ኣዲስ ኣበባ/ታሕሳስ 1/2018(ኢዜኣ) ሚድያ ፐልስ ኦፍ ኣፍሪካ(Pulse of Africa) ታሪኻውን ተፈጥሮኣውን ሃፍቲ ኣፍሪካ ብምግላፅ ዝተዛብዑ ተረኻት ንምእራም ዝለዓለ እጃም ከምዘለዎ ኣብ ቤት ምኽሪ ወከልቲ ህዝቢ ቀዋሚ ኮሚቴ ጉዳያት ዲሞክራሲ ገሊፁ። ኣመራርሓን ኣባላትን እቲ ቀዋሚ ኮሚቴ ምንቅስቓስ ስራሕ ሚድያ ፐልስ ኦፍ ኣፍሪካ ተዓዚቦም። ቀዳማይ ሚኒስትር ዐቢይ ኣሕመድ (ዶ/ር) ኣብ ጉባኤ መራሕቲ ሕብረት ኣፍሪካ ዝተዛብዐ ተረኽ ኣፍሪካ ዝቕይርን ንኣፍሪካ ዝውክልን ተወዳዳሪ ሚድያ ምህናፅ ከምዝግባእ ምግላፆም ዝዝከር እዩ። ስለዝኾነ ድማ ብተበግሶ ቀዳማይ ሚኒስትር ዐቢይ (ዶ/ር) ሚድያ ፐልስ ኦፍ ኣፍሪካ(Pulse of Africa) ዝተዛብዐ ተረኽ ኣፍሪካ ንምቕያር ዝተጣየሸ ሚድያ እዩ። ኣባላት እቲ ቀዋሚ ኮሚቴ ኣብቲ እዋን ዑደቶም፤ እዚ ሓሳብ ጋህዲ ንምግባር ዝተጣየሸ ሚድያ ፐልስ ኦፍ ኣፍሪካ ባህላዊ፣ታሪኻውን ተፈጥሮኣውን ሃፍትታት ኣፍሪካ ብምግላፅ ዝተዛብዑ ተረኻት ንምእራም ዝለዓለ እጃም ከምዝህልዎ ኣረዲኦም። ኣካቢ እቲ ቀዋሚ ኮሚቴ እውነቴ ኣለነ ከምዝበልዎ፤ ኣፍሪካ ዋላ ኳ ወናኒት ተፈጥሮኣውን ባህላውን ሃፍትታት እንተኾነት ኣብቲ ካሊእ ዓለም ሽማ ብድኽነት፣ድሕረትን ኲናትን እናተልዓለ ፀኒሑ እዩ። እዚ ዝተዛብዐ ተረኽ ብምቕያር ተረኽ ኣፍሪካ ምህናፅ ይግባእ ኢሎም። ነዚ ድማ ቀዳማይ ሚኒስትር ዐቢይ ኣሕመድ (ዶ/ር) ኣድላይነት ንኣፍሪካ ዝውክል ተወዳዳሪ ሚድያ ብምርዳእ መራሕቲ ዘፈልፈልዎ ሓሳብ ኣብ መሬት ብምውራዱ ንኢዶም። ምክትል ኣካቢት እቲ ቀዋሚ ኮሚቴ ኣዝመራው ኣንደሞ፤ ኣፍሪካ ዘርኢ ወዲ ሰብ ዝተረኸበላን ወናኒት ሃፍቲ ተፈጥሮን ምዃና ሓቢረን። ይኹን እምበር እታ ኣህጉር ኣብ ኣደባባይ ዓለም ዝወሃባ ዝተዛብዐ ምስሊ ብምግላፅ፤ ምጥያሽ ሚድያ ፐልስ ኦፍ ኣፍሪካ ትኽክለኛ ምስሊ ኣፍሪካ ንምርኣይ ወሳኒ እዩ ኢለን።

ኣዲስ ኣበባ/ሕዳር 30/2018 (ኢዜኣ) ኢትዮጵያ ኣብ ሓይሊ ኒውክሌር ዘለዋ ፕሮግራም ምስ ስታንዳርድን መምርሕታትን ዓለም ለኸ ኤጀንሲ ኣቶሚክ ኢነርጂ ብዝተጠዓዓመ መልክዑ ተግባራዊ ከምትገብር ምክትል ቀዳማይ ሚኒስትር ተመስገን ጥሩነህ ገሊፆም። ምክትል ቀዳማይ ሚኒስትር ተመስገን ጥሩነህ ምስ ምክትል ዋና ዳይሬክተርን ሓላፊ ዲፓርትመንት ኔክሌርን ዓለም ለኸ ኤጀንሲ ኣቶሚክ ኢነርጂ ሜካኤል ቹዳኮቭ (ዶ/ር) ጋር ሎሚ ዘትዮም። እቶም ምክትል ቀዳማይ ሚኒስትር ኣብ ማሕበራዊ ምትእስሳር ገፆም ኣብ ዘመሓላለፍዎ መልእኽቲ፤ ምስቶም ምክትል ዋና ዳይሬክተር ምትሕብባር ኣብ ዘጠናኽሩ ስትራቴጂክ ጉዳያት ውፅኢታዊ ዘተ ከምዝተገበረ ሓቢሮም። ኢትዮጵያ ሰላማዊ ሓይልን ቴክኖሎጅን ኒውክሌር ንንፁህ ኢነርጂ፣ ጥዕና፣ ግብርና፣ ኢንዱስትርን ልህቀት ምርምርን ናይ ምጥቃም ፅኑዕ ባህጊ ከምዘለዋ እውን ገሊፆም። ነዚ ድማ ሃገራዊ ፕሮግራም ሓይሊ ኑክሌር ኣብ ቀረባ እዋን ምጅማራን ኮሚሽን ሓይሊ ኑክሌር ብምጥያሽ ብዕሊ ናብ ስራሕ ምእታዋን ኣረዲኦም። ኢትዮጵያ ኣብ ሓይሊ ኒውክሌር ዘለዋ ፕሮግራም ምስ ስታንዳርድን መምርሕታትን ዓለም ለኸ ኤጀንሲ ኣቶሚክ ኢነርጂ ብዝተጠዓዓመ መልክዑ ተግባራዊ ከምትገብር እውን ኣረጋጊፆም። ዓለም ለኸ ኤጀንሲ ኣቶሚክ ኢነርጂ ኢትዮጵያ ካብ ኑክሌር ሓይሊ ስትራቴጂካዊ ተረባሕነታ ንምርግጋፅ ዝጀመረቶ ጉዕዞ ጋህዲ ንምግባር ኩለ መዳያዊ ደገፍ ከምዝገብር እቶም ምክትል ዋና ዳይሬክተር ምግላፆም እውን ኣረዲኦም።

