Adoolessa8 /2017 (TOI)- Naannoo Oromiyaa Godina Shawaa bahaatti biqiltuuwwan ikooloojii naannawaa eegsisanii fi faayidaa dinagdee qaban sagantaa ashaaraa magariisaan dhaabamaa jiraachuu Waajjirri Qonnaa Godinichaa beeksise. Itti Aanaan Itti Gaafatamaa Waajjirichaa Abinnt Zagayyee akka ibsanitti, Biqiltuuwwan Dhaabbatan keessaa dhibbantaa 35 biqiltuuwwan nyaataaf oolan kanneen akka Avokaadoo, Muuzii,Paappayaa, Burtukaanaa fi kanneen biroo ta’uu ibsaniiru. Sagantaa dhaabbii biqiltuu bara kana gaggeeffamuun Aanaale Godinichatti argaman 11 keessatti lafti hektaarri kuma 59 ol qophaa’eera jedhaniiru. Qonnaan Bulaan, Dargaggoonni fi kutaan hawaasa adda addaa sagantaa dhaabbii biqiltuu irratti akka hirmaatan ibsaniiru. Biqiltoonni sagantichaan Dhaabaman Sirna Ikkooloojii Naannawaa eeguu fi omishtummaa dabaluuf qofa osoo hin taane faayidaa Dinagdee olaanaa akka qaban ibsaniiru. Godinichi biqiltuu dhaabuu qofa osoo hin ta’iin bakkeewwan bosonaa dura turan daangessuun eeguu fi kunuunsuun hojjetamaa jiraachuu ibsaniiru. Sagantaa Ashaaraa Magariisaa bara Kanaa irratti kan hirmaatan Jiraattonni Godinichaa Aanaa Boosat, waggoottan darban biqiltuuuwwan dhaabuurra darbee kunuunsuu fi eeguun Itti Gaafatamummaa isaanii bahachaa turuu isaanii ibsaniiru. Akkasumas, Uwwisa Bosonaa Godina isaanii guddisuuf bakkeewwan biqiltuun dhaabbatan daangessuu dabalatee biqiltuuwwan dhaabbatan akka qabataniif eeguumsa taassisaa jiraachuu beeksisaniiru. Bara kana Ashaaraa isaanii kaa’uuf sagantaa dhaabbii biqiltu irratti dammaqinaan hirmaachaa jiraachuu dubbataniiru

Adoolessa 08/2017 (TOI)-Hawaasni Ashaaraa Magariisaf hirmaanaa taassisuu cimsuun biqiltuuwwan dhaabaman akka qabatan kunuunsa barbaachisaa akka taassisan sadarkaa Itti Aanaa Kantiibaatti, Hojii Gaggeessaa Olaanaan Bulchiinsa Magaalaa Finfinnee Injiinar Wandimmuu Seettaa ibsaniiru. Waajjirri Hojii Gaggeessaa Bulchiinsa Magaalaa Finfinnee fi dhaabbileen biroon mata duree ‘’dhaabuun bayyanachuu‘’ jedhuun sagantaa Ashaaraa Magariisaa Paarkii Inxooxxootti gaggeessaniiru. Hoggantoonni Hojii Olaanoon Magaalichaa fi kutaan hawaasa adda addaa saganticha irratti hirmaataniiru. Sadarkaa Itti Aanaa Kantiibaatti hojii gaggeessa olaanaa bulchiinsa Magaalaa Finfinnee injiinar Wandimmuu Seettaa, qabeenya uumamaa sirnaan eeguu dadhabuu keenyaan balaa umamaa adda addaaf saaxilamoo taanee turreerra jedhaniiru. Dhiibbaa Jijiiramni Qilleensaa fidu dandamachuuf mootummaan waggoottan torban darban sagantaa Ashaaraa Magariisaa haala itti fufinsa qabuun hojiirra oolchaa jiraachuu dubbataniiru. Sagantichi lammmiilee kaayyoo tokkoof dammaqinaan hirmaachisuu dubbatanii, kanaanis milkaa’inoonni hedduun galmaa’uu kaasaniiru. Bulchiinsa Magaalaa Finfinneetti Komishinariin qindeessaa hirmaannaa hawaasaa fi tola ooltummaa Yimar Kabbadaa gamasaaniin, ashaaraan magariisaa kaka’umsa guddaa dhaloota dhufuuf biyya fooyyofte ittiin ijaarrudha jedhaniiru. Dhaabbii fi kunuunsa biqiltuuf hundi keenya hirmaannaa taassisnu cimsinee itti fufuu qabna jedhaniiru. Daarektarri olaanaan Ejensiin galmeessa sivilii fi ragaa bu’uura hawaasummaa Yooseef Nugusee, biqiltuuwwan sagantaa Ashaaraa Magariisaan dhaabbtan kunuunsuun firiif akka gahaniif hojjenna jedhaniiru. Hojii gaggeessaan komishinii Ibiddaa fi soda balaa damee ekkaa Niqoodimoos Buchee gama isaaniin, sababa balaa uumamaan miidhaa qaqqaban ittisuuf Ashaaraa Magariisaa Aadaa godhachuu akka qabnu ibsaniiru.

