ENA - ENA Afaan Oromoo
Angafoota Oduu
.jpg)
Ministirri muummee doktar Abiyyi Ahimad pirezidaantii Kuubaa Miigweel Diyaaz-Kaanaal waliin mari’atan
Dec 1, 2023 13
Sadaasa 21/2016 (TOI)- Ministirri muummee doktar Abiyyi Ahimad yaa’ii koop28 cinaatti pirezidaantii Kuubaa Miigweel Diyaaz-Kaanaal waliin mari’atan. Hooggantoonni lamaan itti gaafatama jijjiirama haala qilleensaa addunyaa, tumsa biyyoota lamaanii fi dhimmoota misooma biyyaalessaa ilaalchisuun mari’achuusaanii odeeffannoon waajjira ministeera dhimma alaa ni’eera. Ministirri muummee doktar Abiyyi ahimad yaa’ii koop28 cinaatti pirezidaantii Kuubaa Miigweel Diyaaz-Kaanaal kan haasosfsiisan agarsiisa ashaaraa magariisaa Itiyoophiyaa (Paaviiliyoon) ilaalchisuuni.
Emereetonni Araba Gamtoomanii furmaatilee dhiibbaa jijjiirama haala qilleensaaf doolaara biiliyoona 30 kennuuf waadaa galte
Dec 1, 2023 9
Sadaasa 21/2016 (TOI)- Emereetonni Araba Gamtoomanii furmaatilee dhiibbaa jijjiirama haala qilleensaaf yaalii taasifamuuf doolaara biiliyoona 30 kennuuf waadaa galteetti. Pirezidaantii Emereetota Araba Gamtoomanii sheeh Mahaammad Biin Zaayid Al Nahiyaan yaa’ii koop28 wayita banan dhiibbaa jijjiirama haala qilleensaa sadarkaa addunyaatti qolachuu fi rakkinicha furuuf biyyisaanii yaalii taasifamu deeggaruuf doolaara biiliyoona 30 akka gumaachitu waadaa galaniiru. Maallaqni kun yaalii dhiibbaa jijjiirama haala qilleensaa qolachuu fi to’achuuf taasifamu keessatti hanqina faayinaansii mudatuuf oolchuu fi cimsuuf akka oolu dubbataniiru. Sheek Mahaammad Biin Zaayid damee anniisaa qulqulluurratti invast gochuu fi cehumsa anniisaa qulqulluu taasisuuf dhiheessiin faayinaansii gahaa gufuu ta’uu ibsaniiru. Koop28 furmaatilee dhiibbaa jijjiirama haala qilleensaaf biyyoonni akka tumsan, akka mari’atanii fi murtiilee akka dabarsan yaaduun kan qophaa’edha jedhaniiru. Dhiibbaalee jijjiirama haala qilleensaa qolachuuf biyyisaanii hojii hedduu hojjechuushee eeranii, keessumaa baay’ina gadhiisii kaarboonii akka lakkoofsa Awurooppaatti bara 2030tti harka 40 hir’isuu fi bara 2050tti ammoo zeerootti gadi buusuun waliigaltee irra gahame milkeessuuf damee anniisaa qulqulluurratti invast gochaa akka jirtu ibsaniiru. Yaa’iin waggaa haala qilleensaa dhaabbata mootummoota gamtoomanii Dubaayitti taa’amaa kan jiru yemmuu ta’u, hooggantoonni biyyootaa jijjiiramni haala qilleensaa keessumaa dhiibbaa geessisu qolachuuf fandii irraa eegamu ramaduuf waadaa nigalu jedhameetu eegamaa.
Itiyoophiyaa fi Israa’eel hariiroo biyyoota lamaanii cimsuuf waliigalan
Dec 1, 2023 29
Sadaasa 21/2016(TOI)- Itiyoophiyaa fi Israa’eel hariiroo biyyoota lamaanii cimsuuf waliigaluusaanii ibsame. De’eetaan ministira dhimma alaa ambaasaaddar Misgaanuu Argaa Itiyoophiyaatti ambaasaaddara Israa’eel Alleliny Admaasuu waajjirasaaniitti simatanii haasofsiisaniiru. Marii kanaanis hariiroo biyyoota lamaanii yeroo dheeraaf ture caalaatti cimsuuf waliiti fufuun yaada waljijjiiruun akka barbaachisu ambaasaaddar Misgaanuun ibsuusaanii odeeffannoon ministeera dhimma alaarraa argame nimul’isa. Fuuldura hariiroo kana cimsuuf hojmaatota biyyoota lamaanii sakatta’uu fi marii siyaasaa taasisuun akka barbaachisu ambaasaaddar Misgaanuun dubbataniiru.
