ENA - ENA Afaan Oromoo
Tamsaasa Kallatti:
Angafoota Oduu
Manni marichaa mooshinii deeggarsaa dhihaateef raggaaseera
Oct 28, 2025 36
Onkoloolessa 18/2018(TOI)-Manni maree bakka bu’oota ummataa mooshinii deeggarsaa kallattii xiyyeeffannoo mootummaa bara 2018 Fulbaana 26 bara 2018 pirezidaant Taayyee Atsqasillaaseen dhihaate raggaaseera. Manni maree bakka bu’oota ummataa 6ffaa bara hojii 5ffaa har’a bakka ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad argamanitti walgahii idilee lammaffaa taa’eera. Mooshinii pirezidaant taayyeen dhihaate ka’umsa godhachuun gaaffilee fi yaanni garagaraa miseensota mana mareerraa kan ka’an yoo ta’u ministirri muummee deebii fi ibsa kennaniiru. Manni marees mooshinii deeggarsaa dhihaateef raggaaseera.
Lammiileen Itiyoophiyaa miiliyoona 63 ta’an Inshuraansii fayyaa fayyadamaa jiru
Oct 28, 2025 31
Onkoloolessa 18/2018(TOI)- Lammiileen Itiyoophiyaa miiliyoona 63 ta’an Inshuraansii fayyaa fayyadamaaakka jiran ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad ibsan. Walgahiin idilee lammaffaa bara hojii shanaffaa mana maree bakka bu’oota ummataa irratti miistirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad ibsa kennaniiru. Pirezidaant Taayyee Atsqasillaasee Fulbaana 26 bara 2018 walgahii waloo mana maree lamaaniirratti haasaa baniinsaa taasisan ilaalchisuun ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad gaaffii miseensota mana mreerraa gaafatamaniif deebii fi ibsa kennaniiru. Ministirri muummee ibsa taasisaniin akka jedhanitti, bu’ura misoomaa fayyaa Itiyoophiyaa keessatti babal’isuuf hojjetamaa jira. Lammiileen Itiyoophiyaa miiliyoona 63 ta’an inshuraansii fayyaa fayyadamaa akka jiran ibsaniiru. Kunis lammiileen hedduun fayyadamaa tajaajila fayyaa akka ta’an gochuu ibsanii, hojiileen yeroo ammaa hojjetamaa jiran fuulduras ciminaan akka itti fufan dubbataniiru. Dhiheessii qorichaa ilaalchisee qoricha biyya alaarraa galfamu hir’isuu fi oomisha biyya keessaan bakka buusuuf yaaliin taasifamaa akka jiru dubbataniiru. Damee fayyaa bal’isuu fi fedhii tajaajila fayyaa ummataa guutuuf hojjetamaa jiraachuu ibsaniiru. Fakkeenyaaf Hoospitaalli qiddus Phaawuloosijaarsi bu’ura misoomaa siree kuma 1 qabu gochuusaa ibsanii, fuulduratti galteen barbaachisu guutameefii tajaajilaaf akka banamu ibsaniiru.
.jpg)
Hojiileen sirna haqaa fooyyessan cimanii itti ni fufu- ministira muummee Dr. Abiyyi Ahimad
Oct 28, 2025 23
Onkoloolessa 18/2018(TOI)- Hojiileen sirna haqaa fooyyessan cimanii akka itti fufan ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad ibsan. Walgahiin idilee 2ffaa bara hojii 5ffaa mana maree bakka bu’oota ummataa 6ffaan ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad bakka argamanitti gaggeeffameera. Sirna haqaa ilaalchisuun gaaffii miseensota mana maree irraa ka’aniif ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad ibsa kennaniin, mootummaan sirna haqaa ammayyeessuu fi fooyyessuuf hojjechaa jira jedhaniiru. Sirni haqaa bilisummaasaa akka eeguu fi sirna hojmaatasaa akka fooyyessu mootummaan hojiilee garagaraa kutannoon raawwachaa jiraachuu dubbataniiru. Hanqina dandeettii damee kanarratti mul’atu furuuf dandeettii ogeeyyotaa gabbisuu fi hojmaata teeknooloojii hubachiisuuf hojiiwwan eegalaman kan jajjabeeffamanidha jedhaniiru. Walumaa gala sirna haqaa fooyyessuuf fooyyessi hojmaataa manneen murtiin eegalaman guddaa kan jajjabeeffamanii fi cimanii kan itti fufan ta’uu ibsa isaaniitiin eeraniiru.
.jpg)
Bara bajataa kana baay’inni tajaajilli wiirtuu tokkoo Masoob 100’n gahuuf hojjetamaa jira – ministira muummee Dr. Abiyyi Ahimad
Oct 28, 2025 23
Onkoloolessa 18/2018(TOI)- Bara bajataa kana baay’inni tajaajilli wiirtuu tokkoo Masoob 100’n gahuuf hojjetamaa akka jiru ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad ibsan. Bu’aa bahii kenniinsa tajaajilaa irratti mul’atu hir’isuuf kan eegalame tajaajilli wiirtuu tokkoo Masoob sadarkaa biyyaatti bal’achaa jira jedhaniiru. Yaadiin idilee lammaffaa bara hojii shanaffaa mana maree bakka bu’oota ummataa kan gaggeeffame yoo ta’u ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad gaaffilee miseensota mana maree bakka bu’ootarraa gaafatamaniif deebii fi ibsa kennaniiru. Ministirri muummee riifoormii dhaabbatummaa ilaalchisuun ibsa kennaniin, bu’aa bayii kenniinsa tajaajilaa hir’isuuf kan eegalame tajaajilli wiirtuu tokkoo Masoob sadarkaa biyyaatti bal’achaa jira. Yeroo ammaa wiirtuuwwan 18 tajaajila kennaa akka jiran dubbatanii, wiirtuuwwan sadii ammoo yeroo dhihootti hojii eegalu jedhamee akka eegamu ibsaniiru. Bara bajataa kana baay’ina kana 100’n gahuuf hojjetamaa akka jiru eeranii kunis kenniinsa tajaajilaarratti jijjiirama olaanaa akka fidu ni eegama jedhan ibsa kennaniin.
.jpg)
Filannoon biyyaalessaa Toorbaffaan yeroosaatti nigaggeeffama – ministira muummee Dr. Abiyyi Ahimad
Oct 28, 2025 26
Onkoloolessa 18/2018(TOI)- Filannoon biyyaalessaa Toorbaffaan yeroosaatti akka gaggeeffamu ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad ibsan. Walgahiin idilee lammaffaa bara hojii 5ffaa mana maree bakka bu’oota ummataa bakka ministrri muummee Dr. Abiyyi Ahimad argamanitti har’a gaggeeffameera. Ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad gaaffilee miseensota mana maree bakka bu’oota ummataarraa gaafatamaniif kennaniin, filannoon biyyaalessaa toorbaffaan filannoo biyyaalessaa jahaffaa caalaa kan fooyya’e ni ta’a jedhaniiru. Filannoon biyyaalessaa toorbaffaan yeroosaatti akka gaggeeffami ibsanii, sagaleewwan filannoo caalaatti filmaata ta’an filannoo Kana keessa akka galan ni eegama jedhaniiru. Kanaaf ammoo akka mootummaa fi paartiitti xiyyeeffannoon akka hojjetamu mirkaneessanii, kana raawwachiisuuf humni gahaan akka jiru dubbataniiru. Mootummaan filannoo kana gaggeessuuf humnaa fi qophii gahaa qaba kan jedhan ministirri muummee, filannoon biyyaalessaa toorbaffaan filannoowwan amma har’aatti Itiyoophiyaa keessatti gaggeeffaman caalaa fooyya’aa akka ta’u hin shakkamu jedhaniiru. Filannichi demokiraatawaa fi sagaleewwan garagaraa hedduu akka qabaatu itti gaafatamummaan ni hojjenna jedhaniiru. Nuyi akka paartiittis, akka mootummaattis qophoofneerra, paartileen morkattoottaas gamanumaa qophaa’uu qabu jedhaniiru. Kanaaf paartileen siyaasaa hundi filannichatti hirmaachuuf gamanumaa akka qophaa’an waamicha taasisaniiru.
Kan mul'ate
Lammiileen Itiyoophiyaa miiliyoona 63 ta’an Inshuraansii fayyaa fayyadamaa jiru
Oct 28, 2025 31
Onkoloolessa 18/2018(TOI)- Lammiileen Itiyoophiyaa miiliyoona 63 ta’an Inshuraansii fayyaa fayyadamaaakka jiran ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad ibsan. Walgahiin idilee lammaffaa bara hojii shanaffaa mana maree bakka bu’oota ummataa irratti miistirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad ibsa kennaniiru. Pirezidaant Taayyee Atsqasillaasee Fulbaana 26 bara 2018 walgahii waloo mana maree lamaaniirratti haasaa baniinsaa taasisan ilaalchisuun ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad gaaffii miseensota mana mreerraa gaafatamaniif deebii fi ibsa kennaniiru. Ministirri muummee ibsa taasisaniin akka jedhanitti, bu’ura misoomaa fayyaa Itiyoophiyaa keessatti babal’isuuf hojjetamaa jira. Lammiileen Itiyoophiyaa miiliyoona 63 ta’an inshuraansii fayyaa fayyadamaa akka jiran ibsaniiru. Kunis lammiileen hedduun fayyadamaa tajaajila fayyaa akka ta’an gochuu ibsanii, hojiileen yeroo ammaa hojjetamaa jiran fuulduras ciminaan akka itti fufan dubbataniiru. Dhiheessii qorichaa ilaalchisee qoricha biyya alaarraa galfamu hir’isuu fi oomisha biyya keessaan bakka buusuuf yaaliin taasifamaa akka jiru dubbataniiru. Damee fayyaa bal’isuu fi fedhii tajaajila fayyaa ummataa guutuuf hojjetamaa jiraachuu ibsaniiru. Fakkeenyaaf Hoospitaalli qiddus Phaawuloosijaarsi bu’ura misoomaa siree kuma 1 qabu gochuusaa ibsanii, fuulduratti galteen barbaachisu guutameefii tajaajilaaf akka banamu ibsaniiru.
.jpg)
Bara bajataa kana baay’inni tajaajilli wiirtuu tokkoo Masoob 100’n gahuuf hojjetamaa jira – ministira muummee Dr. Abiyyi Ahimad
Oct 28, 2025 23
Onkoloolessa 18/2018(TOI)- Bara bajataa kana baay’inni tajaajilli wiirtuu tokkoo Masoob 100’n gahuuf hojjetamaa akka jiru ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad ibsan. Bu’aa bahii kenniinsa tajaajilaa irratti mul’atu hir’isuuf kan eegalame tajaajilli wiirtuu tokkoo Masoob sadarkaa biyyaatti bal’achaa jira jedhaniiru. Yaadiin idilee lammaffaa bara hojii shanaffaa mana maree bakka bu’oota ummataa kan gaggeeffame yoo ta’u ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad gaaffilee miseensota mana maree bakka bu’ootarraa gaafatamaniif deebii fi ibsa kennaniiru. Ministirri muummee riifoormii dhaabbatummaa ilaalchisuun ibsa kennaniin, bu’aa bayii kenniinsa tajaajilaa hir’isuuf kan eegalame tajaajilli wiirtuu tokkoo Masoob sadarkaa biyyaatti bal’achaa jira. Yeroo ammaa wiirtuuwwan 18 tajaajila kennaa akka jiran dubbatanii, wiirtuuwwan sadii ammoo yeroo dhihootti hojii eegalu jedhamee akka eegamu ibsaniiru. Bara bajataa kana baay’ina kana 100’n gahuuf hojjetamaa akka jiru eeranii kunis kenniinsa tajaajilaarratti jijjiirama olaanaa akka fidu ni eegama jedhan ibsa kennaniin.