ኣዲስ ኣበባ/ሕዳር 30/2018(ኢዜኣ) ሰላማዊ ልምዓት ኒውክሌር ኢትዮጵያ ምስ ለውጢ ካብበያዊ ኣየር ዝተጠዓዓመ ኣብ ዘተኣማምን ቀረብ ሓይሊ መሰረት ዝገበረ ጠንካራ ስርዓት ኢኮኖሚ ናይ ምህናፅ ራኢ ዝሓዘ ከምዝኾነ ኮሚሽነር ኮሚሽን ሓይሊ ኒውክሌር ኢትዮጵያ ሳንዶካን ደበበ ገሊፆም። መድረኽ ምኽክር ፈላማይ ዓውዲ መፅናዕቲ ትግበራ ትካል እጃምን ሓላፍነትን መርሃ ግብሪ ብሄራዊ ሓይሊ ኒውክሌር ኢትዮጵያ ይካየድ ኣሎ። ኣብቲ ካብ ሎሚ መዓልቲ ጀመሩ ንሰለስተ ተኸታተልቲ መዓልትታት ዝካየድ መድረኽ ዓውደ መፅናዕቲ፤ ኮሚሽን ሓይሊ ኒውክሌር ኢትዮጵያ ሳንዶካን ደበበ፣ምክትል ዋና ዳይሬክተር ኤጀንሲ ዓለም ለኸ ሓይሊ ኣቶሚክ ኢነርጂ ሚካኤል ቹዳኮቭን ላዕለዎት ሓለፍቲ መዳርግቲ ትካላትን ተረኺቦም። ኮሚሽን ሓይሊ ኒውክሌር ኢትዮጵያ ሳንዶካን ደበበ ኣብዚ እዋን ከምዝበልዎ፤ ኢትዮጵያ ዘተኣማምን፣ተኣማንን ሰላማውን መርሃ ግብሪ ኒውክሌር ንምህናፅ ቁልፊ ስጉምቲ ጀሚራ እያ። ሰላማዊ ልምዓት ኒውክሌር ኢትዮጵያ ምስ ለውጢ ካብበያዊ ኣየር ዝተጠዓዓመ ስርዓት ኢኮኖሚ ዝሃንፅ ዘተኣማምን ቀረብ ሓይሊ ናይ ምፍጣር ራኢ ዝሓዘ ከምዝኾነ ተዛሪቦም። ስራሕ ልምዓት ሓይሊ ኒውክሌር እውን ቅልጡፍ ዕቤት ኢኮኖምን ቁፅሪ ህዝብን ኣብ ግምት ብምእታው ብሓላፍነት፣ግልፅነትን ምስ ዓለም ለኸ ሓለዋን ብርክን ድሕንነት ተጠዓዒሙን ተግባራዊ ዝግበር እዩ ኢሎም። ብዓለም ለኸ ኤጀንሲ ኣቶሚክ ኢነርጂን መዳርግቲ ኣካላትን ኣብ ዝግበር ጠንካራ ምትሕብባር መሰረት ዝገበረ ምሕዝነት ከምዝስራሕ እውን ኣረጋጊፆም። ሰላማዊ ልምዓት ኒውክሌር ኢትዮጵያ ተወዳዳሪነት ዓውድታት ጥዕና፣ግብርና፣ኢንዱስትሪ ሳይንስን ምርምርን ዘዕቢ ብሄራዊ ፕሮጀክት እዩ ኢሎም። ምክትል ዋና ዳይሬክተር ዓለም ለኸ ኣቶሚክ ሓይሊ ሚካኤል ቹዳኮቭ፤ ልምዓት ኒውክሌር ኢትዮጵያ ንኣፍሪካን ዓለም ለኸ ማሕበረሰብን ወሳኒ ምልክት ንቕድሚ ምጉዓዝ ከምዝኾነ ተዛሪቦም። እዚ ድማ ናይ ነዊሕ እዋን ልምዓትን ብልፅግናን ኢኮኖሚ ኢትዮጵያ ዝድግፍ ንፁህ፣ዘተኣማምንን ዘላቕን ድሕንነት ሓይሊ ንምሕላው ስትራቴጂካዊ ምልክት ተገይሩ ከምዝውሰድ ኣረዲኦም። ራኢ ልምዓት ኒውክሌር ኢትዮጵያ እውን ካብ ምስ ባህጊ ልምዓት ህዝባ ብተወሳኺ ምስ ሕልሚ ምልዋጥ ኣፍሪካ ዝተጠዓዓመ እዩ ኢሎም። ድሕንነት፣ዘተኣማንነትን ዘላቕነትን መርሃ ግብሪ ልምዓት ኒውክሌር ኢትዮጵያ እውን ምስ ሃገራዊ ራኢ ዝተጠዓዓመ ንክኸውን ዝገብርዎ ምትሕብባራት ኣጠናኺሮም ከምዝቕፅልሉ ኣረጋጊፆም። ኣብ ዓለም ለኸ ኤጀንሲ ኣቶሚክ ሓይሊ ተጠባባቒ ዳይሬክት ክፍሊ ጉዳያት ኣፍሪካ መምርሒ ምትሕብባር ቴክኒክ ጋሻው ገበየሁ ብግደኦም፤ ኢትዮጵያ መርሃ ግብሪ ልምዓት ሓይሊ ኒውክሌር ንምጅማር ዝወሰደቶ ስጉምቲ ደፋርን ርሑቕ ምሕሳብ ዘመላኸተን እዩ ኢሎም። ዕቤት ሃገር ብዘተኣማምንን ድሕንነቱ ዝተሓለወን ልምዓት ቀረብ ሓይሊ ምቅልጣፍ ከምዝግባእ ዘገንዝብ ከምዝኾነ እውን ሓቢሮም። ንቀፃሊ ወለዶ ጠንካራን ዝበልፀገትን ሃገር ምውራስ ዘኽእል ቆራፅነት ከምዘርኢ ተዛሪቦም።

ኣዲስ ኣበባ/ሕዳር 30/2018(ኢዜኣ) ኢትዮጵያ ተረባሕነት ዜጋታት ዘረጋግፅ ጠንካራ ዲጂታል ኢኮኖሚ እናሃነፀት ከምዝኾነት ምክትል ቀዳማይ ሚኒስትር ተመስገን ጥሩነህ ገሊፆም። መበል 2ይ ጉባኤ ዲጂታል ክፍሊት ኢትዮጵያ ኣብ ኣዲስ ኣበባ እናተኻየደ እዩ ዝርከብ። ምክትል ቀዳማይ ሚኒስትር ተመስገን ጥሩነህ፤ ካብ 2026 ክሳብ 2030 ተግባራዊ ዝግበር ብሄራዊ ስትራቴጂ ዲጂታል ክፍሊት ኣብቲ ጉባኤ ኣጀሚሮም። እቶም ምክትል ቀዳማይ ሚኒስትር ኣብዚ እዋን ኣብ ዘመሓላለፍዎ መልእኽቲ፤ ስትራቴጂ ዲጂታል ኢትዮጵያ 2025 ብዕዉት ኩነታት ተግባራዊ ብምግባር ብርክት ዝበሉ ዓወታት ምምዝጋቦም ገሊፆም። ኢትዮጵያ ኣብ ዝሓለፉ ውሑዳት ዓመታት ጭቡጥ ዲጂታል ዕቤት ከምዘመዝገበት ብምግላፅ፤ ኣገልግሎት ተበፃሕነት ዲጂታል ፋይናንስ ብዘድንቕ ቅልጣፈ ከምዝተስፋሕፈሐ ተዛሪቦም። መንግሥቲ ብዝወሰዶም ስጉምትታት ሪፎርምን ህንፀት መሰረተ ልምዓትን ኣብ ዲጂታል ኢኮኖሚ ጠንካራ መሰረት ከምዝተሃነፀ እውን ሓቢሮም። ኣብዚ ሕዚ እዋን ምህዳር ዲጂታል ፋይናንስ በቢ ዓመቱ ልዕሊ 18 ነጥቢ 5 ትሪሊዮን ብር ዕድጊት እናተኣናገደ እዩ ዝርከብ ኢሎም። ከም ብሄራዊ ዲጂታል መለለዩ መንነት ፋይዳን ኣግልግሎት ሓደ ማእኸል መሶብን ዝበሉ ዲጂታል ኣሰራርሓታት መንግሥቲ ብኣማኢት ዝቑፀሩ ኣገልግሎታት ኣብ ሓደ ስፍራ ብምስላጥ ምንግልታዕ እናቐነሱን ግልፅነት እናመሓየሹን ምዃኖም ኣረዲኦም። ብሄራዊ ባንኪ ኣሰራርሓታት ብምምዕባል ንዝውውር ገንዘብ ሞባይል፣ወሃብቲ ኣገልግሎት ክፍሊትን ሰብ ሞያ ፈጠራን ምችው ምህዳር ከምዝፈጠረ እውን ፀሪሖም። ብኢት-ስዊች ዝተደገፈ ብሄራዊ ኣሰራርሓ ዲጂታል ክፍሊት ኣብ መንጎ ባንክታትን ዲጂታል ኣማራፅታትን ልዑል ገንዘብ ብቐሊሉ ክንቀሳቐስ ክኢሉ እዩ ኢሎም። ኢንሼቲቭ ስልጠና ኮደርስ 5 ሚልዮን ሓዊሱ ዲጂታል ክእለት ዘዕብዩ ስራሕቲ ትኹረት ከምዝተውሃቦም እውን ኣረዲኦም። ኣብ ዲጂታል ዓውዲ ዝተመዝገቡ ዓወታት እቲ ኢኮኖሚ ንቕድሚት ዘሳግሩ ብሄራዊ መሰረተ ልምዓታት ምዃኖም ብምሕባር፤ ይኹን እምበር ካብ ተበፃሕነት ብዝዘለለ ትርጉም ኣብ ዘለዎ ኣጠቓቕማ ትኹረት ምግባር ከምዝግባእ ገሊፆም። ብመዳይ እዚ ስትራቴጂ ዲጂታል ኢትዮጵያ 2030 መሰረተ ልምዓት ንምጥንኻር፣ኣጠቓቕማ ንምስፋሕን፣ክእለታት ንምህናፅን ፀገማት ዝፈትሕ ፈጠራ ንምትብባዕን ዝዓለመ እዩ ኢሎም።