Naannoo Affaaritti bor irraa eegalee filannoon namoota ajandaa marii biyyaaleessaaf walitti qabanii ni geggeeffama
Dec 1, 2023 7
Sadaasa 21/2016 (TOI) - Naannoo Affaaritti bor irraa eegalee filannoon namoota ajandaa marii biyyaaleessaaf walitti qabanii ni geggeeffamu ta'u komishinarri Komishiinii maree biyyaalessaa doktar Ayroot Mahaammad beeksisan. Komishiinarittiin guyyaa har'aa ibsa magaalaa Samalaatti miidiyaaf kennaniin naannichatti filannoon namoota kutaalee hawaasa gara garaa irraa walitti dhufanii kan ajandaa maree biyyaalessaaf walitti qabanii sadaasa 22/2016 irraa eegalee ni taasifama jedhaniiru. Filannoon kun kan geggeeffamu qaamolee deeggartoota komishiinichi leenjii kenneefii fi hirmaatoota aanaalee adda addaarraa filate 4320 keessaa ta'uu ibsaniiru. Kana keessaas hawaasa aanaalee naannichaa 48 kan bakka bu'aan 864 kan filaman ta'uu ibsaniiru. Filannoo kanarratti dubartoonni, dargaggoonnii, hawaasni daldalaa, hoggantoonni gosaa, jaarsoliin biyyaa, horsiise bultoonni, hojjetoonni mootummaa, buqqaatoonni fi barsiisoonni ni hirmaatu jedhaniiru. Komishiinichi filannichi hirmaachisaa, iftoomina fi amanamummaa kan qabu bu'uura akka godhatu deeggarsa ni taasisa jedhaniiru. Hawaasni filannoon bakka buutota hawaasa marii biyyaalessaaf ajandaa adda baasanii kun akka milkaa'uuf si'oominaan akka himaatuu fi milkaa'ina maree biyyaalessaa kanaaf gahee isaanii akka qaban gaafataniiru.
.jpg)
Guyyaan sabaa fi sablammootaa kabajamuunsaa sablammoonni caalaatti akka walbeekanii fi walitti hidhamiinsasaanii akka cimsan carraa uuma
Dec 1, 2023 15
Sadaasa 21/2016 (TOI) - Guyyaan saba sablammootaa fi ummattootaa kabajamuunsaa sablammoonni caalaatti akka walbeekanii fi walitti hidhamiinsasaanii cimsan carraa uumuusaa ittigaafatamaan biiroo komunikeeshinii Oromiyaa obbo Hayiluu Addunyaa dubbatan. Waltajjiin marii Gumii Balan 35ffaa mata duree “Sabdaneessummaa fi walqixxummaan tokkummaa biyyaaf” jedhuun har’a waajjira pirezidaantii naannoo Oromiyaatti taa’ameera. Mariin qindeessummaa waajjira pirezidaantii fi biiroo komunikeeshinii naannichaan qophaa’u guyyaa saba, sablammootaa fi ummattootaa 18ffaa barana naannoo Somaalee magaalaa Jigjigaatti kabajamu sababeeffachuuni Waltajjicharratti kan argaman ittigaafatamaan biiroo komunikeeshinii naannoo Oromiyaa obbo Hayiluu Addunyaa akka jedhanitti, sirni federaalaa bu’aa qabsoo ummattootaa waloo ta’e tokkummaa ummataa cimsaa akka jiru yaadachiisaniiru. Heerri mootummaa sanada waadaa waloo ummattootaa ta’e kan itti ragga’e Sadaasa 29 bu’uureffachuun kan kabajamu guyyaan saboota, sablammootaa fi ummattootaa waggaa waggaan kabajamuunsaa waliti hidhamiinsa ummataa cimsaa jira jedhaniiru. Guyyaan kun kabajamuunsaa sablammoonni akka walbeekan taasisuun olitti tokko kan biraa akka beekuu fi walitti hidhamiinsa isaanii akka cimsatan carraa uumuusaa ibsaniiru. “Ayyaanicha kabajuun olitti waliif yaaduun, walkabajuu fi walooma cimsuun misoomatti cimnee dhaloota dhufuuf biyya badhaate ceesisuurratti xiyyeeffachuu qabna” jedhan. Barreeffama mariif ka’umsaa ta’u kan dhiheessan barsiisaa federaalizimii univarsiitii Finfinnee doktar Tasfaayee Jimaa gamasaaniin, biyyootaakka Itiyoophiyaa afaan, aadaa, amandaa addaddaa qabaniif federaalizimii sabdaneessummaarratti hundaa’e akka wayyuuf kaasaniiru. Ittidabaluunis hanqinoonni sirna federaalizimiirratti mul’atan guutuu taasisuun fi biyyoota guddatanirraa muuxannoo fudhachuun hojeessuun biyya cimtuu fi badhaate ijaaruu akka dandeessisu himaniiru. Hirmaattonni yaada kaasaniin federaalizimii sabdaneessummaa keessummeesse ijaaruun hojii yeroo tokkoo osoo hinta’iin walirraa baruu fi waliif yaaduun yoo deemnedha jedhan. Hooggantoonni federaalaa fi naannolee, hayyuuleen federaalizimii fi seeraa fi qorattoonni damee kanaa waltajjii kanarratti argamaniiru.