Daandiin kiiloomeetirii kuma 26 fi 500 mootummaa federaalaan qofa ijaaramaa jira- Ministira Muummee Dr.Abiyyi Ahimad
Oct 28, 2025 28
Onkoloolessa 18/2018(TOI)-Daandiin kiiloomeetiriii kuma 26 fi 500 Mootummaa Feederaalaa qofaan ijaaramaa jiraachuu Ministirrri Muummee Dr. Abiyyi Ahimad ibsa. Manni maree bakka bu’oota ummataa bara hojii waggaa 5ffaa Yaa’ii Idilee 2ffaa kan gaggeesse yoo ta’u Ministirrri Muummee Dr. Abiyyi Ahimad gaaffii fi yaadawwan Miseensota Mana Maree bakka bu’oota uummataarra ka’aniif deebii fi ibsa kennaa jiru. Ministirrri Muummee hordoffii pirojektii ilalchisuun ibsa kennaniin, Itiyoophiyaa keessa pirojektoonni daandii 346 ijaarsarra jiraachuu eeruun daandiin kiiloomeetirii kuma 26fi 500 Mootummaa Federaalan qofaan ijaaramaa jira jedhaniiru. Pirojektoota kana hunda haala walfakkaatuun hordofuun hojii baay’ee rakkisaa ta’uu eeruun, hidha ilaalchisuun baasii birrii biiliyoona 200 oliin pirojektoonni hidhaa gidduu galeessaa fi xiqqaan akka jiran ibsaniiru. Mootummaan humna raawwachiisummaasaa guddisuun pirojektoota xumuruuf hojjechaa jira jechuun dubbataniiru. Gargaaramuurraa adda bahu ilaalchisee gargaaramuun kaansarii humna hojjechuu nyaatudha jedhaniiru. Sagantaa maaddii guutuu, hojii fuduraa fi Qamadii, kan hojjennu kutannoo gargaaramummaarraa bahuuf qabnudha kan jedhan yoo ta’u kanaafis cichinee gargaaramuun nu gaha jechuu qabna jedhaniiru. Haata’u malee ni dandeenya kan jedhan Ministirri Muummee kun, gargaarsi dubbii hedduu of keessaa qaba, Itiyoophiyaa kadhattuu taassisuun dhaabbachuu qaba jedhan ibsasaaniin. Guddina Dinagdee Itiyoophiyaa ilaalchisuun jijiiramni yaadama ilaalchaa Itiyoophiyaatti dhufe milkaa’inoota hedduu fideera jedhaniiru. Itiyoophiyaan A.L.A bara 2032 Afriikaarraa 2ffaa bara 2036tti immoo Dinagdee Afriikaarraa 1ffaa akka ijaartu shakkii hin qabu jechuun ibsaniiru. #Tajaajila Oduu Itiyoophiyaa #TOI
.jpg)
Hojiileen qulqullina barnootaa fooyyessanii fi dhaloota ijaaran hojjetamaa jiru – Ministira muummee Dr. Abiyyi Ahimad
Oct 28, 2025 36
Onkoloolessa 18/2018(TOI)- Itiyoophiyaatti hojiileen qulqullina barnootaa fooyyessanii fi dhaloota ijaaran bal’inaan hojjetamaa akka jiran Ministira muummee Dr. Abiyyi Ahimad ibsann. Ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad har’a walgahii idilee lammaffaa bara hojii shanaffaa mana maree bakka bu’oota ummataa irratti argamuun gaaffilee fi yaada miseensota mana maree bakka bu’ootaarraa gaafatamaniif deebii fi ibsa kennaniiru. Ibsa kennaniin akka jedhanitti, qulqullina barnootaa eegsisuuf sadarkaa barumsaa gadiirraa eegaluun hojiileen dhaloota ijaaran hedduun hojjetamaa jiru. Kanneen keessaa gochoota naannawa manneen barnootaa jeeqan qulqulleessuu akkasumas pirojektii barnoonni dhalootaaf jedhuun hojiileen garagaraa hojjetamuu dubbataniiru. Qulqullina barusaa fiduuf leenjiiwwan dandeettii gabbisan garagaraa kennuun alatti barumsaa fi qorumsa kennuurratti jijjiiramni akka dhufu taasifamuu ibsaniiru. Manneen barumsaattis bakkeewwan ispoortii fi bashannanaa ijaaruun dhaloota fayyaalessa ijaaruun eegalamuusaa dubbataniiru. Bara barnootaa baranaas kitaaba barumsaa barnoota sadarkaa lammaffaa miiliyoona 43 caalu qoodamuusaa fi kunis qulqullina barumsaa fiduuf hojiilee hojjetaman keessaa ta’uu ibsaniiru. Soorata barattootaa ilaalchisuun hojiilee hawaasa fayyadan dinqisiisoo hojjechuun Itiyoophiyaa namni hundi hawwu akka taatu hojjetamaa akka jiru ibsaniiru.
Itiyoophiyaa Keessatti dargaggoonni Miiliyoona 2 tuqaa 4 Leenjii Koodingi bilisaan fudhataniiru-Ministira Muummee Dr.Abiyyi Ahimad
Oct 28, 2025 43
Onkoloolessa18/2018(TOI)-Itiyoophiyaa Keessatti dargaggoonni Miiliyoona 2 tuqaa 4 Leenjii Koodingi bilisaan fudhachuu isaanii Ministirri Muummee Dr. Abiyyi Ahimad ibsan. Ministirri Muummee Dr.Abiyyi Ahimad Manni Maree bakka bu’oota uummataa bara hojii waggaa 5ffaa yaa’ii Idilee 2ffaa wayita gaggeessu gaaffii fi yaada ka’aniif deebii fi ibsa kennaniiru. Ministirri Muummee Dr. Abiyyi Ahimad Dijiitaalayizaashinii ilaalchisuun ibsa kennaniin Itiyoophiyaa keessatti dargaggoonni Miiliyoona 2 tuqaa4 leenjii koodingii bilisaa fudhataniiru jedhaniiru. Kunis lakkoofsa guddaa ta’uu eeruun Maamiltoonni Miiliyoona 93 fayyadamtoota tajajila Teelekoomii yoo ta’an lammiileen miiliyoona 55 fayyadamtoota mobaayil baankiingii ta’uu danda’aniiru jeechuun ibsaniiru. Kunis Itiyoophiyaa Dijiitaalayiz gochuuf hojiin eegalame yeroo gabaabaa keessatti jijiirama qabatamaa fidaa jiraachuusaas agarsiistuudha jechuun Ministirri Muummee Dr. Abiyyi Ahimad ibsaniiru.
POA English
Pulse Of Africa - English Language
Your news, current affairs and entertainment channel
Join us on
POA Arabic - عربي
Pulse Of Africa - Arabic Language
قناتكم الاخبارية و الترفيهية
Join us on
Siyaasa
Manni marichaa mooshinii deeggarsaa dhihaateef raggaaseera
Oct 28, 2025 36
Onkoloolessa 18/2018(TOI)-Manni maree bakka bu’oota ummataa mooshinii deeggarsaa kallattii xiyyeeffannoo mootummaa bara 2018 Fulbaana 26 bara 2018 pirezidaant Taayyee Atsqasillaaseen dhihaate raggaaseera. Manni maree bakka bu’oota ummataa 6ffaa bara hojii 5ffaa har’a bakka ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad argamanitti walgahii idilee lammaffaa taa’eera. Mooshinii pirezidaant taayyeen dhihaate ka’umsa godhachuun gaaffilee fi yaanni garagaraa miseensota mana mareerraa kan ka’an yoo ta’u ministirri muummee deebii fi ibsa kennaniiru. Manni marees mooshinii deeggarsaa dhihaateef raggaaseera.
Filannoon biyyaalessaa Toorbaffaan yeroosaatti nigaggeeffama – ministira muummee Dr. Abiyyi Ahimad
Oct 28, 2025 26
Onkoloolessa 18/2018(TOI)- Filannoon biyyaalessaa Toorbaffaan yeroosaatti akka gaggeeffamu ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad ibsan. Walgahiin idilee lammaffaa bara hojii 5ffaa mana maree bakka bu’oota ummataa bakka ministrri muummee Dr. Abiyyi Ahimad argamanitti har’a gaggeeffameera. Ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad gaaffilee miseensota mana maree bakka bu’oota ummataarraa gaafatamaniif kennaniin, filannoon biyyaalessaa toorbaffaan filannoo biyyaalessaa jahaffaa caalaa kan fooyya’e ni ta’a jedhaniiru. Filannoon biyyaalessaa toorbaffaan yeroosaatti akka gaggeeffami ibsanii, sagaleewwan filannoo caalaatti filmaata ta’an filannoo Kana keessa akka galan ni eegama jedhaniiru. Kanaaf ammoo akka mootummaa fi paartiitti xiyyeeffannoon akka hojjetamu mirkaneessanii, kana raawwachiisuuf humni gahaan akka jiru dubbataniiru. Mootummaan filannoo kana gaggeessuuf humnaa fi qophii gahaa qaba kan jedhan ministirri muummee, filannoon biyyaalessaa toorbaffaan filannoowwan amma har’aatti Itiyoophiyaa keessatti gaggeeffaman caalaa fooyya’aa akka ta’u hin shakkamu jedhaniiru. Filannichi demokiraatawaa fi sagaleewwan garagaraa hedduu akka qabaatu itti gaafatamummaan ni hojjenna jedhaniiru. Nuyi akka paartiittis, akka mootummaattis qophoofneerra, paartileen morkattoottaas gamanumaa qophaa’uu qabu jedhaniiru. Kanaaf paartileen siyaasaa hundi filannichatti hirmaachuuf gamanumaa akka qophaa’an waamicha taasisaniiru.
Daandiin qofeessi Itiyoophiyaa keessatti barbaachisu aangoo karaa nagaatiin darbudha-ministira muummee Dr. Abiyyi Ahimad
Oct 28, 2025 65
Onkoloolessa 18/2018(TOI)-Daandiin qofeessi Itiyoophiyaa keessatti barbaachisu aangoo karaa nagaatiin darbudha jechuun hubachiisan ministirri muummee Dr.Abiyyi Ahimad. Manni maree bakka bu’oota ummataa wal gahii idilee lammaffaa bara hojii shanaffaa gaggeesserratti ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad gaaffillee miseensota mana maree bakka bu’oota ummataarraa gaafatamaniif deebii fi ibsa kennaniiru. Ibsa kennaniin, daandiin qofeessi Itiyoophiyaa keessatti barbaachisu aangoo karaa nagaan darbudha jedhaniiru. Biyyoonni guddina Itiyoophiyaa hin feene waraanaan akka nun mo’anne ni beeku, filmaanni qaban baandaa erguudha jechuun ibsan. Maalummaa Itiyoophiyaa kan hin beekne Baandaan keessaa ammoo diinatti michuun kaayyoosaanii kan milkeessan itti fakkaata kun gonkumaa milkaa’uu hin danda’u jedhaniiru. Daandiin qofeessi Itiyoophiyaa keessatti barbaachisu aangoo karaa nageenyaan darbudha kan jedhan ministirri muummee mootummaan qaamolee rakkoon jira jedhan waliin mari’achuun rakkoo jiru karaa nagaa furuuf ammallee balballisaa banaadha jedhaniiru. Daandiin qofeessi Itiyoophiyaa keessatti barbaachisu aangoo karaa nagaan darbudha jechuun hubachiisan ministirri muummee.