ኣዲስ ኣበባ/ሕዳር 30/2018(ኢዜኣ) ምምሕዳር ድሕንነት መርበብ ሓበሬታ ኣብ ዲጂታል መለለዪ መንነት ዘሎ ሓበሬታ መንነት ምሕላው ዘኽእል ኣገልግሎት ዲጂታል ሰርቲፊኬት ብዕሊ ኣጀሚሩ። ዋና ዳይሬክተር ምምሕዳር ድሕንነት መርበብ ሓበሬታ ትዕግስት ሀሚድ፤ ቅድሚ ሕዚ ንኤሌክትሮኒክ ፓስፖርት ኣገልግሎት ዲጂታል ሰርቲፊኬት ምጅማሩ ኣዘኻኺረን። ሎሚ መዓልቲ ብዕሊ ዝተጀመረ ኣገልግሎት መለለዪ መንነት ሰርቲፊኬት ፋይዳ እውን ቀፃሊ ስራሕ እዩ ኢለን። እቲ ኣገልግሎት ሰርቲፊኬት ዲጂታል መለለዪ መንነት ፋይዳ ዝለዓለ ብርክታት ድሕንነት ብዘለዎም ቴክኖሎጂታት ዝተሓለወ ንክኸውን ዝሕግዝ ከምዝኾነ ሓቢረን። ስርቂ መንነት ንምክልኻል፣ምጭብርባርን ሓበሬታ መንነትን ብዘይ ኣግባብ ምጥቃም ንምክልኻል ዘኽእል ከምዝኾነ እውን ተዛሪበን። ድሕንነቱ ዝተሓለወ ዲጂታል መለለዪ መንነት ኣገልግሎት ጥዕና፣ትምህርትን ባንክን ሓዊሱ ካልኦት ኣገልግሎታት ብዝሓሸ መልክዑ ንምርካብ ኩለ መዳያዊ ረብሓ ከምዘለዎ ኣረዲአን። ምርግጋፅ ድሕንነት ፋይዳ ድሕንነቱ ዝተሓለወ ኣገልግሎት ተበፃሒ ብምግባር ቅልጡፍ ኣገልግሎት ንክህሉ ልዑል እጃም ከምዘበርክት እውን ገሊፀን። ዋና መተሓባበሪ ፕሮግራም ብሄራዊ መለለዪ መንነት ኢትዮጵያ ዮዳሄ ኣርኣያስላሴ ብግደኦም፤ 29 ሚሊዮን ዜጋታት ንመለለዪ መንነት ፋይዳ ምምዝጋቦም ተዛሪቦም። መለለዪ መንነት ተበፃሒ ካብ ምግባር ብተወሳኺ ድሕንነቱ ምሕላው ወሳኒ ከምዝኾነ ብምግላፅ፤ ኣብዚ መዳይ ኣገልግሎት ሰርቲፊኬት ምጅማር ዓብይ ስጉምቲ እዩ ኢሎም። እቲ ኣገልግሎት ሰርቲፊኬት ተኣማንነት ዲጂታል ሰነዳት ፋይዳ ዘዕቢ ከምዝኾነ እውን ተዛሪቦም።

ኣዲስ ኣበባ/ሕዳር 30/2018(ኢዜኣ) ስርዓት ዲጂታል ፋይናንስን ክፍሊትን ኢትዮጵያ ኣብ ቅልጡፍ ጉዕዞ ዕቤት ከምዝርከብ ገዛኢ ብሄራዊ ባንኪ ኢዮብ ኢትዮጵያ ተካልኝ(ዶ/ር) ገሊፆም። ካብ 2026 ክሳብ 2030 ተግባራዊ ዝግበር ስትራቴጂ ዲጂታል ክፍሊት ሎሚ መዓልቲ ኣብ መበል 2ይ ጉባኤ ዲጂታል ክፍሊት ኢትዮጵያ ምክትል ቀዳማይ ሚኒስትር ተመስገን ጥሩነህን ካልኦት ላዕለዎት ሓለፍቲ ስራሕ መንግስትን ኣብ ዝተረኸብሉ ዕላዊ ኮይኑ። ገዛኢ ብሄራዊ ባንኪ ኢትዮጵያ ኢዮብ ተካልኝ(ዶ/ር) ኣብዚ እዋን ከምዝበልዎ፤ ኢትዮጵያ ኣብ ልዑል ዕቤት ዲጂታል ለውጢ እያ ትርከብ። ስርዓታት ዲጂታል ክፍሊት ልዑል ተቐባልነት እናረኸቡን ንዕቤት ኢኮኖሚ ርኡይ እጃም እናበርከቱን ከምዝኾኑ እውን ሓቢሮም። ኢትዮጵያ ዝነኣድ ዲጂታል ለውጢ እናተኣናገደት ከምዝኾነት ብምግላፅ፤ እዚ ድማ ንዕቤት ዓውዲ ፋይናንስ ዓብይ ለውጢ እናኾነ ከምዝመፀ ፀሪሖም። ብብርኪ ሃገር ፈጠራ ዘተባብዑ ኣሰራርሓታትን ኣብ ዲጂታል መሰረተ ልምዓት ዝግበሩ ዘለዉ ኢንቨስትመንትታትን እውን ነቲ ዕቤት ዝለዓለ እጃም ኣለዎም ኢሎም። ኣብ ኢትዮጵያ ዲጂታል ዕድጊታት ቅልጡፍ ዕቤት እናርኣዩ ከምዝኾኑ ብምግላፅ፤ እዚ ድማ ኣብ ምስሊ ዕድጊት እታ ሃገር ታሪኻዊ ለውጢ ከምዘምፀአ ተዛሪቦም። ኣብ ብሄራዊ መሰረተ ልምዓታት ክፍሊት ዝግበሩ ዘለዉ ስራሕቲ መመሓየሽታት ቅልጣፈን ድሕንነትን እናመሓየሹ እንትኸውን፤ ጠንካራ ስርዓት ዲጂታል ፋይናንስ ንክህሉ መሰረት እናንበሩ እዮም ኢሎም። ሰፊሕ ዲጂታል ዓቕሚ ዘለዋ ኢትዮጵያ ማእኸል ብቕልጡፍ ዝዓቢ ዘሎ ፋይናንስን ዕድጊትን እናኾነት ምምፃኣ እውን ገሊፆም። ዋላ ኳ እዞም ዓወታት እንተሃለዉ ኣብ ተበፃሕነት ቴክኖሎጂ ዘለዉ ክፍተታት፣ህፁፅ ኣገልግሎታት ዘይምስፋሕን እናዓበዩ ዝመፁ ስግኣታት ድሕንነት ሳይበርን ሓዊሱ ፈተናታት ከምዘለዉ ሓቢሮም። እዞም ፈተናታት ንምፍታሕ ምትሕብባር መንግሥትን ዓውዲ ውልቀን ኣድላይ እዩ ኢሎም። ስትራቴጂ ብሄራዊ ዲጂታል ክፍሊት (2026-2030) ኣብ ኣገልግሎት ፋይናንስ ሓቛፍነት ከምዘጠናኽርን ፈጠራ ከምዘተባብዕን ኣረዲኦም። እቲ ሓዱሽ ስትራቴጂ ዘተኣማምንን እሙንን ስርዓት ዲጂታል ክፍሊት ምዝርጋሕ፣ኣብ ውሽጢ ዲዛይን ኣገልግሎታት ፋይናንስ ፆታዊ ተረባሕነት ምዕባይን ምስ ዶብ ተሳገርቲ ክፍሊታት ዝጠዓዓም ስርዓት ክፍሊት ምፍጣርን ዘካተተ ከምዝኾነ እውን ተዛሪቦም።

