dandeettii, afaanii fi yaada dhala namaa karaa hubannoo adda ta'een daataa bu'uureffatee rakkooleef ariitiin deebii kennuu kan dandeesisudha. Kun immoo oomishitummaa dachaan kan dabaludha. Teeknooloojii Artefishaal Intalajensii kanatti biyyoonni Awurooppaa, Ameerikaa, Jaappaanii akkasuma kanneen birootti industirii fi dhaabbileen tajaajila kennan bal’inaan itti fayyadamuu erga eegalanii turaniiru. Itoophiyaatti Inistiitiyuutiin Artefishaal Intalajensii Itoophiyaa bara 2012 yaada Ministirri Muummee FDRI doktar Abiy Ahimad maddisiisaniin hundeeffamuun; Adoolessa 10, 2013 eebbifamuun hojii jalqabuun isaa ni yaadatama. Inistiitiyuutichi damee qonna, barnoota, eegumsa fayyaa fi hawaasummaa akkasuma tajaajila nageenyaaf akka ooluu hojjetama jira. Itti aanaan daarektara olaanaa Instiitiyuuti Artefishaal Intalajensii Itoophiyaa Doktar Taayyee Girmaa, bu'uuraa tarsiimoo dijitaalaa mootummaan guddina hunda galeessaaf oolchuuf hojjechaa jirurratti hundaa'uun hojiin baay'een hojjetama jira jedhaniiru. Damee kanaaf bu'uura kan ta'e gamoon Artefishaal Intalajensii ijaaramee hojiirra jiraachuu himaniiru. Bu’aa qorannoo inistiitiyuutichi hojjete namoonni kuma 700 ol daawwachuu isaanii eeranii; uummata biyya keessaa fi biyya alaa biratti hubannoo uumuuf mariin adda addaa qophaa’uu himaniiru. Artefishaal intalajensii fayyadamuun biyyatiitti hanqina ogeessoota ispeeshaaliitii fi sub-ispeeshaalitii damee fayyaatiin jiru furuuf hojjetamaa akka jirus ibsaniiru. Teeknooloojii damichaa fayyadamuun oomishtummaa qonnaa guddisuuf hojiin hojjetamaa jiraachuus eeraniiru. Pirojektoonni qorannoo adda addaa yaaliiwwan irratti bu’a qabeessummaan isaanii mirkanaa'es yeroo dhiyootti akka hojiirra oolaanis ibsaniiru. Kalaqawwan dhukkuba gogaa daa’immanii adda baasuu fi yaaluu, kaansarii harmaa adda baasuu, gosa dhukkuba sukkaaraa, hamma miidhaa fi dhiibbaa gara fuula duraatti qaqabsiisu tilmaamuu, hojii haqaa fi nageenyaa gargaaruu danda’an hojii yeroo dhihootti hojiirra oolanidha jedhaniiru. Inistiitiyuutichi bara 2022tti bu’aa teeknooloojii Artefishaal intalajensiin Afrikaa keessatti adda duree ta'uuf hojjechaa jirachuu beeksisaniiru.
Ispoortii
Eegumsa naannoofi haala qilleensaa
Godina Boorana Bahaa fi magaalaa Naqamteetti biqiltoota kanaan dura dhaabamaniif kununsi taasifama jira.
Nov 21, 2023 87
Sadaasa 11/2016(TOI) - Godina Boorana Bahaa fi magaalaa Naqamteetti biqiltoota kanaan dura dhaabaman guttatanii saaxilamummaa hongee akka hir'isaniif, miidhagnaa fi oomishaa fi oomishitummaan akka dabaluu gahee isaanii akka bahaniif kunisa barbaachisaa taasisaafii jiraachuu jiraatoonni godina Boorana bahaa fi naannawwaa magaalaa Naqamtee beeksisan. Jiraatonni Godina Boora Bahaa akka himanitti, Misooma itti fufiinsa qabuun saaxilamummaa hongee hir'isuuf tattaaffiin eegalame gaarii ta’uu eeranii; biqiltuu dhaabuun qofa osoo hin taane kan dhaabame akka guddatuuf kununsa barbaachisaa taasisaafii jirachuu jiraatoonni kunneen himaniiru. Biqiltoonni dhaabaman akka guddataniitti bishaan obaasuun beelladoonni akka hin balleesine irraa eeguun guyyaa guyyaan kununsa taasisuufiin barbaachisaa ta'uu eeraniiru. Biqiltoonni isaan ganna darbe dhuunfaa fi gareen dhaaban hedduun isaanii kununsa barbaachisu taasisaa waan jiraniif qabachuu eeraniiru. Waajjirri qonnaa godinichaa, godinichatti biqiltuuwwan bara darbe walakkeessa baatii Adoolessaa hanga dhuma baatii Hagayyaatti dhaabaman keessaa dhibbeentaan 78 ol qabachuu beeksiseera. Itti gaafatamaan waajjirichaa obbo Masqaluu Tulluu godinichatti biqiltuun miliyoonni 28.5 dhaabamuu yaadachiisanii; kunis ittisa saaxilamummaa goginsaa hir'isuu bira darbee kanneen bu'aa dinagdee qaban ta'uu himaniiru. Hojii eegumsaa misooma naannoo fi kunuunsa biqiltuu godinichatti taasifama jiru cimsuun yeroon booda hongeen godinichatti akka hin uumamneef cimsinee hojjenna jedhaniiru. Haaluma walfakkaatuun magaalaa Naqamteettis biqiltuuwwan ganna darbe dhaabaman, kutaalee hawaasaa adda addaa hirmaachisuun kununfamaa jiru jedhameera. Qonnaan bultootaa fi hojjettoonni mootummaa kunuunsa biqiltuu irratti hirmaatan biqiltuun dhaabame qabatee guddachuun galma barbaadame akka gahuuf hojii kununsaa eegalle cimsinee itti fufna jedhaniiru. Hirmaattonni duula kununsa biqiltuurratti hirmaatan kunneen "dhaabuu qofa osoo hin taane, kunuunsuun dhaloota dhufu dachee magariisa haa dhaalchifun'' jedhaniiru. Itti gaafatamaan Waajjira Qonnaa Magaalaa Naqamtee obbo Girmaa Kadir ekemtee akka jedhanitti, bara darbe biqiltuuwwan magaalichatti dhaabaman miiliyoona 2 fi kuma 180 keessaa dhibbeentaan 85 qabataniiru. Biqiltoonni magaalichaa fi naannawwaa isheetti dhaabamanii turan haala gaariin kununfamaa jiraachuus himaniiru.