Dhimmi galaana diimaa gaaffii seera qabeessa, seens qabeessa, teessuma lafaa fi dinagdeeti jenneetu amanna-Ministira muummee Dr. Abiyyi Ahimad
Oct 28, 2025 49
Onkoloolessa 18/2018(TOI)- Dhimmi galaana diimaa gaaffii seera qabeessa, seens qabeessa, teessuma lafaa fi dinagdeeti jenneetu amanna jedhan Ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad. Barri hojii 5ffaa mana maree bakka bu’oota ummataa kan gaggeeffame yoo ta’u ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad gaaffilee miseensota mana mareerraa gaafatamaniif deebii fi ibsa kennaniiru. Galaana diimaa ilaalchisuun ibsa kennaniin dhimmi galaana gaaffii seera qabeessa, seena qabeessaa, teessuma lafaa fi gaaffii dinagdeeti jenneetu amanna jedhaniiru. Dhimma kana tasgabbiin ilaaluu barbaachisa kan jedhan ministirri muummee murtoo Itiyoophiyaan galaana diimaa akka dhabdu eenyu dabarse jennee yoo barbaannu dhaabbileen keessa hin galle jedhaniiru. Dhimma jiraachuu fi jiraachuu dhabuu ammana gahu kana eebyu akka murteesse gaafachuun sirrii ta’uu eeranii, Itiyoophiyaan itti cufamee jiraachuu hin dandeessu jechuun ibsaniiru. Olloota keenyatti himuu waanti barbaannu Itiyoophiyaan yeroo guddattu misooma riijinichaaf madda taati, waan barbaannu waliin guddachuudha jedhan ibsa kennaniin.
Ulaagaa kamiinuu riifoormiin dinagdee Itiyoophiyaa hatattamaan jijjiirama olaanaa galmeessisuu danda’eera-Ministira muummee Dr. Abiyyi Ahimad
Oct 28, 2025 56
Onkoloolessa 18/2018(TOI)- Ulaagaa hundaanuu riifoormiin dinagdee Itiyoophiyaa hatattamaan jijjiirama olaanaa galmeessisuu danda’eera jechuun beeksisan Ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad Manni maree bakka bu’oota ummataa 6ffaa bara hojii 5ffaan bakka ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad argamanitti walgahii idilee 2ffaa gaggeessaa jira. Ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad gaaffilee fi yaada miseensota mana maree bakka bu’oota ummataarraa gaafatamaniif deebii fi ibsa kennaa jiru. Qonna ilaalchisuun gaaffii ka’aniif deebii fi ibsa kennaniin riifoormiin dinagdee Itiyoophiyaa ulaagaa hundumaanuu guddina olaanaa hatattamaan galmeesseera jedhaniiru. Qonni qofaasaatti guddina dhibbantaa 7 tuqaa 3 galmeessisuusaa fakkeenya kaasaniiru. Sadarkaa oomishaattis Ruuziin bakka ture kuntaala miiliyoona 1 tuqaa 5 irraa gara kuntaala miiliyoona 63tti guddisuun kan danda’ame yoo ta’u Qamadii jijjiiramaan dura bakka ture kuntaala miiliyoona 47 irraa yeroo gabaabaa keessatti gara kuntaala miiliyoona 280tti guddifneerra jedhaniiru.
Ministirri muummee Dr Abiyyi Ahimad gaaffilee fi yaada miseensota mana maree bakka bu’oota ummataarraa ka’aniif deebii fi yaada kennuu eegalan
Oct 28, 2025 57
Onkoloolessa 18/2018(TOI)- Ministirri muummee Dr Abiyyi Ahimad gaaffilee fi yaada miseensota mana maree bakka bu’oota ummataarraa ka’aniif deebii fi yaada kennuu eegalaniiru. Mani maree bakka bu’oota ummataa 6ffaa bara hojii 5ffaa ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad bakka argamanitti gaggeeffamaa jira. Misensonni mana maree bakka bu’oota ummataa gaaffiiwwaniii fi yaada dhimmoota dinagdee, hawaasummaa, siyaasaa,dippilomaasii fi nageenyaa ministirri muummee deebii fi ibsa akka itti kennan dhiheessaniiru. Haala Kanaan ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad gaaffilee fi yaada miseensota mana maree bakka bu’oota ummataarraa gaafatamaniif deebii fi ibsa kennuurratti argamu.
Walgahiin idilee lammaffaa manna maree bakka bu’oota ummataa ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad bakka argamanitti gaggeeffamaa jira
Oct 28, 2025 49
Onkoloolessa 18/2018 (TOI)- Walgahiin idilee lammaffaa bara hojii 5ffaa manna maree bakka bu’oota ummataa ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad bakka argamanitti gaggeeffamaa jira. Wal gahii idilee Kanaan Pirezidaant Taayyee Atsqasillaasee Fulbaana 26 bara 2018 dubbii baniinsaa wal gahii waloo mana maree bakka bu’oota ummataa fi mana maree federeeshiniif taasisan ilaalchisee gaaffilee miseensota mana mareerraa dhihaatan irratti ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad deebii fi ibsa nitaasisu. Kana hordofuun manni marichaa ejjennoo mootummaa dhaggeeffachuun mooshinii deeggarsaa niraggaasa jedhameetu eegama.
.jpg)
Ministirri Muummee Dr. Abiyyi Ahimad har’a Miseensota Mana Maree bakka bu’oota uummataarra gaaffiwwan ka’aniif deebii fi ibsa ni kennu
Oct 28, 2025 47
Onkoloolessa 18/2018(TOI)- Ministirri Muummee Dr. Abiyyi Ahimad guyyaa har’a Miseensota Mana Maree bakka bu’oota uummataarraa yaadaa fi gaaffiwwan ka’aniif deebii fi ibsa ni kennu Manni maree bakka bu’oota uummataa 6ffaa bara hojii waggaa 5ffaa har’a Ministirri Muummee Dr.Abiyyi Ahimad bakka argamanitti yaa’ii idilee 2ffaa ni gaggeessa . Ya’ii Kanaan pirezidaanti TaayyeeAtsiqesillaasee Fulbaana 26 bara 2018 haasaa banninsaa waloo mana maree lamaaniif taassisan ilaalchisuun gaaffiiwwan Miseensota Mana Maree bakka bu’oota uummataarra dhihaatan irratti Ministirri Muummee deebii fi ibsa ni kennu. Kana hordofuun manni marichaa ejjennoo Mootummaa dhageeffachuun mooshinii deeggaarsaasaa ni raggaassisa jedhamii ni eeggama. Yaa’icharratti Ambaasadderoonni biyyoota adda addaa Magaalaa Finfinnee jiraatan, waamatoonni dhaabbilee Idil-Addunyaa, Abbootiin Amantii, miseenonni Partiilee Morkattootaa fi keessummoonni waamichi taassifameef akka hirmaatan manni marichi beeksiseera.
Siyaasa
Manni marichaa mooshinii deeggarsaa dhihaateef raggaaseera
Oct 28, 2025 36
Onkoloolessa 18/2018(TOI)-Manni maree bakka bu’oota ummataa mooshinii deeggarsaa kallattii xiyyeeffannoo mootummaa bara 2018 Fulbaana 26 bara 2018 pirezidaant Taayyee Atsqasillaaseen dhihaate raggaaseera. Manni maree bakka bu’oota ummataa 6ffaa bara hojii 5ffaa har’a bakka ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad argamanitti walgahii idilee lammaffaa taa’eera. Mooshinii pirezidaant taayyeen dhihaate ka’umsa godhachuun gaaffilee fi yaanni garagaraa miseensota mana mareerraa kan ka’an yoo ta’u ministirri muummee deebii fi ibsa kennaniiru. Manni marees mooshinii deeggarsaa dhihaateef raggaaseera.
Filannoon biyyaalessaa Toorbaffaan yeroosaatti nigaggeeffama – ministira muummee Dr. Abiyyi Ahimad
Oct 28, 2025 26
Onkoloolessa 18/2018(TOI)- Filannoon biyyaalessaa Toorbaffaan yeroosaatti akka gaggeeffamu ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad ibsan. Walgahiin idilee lammaffaa bara hojii 5ffaa mana maree bakka bu’oota ummataa bakka ministrri muummee Dr. Abiyyi Ahimad argamanitti har’a gaggeeffameera. Ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad gaaffilee miseensota mana maree bakka bu’oota ummataarraa gaafatamaniif kennaniin, filannoon biyyaalessaa toorbaffaan filannoo biyyaalessaa jahaffaa caalaa kan fooyya’e ni ta’a jedhaniiru. Filannoon biyyaalessaa toorbaffaan yeroosaatti akka gaggeeffami ibsanii, sagaleewwan filannoo caalaatti filmaata ta’an filannoo Kana keessa akka galan ni eegama jedhaniiru. Kanaaf ammoo akka mootummaa fi paartiitti xiyyeeffannoon akka hojjetamu mirkaneessanii, kana raawwachiisuuf humni gahaan akka jiru dubbataniiru. Mootummaan filannoo kana gaggeessuuf humnaa fi qophii gahaa qaba kan jedhan ministirri muummee, filannoon biyyaalessaa toorbaffaan filannoowwan amma har’aatti Itiyoophiyaa keessatti gaggeeffaman caalaa fooyya’aa akka ta’u hin shakkamu jedhaniiru. Filannichi demokiraatawaa fi sagaleewwan garagaraa hedduu akka qabaatu itti gaafatamummaan ni hojjenna jedhaniiru. Nuyi akka paartiittis, akka mootummaattis qophoofneerra, paartileen morkattoottaas gamanumaa qophaa’uu qabu jedhaniiru. Kanaaf paartileen siyaasaa hundi filannichatti hirmaachuuf gamanumaa akka qophaa’an waamicha taasisaniiru.
Daandiin qofeessi Itiyoophiyaa keessatti barbaachisu aangoo karaa nagaatiin darbudha-ministira muummee Dr. Abiyyi Ahimad
Oct 28, 2025 65
Onkoloolessa 18/2018(TOI)-Daandiin qofeessi Itiyoophiyaa keessatti barbaachisu aangoo karaa nagaatiin darbudha jechuun hubachiisan ministirri muummee Dr.Abiyyi Ahimad. Manni maree bakka bu’oota ummataa wal gahii idilee lammaffaa bara hojii shanaffaa gaggeesserratti ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad gaaffillee miseensota mana maree bakka bu’oota ummataarraa gaafatamaniif deebii fi ibsa kennaniiru. Ibsa kennaniin, daandiin qofeessi Itiyoophiyaa keessatti barbaachisu aangoo karaa nagaan darbudha jedhaniiru. Biyyoonni guddina Itiyoophiyaa hin feene waraanaan akka nun mo’anne ni beeku, filmaanni qaban baandaa erguudha jechuun ibsan. Maalummaa Itiyoophiyaa kan hin beekne Baandaan keessaa ammoo diinatti michuun kaayyoosaanii kan milkeessan itti fakkaata kun gonkumaa milkaa’uu hin danda’u jedhaniiru. Daandiin qofeessi Itiyoophiyaa keessatti barbaachisu aangoo karaa nageenyaan darbudha kan jedhan ministirri muummee mootummaan qaamolee rakkoon jira jedhan waliin mari’achuun rakkoo jiru karaa nagaa furuuf ammallee balballisaa banaadha jedhaniiru. Daandiin qofeessi Itiyoophiyaa keessatti barbaachisu aangoo karaa nagaan darbudha jechuun hubachiisan ministirri muummee.