ኣዲስ ኣበባ/ሕዳር 30/2018 (ኢዜኣ) መንግሥቲ መደመር ካብ ዲጂታል ተበፃሕነት ናብ ሓባራዊ ብልፅግና ዝተጀመረ ጉዕዞ ንምዕዋት ብቅዋም ምቕልጣፍ፣ምፍጣርን ዝላን ብትግሃት ከምዝሰርሕ ምክትል ቀዳማይ ሚኒስትር ተመስገን ጥሩነህ ገሊፆም። ምክትል ቀዳማይ ሚኒስትር ተመስገን ጥሩነህ “ዲጂታል ኢኮኖሚ ምህናፅ ሕርያ ዘይኮነስ ብልሒ እዩ’ብዝብል ርእሲ ኣብ ማሕበራዊ ምትእስሳር ገፆም ኣብ ዘመሓላለፍዎ መልእኽቲ፤ ሎሚ መዓልቲ መበል 2ይ ጉባኤ ዲጂታል ክፍሊት ኢትዮጵያ ብዕሊ ከምዘጀመሩ ሓቢሮም። ስትራቴጂ ዲጂታል ኢትዮጵያ 2025 ብውፅኢታውነት ተግባራዊ ብምግባር ንዜጋታት ቅልጡፍን ወፃኢ ዝቑጥብን ኣገልግሎታት ተበፃሒ ካብ ምግባር ብተወሳኺ መዓልታዊ ምንቅስቓስ መነባብሮ እናቃለለ ከምዝርከብ ተዛሪቦም። ብተወሳኺ እውን ስርዓት ኤሌክትሮኒክን ዲጂታል ዕድጊትን ተመራፂ መንገዲ ክፍሊት ንክኸውን ከምዘኽኣለ ኣመላኺቶም። እዚ ድማ መነባብሮ ህዝብን ኣገልግሎት መንግሥትን ልዕሊ ሕርያ ብልሒ ዘለዎ ንክኸውን ከምዘኽእል ኣረዲኦም። ኣብ ዝሓለፉ 5 ዓመታት ብዝተዘርገሐ ስርዓት ዲጂታል ክፍሊት በቢዓመቱ ልዕሊ 18 ነጥቢ 5 ትሪሊዮን ብር ዝውውር ገንዘብ እናተሳለጠ ከምዝርከብ ገሊጾም። እዚ ዓወት ብዝለዓለ መልክዑ ብምቕፃል ኩለ መዳያዊ ብልፅግና ናይ ምዕዋት ሽቶ ዘለዎ ስትራቴጂ ዲጂታል ኢትዮጵያ 2030 ኣብ ቀረባ እዋን ብቤት ምኽሪ ሚኒስትራት ምፅዳቑ ኣዘኻኺሮም። እቲ ስትራቴጂ ዲጂታል መሰረተ ልምዓታት ንምጥንኻር፣ተበፃሕነት ጥራሕ ዘይኮነስ ኣጠቓቕማ እውን ንምስፋሕ ክእለት ንምህናፅን ፀገም ፈታሒ ፈጠራ ንምትብባዕን ዝዓለመ ከምዝኾነ ብምሕባር፤ ንዕዉትነቱ ኩሉ እጃሙ ክዋፃእ ከምዝግባእ ኣተሓሳሲቦም። እቶም ምክትል ቀዳማይ ሚኒስትር፤ መንግሥቲ መደመር ካብ ዲጂታል ተበፃሕነት ናብ ሓባራዊ ብልፅግና ዝጀመርናዮ ጉዕዞ ንምዕዋት ብቅዋም ምፍጣር፣ምቕልጣፍን ዝላን ክተግህ እዩ ኢሎም።

ኣዲስ ኣበባ/ሕዳር 30/2018(ኢዜኣ) ስልጠና 5 ሚልዮን ኢትዮ-ኮደርስ ዓለም ለኸ ተወዳዳሪነት መናእሰይ ብምዕባይ ኣማራፂ ዕድል ስራሕ ኣብ ምፍጣር ልዑል ኣስተዋፅኦ እናበርከተ ከምዝርከብ ሚኒስቴር ስራሕን ክእለትን ገሊፁ። ኢንሼቲቭ ስልጠና ኮደርስ 5 ሚልዮን ኢትዮጵያውያን ብቀዳማይ ሚኒስትር ዐቢይ ኣሕመድ (ዶ/ር) ዕላዊ ዝተገበረ መርሃ ግብሪ መዕበዪ ዲጂታል ክእለት እዩ። ሚኒስትር ዲኤታ ስራሕን ክእለትን ሰሎሞን ሶካ ንኢዜኣ ከምዝበልዎ፤ መንግሥቲ ቴክኖሎጂ ዝተዓጠቐ ማሕበረሰብ ብምህናፅ ዓለም ዝበፅሐትሉ ብርኪ ዕቤት ንምስትኽኻል እናሰርሐ እዩ ዝርከብ። ስልጠና ኢትዮ-ኮደርስ ክእለት ኣጠቓቕማ ቴክኖሎጂ ዜጋታት ንክዓቢ ብምግባር ካብ ሃገር ብዝዘለለ ዓለም ለኸ ተወዳደርትን ተመረፅትን ንክኾኑ ኣኽኢሉ እዩ። ስለዝኾነ እውን ዜጋታት ዝረኸብዎ ፍልጠት ቴክኖሎጂ ብምጥቃም ኣብ ኦንላይን ስራሕ ናይ ምፍጣርን ተቖፂርካ ናይ ምስራሕን ኣማራፂ ዕድል ስራሕ እናፈጠረሎም ከምዝርከብ ኣረዲኦም። እቲ ስልጠና ንዜጋታት ሰለስተ ነገራት ሒዙ ከምዝመፀ ብምሕባር፤ እቲ ሓደ ናይ ርሑቕ ወፍሪ ስራሕ ወይ ድማ ፍሪላንሲንግ እንትኸውን እቲ ካልኣይ ድማ ትካላት ቢዝነስ ኣውትሶርስ ብምግባር ዝዋፈርሉ እዩ ኢሎም። እቲ ሳልሳይ እውን ዜጋታት ኣብ ውሽጢ ሃገር ኮይኖም ንኩባንያ ወፃኢ ከም ወኪል ዝሰርሕሉ ከይዲ ከምዝኾነ ሓቢሮም። ኣብ ዝሓለፉ 4 ኣዋርሕ እዚ በጀት ዓመት 12 ሽሕን 8 ሚኢትን 75 ንዝኾኑ ዜጋታት ስራሕ ርሕቐት ምፍጣር ከምዝተኽኣለ እውን ገሊፆም። ብተወሳኺ እውን ኣብ ዓውዲ ትራንስፖርትን ሎጂስቲክስን ከም ራይድን ፈረስን ዝበሉ መተግበሪታት ብምጥቃም ብዝሳለጡ ስራሕቲ ንብርክት ዝበሉ ዜጋታት ዕድል ስራሕ እናፈጠረ ከምዝኾነ ተዛሪቦም። ኣብዚ መዳይ መተግበሪ ትራንስፖርት ራይድ ጥራሕ ብምጥቃም ን130 ሽሕ ሰባት ዕድል ስራሕ ምፍጣር ከምዝተኽኣለ ሓቢሮም። ኢትዮጵያ ኣብ ልምዓት ሓይሊ ሰብ ትሰርሖ ዘላ ስራሕ ብልፅግናኣ ንምርግጋፅ ዓብይ ስንቂ ከምዝኾና ስልጠና ኢትዮ-ኮደርስ መርኣያ እዩ ኢሎም።

ኣዲስ ኣበባ/ሕዳር 29/2018(ኢዜኣ) ሰላማዊ ልምዓት ቴክኖሎጂ ኒውክሌር ኢትዮጵያ ንሰላማዊ ኣገልግሎት ጥራሕ ዝውዕል ከምዝኾነ ኮሚሽነር ኮሚሽን ኒውክሌር ኢነርጂ ኢትዮጵያ ሳንዶካን ደበበ ገሊፆም። መድረኽ ምኽክር መጀመሪ መርሃ ግብሪ ልምዓት ሓይሊ ኒውክሌር ኢትዮጵያ ከምኡ እውን መጀመሪ ስራሕ ኮሚሽን ኒውክሌር ኢነርጂ ኢትዮጵያ ይካየድ ኣሎ። ኣብቲ መድረኽ፤ ሚኒስትር ጉዳይ ወፃኢ ጌዲዮን ጢሞቲዎስ(ዶ/ር)፣ኮሚሽነር ኮሚሽን ኒውክሌር ኢነርጂ ኢትዮጵያ ሳንዶካን ደበበ፣ምክትል ዋና ዳይሬክተር ዓለም ለኸ ኣቶሚክ ኢነርጂ ሚካኤል ቹዳኮቭን ላዕለዎት ሓለፍቲ ስራሕ መዳርግቲ ትካላትን ተረኺቦም። ኮሚሽነር ኮሚሽን ኒውክሌር ኢነርጂ ኢትዮጵያ ሳንዶካን ደበበ ኣብዚ እዋን ከምዝበልዎ፤ ልምዓት ቴክኖሎጂ ኒውክሌር ኢትዮጵያ ድሕንነት ሓይሊ ብምርግጋፅ ኣብ ስግግር ኢኮኖምን ህንፀት ዓቕሚ ምፅዋር ነዊሕ እዋንን ዝተመስረተ ብሄራዊ ተበግሶ ልምዓት እዩ። ሰላማዊ ልምዓት ቴክኖሎጂ ኒውክሌር ኢትዮጵያ ንፁህ ቀረብ ሓይሊ ናይ ምፍልፋል ዓቕሚ ብምዕባይ ብማዕቐፍ ትግበራ ጥዕና፣ግብርና፣ኢንዱስትሪን ምርምርን ዝተቓነየ እዩ ኢሎም። መርሃ ግብሪ ሰላማዊ ልምዓት ኒውክሌር ሳይንስ እውን ሂወት ኢትዮጵያውያን ብዝጭበጥ ዘመሓይሹ ረብሓታት ዝርከበሉ ዕድል ምርግጋፅ ከምዝኾነ ተዛሪቦም። ቀዳማይ ሚኒስትር ዐቢይ ኣሕመድ(ዶ/ር) ካብ ፅባሕ ምብሳር ምረቓ ዓብይ ግድብ ሕዳሰ ኢትዮጵያ ኣብ ጉባ ክሳብ ኣብ ሩስያ ዝተኻየደ ዓለም ለኸ መድረኽ ኣቶሚክ ሓይሊ ኢትዮጵያ ንሰላማዊ ልምዓት ኒውክሌር ዘለዋ ቆራፅነት ምርግጋፆም ኣዘኻኪሮም። በዚ ድማ ኢትዮጵያ ቴክኖሎጂ ኒውክሌር ንሰላማዊ ኣገልግሎት ጥራሕ ንምጥቃም ሙሉእ ብሙሉእ ቆራፅ እያ ኢሎም። ኮሚሽን ሓይሊ ኒውክሌር ኢትዮጵያ ብዝተውሃቦ ግልፂ ስልጣንን ብዝተፈጠረሉ ጠንካራ መዋቕርን ምስ ዓለም ለኸ ኣቶሚክ ኢነርጂ ብቆራፅነት ከምዝሰርሕ ኣረዲኦም።  