Guyyoota kurnan itti aanan roobni qonnaa yeroo gannaaf mijataa ta'ee ni rooba
Sep 22, 2023 820
Fulbaana 11/2016(TOI) - Guyyoota kurnan dhufan bakkeewwaan rooba yeroo hannaa fayyadamoo ta'anitti irra caalaan roobni kan roobu ta'uu Inistiitiyuutiin Meetirooloojii Itoophiyaa beeksise. Inistiitiyuutichi ibsa TOI'f ergeen guyyoota kurnan dhufanitti roobni bakkeewwaan eerame kanatti roobu oomisha qonnaa waqtii gannaaf mijataa kan ta'edha jedheera. Keessattuu naannawwa bahaa fi kaaba bahaa biyyatti walakkeessa gannaarra eegalee hanqinni rooba tureetti roobni kan roobu ta'uu ibseera. Roobni bakkeewwan kanneenitti roobu mala bishaan kuusuu adda addaa fayyadamuun qonnaaf akka ooluu kuusuun barbaachisaa ta'uu Inistiitiyutichi akeekeera. Gama biraatiin kallattii Kibbaa fi Kibba Baha Itoophiyaatti uwwisni duumessaa dabalaa dhufuun walqabatee jiidhinni uumamuu danda’u naannawwaa horsiisee bultootaafi gariin horsiise bultootaatti roobni akka roobu haala kan mijeessuu ta'uu ibsa isaan eereera. Kana malees, raagni qilleessaa akka agarsiisutti, bakkeewwaan yaa'awwan Kaabaa, Kaaba lixaa, Lixaafi Baha Giddugaleessaatti jiidhinsi fooyya’aan ni jiraata. Haa ta’u malee, rooba cimaan bakka tokko tokkotti roobuu danda'uun qarqara galaanaa fi naannoo lolaadhaaf saaxilamoo ta'anitti signi lafaa mudachuu waan danda'uuf qaamonni dhimmi ilaallatu of eeggannoo barbaachisaa akka godhan inistiitiyutichi dhaamera. Hidhawwan akka Qoqaa, Yaa'a laga Awaash, Xaanaa Baalesiifi Fincaa'aa, bishaan isaanii guyyaa guyyaan dabalaa waan jiruuf hordoffiin barbaachisaan akka taasifamu tilmaamni kun ni mul’isa.
Baay’inaan Kan Dubbifaman
Komishiniin Naamusaa fi Farra Malaammaltummaa Federaalaa 'Appilikeeshinii' namoonni eeruu kennaniifi ragaa kennaan itti fayyadamuu danda'an ifa godhe.
Mar 3, 2023 3403
Guraandhala 24/2015(TOI) - Komishiniin Naamusaa fi Farra Malaammaltummaa Federaalaa guyyaa har'aa 'Appilikeeshinii' namoonni eeruu ittiin kennaniifi ragaa ittiin eeraan fayyadamuu danda'an 'Public Feedback System' jedhamu ifa godhe. Komishinichi Bulchiinsa Nageenya Odeeffannoo waliin ta’uun Appilikeeshinii kana akka hojjete eerameera. Appichi afaanota biyya keessaa shaniin tajaajila kan kennu ta'uun himaeera. Komishinarri Komishinii Naamusaa fi Farra Malaammaltummaa Federaalaa Dooktar Saamu’eel Urqatoo akka jedhanitti, komishinichi hojiiwwan jijjiramaa hojjechaa jiru milkeesuuf teeknooloojiiwwan fayyadamaa jiraachuu ibsaniiru. Appilikeeshinichi hojii kan ariifachiisuufi haleellaa fi sodaachisaa ragaa eertootaa fi odeeffannoo kennitootarra gahu kan ittisu ta'uu himaniiru. Kana hordofuun hawaasni karaa appilikeshinii 'Public Feedback System'' yaada kennuudhaan itti gaafatamummaa biyyaalessaa isaa ba'uu qabu gaafataniiru. Daarektarri Olaanaa Bulchiinsa Nageenya Odeeffannoo Obbo Solomoon Sookaa akka jedhanitti, appilikeeshinii kana haleellaa saayibarii eegumsii cimaan kan taasifamuuf ta'uu himaniiru. Waajjira Ministira Muummeetti deetaan dhimmoota Kaabinee obbo Tasfaayee Dhaabaa akka jedhanitti, malaammaltummaa ittisuuf dhaabbanni tokko qofaan hojjetee milkaa'uu hin danda'u. Kanaaf lammileen hunduu miira itti gaafatamummaa qabuun malaan maltummaa ittisuuf hirmaachuu qabu jedhaniiru.
Gabaasa addaa
Tajaajila Oduu Itiyoophiyaa
2015