Dhimmi galaana diimaa gaaffii seera qabeessa, seens qabeessa, teessuma lafaa fi dinagdeeti jenneetu amanna-Ministira muummee Dr. Abiyyi Ahimad
Oct 28, 2025 49
Onkoloolessa 18/2018(TOI)- Dhimmi galaana diimaa gaaffii seera qabeessa, seens qabeessa, teessuma lafaa fi dinagdeeti jenneetu amanna jedhan Ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad. Barri hojii 5ffaa mana maree bakka bu’oota ummataa kan gaggeeffame yoo ta’u ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad gaaffilee miseensota mana mareerraa gaafatamaniif deebii fi ibsa kennaniiru. Galaana diimaa ilaalchisuun ibsa kennaniin dhimmi galaana gaaffii seera qabeessa, seena qabeessaa, teessuma lafaa fi gaaffii dinagdeeti jenneetu amanna jedhaniiru. Dhimma kana tasgabbiin ilaaluu barbaachisa kan jedhan ministirri muummee murtoo Itiyoophiyaan galaana diimaa akka dhabdu eenyu dabarse jennee yoo barbaannu dhaabbileen keessa hin galle jedhaniiru. Dhimma jiraachuu fi jiraachuu dhabuu ammana gahu kana eebyu akka murteesse gaafachuun sirrii ta’uu eeranii, Itiyoophiyaan itti cufamee jiraachuu hin dandeessu jechuun ibsaniiru. Olloota keenyatti himuu waanti barbaannu Itiyoophiyaan yeroo guddattu misooma riijinichaaf madda taati, waan barbaannu waliin guddachuudha jedhan ibsa kennaniin.
Ulaagaa kamiinuu riifoormiin dinagdee Itiyoophiyaa hatattamaan jijjiirama olaanaa galmeessisuu danda’eera-Ministira muummee Dr. Abiyyi Ahimad
Oct 28, 2025 56
Onkoloolessa 18/2018(TOI)- Ulaagaa hundaanuu riifoormiin dinagdee Itiyoophiyaa hatattamaan jijjiirama olaanaa galmeessisuu danda’eera jechuun beeksisan Ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad Manni maree bakka bu’oota ummataa 6ffaa bara hojii 5ffaan bakka ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad argamanitti walgahii idilee 2ffaa gaggeessaa jira. Ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad gaaffilee fi yaada miseensota mana maree bakka bu’oota ummataarraa gaafatamaniif deebii fi ibsa kennaa jiru. Qonna ilaalchisuun gaaffii ka’aniif deebii fi ibsa kennaniin riifoormiin dinagdee Itiyoophiyaa ulaagaa hundumaanuu guddina olaanaa hatattamaan galmeesseera jedhaniiru. Qonni qofaasaatti guddina dhibbantaa 7 tuqaa 3 galmeessisuusaa fakkeenya kaasaniiru. Sadarkaa oomishaattis Ruuziin bakka ture kuntaala miiliyoona 1 tuqaa 5 irraa gara kuntaala miiliyoona 63tti guddisuun kan danda’ame yoo ta’u Qamadii jijjiiramaan dura bakka ture kuntaala miiliyoona 47 irraa yeroo gabaabaa keessatti gara kuntaala miiliyoona 280tti guddifneerra jedhaniiru.
Ministirri muummee Dr Abiyyi Ahimad gaaffilee fi yaada miseensota mana maree bakka bu’oota ummataarraa ka’aniif deebii fi yaada kennuu eegalan
Oct 28, 2025 57
Onkoloolessa 18/2018(TOI)- Ministirri muummee Dr Abiyyi Ahimad gaaffilee fi yaada miseensota mana maree bakka bu’oota ummataarraa ka’aniif deebii fi yaada kennuu eegalaniiru. Mani maree bakka bu’oota ummataa 6ffaa bara hojii 5ffaa ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad bakka argamanitti gaggeeffamaa jira. Misensonni mana maree bakka bu’oota ummataa gaaffiiwwaniii fi yaada dhimmoota dinagdee, hawaasummaa, siyaasaa,dippilomaasii fi nageenyaa ministirri muummee deebii fi ibsa akka itti kennan dhiheessaniiru. Haala Kanaan ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad gaaffilee fi yaada miseensota mana maree bakka bu’oota ummataarraa gaafatamaniif deebii fi ibsa kennuurratti argamu.
Walgahiin idilee lammaffaa manna maree bakka bu’oota ummataa ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad bakka argamanitti gaggeeffamaa jira
Oct 28, 2025 49
Onkoloolessa 18/2018 (TOI)- Walgahiin idilee lammaffaa bara hojii 5ffaa manna maree bakka bu’oota ummataa ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad bakka argamanitti gaggeeffamaa jira. Wal gahii idilee Kanaan Pirezidaant Taayyee Atsqasillaasee Fulbaana 26 bara 2018 dubbii baniinsaa wal gahii waloo mana maree bakka bu’oota ummataa fi mana maree federeeshiniif taasisan ilaalchisee gaaffilee miseensota mana mareerraa dhihaatan irratti ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad deebii fi ibsa nitaasisu. Kana hordofuun manni marichaa ejjennoo mootummaa dhaggeeffachuun mooshinii deeggarsaa niraggaasa jedhameetu eegama.
Ministirri Muummee Dr. Abiyyi Ahimad har’a Miseensota Mana Maree bakka bu’oota uummataarra gaaffiwwan ka’aniif deebii fi ibsa ni kennu
Oct 28, 2025 47
Onkoloolessa 18/2018(TOI)- Ministirri Muummee Dr. Abiyyi Ahimad guyyaa har’a Miseensota Mana Maree bakka bu’oota uummataarraa yaadaa fi gaaffiwwan ka’aniif deebii fi ibsa ni kennu Manni maree bakka bu’oota uummataa 6ffaa bara hojii waggaa 5ffaa har’a Ministirri Muummee Dr.Abiyyi Ahimad bakka argamanitti yaa’ii idilee 2ffaa ni gaggeessa . Ya’ii Kanaan pirezidaanti TaayyeeAtsiqesillaasee Fulbaana 26 bara 2018 haasaa banninsaa waloo mana maree lamaaniif taassisan ilaalchisuun gaaffiiwwan Miseensota Mana Maree bakka bu’oota uummataarra dhihaatan irratti Ministirri Muummee deebii fi ibsa ni kennu. Kana hordofuun manni marichaa ejjennoo Mootummaa dhageeffachuun mooshinii deeggaarsaasaa ni raggaassisa jedhamii ni eeggama. Yaa’icharratti Ambaasadderoonni biyyoota adda addaa Magaalaa Finfinnee jiraatan, waamatoonni dhaabbilee Idil-Addunyaa, Abbootiin Amantii, miseenonni Partiilee Morkattootaa fi keessummoonni waamichi taassifameef akka hirmaatan manni marichi beeksiseera.
Hawaasummaa
Lammiileen Itiyoophiyaa miiliyoona 63 ta’an Inshuraansii fayyaa fayyadamaa jiru
Oct 28, 2025 31
Onkoloolessa 18/2018(TOI)- Lammiileen Itiyoophiyaa miiliyoona 63 ta’an Inshuraansii fayyaa fayyadamaaakka jiran ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad ibsan. Walgahiin idilee lammaffaa bara hojii shanaffaa mana maree bakka bu’oota ummataa irratti miistirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad ibsa kennaniiru. Pirezidaant Taayyee Atsqasillaasee Fulbaana 26 bara 2018 walgahii waloo mana maree lamaaniirratti haasaa baniinsaa taasisan ilaalchisuun ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad gaaffii miseensota mana mreerraa gaafatamaniif deebii fi ibsa kennaniiru. Ministirri muummee ibsa taasisaniin akka jedhanitti, bu’ura misoomaa fayyaa Itiyoophiyaa keessatti babal’isuuf hojjetamaa jira. Lammiileen Itiyoophiyaa miiliyoona 63 ta’an inshuraansii fayyaa fayyadamaa akka jiran ibsaniiru. Kunis lammiileen hedduun fayyadamaa tajaajila fayyaa akka ta’an gochuu ibsanii, hojiileen yeroo ammaa hojjetamaa jiran fuulduras ciminaan akka itti fufan dubbataniiru. Dhiheessii qorichaa ilaalchisee qoricha biyya alaarraa galfamu hir’isuu fi oomisha biyya keessaan bakka buusuuf yaaliin taasifamaa akka jiru dubbataniiru. Damee fayyaa bal’isuu fi fedhii tajaajila fayyaa ummataa guutuuf hojjetamaa jiraachuu ibsaniiru. Fakkeenyaaf Hoospitaalli qiddus Phaawuloosijaarsi bu’ura misoomaa siree kuma 1 qabu gochuusaa ibsanii, fuulduratti galteen barbaachisu guutameefii tajaajilaaf akka banamu ibsaniiru.
Hojiileen sirna haqaa fooyyessan cimanii itti ni fufu- ministira muummee Dr. Abiyyi Ahimad
Oct 28, 2025 23
Onkoloolessa 18/2018(TOI)- Hojiileen sirna haqaa fooyyessan cimanii akka itti fufan ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad ibsan. Walgahiin idilee 2ffaa bara hojii 5ffaa mana maree bakka bu’oota ummataa 6ffaan ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad bakka argamanitti gaggeeffameera. Sirna haqaa ilaalchisuun gaaffii miseensota mana maree irraa ka’aniif ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad ibsa kennaniin, mootummaan sirna haqaa ammayyeessuu fi fooyyessuuf hojjechaa jira jedhaniiru. Sirni haqaa bilisummaasaa akka eeguu fi sirna hojmaatasaa akka fooyyessu mootummaan hojiilee garagaraa kutannoon raawwachaa jiraachuu dubbataniiru. Hanqina dandeettii damee kanarratti mul’atu furuuf dandeettii ogeeyyotaa gabbisuu fi hojmaata teeknooloojii hubachiisuuf hojiiwwan eegalaman kan jajjabeeffamanidha jedhaniiru. Walumaa gala sirna haqaa fooyyessuuf fooyyessi hojmaataa manneen murtiin eegalaman guddaa kan jajjabeeffamanii fi cimanii kan itti fufan ta’uu ibsa isaaniitiin eeraniiru.
Bara bajataa kana baay’inni tajaajilli wiirtuu tokkoo Masoob 100’n gahuuf hojjetamaa jira – ministira muummee Dr. Abiyyi Ahimad
Oct 28, 2025 23
Onkoloolessa 18/2018(TOI)- Bara bajataa kana baay’inni tajaajilli wiirtuu tokkoo Masoob 100’n gahuuf hojjetamaa akka jiru ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad ibsan. Bu’aa bahii kenniinsa tajaajilaa irratti mul’atu hir’isuuf kan eegalame tajaajilli wiirtuu tokkoo Masoob sadarkaa biyyaatti bal’achaa jira jedhaniiru. Yaadiin idilee lammaffaa bara hojii shanaffaa mana maree bakka bu’oota ummataa kan gaggeeffame yoo ta’u ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad gaaffilee miseensota mana maree bakka bu’ootarraa gaafatamaniif deebii fi ibsa kennaniiru. Ministirri muummee riifoormii dhaabbatummaa ilaalchisuun ibsa kennaniin, bu’aa bayii kenniinsa tajaajilaa hir’isuuf kan eegalame tajaajilli wiirtuu tokkoo Masoob sadarkaa biyyaatti bal’achaa jira. Yeroo ammaa wiirtuuwwan 18 tajaajila kennaa akka jiran dubbatanii, wiirtuuwwan sadii ammoo yeroo dhihootti hojii eegalu jedhamee akka eegamu ibsaniiru. Bara bajataa kana baay’ina kana 100’n gahuuf hojjetamaa akka jiru eeranii kunis kenniinsa tajaajilaarratti jijjiirama olaanaa akka fidu ni eegama jedhan ibsa kennaniin.