ኣዲስ ኣበባ/ሕዳር 27/2018(ኢዜኣ) ኣብ ኢትዮጵያ ኣብ ዓውዲ ቴክኖሎጂን ዲጂታላይዜሽንን ንሃገራት ኣፍሪካ እውን መርኣያ ዝኸውን ዝነኣድ ስራሕ እናተሳለጠ ከምዝኾነ ደቂን ደቂ ደቂን ንምንቅስቓስ ፓን ኣፍሪካኒዝምን ምስረታ ሕብረት ኣፍሪካን ርኡይ ኣስተዋፅኦ ዝነበሮም መራሕቲ ሃገራት ኣፍሪካ ገሊፆም። ደቂን ደቂ ደቂን ንምንቅስቓስ ፓን ኣፍሪካኒዝምን ምስረታ ሕብረት ኣፍሪካን ርኡይ ኣስተዋፅኦ ዝነበሮም መራሕቲ ሃገራት ኣፍሪካ ንቀዋሚ ኤግዚቢሽን ሙዜም ሳይንስ ጎብንዮም። ወዲ ወዱ ንነበር ፕሬዚዳንት ጋና ክዋሜ ንክሩማ ክዋሜ ቶማስ፤ መንግስትታት ሃገራት ኣፍሪካ ቴክኖሎጂ ንዜጋታት እታ ኣህጉር ዘለዎ ኣድላይነት ኣብ ግምት ዘእተወ ስራሕ ክሰርሑ ይግባእ ኢሉ። ኢትዮጵያ ኣብ ኣርቲፊሻል ኢንተለጀንስ፣ግብርና፣ተሓዳሲ ሓይሊ ዝነኣድ ስራሕ እናሰርሐት ከምዝኾነት ኣብ ቀዋሚ ኤግዚቢሽን ሙዜም ሳይንስ ምዕዛቡ እውን ገሊፁ። ጓል ነበር ፕሬዚዳንት ጋና ክዋሜ ንክሩማ ሳሚያ ያባ ክርስቲና፤ ኣብ ኣፍሪካ ልምዓት ሳይንስን ቴክኖሎጅን ዘሳልጥ ብፍልጠትን ክእለትን ዝማዕበለ ሓይሊ ሰብ ምፍራይ ከምዘድሊ ተዛሪባ። ኣብ ኢትዮጵያ ኣብ ልምዓት ሳይንስን ቴክኖሎጂን ዝሳለጥ ዘሎ ዝነኣድ ስራሕ ኣብታ ኣህጉር ንዘለዋ መሪሕ እጃም ዘዕቢ ከምዝኾነ ኣረዲኣ። ጓል ፖለቲከኛን ኣክቲቪስትን ፀረ ኣፓርታይድ ከምኡ እውን ነበር ፕሬዚዳንት ብሄራዊ ኮንግረስ ኣፍሪካ ኦሊቨር ታምቦ ኖማቴምባ ታምቦ፤ ብመንፈስ ፓን-ኣፍሪካኒዝም መናእሰይ እታ ኣህጉር ዝመሃርሉ መድረኽ ምፍጣር ከምዘድሊ ሓቢራ። ኣፍሪካውያን እውን ልውውጥ ልምዲ ሕድ ሕድ ባህሊ መነባብሮ ብምግባር ኣብ ኣተኣኻኸብቲ ጉዳያት ብትኹረት ክሰርሑ ኣለዎም ኢላ።  

ኣዲስ ኣበባ/ሕዳር 24/2018 (ኢዜኣ) ስትራቴጂ ዲጂታል ኢትዮጵያ 2030 ሓቛፊ ዕቤት ኢኮኖሚ ንምርግጋፅ ቁልፊ እጃም ከምዘለዎ ሚኒስትር ኢኖቬሽንን ቴክኖሎጂን በለጠ ሞላ (ዶ/ር) ገሊፆም። ዩኒቨርሲቲ ሳይንስን ቴክኖሎጅን ኣዲስ ኣበባ ዘዳለዎ 'ሲምፖዜም ዲያሞኒድ ክለብ ‘(DIAMONID Club Symposium)’2025 “ሓቛፋይነት ንቐፃሊ ንምፍጣር ዓለም ለኸ ኣመራርሓ ዲጂታል ምጥንኻር” ኣብ ትሕቲ ዝብል መሪሕ ሓሳብ ይካየድ ኣሎ። ሚኒስትር ኢኖቬሽንን ቴክኖሎጂን በለጠ ሞላ (ዶ/ር) ኣብዚ እዋን፤ ቴክኖሎጂ ከበድትን ዝተሓላለኹን ፀገማት ዓለም ንምፍታሕ ዕድላት ሒዙ ከምዝመፀ ተዛሪቦም። ብኻሊእ መዳይ ድማ ቴክኖሎጂ ብኣግባቡ ብዘይምጥቃም ሓደሽቲ ፈተናታት ናይ ምፍጣር ዓቕሚ ከምዘለዎ ብምሕባር፤ እዚ ፈተና ንምፍታሕ ሃገራት ምትሕብባረን ብዝበለፀ ከጠናኽራ ኣለወን ኢሎም። ኣብ ቀረባ እዋን ዝፀደቐ ስትራቴጂ ዲጂታል ኢትዮጵያ 2030 ሓቛፊ ዕቤት ኢኮኖሚ ንምርግጋፅን ተረባሕነት ዜጋታት ንምዕባይን ቁልፊ እጃም ከምዘለዎ እውን ኣረዲኦም። ዲጂታል ዕቤት ኢትዮጵያ ዝተባባዕ ከምዝኾነ ብምግላፅ፤ ብሚልዮን ዝቑፀሩ ዜጋታት ኣብ ውሽጢ ስርዓታት ዲጂታል መለለዪ እናተኻተቱ ከምዝኾነ ገሊፆም። እዚ ናይ ሎሚ መዓልቲ ሲምፖዜም እውን ንምዝርራብ ጥራሕ ዘይኮነስ ናብ ተግባር ንምስግጋር ዘኽእል ግዜ ክኸውን ኣለዎ ኢሎም።