Adoolessa 08 /2017 (TOI)-Itiyoophiyaan yaa’ii haala Qilleensa Afrikaa lammaffaa qopheessuu irra darbee muuxannoo milkaa’oo hojii Misooma Magariisaa ishee akka dhiheessitu de’eetaan Ministira Karooraa fi Misoomaa Siyyum Mokonnin ibsan. Yaa’icha keessummeessuuf qophiin guddaan taassifamaa jiraachuu dubbatanaiiru. Itiyoophiyaan Gamtaa Afriikaa waliin ta’uun baatii Qaammee keessa yaa’ii haala Qilleensaa Afriikaa 2ffaa keessummeessitu ilaalchisuun dhaabbilee deeggartootaa Idil Addunyaa fi bakka bu’oota waldaalee sivilii Waliin waltajjiin marii gaggeeffameera. De’eetaan Ministira Karooraa fi Misoomaa Siyyum Mokonnin, Afriikaan jijiirama haala qilleensaaf gumaachi qabdu xiqqaa ta’us, miidhaa guddaa keessummeessuushee dubbataniiru. Hongeen, lolaan, Babal’achuu dhukkubaa, balaan ibiddaa fi rakkoowwan biroon sababa Haala Jiijiirama Qilleensaan Ardicha Saaxilamtuu taasisuusaa dubbataniiru. Rakkoo ittisuu fi dhiibbaa dandamachuuf Sadarkaa Afriikaatti tarkaanfiin adda addaa fudhatamaa jiraachuu dubbataniiru. Itiyoophiyaan Dinagdee Magariisaa haala jijiirama qilleensaa dandamatu ijaaruuf Imaammata, Tarsiimoo fi bu’uura seeraa qopheessitee tarkaanfii qabatamaa fudhachaa akka jirtu ibsaniiru. Sagantaan ashaaraa magariisaa kaka’umsa guddaa balaa jijjiirama haala qilleensaa sadarkaa addunyaatti maqsuuf hojeeffamee bu’a qabeessa ta’edha jedhaniiru Dabalataanis Invastimentii Aannisaa Haaromfaa fi damee geejibaan hojii cimaa hojjechaa jiraachuu eeraniiru. De’eetaan Ministiraa itti dabaluunis, Yaa’iin Jijiirama Qilleensaa Afriikaa lammaffaan dhiibbaa jijiirama Qilleensaa duubaatti deebisuuf daandiin mandhaaleen fudhatamaa jiran kan itti dagaagan ta’uu eeraniiru. Biyyoonni guddatan Balaa Jijiiramni Qilleensa fidu hanbisuuf deeggarsa Maallaqaa taassisuuf walii galanis waggoota kurnan darban keessatti hammi qarshii argamee xiqqaa ta’uu dubbataniiru. Kaayyoon yaa’ichaa tarkaanfiiwwan fudhatamaa jiran haala bal’aa fi fooyya’aa ta’een hojiirra oolchuuf ta’uu ibsaniiru. Waltajjicha irratti sadarkaa gaggeessitoota biyyaatti murteewwan adda addaa kan darban ta’uu kaasuun, keessummoonni kuma 25 yaa’icha irratti akka hirmaatan dubbataniiru. Itiyoophiyaan qooda hoggansaa cimsitee muuxannoo ishee kan qooddu ta’uu ibsiteetti. Yaa’ichi balaa dhufaa jiru duubatti deebisuuf biyyoonni kutannoo isaanii yerootti mirkaneessan ta’uu kaasuun, Itiyoohiyaan yaa’ii kanaaf qophii bal’aa taassisaa jiraachuu dubbataniiru.

Adoolessa 05/2017(TOI)- Kantiibaan bulchiinsa magaalaa Finfinnnee Adaanech Abeebee fi miseensonni mana maree magaalaa Finfinnee gaara Inxooxxoorra ashaaraa magariisaa kaa’aniiru. Ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimab sagantaa ashaaraa magariisaa mata duree “Dhaabuun Bayyanachuu” jedhuun Waxabajjii 20/2017 ifatti jalqabsiisuunsaanii nyaadatama. Barana sadarkaa biyyaalessaatti biqiltuu biiliyoona 7 tuqaa 5 dhaabuuf karoorfamee bakka hundatti sagantaan biqiltuu dhaabuu gaggeeffamaa jira.