.jpg)
Hojiileen qulqullina barnootaa fooyyessanii fi dhaloota ijaaran hojjetamaa jiru – Ministira muummee Dr. Abiyyi Ahimad
Oct 28, 2025 36
Onkoloolessa 18/2018(TOI)- Itiyoophiyaatti hojiileen qulqullina barnootaa fooyyessanii fi dhaloota ijaaran bal’inaan hojjetamaa akka jiran Ministira muummee Dr. Abiyyi Ahimad ibsann. Ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad har’a walgahii idilee lammaffaa bara hojii shanaffaa mana maree bakka bu’oota ummataa irratti argamuun gaaffilee fi yaada miseensota mana maree bakka bu’ootaarraa gaafatamaniif deebii fi ibsa kennaniiru. Ibsa kennaniin akka jedhanitti, qulqullina barnootaa eegsisuuf sadarkaa barumsaa gadiirraa eegaluun hojiileen dhaloota ijaaran hedduun hojjetamaa jiru. Kanneen keessaa gochoota naannawa manneen barnootaa jeeqan qulqulleessuu akkasumas pirojektii barnoonni dhalootaaf jedhuun hojiileen garagaraa hojjetamuu dubbataniiru. Qulqullina barusaa fiduuf leenjiiwwan dandeettii gabbisan garagaraa kennuun alatti barumsaa fi qorumsa kennuurratti jijjiiramni akka dhufu taasifamuu ibsaniiru. Manneen barumsaattis bakkeewwan ispoortii fi bashannanaa ijaaruun dhaloota fayyaalessa ijaaruun eegalamuusaa dubbataniiru. Bara barnootaa baranaas kitaaba barumsaa barnoota sadarkaa lammaffaa miiliyoona 43 caalu qoodamuusaa fi kunis qulqullina barumsaa fiduuf hojiilee hojjetaman keessaa ta’uu ibsaniiru. Soorata barattootaa ilaalchisuun hojiilee hawaasa fayyadan dinqisiisoo hojjechuun Itiyoophiyaa namni hundi hawwu akka taatu hojjetamaa akka jiru ibsaniiru.
Diinagdee
Daandiin kiiloomeetirii kuma 26 fi 500 mootummaa federaalaan qofa ijaaramaa jira- Ministira Muummee Dr.Abiyyi Ahimad
Oct 28, 2025 28
Onkoloolessa 18/2018(TOI)-Daandiin kiiloomeetiriii kuma 26 fi 500 Mootummaa Feederaalaa qofaan ijaaramaa jiraachuu Ministirrri Muummee Dr. Abiyyi Ahimad ibsa. Manni maree bakka bu’oota ummataa bara hojii waggaa 5ffaa Yaa’ii Idilee 2ffaa kan gaggeesse yoo ta’u Ministirrri Muummee Dr. Abiyyi Ahimad gaaffii fi yaadawwan Miseensota Mana Maree bakka bu’oota uummataarra ka’aniif deebii fi ibsa kennaa jiru. Ministirrri Muummee hordoffii pirojektii ilalchisuun ibsa kennaniin, Itiyoophiyaa keessa pirojektoonni daandii 346 ijaarsarra jiraachuu eeruun daandiin kiiloomeetirii kuma 26fi 500 Mootummaa Federaalan qofaan ijaaramaa jira jedhaniiru. Pirojektoota kana hunda haala walfakkaatuun hordofuun hojii baay’ee rakkisaa ta’uu eeruun, hidha ilaalchisuun baasii birrii biiliyoona 200 oliin pirojektoonni hidhaa gidduu galeessaa fi xiqqaan akka jiran ibsaniiru. Mootummaan humna raawwachiisummaasaa guddisuun pirojektoota xumuruuf hojjechaa jira jechuun dubbataniiru. Gargaaramuurraa adda bahu ilaalchisee gargaaramuun kaansarii humna hojjechuu nyaatudha jedhaniiru. Sagantaa maaddii guutuu, hojii fuduraa fi Qamadii, kan hojjennu kutannoo gargaaramummaarraa bahuuf qabnudha kan jedhan yoo ta’u kanaafis cichinee gargaaramuun nu gaha jechuu qabna jedhaniiru. Haata’u malee ni dandeenya kan jedhan Ministirri Muummee kun, gargaarsi dubbii hedduu of keessaa qaba, Itiyoophiyaa kadhattuu taassisuun dhaabbachuu qaba jedhan ibsasaaniin. Guddina Dinagdee Itiyoophiyaa ilaalchisuun jijiiramni yaadama ilaalchaa Itiyoophiyaatti dhufe milkaa’inoota hedduu fideera jedhaniiru. Itiyoophiyaan A.L.A bara 2032 Afriikaarraa 2ffaa bara 2036tti immoo Dinagdee Afriikaarraa 1ffaa akka ijaartu shakkii hin qabu jechuun ibsaniiru. #Tajaajila Oduu Itiyoophiyaa #TOI
.jpg)
Imaammanni dinagdeen Itiyoophiyaa qonnaan durfamuurraa gara damee hedduutti akka cehu bahe bu’a qabeessa ta’eera-Ministira muummee Dr. Abiyyi Ahimad
Oct 28, 2025 38
Onkoloolessa 18/2017(TOI)- Imaammanni dinagdeen Itiyoophiyaa qonnaan durfamuurraa gara damee hedduutti akka cehu bahe guddaa bu’a qabeessa ta’uusaa Ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad ibsan. Manni maree bakka bu’oota ummataa ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad bakka argamanitti walgahii idilee 2ffaa gaggeessaa jira. Ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad gaaffilee miseensota mana maree bakka bu’oota ummataarraa ka’aniif deebii kennaniin akka jedhanitti, mootummaan ummata waliin walitti hidhachuun misooma akka fidu kallattiin ifaa kan kaa’ame jijjiiramaa boodadha. Fakkeenyaaf mootummaa fi ummanni walitti hidhachuun ashaaraa magariisaatiin biqiltuuwwan biiliyoona 48 dhaabeera jedhaniiru. Milkaa’ina kanaaf ammoo lammiileen Itiyoophiyaa miiliyoona 25 ta’an dadhabe osoo hin jenne waggaa waggaan bahanii tolaan biqiltuu dhaabuusaanii ibsanii, Kunis qindoomina mootummaa fi ummataa qabatamatti kan agarsiise ta’uu ibsaniiru.
.jpg)
Bara baajataa darbe dameen Industirii guddina dhibbentaa 13 galmeesseerra - Ministira Muummee Dr. Abiyyi Ahimad
Oct 28, 2025 40
Onkoloolessa18/2018(TOI)- Bara baajataa darbe dameen Industirii guddina dhibbentaa 13 galmeessisuusaa Ministirri Muummee Dr. Abiyyi Ahimad ibsan. Ministirri Muummee Dr.Abiyyi Ahimad Miseensota Mana Maree bakka bu’uuta ummataarraa gaaffii fi yaada ka’aniif deebii fi ibsa kennaa jiru. Deebiisaaniin, dameen Idustirii dhibbentaa 13 guddina argisiisuu beeksisaniiru. Guddina GDP bara darbee keessatti gaheen Industirii dhibbantaa 3 tuqaa7 akka ture ibsaniiru. Damee Albuudaan guddinni Abdachiisaan kan itti argame ta’uu eeruun, kanaanis guddina GDP keessatti qooda tureen milkaa’inni guddaan argamuu ibsaniiru. Ammaan dura guddinni damee Industirii yeroo ka’u dameen ijaarsaa jalqabarratti ka’aa akka ture yaadachuun, yeroo ammaa Manufakcharingii fi damee Albuudaan jijiiramni guddaan argamuu beeksisaniiru. Gama biroon dameen tajaajilaa qooda GDP qabaachaa ture dhibbentaa 3 tuqaa 1 irraa gara 7 tuqaa 5 guddachuu dubbataniiru. Walii gala gudinni bara darbee yeroo madaalamu guddina fooyya’a ta’uu kan eeran ministirri muummee kun waggaa kana guddinichi gara dijiitii lamaatti akka galu mirkaneessaniiru.
.jpg)
Barri baajataa darbe Itiyoophiyaan Seenaashee keessatti galii guddaa kan itti galchitedha-Ministira Muummee Dr.Abiyyi Ahimad
Oct 28, 2025 29
Onkoloolessa18/2018(TOI)-Barri baajataa darbee Itiyoophiyaan Seenaashee keessatti galii guddaa kan itti galchite ta’uu Ministirri Muummee Dr.Abiyyi Ahimad ibsan. Manni maree bakka bu’oota ummataa 6ffaa bara hojii waggaa 5ffaa Ministirri Muummee Dr. Abiyyi Ahimad bakka argamanitti yaa’ii Idilee 2ffaa gaggeessaa jira. Ministirri Muummee Dr.Abiyyi Ahimad gaffii fi yaadawwan miseensota mana maree bakka bu’oota ummataarraa ka’aniif deebii fi ibsa kennaa jiru. Ministirri Muummee Dr. Abiyyi Ahimad Galii ilaalchisuun gaaffii ka’aniif deebii fi ibsa kennaniin barri baajataa darbe Itiyoophiyaan seenaashee keessatti galii guddaa kan itti galchitedha jedhaniiru. Fakkeenyaaf Daldala Al-ergee shaqaxaarraa doolaarri biiliyoona 8 tuqaa 3 argamuu eeraniiru. Akkasumas Remitaansiirraa galiin birrii biiliyoona 7 tuqaa 4 argamuusaa fi galii omisha kan biyya keessaan bakka buusuun doolaara biiliyoonaan lakkaa’amu olchuun danda’ameera jedhaniiru. Ministirri muummee ibsa isaaniin riizarviin Itiyoophiyaa dachaa 10 guddateera jechuun ibsaniiru.
Viidiyoo
Saayinsii fi teeknooloojii
Itiyoophiyaa Keessatti dargaggoonni Miiliyoona 2 tuqaa 4 Leenjii Koodingi bilisaan fudhataniiru-Ministira Muummee Dr.Abiyyi Ahimad
Oct 28, 2025 43
Onkoloolessa18/2018(TOI)-Itiyoophiyaa Keessatti dargaggoonni Miiliyoona 2 tuqaa 4 Leenjii Koodingi bilisaan fudhachuu isaanii Ministirri Muummee Dr. Abiyyi Ahimad ibsan. Ministirri Muummee Dr.Abiyyi Ahimad Manni Maree bakka bu’oota uummataa bara hojii waggaa 5ffaa yaa’ii Idilee 2ffaa wayita gaggeessu gaaffii fi yaada ka’aniif deebii fi ibsa kennaniiru. Ministirri Muummee Dr. Abiyyi Ahimad Dijiitaalayizaashinii ilaalchisuun ibsa kennaniin Itiyoophiyaa keessatti dargaggoonni Miiliyoona 2 tuqaa4 leenjii koodingii bilisaa fudhataniiru jedhaniiru. Kunis lakkoofsa guddaa ta’uu eeruun Maamiltoonni Miiliyoona 93 fayyadamtoota tajajila Teelekoomii yoo ta’an lammiileen miiliyoona 55 fayyadamtoota mobaayil baankiingii ta’uu danda’aniiru jeechuun ibsaniiru. Kunis Itiyoophiyaa Dijiitaalayiz gochuuf hojiin eegalame yeroo gabaabaa keessatti jijiirama qabatamaa fidaa jiraachuusaas agarsiistuudha jechuun Ministirri Muummee Dr. Abiyyi Ahimad ibsaniiru.