ኣዲስ ኣበባ/ሕዳር 23/2018(ኢዜኣ) ሕድ ሕድ ትካልን ዘፈርን ኣጠቓቕማ ሰብ ስራሕ ብልሒ(ኣርቲፊሻል ኢንተለጀንስ) መለክዒ ውፅኢትን ሽቶን ክገብሩ ከምዝግባእ ቀዳማይ ሚኒስትር ዐቢይ ኣሕመድ(ዶ/ር) ገሊፆም። “ብምልከታ መንግስቲ መደመር፣ዝላ ዓውድታት”ኣብ ትሕቲ ዝብል መሪሕ ሓሳብ ቀዳማይ ሚኒስትር ዐቢይ ኣሕመድ(ዶ/ር) ንላዕለዎት ኣመራርሓ ፓርቲ ብልፅግና መዛዘሚ ስልጠና ኣብ ዝሃብሉ እዋን ካብ ዘልዓልዎም ሓሳባት ዓውዲ ዲጂታል እቲ ሓደ እዩ። ሰብ ስራሕ ብልሕን ኳንተም ሳይንስን ኣነባብራ፣ስራሕን ኣተሓሳስባን ወዲ ሰብ እናቐየሩ ከምዝርከቡ እውን ሓቢሮም። ፋይዳ፣ፓስፖርት፣መሶብ፣ሞባይል ባንኪንግ፣ዘበናዊ ሜላ ክፍሊት፣ዲጂታል ኣገልግሎት ጉምሩኽን እቶትን ከምኡ እውን ዝተዋደደ ስርዓት ምምሕዳር ሓበሬታ ፋይናንስ(ኢፍሚስ) ብዓቕሚ ውሽጢ ሃገር እናዓበየን እናጠንከረን ክቕፅል ከምዘለዎ ፀሪሖም። ክንደይ ዝኣኽሉ ዘፈራት ሰብ ስራሕ ብልሒ ተጠቒሞም? ኢልና ካብ ሕዚ ጀሚርና ምልካዕ እንተዘይጀሚርና ኣብቲ ዘበን ክንበፅሕ ዋላ እንተደለና ኣይንበፅሐሉን ኢሎም። ንኹሉ ስራሕ ክኖሎጂ ምጥቃም ከምዘድሊ ብምሕባር፤ ዝተማልአ ብልፅግና ንምርግጋፅ ምስ ዝተፈላለዩ ቴክኖሎጂታት ምትእስሳር ከምዝግባእ ኣረዲኦም። እቶም ቀዳማይ ሚኒስትር ‘ሓደ ሽቶታት’ ብዝብል ኣብ ዘልዓልዎ ሓሳብ ሕድ ሕድ ከተማ ኣገልግሎት ሓደ ማእኸል ክኸፍቱ ከምዘለዎም እውን ተዛሪቦም። ኣብ 100 ሚኢታዊ ሽቶታት እውን መለለዪ መንነት ፋይዳ ሙሉእ ብሙሉእ ኣብ ኢትዮጵያ ክባፃሕ ከምዘለዎ ብምግላፅ፤ ነዚ ድማ ኣብ ኩሎም መዋቕራት ምምሕዳር ጠንኪርካ ምስራሕ ከምዝግባእ ኣገንዚቦም። ኢንሼቲቭ ኮደርስ 5 ሚልዮን ኣዝዩ ወሳኒ ስራሕ እዩ ዝበሉ እቶም ቀዳማይ ሚኒስትር፤ እቲ ኢንሼቲቭ 100 ሚኢታዊ ክዕወት ኣለዎ ኢሎም። ሕድ ሕድ ትካልን ዘፈርን ሰብ ስራሕ ብልሒ ክንደይ ዝኣክል ተጠቒመ? ብዝብል ሽቶ ከቕምጥ ከምዘለዎ እውን ገሊፆም። ኣጠቓቕማ ሰብ ስራሕ ብልሒ እንተዘይዓብዩ እቲ ዝሕሰብ ትራንስፎርሜሽንን ምትእስሳርን ምምፃእ ከምዘይከኣል ኣረዲኦም። ብፈጠራን ቕልጣፈን ፅሬትን በዝሕን ጋህዲ ንምግባር ምትጋህ ቁልፊ ስራሕ መንግሥቲ መደመር እዩ ክብሉ እውን ተዛሪቦም።

ኣዲስ ኣበባ/ሕዳር 22/2018(ኢዜኣ) ኢንስቲትዩት ስፔስ ሳይንስን ጂኦስፓሻልን ኣብ ኣዲስ ኣበባን ከተማታት ክልልን ዝተተኸሉ ካብ ሳተላይት ብዘይ ምቁራፅ ሓበሬታ ዝቕበሉ ጣብያታት ኣገልግሎት ኣጀሚሩ። ሚኒስትር ዲኤታ ከተማን መሰረተ ልምዓትን ፈንታ ደጀን ኣብዚ እዋን ከምዝበልዎ፤ ሎሚ መዓልቲ ስራሕ ዝጀመሩ ጣብያታት ኣብ ከተማታት ዝምዝገብ ዘሎ እመርታዊ ለውጢ ኣብ ምጥንኻር ዓብይ ኣስተዋፅኦ ኣለዎም። ብፍላይ ድማ ከተማታት ብፕላን ከምኡ እውን ኣብ ከተማታት ዘሎ መሬት ቆፂሩ መዝጊቡ ብፍትሓዊነት ንምምራሕን ትኽከለኛነት ቅየሳ ንምርግጋፅን ዝለዓለ ፋይዳ ኣለዎም ኢሎም። ሚኒስቴር ከተማን መሰረተ ልምዓትን ኣብ ቀፃሊ እውን 14 ካብ ሳተላይት ብዘይ ምቁራፅ ሓበሬታ ዝቕበሉ ጣብያታት ንምህናፅ እናሰርሐ ከምዝርከብ እውን ኣፍሊጦም። ሚኒስትር ዲኤታ ኢኖቬሽንን ቴክኖሎጂን ሙሉቀን ቀሬ ብግደኦም፤ ስትራቴጂ ዲጂታል ኢትዮጵያ 2025 ንዲጂታል ልምዓት መሰረት ዝኾኑ ቁልፊ ዓወታት ንክምዝገቡ ከምዘኽኣለ ሓቢሮም። ኣብ ህንፀት መሰረተ ልምዓት ቴክኖሎጂ ሰፋሕቲ ስራሕቲ ከምዝተሳለጡ ብምግላፅ፤ ኣብ ቀፃሊ እውን እቲ ሚኒስቴር ካብ ሳተላይት ሓበሬታ ዝቕበሉ ጣብያታት ንምስፍሕፋሕ ብምትሕብባር ከምዝሰርሕ ኣረጋጊፆም። ዋና ዳይሬክተር ኢንስቲትዩት ስፔስ ሳይንስን ጂኦስፓሻልን ኣብዲሳ ይልማ (ዶ/ር)፤ እቶም ሎሚ መዓልቲ ስራሕ ዝጀመሩ ሓበሬታ ተቐበልቲ ጣብያታት ዘበናዊ ቴክኖሎጂ ዝተማልአሎም እዮም ኢሎም። እቲ ኢንስቲትዩት፤ እቶም ጣብያታት ንስራሕቲ ቅየሳን ምድላው ካርታን ከምኡ እውን ንምርምር ብሰፊሑ ከምዝጥቀመሎም ኣረዲኦም።  

ኣዲስ ኣበባ/ሕዳር 22/2018(ኢዜኣ) ሕብረት ኣፍሪካ ዘዳለዎ ፈላማይ ኮንፈረንስ ዲጂታል ግብርና ካብ ሎሚ መዓልቲ ጀሚሩ ኣብ ኣዲስ ኣበባ ክካየድ እዩ። “ኢኖቬሽንን ዲጂታል መፍትሕታትን ጠንካራ፣ሓምለዋይን ብቴክኖሎጂ ዝተደገፈን ህንፀት ዓውዲ ግብርና ብምጥቃም መፃኢ እዋን ኣፍሪካ ብሩህ ምግባር”መሪሕ ሓሳብ እቲ ኮንፍረንስ እዩ። መፍረያይነት ግብርና ምዕባይ፣ኣገልግሎት ኤክስቴሽን ዲጂታል ግብርና፣ቴክኖሎጂን ኢኖቬሽንን ግብርና፣ተበፃሕነት ዕዳጋ፣ምጥንኻር ሰንሰለት ፀጋ፣መፍረያነት ግብርና ምስ ህንፀት ንለውጢ ከባብያዊ ኣየር ዘይቃላዕ ዓቕሚ ዘተኣሳሰረ ኣካይዳ ምኽታል፣ትግበራ ፖሊሲታትን ማዕቐፋት ሕግን ግብርና ኣብቲ ኮንፈረንስ ዝዝተየሎም ኣጀንዳታት እዮም። እቲ ኮንፈረንስ ስግግር ፍልጠትን ፖለሲ ተኮር ዘተታትን ዝግበረሉ እንትኸውን ዕዉታት ኢንሼቲቫት ግብርና ሃገራት ንተሳተፍቲ ከምዝቐርብ እውን ኢዜኣ ካብ ሕብረት ኣፍሪካ ዝረኸቦ ሓበሬታ የመላኽት። ኣብዚ ክሳብ 24 ሕዳር 2018 ዓ/ም ዝፀንሕ ኮንፈረንስ፤ ላዕለዎት ሓለፍቲ ስራሕ መንግስትን መውጻእቲ ፖሊሲን ሃገራት ኣፍሪካ፣ተመራመርትን ሳይንቲስትታትን ግብርና፣ሰብ ሞያ ቴክኖሎጂ፣ሓረስቶትትን ትካላት ሓረስቶትን፣ትካላት ምርምር፣ሰብ ሃፍቲ፣መሓዙት ልምዓትን መዳርግቲ ኣካላትን ክሳተፉ እዮም።