Hojiin Dandeettii kalaqaa Guddattootaa fi Dargaggootaa dagaagsuuf eegalaman cimanii itti ni fufu
Oct 25, 2025 183
Onkoloolessa 15/2018(TOI)-Hojiiwwan damee hundaan lammii dorgomaa, gahoomee fi bu’aa qabeessa ta’e horachuuf dandeettii kalaqa dargaggootaa guddisuuf eegalaman cimanii akka itti fufan Ministirri hojii fi ogummaa Mufarihaat Kamiil ibsan. Bulchiinsi nageenya neetwoorkii odeeffannoo Yuunvarsiitii saaayinsii fi teekinooloojii Finfinnee waliin qindoomuun guddattootaa nageenya Saayibarii fi dameelee Kanaan wal qabataniin leenjise eebbisiiseera Saganticharratti Ministirri hojii fi ogummaa Mufarihaat Kamiil, Ministirri nageenyaa Mahaammad Idiriis, De’eetaa Ministira tajaajila Komunikeeshinii Mootummaa Tasfaahun Gaobazaay, Daarektarri Olaanaan Bulchiinsa Nageenya neetwoorkii Odeeffannoo Tigisti Hamiid, pirezidaantiin Yuunvarsiitii Saayinsii fi Teekiniooloji Finfinnee Dr.Darajjee Ingidaaw fi qondaaltonni olaanoo biroon argamaniiru. Ministirri hojii fi kalaqaa Mufarihaat Kamiil wayita kan akka jedhanitti, bara dijiitaalaatti dandeettii yeroon gaafatu fi beekumsa fi lammii leenji’e horachuun guddina biyyaaf murteessaa ta’uu cimsanii ibsaniiru. Birmadummaa guutuu Mirkaneessuf dargaggoota nageenya saayibarii fi beekumsa teekinooloojii yeroon gaafatu hidhatan itti fufinsaan leenjisuu fi hojiitti galchaa jiraachuu eeraniiru. Damee hundaan hojii bu’aa qabeessa hojjechuuf misooma qabeenya namaan keessumaa dandeettii dargaggoota kennaa addaa qaban dagaagsuuf hojiin eegalaman cimanii itti fufu jedhaniiru. Daarektarri Olaanaan Bulchiinsa Nageenya neetwoorkii Odeeffannoo Tigisti Hamiid gama saaniin, Itiyoophiyaan Cehumsa gara dijiitaalaatti taassisaa jirtuun humni namaa damee nageenya saayibariin gahoome murteessaadha jedhaniiru. Kaayyoo guddaan Taalentii saayibarii samar kaampii guddattootaa fi dargaggoota damichaan kennaa addaa qaban dandeettiisaanii guddisuunii fi damichaan biyyaaf qoodasaanii akka bahan taassisuu danda’uuf ta’uu ibsaniiru. Nageenya saayibarii biyyoolessaa eegsisuuf Bulchiinsichi xiyyeeffannoon hojjechaa jiraachuu eeruun, humna namaa beekumsaa fi dandeettii yeroon gaafatu horachuuf leenjiin saayibar taalentii kan deeggaru ta’uu eeraniiru.
Bakkeewwan biyyattii bonni yeroo roobaa lammaffaa isaanii ta’e guyyoota kudhan dhufan rooba xiqqaarraa amma jiddugaleessaa ni argatu
Oct 22, 2025 384
Onkoloolessa 12/2018 (TOI)-Bakkeewwan biyyattii bonni yeroo roobaa lammaffaa isaanii ta’e guyyoota kudhan dhufan rooba xiqqaarraa amma jiddugaleessaa akka argatan inistiitiyuutiin Miitiwoorooloojii Itiyoophiyaa beeksise. Inistiitiyuutichi ibsa TOI’f ergeen akka beeksisetti, kutaalee biyyattii Kanaan dura rooba gannaa argachaa turan kutaaleen biyyaa Lixaa fi kibba lixaa rooba itti fufaa ni argatu. Gama buraatiin kutaalee biyyattii Kaabaa lixaa fi Kaabaatti roobba hin eegamne xiqqaa akka argatan odeeffannoowwan Miitiwoorooloojii ni mul’isu jedheera. Baaroo Akooboon, Oomoo, Gibe, sululli qinxaamaa jiddu galeessaa fi gadii, Gannaalee Daawwaa gubbaa fi jiddu galeessaa, Waabii Shabalee gadii fi jiddugaleessa, Ogaadiin gadii, abbayyi gadii fi Takazeen gadii jiidha jiddugaleessaa akka argatan ibsicha keessatti eerameera.
.jpg)
Hojmaattonni Innooveeshinii Utubaa Misooma Afriikaa gochuuf dandeessisan hojiirra oolaa jiru– Gamtaa Afriikaa
Oct 22, 2025 243
Onkoloolessa 12/2018(TOI)- Gamtaan Afriikaa Hojmaattota Innoveeshinii Afriikaaf motora hammataa fi misooma fulla’aa gochuuf dandeessisan hojiirra oolchaa akka jiru beeksise. Gamtaan Afriikaa festivaala Innooveeshinii teessoo Muummicha Gamtaa Afrikaa Magaalaa Finfinneetti har’aa eegalee ni gaggeeffama. Festivaalichi mataduree “Gamtaan Afriikaa dargaggoota dursitoota Innooveeshinii Ardii gochuu ”jedhuun gaggeeffamaa jira. Innooveeteroonni, Imaammata baastonni, hoggantoonni Dameelee dhuunfaa fi bakka bu’oonni dargaggootaa feestivaalicharratti ni hirmaatau. Taateen kun furmaata man-dhaalee Innooveeshiniif beekamtii kennuun hojicha caalaatti guddisuurratti xiyyeeffannoo godhateera. Sammuun Afrikaa Qaroome dhiheessii faayinaansiin, dandeettii yeroon gaafatuu fi carraawwan waliin walquunnamsiisuun hojii Innooveeshinii guddisuun faayidaansaa olaanaa ta’uun ibsameera. Gamtaan Afriikaa furmaanni innoveeshinii Ardichatti hojjetame deeggarsa gochuun fi hojiilee innoveeshinii dargaggootaan durfamuuf haala mijataa uumuuf hojjechaa akka jiru beeksiseera. Gamtichatti karaa sagantaa Dijiitaalaa fi Innooveeshinii dargaggoonni innoveetaroonni biyyoota Afriikaarraa dhufan 18 kutaalee hojii dhaabbatichaa garagaraa keessatti bobbaasuun furmaata qormaata oppireeshiniif qorataman akka kennan gochaa akka jiru ibseera. Saganticha kan deeggaran mana yaalii innooveetaroota Gamtaa Afriikaa hundeessuun humna innooveeshinii dhaabbataa hundeessuu fi tumsa cimsuuf fayyadamaa jiraachuu beeksiseera. Lammiileen karaa Fandii teekinooloojiin Innooveetaroota15 lammiileen Immaamta bocuu keessatti hirmaannaa qaban furmaata guddisan akka dhiheessan deeggarsa Faayinansii fi teeknikaa taassisaa jira. Dabalaanis Gamtaan Afriikaa innooveetaroota shamarranii Umriinsaanii waggaa 15 hanga 25 ta’e rakkoowwan Hawaasummaa fi Diinagdee Ardicha keessa jiru, filannoowwan Dijiitaalaa fi Teekinooloojiin akka furamaniif Innisheetivii deeggarsa teeknikaa fi maallaqaa hojiirra oolchaa jira. Kunis hirmaannaa Sirna saalaa bu’uura kan godhate kalqni teekinooloojii akka guddataniif kan dandeessisu ta’uu Odeeffanno TOI’n Gamticharraa argate mul’isa. Gamtichi galma Ajandaa Innooveeshinii 2063 milkeessuu fi hunda hirmaachisaa fi misooma fulla’aa mirkaneessuuf kallatti mul’ataa akka ta’uuf hojjechaa jiraachuu ibseera. Festivaalli Innooveeshinii hanga Onkoloolessa 24 bara 2018 ni tura.
Ispoortii
Taphni Piriimer liigii Ityoophiyaa torban sadaffaan har’a eegala
Oct 28, 2025 39
Onkoloolessa18/2018(TOI)- Piriimerliigii Itiyoophiyaatti sagantaan torban 3ffaa har’aa eegalee gaggeeffama . Humni Ibsaa Ityoophiyaa Magaala Aarbaaminici waliin Guyyaa keessaa sa’aatii 7:00 Istaadiyeemii Magaalaa Finfinneetti taphatama. Humni Ibsaa Itiyoophiyaa qabxii Afuriin sadarkaa 5ffaa,Magaalaan Aarbaaminci qabxii lamaan sadarkaa 11ffaa qabateera. Kilaboonni lameen bara 2017 taphoota lama liigichatti walii waliin gaggeessaniin haala wal fakkaatuun yeroo tokko mo’eera . Magaalan Baahirdar Buna Itiyoohiyaa waliin guyyaa keessaa sa’aatii 10:00 Istaadiyeemii Magaalaa Finfinneetti taphatan sagantaawwan torbanii eeggaman keessaatti argama. Liigichatti Magaalaan Baahirdaar qabxii 4n sadarkaa 2ffaa yeroo qabatu Bunni Itiyoophiyaa qabxii sadiin sadarkaa 9ffa argama. Istaadiyeemii Yuunvarsiitii Hawaasaatti guyyaa sa’aatii 9:00 Midire Gannet Shireen Yuunvarsiitii Walwalo addagitraat waliin taphasaanii gaggeessu. Midiregannat shireen qabxii 4 sadarkaa 6ffaa, yuunvarsitiin walwaloo addagiraat qabxii tokko malee sadarkaa dhumaa qabateera. Baankiin daldala Itiyoophiyaa machaal waliin galgala sa’aatii12:00 taphasanii gaggeessu. Injifatan liigichaa bara 2016 Baankiin Daldala Itiyoophiyaa qabxii lamaan sadarkaa 12ffaarratti argama. Machaal qabxii Afuriin sadarkaa 4ffaa qabateera. Piriimer liigii Itiyoophiyaatti sagantaan torban 3ffaan hanga onkoloolessa 20 bara 2018 ni tura.
Atileet Yoomiif Qajeelchaa fi Atileet Tigisti Asaffaa kaadhimamtoota Atileetiksii cimaa kan waggaa keessa galan
Oct 27, 2025 143
Onkoloolessa 17/2018 (TOI)- Atileet Yoomiif Qajeelchaa fi Atileet Tigisti Asaffaa kaadhimamtoota Atileetiksii cimaa addunyaa kan waggaa keessa galaniiru. Atileetiksiin addunyaa kaadhimamtoota atileetiksii cimoo damee garagaraa ifoomsaa jira. Qaamni olaanaa Atileetiksii odeeffannoo har’a baaseen dhiiraan atileet Yooomiif Qajeelchaa fi dubartootaan atileet Tigist Asaffaa maqaa kaadhimamtoota cimoo addunyaa Istaadiyeemiin alaa keessa galuusaanii beksiseera. Lammiin Taanzaaniyaa Alfonsi Siimbuu,lammiin Keeniyaa Sabaastiyaan Saawwee, lammiin Biraazil Kaayoo Boonfiim fi lammiin Kaanaadaa Iivan Danfii atileetota dhiiraan kaadhimamanidha. Dhalootaa Itiyoophiyaa lammummaan Nezerland kan taate Siifan Hasan, lammiin Keeniyaa Peereez Jepchiirchiir fi Agines Nigetiich akkasumas lammiin Ispeen Maariyaa Peereez damee dubartootaan kaadhimamaniiru. Sagaleen atileetii filatamaa addunyaa Istaadiyeemiin alaaf kennamu har’a kan eegalame yoo ta’u, amma Onkoloolessa 23 bara 2018tti akka turu atileetiksiin addunyaa beeksiseera. Sagalee kennuu ilaalchisee manni maree ogeeyyota atileetiksii addunyaa dhibbantaa 75 akkasumas miseensonni maatii atileetiksii addunyaa fi sagaleen ummataa qooda dhibbantaa 25 akka qabu ibseera. Manni marichaa fi miseensonni maatii atileetiksii karaa imeelii sagalee kan kennan yoo ta’u jaalattoonni atileetiksii biroon karaa marsariitii hawaasummaa atileetiksii addunyaa kennuu akka danda’an eerameera. Badhaafni atileetota ciccimoo addunyaa bara 2025 Sadaasa 21 bara 2018 Moonaakootti ni gaggeeffama.