ኣዲስ ኣበባ/ሕዳር 18 /2018 (ኢዜኣ) ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ዲጂታል ትራንስፎርሜሽን ኣብ መበል 4ይ ስሩዕ ኣኼብኡ ንክፍፀሙ ዘቐመጦም ስራሕቲ ብዕምቆት ብምግምግጋም ኣንፈት ከምዘቐመጠ ምክትል ቀዳማይ ሚኒስትር ተመስገን ጥሩነህ ገሊፆም። እቶም ምክትል ቀዳማይ ሚኒስትር ኣብ ማሕበራዊ ምትእስሳር ገፆም ኣብ ዘመሓላለፍዎ መልእኽቲ፤ ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ዲጂታል ትራንስፎርሜሽን መበል 5ይ ስሩዕ ኣኼብኡ ከምዘካየደ ኣፍሊጦም። እቲ ቤት ምኽሪ ኣብ መበል 4ይ ስሩዕ ኣኼብኡ ንክፍፀሙ ዘቐመጦም ስራሕቲ ኣፈፃፅመኦም ብዕምቆት ብምግምጋም ኣንፈት ከምዘቐመጠ እውን ሓቢሮም። እቲ ቤት ምኽሪ ሓፈሻዊ ኣፈፃፅማ ስራሕ ዲጂታል ትራንስፎርሜሽን፣ከይዲ ምዝገባ ዲጂታል መለለዪ መንነት ከምኡ እውን ኣፈፃፅማ ትግበራ ብምግምጋም ኣብ ቀፃሊ ተጠናኺሩ ንክቕፅል ኣብ ስምምዕ ከምዝተበፅሐ ኣረዲኦም። ብተወሳኺ እውን ኣብ ሃገርና ኣብ ምስላጥ ዝርከቡ ከምኡ እውን ሓደሽቲ ስራሕቲ ዲጂታል ምስ ስትራቴጂ ዲጂታል ኢትዮጵያ ዘለዎም ምጥዕዓም ኣብ ዘተና ዳህሲስና ኢሎም። ኣብ መወዳእታ እውን እቲ ቤት ምኽሪ ኣብ ረቂቕ ስትራቴጂ ዲጂታል ኢትዮጵያ 2030 ዕሙቕ ዘተ ድሕሪ ምግባሩ እቲ ሰነድ ስትራቴጂ ብምፅዳቕ ናብ ቤት ምኽሪ ሚኒስትራት ንክለኣኽ ከምዝወሰነ ገሊፆም። ህንፀት ዲጂታል ኢኮኖሚና ብፀብለልታ ኣብ ዝዓብየሉ ዘበን ከምዘሎ ብምግላፅ፤ እቲ ቤት ምኽሪ እውን ነዚ ዕቤት ግቡእ እጃም ንምውፃእ ዝጀመሮ ፃዕሪ ኣጠናኺሩ ክቕፅለሉ እዩ ክብሉ ሓቢሮም።

ኣዲስ ኣበባ/ሕዳር 16/2018 (ኢዜኣ) ኣብ ዝሓለፉ 4 ኣዋርሕ በጀት ዓመት 2018 ልዕሊ 221 ሽሕ ዜጋታት ኣብ ወፃኢ ሃገራት ዕድል ስራሕ ከምዝተፈጠረሎም ሚኒስቴር ስራሕን ክእለትን ኣፍሊጡ። ሚኒስትር ዴኤታ ሚኒስቴር ስራሕን ክእለትን ሶሎሞን ሶካ ንኢዜኣ ከምዝበልዎ፤ ጉዕዞ ብልፅግና ኢትዮጵያ ዘሳልጡ ኩለ መዳያዊ ስራሕቲ ልምዓት እናተሳለጡ እዮም። ምህዳር ስራሕን ፈጠራን ንምስፋሕ እውን ፖሊሲ፣ኣዋጅን ስርዓት ኣሰራርሓን ብምዝርጋሕ ፍልጠትን ክእለትን ዝወነነ ተወዳዳርን ብቕዓት ዘለዎን ሓይሊ ሰብ ናይ ምፍራይ ስራሕ እናተሳለጠ እዩ ዝርከብ ኢሎም። ስለዝኾነ እውን ኣብ ዝሓለፉ 4 ኣዋርሕ በጀት ዓመት 2018 ን1 ነጥቢ 3 ሚልዮን ዜጋታት ዕድል ስራሕ ውሽጢ ሃገር ንምፍጣር ተተሊሙ ልዕሊ 988 ሽሕ ዜጋታት ዕድል ስራሕ ከምዝተፈጠረሎም ኣረዲኦም። ስምምዕ ወፍሪ ስራሕ ኣብ ዝተገበረለን ሃገራት ወፃኢ እውን 221 ሽሕን 641 ዜጋታት ዕድል ስራሕ ወፃኢ ሃገራት ከምዝረኸቡ ተዛሪቦም።

ኣዲስ ኣበባ/ሕዳር 16/2018 (ኢዜኣ) ሃገራዊ ውድድር ሓሳባት ፈጠራ መናእሰይ ሰብ ሞያ ፈጠራ ምፍራይን ፍትሓዊ ተረባሕነት ምርግጋፅን ዘኽእል ከምዝኾነ ሚኒስትር ዲኤታ ስራሕን ክእለትን ሰለሞን ሶካ ገሊፆም። "ምስልጣን፣ምሽላም፣ምብቃዕ"ኣብ ትሕቲ ዝብል መሪሕ ሓሳብ 6ይ ዙር ሃገር ለኸ ውድድር ስልጠና ፈጠራ ቢዝነስ ብሩህ ኢትዮጵያ 2018 ዓ.ም ኣብ ቢሾፍቱ ተጀሚሩ። ሚኒስትር ዲኤታ ስራሕን ክእለትን ሰለሞን ሶካ ኣብዚ እዋን ከምዝበልዎ፤ ብምኽንያት ተለዋዋጢ ነባራዊ ኩነታት ዓለም ቴክኖሎጂታት ብቕልጡፍ ይቀያየሩ እዮም። ነዚ ድማ መንግሥቲ ፈጠራን ቴክኖሎጅን ቁልፊ እጃም ከምዘለዎም ብምርዳእ ንፈጠራን ኢንተርፕረነርሽፕን ትኹረት ከምዝሃበ ሓቢሮም። ዓቕሚ ፈጠራ መናእሰይ ንምጥንኻርን ውፅኢት ፈጠርኦም ንምምዕባልን ኣብ ዝሓለፉ 5 ዓመታት ውድድር ሓሳብ ፈጠራ ምድላዉ ኣረዲኦም። ኣብ ዝሓለፉ 5 ዙራት ውድድር ሓሳባት ፈጠራ ብሩህ ኢትዮጵያ ልዕሊ 12 ሽሕን 500 ሓሳባት ንውድድር ምቕራቦም ተዛሪቦም። ኣብቶም ውድድራት ዝሓሸ ዓቕሚ ፈጠራ ዘርኣዩ ልዕሊ 1 ሽሕን 300 ሓሳባት ዝተሸለሙ እንትኸውን፤ እቶም 580 ድማ ናብ ስታርትኣፕ ብምስግጋር ልዕሊ 30 ሽሕ ዕድል ስራሕ ከምዝፈጠሩ ኣረዲኦም። ሃገር ለኸ ውድድር ሓሳብ ፈጠራ መናእሰይ ሰብ ሞያ ፈጠራ ምፍራይን ፍትሓዊ ተረባሕነት ምርግጋፅን ዘኽእል ከምዝኾነ እውን ገሊፆም። ዋና ዳይሬክተር ኢንስቲትዩት ልምዓት ኢንተርፕሪነርሽፕ ሓሰን ሁሴን (ዶ/ር) ብግደኦም፤ ተወዳዳርቲ ሓሳብ ፈጠራ ካብ ወረዳ ጀሚሩ ዝሓሸ ሓሳብ ፈጠራ ኣቕሪቦምን ኣሸኒፎምን ዝመፁ እዮም ኢሎም። እቲ ኢንስቲትዩት፤ መናእሰይ ሓሳብ ፈጠርኦም ዘጠናኽሩ ስልጠና ምሃቡ ኣጠናኺሩ ክቕፅለሉ እዩ ኢሎም።  