.jpg)
Piriimar Liigii Itiyoophiyaatiin har’a taphoonni afur ni gaggeeffamu
Oct 24, 2025 230
Onkoloolessa 14/2018 (TOI)- Piriimar Liigii Itiyoophiyaa torbee lammaffaa olmaa guyyaa lammaffaatiin har’a taphoonni afur ni gaggeeffamu Magaalaan Arbaa Minci magaalaa Bahaar Daar waliin guyyaa sa’aatii 7tti, Hadiyyaa Hoosaa’inaan Itiyoo Elektiriik waliin guyyaa sa’aatii 10tti Istaadiyeemii Finfinneetti nitaphatu. Maqalee 70 Indartaan Machaal waliin guyyaa sa’aatii 9tti, Baankiin daldalaa Itiyoophiyaa Midiragannat Shiree waliin galgala sa’aatii 12tti Istaadiyeemii Yuunivarsiitii awaasaatti ni taphatu. Piriimer Liigii Itiyoophiyaatiin kilaboonni 20 ramaddii lamatti qoodamanii taphachaa jiru. Kilaboonni 10 tokkoo tokkoo ramaddii keessatti ni argamu. Gareewwan ramadii tokkoffaa Istaadiyeemii Yuunivarsiitii Hawaasaatti, gareewwan ramaddii lammaffaa Istaadiyeemii Finfinneetti taphachaa akka jiran odeeffannoon waldaa aksiyoonaa nimul’isa.
Tapha Liigichaan Faasil Kanamaan yoo injifatu Magaalaan Shaggarii fi magaalaan Adaamaa wal qixa bahaniiru
Oct 23, 2025 245
Onkoloolessa 13/2018 (TOI)-Sagantaa Priimer Liigii Itiyoophiyaa turban lammaffaa taphoonni guyyaa jalqabaa itti fufaniiru. Tapha Istaadiyeemii Yuunivarsiitii Hawaasaatti gaggeeffameen Faasil Kanamaan Yuunivarsiitii Walwaalloo Addigiraat 2 fi 0’n mo’ateera. Barakat Gizaawu fi Abeenezer Yohaannis galchlii garichi ittiin mo’ate a galchaniiru. Faasi Kanamaan tapha liigichaan injifannoo jalqabaa galmeessiseera. Tapha Istaadiyeemii Finfinneetti taphatameen Magaalaan Shaggar fi magaalaan Adaamaa galchii malee walqixa bahaniiru. Yeroo kanatti Walaayittaa Diichaan Magaalaa Dirree Dawaa waliin taphachaa jiru.
Eegumsa naannoofi haala qilleensaa
Tattaaffiin Itiyophiyaan Balaa Lolaa Ittisuuf taasistu Balaa lolaa bu’uurarraa hir’isuuf murteessaadha
Oct 24, 2025 314
Onkoloolessa14/2018(TOI)-Tattaaffiin Itiyophiyaan Balaa qophii Lolaa Ittisuuf taassistu Balaa lolaa bu’uurarraa hir’isuuf qooda murteessaa qabaachuu Ministirri Bishaanii fi Inarjii Dr. Injiinar Habtaamuu Ittafaa ibsan. Ministeerri Bishaanii fi Inarjii balaa lolaa Oomoo Gibee fi Sululawwan qinxaamaatti uumamu bu’uurarraa ittisuuf kan dandeessisu qorannoo suluulaa gaggeessuuf (Basin Level Study) dhaabbata Idil-Addunyaa(SWS) waliin sanada walii galtee mallateessaniiru. Ministirri Bishaanii fi Inarjii Dr. Injiinar Habtaamuu Ittafaa fi hojii gaggeessaa fi gorsaan abbaa dhaabbata Idil-Addunyaa (SWS) Jaayan Kaarloo waliigalticha mallatteessaniiru. Ministirrichi Dr. Injiinar Habtaamuu Ittafaa wayita kana akka jedhanitti, Lolaan Qonnaa fi midhaan, Bu’uuraalee misoomaa Murteessoorratti, qabeenyawwan biroo fi jireenya namaarratti miidhaa geessisuuf furmaata waaraa fi saayinsaawaa barbaaduu qabna jedhaniiru. Balaa lolaa ittisuun kallattii xiiyyeeffannoo biyyoolessaa Mootumma ta’uu kaasuun, waggoottan sadan darban bakkeewwan biyyattii adda addaatti balaa lolaa uumaman itttisuuf hojiin bu’aa qabeessi hojjetameera jedhaniiru. Balaa lolaa ittisuuf Baankii Addunyaa waliin hojiin bal’aan hojjetamuu ibsuun, waliigalteen har’aa qophii Itiyoophiyaan balaa lolaa ittisuu gara Boqonnaa olaanaatti kan ceessisu ta’uu ibsaniiru. Oomoo Gibee fi sulula Qinxaamaatti Sadarkaa Qorannoo suluulaa taassifamu balaa lolaa bu’uurarraa hir’isuuf qooda murteessaa akka qabaatu dubbataniiru. Bal’inni Diizaayinii qorannichaa fi hojiiwwan ijaarsaaf galtee murteessaa kan ta’u yaadota furmaata gadi fagoo saayinsaawaa ta’e akka dhiheessus ibsaniiru. Hojii Gaggeessaa fi gorsaan abbaa dhaabbata Idil-Addunyaa (SWS) Jaayan Kaarloo gamasaaniin, furmaata balaa lollaa hir’isuuf dandeessisan barbaaduuf cimanii akka hojjetan dubbataniiru. Gorsaan abbaa dhaabbata Idil-Addunyaa (SWS) Qorannicha turtii yeroo waggaa tokko keessatti akka xumuru ibsaniiru.
.jpg)
Inisheetiiviin Magaalaa Harar balfa pilaastikiirraa bilisoomsuuf jalqabame beekamtii idil addunyaa argate
Oct 23, 2025 227
Onkoloolessa 13/2018(TOI)- Inisheetiiviin Magaalaa Harar balfa pilaastikiirraa bilisoomsuuf jalqabame foramii dinagdee addunyaan beekamtii idil addunyaa argateera. Beekamtiin kun kan kenname Kiyuubiik Itiyoophiyaa waliin ta’uun magaalaa Harar balfa Pilaastikiirraa bilisoomsuuf hojmaata qindaa’aa jalqabameen bu’aa argameef ta’uu hoogganaan biiroo komunikeeshinii naannoo Hararii Heenook Mulunaa dubbataniiru. Beekamtiin kun kennamuun duratti magaalaa Harar balfa pilaastikaarraa qulqulleessuun pilaastikoota tajaajila kennan irra deebi’uun faayidaaf oolchuuf haalli dandeessisu jiraachuu gamaaggamamuu eeraniiru. Inisheetiivichi dubartootaa fi dargaggootaaf carraa hojii uuuusaa gamaaggama Kanaan kaafamuu isaa obbo Heenook dubbataniiru. Magaalaa Harar balfa pilaastikiirraa bilisa gochuu fi balfa pilaastikii irra deebi’uun fayyadamuun gatii xiqqaan mana jireenyaa ijaaruuf Kiyuubiik Itiyoophiyaa fi Itiyoophiyaa jidduutti akka lakk. Faranjootaatti Ebla 2024 waliigalteen mallatteeffamuu dubbataniiru. Hojiin eegalaman cimanii akka itti fufan mirkaneessaniiru.
.jpg)
Oomishtummaa guddisuuf biqiltuuwwan ashaaraa magariisaan dhaabaman kunuunsuu fi eegumsa biyyoo fi bishaanii cimsuu barbaachisa
Oct 18, 2025 423
Onkoloolessa 8/2018(TOI)- Oomishtummaa guddisuuf biqiltuuwwan ashaaraa magariisaan dhaabaman kunuunsuu fi eegumsa biyyoo fi bishaanii cimsuua akka barbaachisu ibsame. Torban Sosochii kunuunsa qabeenya uumamaa naannoo Oromiyaa godina Shawaa Bahaa aanaa Lumeetti har’a eegalameera. Hoogganaan biiroo qonnaa Oromiyaa obbo Geetuu Gammachuu wayita kana akka jedhanitti, hojiiwwan kunuunsa biyyoo fi bishaanii waggoottan jijjiiramaa darban naanichatti hojjetaman oomishnii fi oomishtummaan akka dabalu, ongee fi balaa lolaa qolachuuf gargaaraniiru. Keessumaa hojiin kunuunsa biqiltoota ashaaraa magariisaan dhaabamaniif tasifamu dhiibbaa jijjiirama qilleensaa damdamachuu fi lafti qullaatti hafe akka bayyanatu, haroowwan, lageen gogan deebi’anii jallisii fi misooma garagaraaf akka oolan haala mijataa uumuu ibsaniiru. Misooma sululaa baatii bonaa ijaaraman biqiltuu ashaaraa magariisaan haguuguun fi kunuunsuun bu’aan argamuus kaasaniiru. Hojii kana fullaasuuf turban sosochii kunuunsa biqiltuu labsuun guyyaa har’aa hooggantoonnii fi hojjettoonni damee qonnaa naannichaa godina Shawaa bahaatti eegalchiisuusaanii eeraniiru. Kunuunsa biqiltuu Kanaan aramuu, qofforuu fi bishaan obaasuun biqiltuuwwan baatii bonaa akka damdamatan hojjechuu barbaachisa jedhaniiru. Sagantaa jalqabsiisa sosochii irratti kan hirmaatan Kadir Mahaammad yaada kennaniin, biqiltuuwwan waggoottan sadan dhaabaman kunuunsuun akka guddatan gochuusaanii ibsaniiru. Biqiltuu dhaabuun qofti galma waan hintaaneef yeroo yeroon kunuunsuun bu’aaf geessisuu qabna jedhaniiru. Zarfee Maammoo gamasheetiin, dhiibbaa jijjiirama qilleensaatiin adda durummaan kan miidhaman dubartoota waan ta’aniif furmaata kanaaf kan ta’u waggoottan toorba darban biqiltuu dhaabuu fi kunuunsuurratti hirmaachuusaanii dubbataniru.