ድሬደዋ/ሕዳር 15/2018(ኢዜኣ) ዲጂታል ኣገልግሎት ሓደ ማእኸል መሶብ ቅልጡፍ ኣገልግሎት ብምሃብ ኩለ መዳያዊ ጉዕዞ ኢኮኖሚ ዕዉት ንክኸውን ወሳኒ እጃም እናበርከተ ከምዝኾነ ኮሚሽነር ኮሚሽን ሲቪል ሰርቪስ ፌዴራል መኩሪያ ሃይሌ (ዶ/ር) ገሊፆም። ኮሚሽነር መኩሪያ ሃይሌ (ዶ/ር) ሎሚ መዓልቲ ምንቅስቓስ ስራሕ ዲጂታል ኣገልግሎት ሓደ ማእኸል መሶብ ድሬ ተዓዚቦም። እቶም ኮሚሽነር ኣብዚ እዋን ከምዝበልዎ፤ ዲጂታል ኣገልግሎት ሓደ ማእኸል መሶብ ቅልጡፍ ኣገልግሎታት ተበፃሒ ብምግባር ፀገማት ሰናይ ምምሕዳር እናፈትሐ እዩ ዝርከብ። ከም ሃገር ንዝተጀመሩ ኩለ መዳያዊ ጉዕዞ ኢኮኖሚ ዕዉት ንክኾኑ ምችው ኩነታት ከምዝፈጠረ እውን ተዛሪቦም። ኣብ ድሬዳዋ ዝተጀመረ ኣገልግሎት ሓደ ማእኸል መሶብ ሓደ መርኣያ እዚ ከምዝኾነ ብምግላፅ፤ እቲ ዝተጀመረ ስራሕ ንምዕባይ መንግሥቲ ፌዴራል ኣድላይ ክትትልን ደገፍን ክገብር እዩ ኢሎም። ኣገልግሎት ሓደ ማእኸል መሶብ ብሰፊሑን ፅሬትን ኣብ መላእ እታ ሃገር ተበፃሒ ናይ ምግባር ስራሕ ተጠናኺሩ ከምዝቕፅል ኣረጋጊፆም።  

ኣዲስ ኣበባ/ሕዳር 13/2018(ኢዜኣ) ኢንስቲትዩት ኣርቲፊሻል ኢንተለጀንስ ኢትዮጵያ ኣብ ዓውዲ ቴከኖሎጂ ዘሳለጦም 56 ፈታሕቲ ፀገም ውፅኢታት ምርምር ኣብ ዓለም ለኸ ጆርናላት ከምዘሕተመ ዋና ዳይሬክተር እቲ ኢንስቲትዩት ኢንጂነር ወርቁ ጋቸና (ዶ/ር) ገሊፆም። ኢንስቲትዩት ኣርቲፊሻል ኢንተለጀንስ ኢትዮጵያ ብተበግሶ ቀዳማይ ሚኒስትር ዐቢይ ኣሕመድ (ዶ/ር) ኣብ 2013 ዓ/ም ካብ ዝምስረት ጀሚሩ ኣብ ዝሓለፉ 5 ዓመታት ዝነኣዱ ውፅኢታት ኣመዝጊቡ እዩ። ዋና ዳይሬክተር እቲ ኢንስቲትዩት ኢንጂነር ወርቁ ጋቸና (ዶ/ር) ምስ ኢዜኣ ኣብ ዝነበሮም ፃንሒት ከምዝበልዎ፤ እቲ ኢንስቲትዩት ብዘበናዊ ቴክኖሎጂታት ብምጥንኻር ምችው ከባቢ ስራሕ ምፍጣር ተኻኢሉ እዩ። ስለዝኾነ እውን እቲ ትካል ተወዳዳርን ፀገም ፈታሕን ስራሕቲ መፅናዕትን ምርምርን እናሳለጠ ከምዝርከብ ብምሕባር፤ ብብርኪ ዓለም ተወዳዳሪ ዝኾኑ 56 ውፅኢታት ምርምር ኣብ ዓለም ለኸ ጆርናላት ከምዘሕተመ ከም ኣብነት ፀሪሖም። ካብቶም ውፅኢታት ምርምር እቶም 9 መሰል ዋንነት ኣእምሮኣዊ ንብረት ከምዝረኸቡ ብምግላፅ፤ እዚ ዓወት ኣብ ካልኦት ውፅኢታት ምርምር ተጠናኺሩ ከምዝቕፅል እውን ኣረጋጊፆም። ብርክት ዝበላ ሃገራት ኣብ ዓውድታት ጥዕና፣ግብርናን ኣገልግሎትን ቴክኖሎጂ ሰብ ስራሕ ብልሒ(ኣርቲፊሻል ኢንተለጀንስ) ብምጥቃም መፍረያይነት ብዕፅፊ ኣብ ምዕባይን ኣወሃህባ ኣገልግሎተን ኣብ ምምዕባልን ከምዝርከባ ተዛሪቦም። ኣብቲ ዓውዲ ዘሎ ግንዛበን ተሳትፎን መናእሰይ ንክጠናኸር ዝተፈላለዩ መርሃ ግብርታት ብምድላው እናተሰርሐ እዩ ኢሎም። 'ኢንተሊጀንስ ንኹሉ'ኣብ ትሕቲ ዝብል መሪሕ ሓሳብ ኣርቲፊሻል ኢንተለጀንስ ኣብ ኩሎም ኣብያተ ዕዮ ተግባራዊ ንምግባር ብትኹረት እናተሰርሐ ከምዝኾነ እውን ኣረዲኦም።

ኣዲስ ኣበባ/ሕዳር/ 12/2018(ኢዜኣ) መበል ሳልሳይ ኣዋርድ ሚዲያ በዓል መዚ በይነ መንግስትታት ልምዓት ምብራቕ ኣፍሪካ(ኢጋድ)ካብ 20 ክሳብ 21 ሕዳር 2018 ዓ.ም ኣብ ከተማ ኣዲስ ኣበባ ከምዝካየድ ተገሊፁ። ብምትሕብባር መንግስቲ ኢትዮጵያን ኢጋድን ኣብ ዝተዳለወ ሽልማት እውን ለውጢ ከባብያዊ ኣየር ንምክልኻል ኣብ ዝግበር ፃዕሪ ዝሓይሸ ስራሕ ትሕዝቶ ንዝሰርሑ ሰብ ሞያ መራኸብቲ ሓፋሽ ዝዋሃብ እዩ። ከይዲ ምድላው መበል ሳልሳይ ኣዋርድ ሚዲያ ኢጋድ ብዝምልከት ወሃቢ ቃል ሚኒስትር ጉዳይ ወፃኢ ኣምባሳደር ነብያት ጌታቸውን ኣብ ኢትዮጵያ ተፀዋዒ ኢጋድ ኣበባው ቢሆነኝን ብሓባር ጋዜጣዊ መግለፂ ሂቦም ። ወሃቢ ቃል ሚኒስትር ጉዳይ ወፃኢ ኣምባሳደር ነብያት ጌታቸው፤ ብተበግሶ ቀዳማይ ሚኒስት ዐቢይ ኣሕመድ(ዶ/ር) ተግባራዊ ዝተገበረ መርሃ ግብሪ ሓምለዋይ አሰር ዞባዊ ኣጀንዳ ልምዓት ከምዝኾነ ሐቢሮም። ስለዝኾነ ድማ ኣብ ብራዚል ቤለም ኣብ ዝተኻየደ መበል 30 ጉባኤ ለውጢ ከባብያዊ ኣየር ውድብ ሕቡራት መንግስትታት(ኮፕ 30) ኢትዮጵያ መበል 32 ጉባኤ ለውጢ ከባብያዊ ኣየር ውድብ ሕቡራት መንግስትታት(ኮፕ 32) ንክተተኣናግድ ምምራፃ ተዛሪቦም። ኢትዮጵያ መበል ሳልሳይ ኣዋርድ ሚዲያ ኢጋድ ምትእንጋዳ እውን ንዓወታት ህንፀት ሓምለዋይ ኢኮኖሚ ኣፍልጦ ዝህብ እዩ ኢሎም። ኣብ ኢትዮጵያ ተፀዋዒ ኢጋድ ኣበባው ቢሆነኝ ብግደኦም፤ እቲ ውድድር ኣብ ቴሌቪዥን፣ሬዲዮ፣ሕትመት፣ዲጂታል ሚዲያን ዘፈር ደቂ ኣንስትዮን ሓዊሱ ኣብ 8 ዓውድታት ከምዝካየድ ኣፍሊጦም። ከባቢ 400 ሰብ ሞያ ሃገራት ኣባል ኢጋድ ስራሕቶም ከምዘእተዉ ብምሐባር፤ ካብዚኣቶም እቶም 94 ኢትዮጵያዊያን ሰብ ሞያ ከምዝኾኑ ገሊፆም።