Itiyoophiyaan misooma magariisaan carraa hojii uumuurratti hojii bu’a qabeessa raawwachaa jirti
Oct 16, 2025 423
Onkoloolessa 6/2018(TOI)-Itiyoophiyaanmisooma magariisaaf xiyyeeffannoo guddaa kennuun eegumsa naannoon alatti carraa hojii olaanaa uumuun Afriikaatti hojii adda duree hojjechaa akka jirtu ibsame. Kun kan ibsame waltajjii qo’annoon inistiitiyuutii qo’annoo imaammataa mata duree “carraalee hojii magariisaa fi dargaggoota”jedhuun qo’atame qooda fudhattoonni garagaraa argaman ifoomerrattidha. Pirezidaantiin waldaa oogeessota Ikonomiksii Itiyoophitaa fi dursaan qo’annichaa Piroofeesar Xaasoo Waldahaannaa akka ibsanitti, carraan hojii misooma magariisaan uumamu fulla’insa naannawaa mirkaneessuun gamatti dargaggootaaf carraa hojii olaanaa uumuu irratti qooda murteessaa qaba. Fuulduratti carraa hojii misooma magariisaan uumamu sektaroota hunda keessatti bal’isuun fayyadama carraa hojii dargaggootaa mirkaneessuu akkasumas misooma magariisaa caalaatti guddisuun akka barbaachisu ibsaniiru. Kanaaf keessumaa leenjiiwwan damee teekniikaa fi ogummaan carraa hojii uuman xiyyeeffannoo barbaachisu akka argatan akkasumas imaammattoota keessatti xiyyeeffannoon addaa akka kennamuuf gochuun jajjabaachuu akka qaban dubbataniiru. Itti aanaan daarektara muummee inistiitiyuutii qo’annoo imaammataa Allebal Dasee gamasaaniin, qo’annoon kun tarsiimoowwan guddina magariisaa Itiyoophiyaa karoora bobbii hojii dargaggootaa akka deeggaru eeraniiru. Argannoowwan gara imaammattootaa fi sagantaawwan qabatamaatti akka hiikaman waajjiraalee mootummaa dhimmi ilaaluu fi deeggartoota misoomaa waliin fuulduratti akka irratti hojjetamu dubbataniiru. Inistiitiyuutichi leenjii ogummaa hojiilee magariisaa eegumsa naannoo cimsu irratti xiyyeeffannaan hojjechaa akka jiru kan ibsan ammoo inistiitiyuutii leenjii teekiniikaa fi ogummaa federaalaatti daarektarri dhimmoota Akkaadaamiikii Dr. Gannanaa Abbabaati. Fuulduras hojii magariisaa caalaatti babal’isuuf keessumaa waajjiraalee qacartootaa fi dhaabbilee biroorratti hojii hubannoo cimsuun nibarbaachisa jedhaniiru.
Baay’inaan Kan Dubbifaman
Bu'aan qormaata naannoo kutaa 8ffaa naannoo Oromiyaa beekkamuu Biiroon Barnootaa naannoo Oromiyaa beeksise.
Jan 5, 2021 258953
Finfinnee, Muddee 26, 2013 (TOI) - Bu'aan qormaata naannoo kutaa 8ffaa naannoo Oromiyaa beekkamuu Biiroon Barnootaa naannoo Oromiyaa beeksise. Qormaatni Sadaasa 30 hanga Muddee 2, 2013tti guutummaa Oromiyaatti kennamee ture bu'aan isaa beekkameera. Waraqaan deebii kallattii Oromiyaa hunda irraa Manneen Barnootaa kuma 8 ol-irraa aanaatti, aanaa irraa godinatti, godina irraa BBOtti sassaabamee torban 3 keessatti halkanii fi guyyaa shiftii 3n biiroo keessa bulaa hojjetamee har'a bu'aan isaa beekameera. Barattoota qormaata fudhatan kuma dhibba 4 ffi kuma 46 fi 907 keessa barattoonni kumni dhibbi 4 fi kumni 17 fi 411 yookaa % 93.4 darbaniiru.Barattootni kumni 29,fi 96 yookaa 6.6% kufuu isaanii maanaajimantiin Biiroo Barnoota Oromiyaa har'a murteesseera. Bu'aan qormaataa kun waajjiraalee barnootaa godinaalee 21 fi waajjiraalee barnootaa bulchiinsa magaalotaa 19n Oromiyaaf kara hooggantootaa 'telegram' dhaan ergamuu biirichi beekisieera. Waajjiraaleen kun bu'aa qormaataa kana gara aanaa isaaniitti dabarsuun , aanaaleen ammoo hardcopy isaa Manneen Barnootaa isaaniin borii kaasanii ni beeksisu jedhame.Torban dhufuu kaasee barnootni kutaa 9ffaa kan eegalu ta'uu ragaan Biiroo Barnootaa Oromiyaarraa argame ni muul'isa. Kaardii barataa dhuufaan maxxansee Biiroon Barnootaa Oromiyaa yeroo gabaabaa keessatti kan raabsu ta'uu beeksisera.
Waraanni Bilisummaa Oromoo (WBO)n zoonii Lixaa hawaasaan simatamaa jira
Feb 20, 2019 91556
Guraandhala 13/2011 Waraanni Bilisummaa Oromoo (WBO)n zoonii Lixaa guyyaa kaleessaatii kaasee hawaasaan simatamaa jira. Haaluma koreen teeknikaa fi araaraa akkasumas gumiin abbootii Gadaa waamicha dhiyeessaniin loltoonni Adda Bilisummaa Oromoo zoonii lixaa guyyaa kaleessaa irraa eegalee deebi'aa jira. Waraanni bilisummaa Oromoo guyyaa kaleessaa aanaa Manasibuu ganda Harawweetti qaama mootummaa fi abbootii Gadaatiin simatamaniiru. Guyyaa har'aas bifuma walfakkaatuun aanaa Beegii, Giddaa Ayyaanaa fi Baabboo Gambeelitti simannaan itti fufueera. Guyyoota Sadan kanatti simannaan erga taasifameefii booda gara kaampii qophaa'efiitti kan galan ta'uus walitti qabaan gumii abbootii Gadaa Bayyanaa Sanbatoo ‘BBC’ Afaan Oromootti himaniiru. Abbaa Gadaa Bayyanaa Sanbatoo akka himanitti, Zoonii Lixaarraa qofa loltoonni WBO Kuma 10 ol kan simataman ta'uu ibsaniiru. Simannaan WBO kun aanaalee garaa garaatti kan itti fufu yoo ta'u, miseensonni WBO iddoowwan biroo jiranis waamichi taasifameef simatamanii akka galantu eegama. Madda: OBN
Biiroon Barnootaa Oromiyaa firii qormaata kutaa 8ffaa bara 2014 ifoomse
Aug 31, 2022 16301
Hagayya 25/2014(TOI) - Bara barnootaa 2014tti barattoota kuma 451fi 25 qormaata naannoo kutaa 8ffaa fudhachuuf galmaa'an keessaa barattoonni kumni 443fi 526 qormaaticha fudhataniiru. Barattoota qoramaata fudhatan walii galaa keessaa barattoonni kumni 421fi 779 (%95.09) qabxii darbiinsaa argatanii gara kutaa 9ffaatti darbuu Hogganaa Ittaanaan BBO Obbo Girmaa Baay'isaa ibsa miidiyaaleef kennaniin ibsaniiru. Naannawaa horsiisee bulaan ala qabxii darbiinsaa dhiiraaf 50fi dubartootaaf 47 ta'uus himaniiru. Naannawaa horsiisiisee bulaatti ammoo qabxiin darbinsaa dhiiraaf 47 yoo ta'u, barattoota dubaraaf 44 ta'uufi qabxiin darbiinsa barattoota fedhii adda kan dhiiraa 44fi dubaraaf 41 ta'uu Obbo Girman himaniiru. Naannoo Oromiyaatti bara barnootaa 2015 barattoota miiliyoona 11 ol barsiisuuf galmeessi kan eegalameen yoo ta'u, Fulbaana 9/2015 guutummaa Oromiyaatti barnoonni ni eegalana. Barana barattoota miliyoona 7.5 ol sagantaa nyaataa manneen barnootaan fayyadamoo taasisuuf haaldureen xumuramuus ibsaniiru. Barattoonni baasii gara garaaf osoo hinsaaxilamin qabxii darbiinsaasaanii karaa toora interneetii http://oromia.ministry.et/#/home jedhuun ilaallachuu akka danda'an biirochi ibseera. DhPI irraa
Komishiniin Naamusaa fi Farra Malaammaltummaa Federaalaa 'Appilikeeshinii' namoonni eeruu kennaniifi ragaa kennaan itti fayyadamuu danda'an ifa godhe.
Mar 3, 2023 14911
Guraandhala 24/2015(TOI) - Komishiniin Naamusaa fi Farra Malaammaltummaa Federaalaa guyyaa har'aa 'Appilikeeshinii' namoonni eeruu ittiin kennaniifi ragaa ittiin eeraan fayyadamuu danda'an 'Public Feedback System' jedhamu ifa godhe. Komishinichi Bulchiinsa Nageenya Odeeffannoo waliin ta’uun Appilikeeshinii kana akka hojjete eerameera. Appichi afaanota biyya keessaa shaniin tajaajila kan kennu ta'uun himaeera. Komishinarri Komishinii Naamusaa fi Farra Malaammaltummaa Federaalaa Dooktar Saamu’eel Urqatoo akka jedhanitti, komishinichi hojiiwwan jijjiramaa hojjechaa jiru milkeesuuf teeknooloojiiwwan fayyadamaa jiraachuu ibsaniiru. Appilikeeshinichi hojii kan ariifachiisuufi haleellaa fi sodaachisaa ragaa eertootaa fi odeeffannoo kennitootarra gahu kan ittisu ta'uu himaniiru. Kana hordofuun hawaasni karaa appilikeshinii 'Public Feedback System'' yaada kennuudhaan itti gaafatamummaa biyyaalessaa isaa ba'uu qabu gaafataniiru. Daarektarri Olaanaa Bulchiinsa Nageenya Odeeffannoo Obbo Solomoon Sookaa akka jedhanitti, appilikeeshinii kana haleellaa saayibarii eegumsii cimaan kan taasifamuuf ta'uu himaniiru. Waajjira Ministira Muummeetti deetaan dhimmoota Kaabinee obbo Tasfaayee Dhaabaa akka jedhanitti, malaammaltummaa ittisuuf dhaabbanni tokko qofaan hojjetee milkaa'uu hin danda'u. Kanaaf lammileen hunduu miira itti gaafatamummaa qabuun malaan maltummaa ittisuuf hirmaachuu qabu jedhaniiru.
Gabaasa addaa
Humna elektirikii guutuu biyyattiitti addaan cite deebisuuf tattaaffiin taasifama
Dec 7, 2024 8247
Sadaasa 27/2017(TOI) - Humna elektirikii guutuu biyyattiitti addaan cite deebisuuf tattaaffiin taasifamaa jiraachuu Humni Elektiriikii Itoophiyaa beeksise. Har'a galgala kana tasgabbii dhabuu sistamaatiin rakkoo mudateen guutuu biyyattiitti humni elektirikii addaan citeera. Rakkoo kana hiikuufi humnicha deebisuuf buufatalee maddoota humnaafi raabsaatti tattaaffiin olaanaa taasifamaa jira. Rakkoo umame Humni Elektiriikii Itoophiyaa hiikee hanga bakkasaatti deebisutti obsaan akka nu eegdan kabajaan gaafachaa, odeeffannoowwan jiran hatattaamaan kan isiniin biraan geenyu ta'a jechuun Tajaajilli Elektiriikii Itoophiy karaa miidiyaa hawaasummaa isaa beeksiseera.
.jpg)
Hoggantoonni hojii bulchiinsa magaalaa Finfinnee balaa Ibiddaa Markaatoo naannaawwa Shammaa taraa jedhamutti mudateen miidhaa qaqqabe daawwata.
Oct 22, 2024 6628
Onkoloolessa 12/2017(TOI) - Hoggantoonni hojii bulchiinsa magaalaa Finfinnee balaa Ibiddaa Markaatoo naannaawwa Shammaa taraa jedhamutti mudateen miidhaa qabeenyarra gahee bakkatti argamuun ilaalaniiru. Paartii Badhaadhinaatti hogganaan damee wajjira Finfinnee obbo Mogas Baalchaa wayita kana akka himanitti; gamoo balaan ibiddaa irratti mudatee qaama isaa gar tokko balaa kanarraa baraaruun danda'ameera. Kutaaleen hawaasaa fi qaamoleen nageenyaa karaa qindaa'een balaa kana to'achuu fi balaan kun gara biraatti akka hin babal'anneef hojii hojjetaniif galateeffataniiru. Bulchiinsi magaalichaa balaa ibiddaa mudate kanaan kanneen miidhaman deebisee dhaabuuf xiyyeeffannoon akka hojjetu obbo Mogos Baalchaa ibsuu isaanii Odeeffannoon Waajjira Kantiibaarra argame ni mul'isa.