Kan mul'ate
.jpg)
Ministirri muummee doktar Abiyyi Ahimad pirezidaantii Kuubaa Miigweel Diyaaz-Kaanaal waliin mari’atan
Dec 1, 2023 13
Sadaasa 21/2016 (TOI)- Ministirri muummee doktar Abiyyi Ahimad yaa’ii koop28 cinaatti pirezidaantii Kuubaa Miigweel Diyaaz-Kaanaal waliin mari’atan. Hooggantoonni lamaan itti gaafatama jijjiirama haala qilleensaa addunyaa, tumsa biyyoota lamaanii fi dhimmoota misooma biyyaalessaa ilaalchisuun mari’achuusaanii odeeffannoon waajjira ministeera dhimma alaa ni’eera. Ministirri muummee doktar Abiyyi ahimad yaa’ii koop28 cinaatti pirezidaantii Kuubaa Miigweel Diyaaz-Kaanaal kan haasosfsiisan agarsiisa ashaaraa magariisaa Itiyoophiyaa (Paaviiliyoon) ilaalchisuuni.
Emereetonni Araba Gamtoomanii furmaatilee dhiibbaa jijjiirama haala qilleensaaf doolaara biiliyoona 30 kennuuf waadaa galte
Dec 1, 2023 9
Sadaasa 21/2016 (TOI)- Emereetonni Araba Gamtoomanii furmaatilee dhiibbaa jijjiirama haala qilleensaaf yaalii taasifamuuf doolaara biiliyoona 30 kennuuf waadaa galteetti. Pirezidaantii Emereetota Araba Gamtoomanii sheeh Mahaammad Biin Zaayid Al Nahiyaan yaa’ii koop28 wayita banan dhiibbaa jijjiirama haala qilleensaa sadarkaa addunyaatti qolachuu fi rakkinicha furuuf biyyisaanii yaalii taasifamu deeggaruuf doolaara biiliyoona 30 akka gumaachitu waadaa galaniiru. Maallaqni kun yaalii dhiibbaa jijjiirama haala qilleensaa qolachuu fi to’achuuf taasifamu keessatti hanqina faayinaansii mudatuuf oolchuu fi cimsuuf akka oolu dubbataniiru. Sheek Mahaammad Biin Zaayid damee anniisaa qulqulluurratti invast gochuu fi cehumsa anniisaa qulqulluu taasisuuf dhiheessiin faayinaansii gahaa gufuu ta’uu ibsaniiru. Koop28 furmaatilee dhiibbaa jijjiirama haala qilleensaaf biyyoonni akka tumsan, akka mari’atanii fi murtiilee akka dabarsan yaaduun kan qophaa’edha jedhaniiru. Dhiibbaalee jijjiirama haala qilleensaa qolachuuf biyyisaanii hojii hedduu hojjechuushee eeranii, keessumaa baay’ina gadhiisii kaarboonii akka lakkoofsa Awurooppaatti bara 2030tti harka 40 hir’isuu fi bara 2050tti ammoo zeerootti gadi buusuun waliigaltee irra gahame milkeessuuf damee anniisaa qulqulluurratti invast gochaa akka jirtu ibsaniiru. Yaa’iin waggaa haala qilleensaa dhaabbata mootummoota gamtoomanii Dubaayitti taa’amaa kan jiru yemmuu ta’u, hooggantoonni biyyootaa jijjiiramni haala qilleensaa keessumaa dhiibbaa geessisu qolachuuf fandii irraa eegamu ramaduuf waadaa nigalu jedhameetu eegamaa.
Itiyoophiyaa fi Israa’eel hariiroo biyyoota lamaanii cimsuuf waliigalan
Dec 1, 2023 29
Sadaasa 21/2016(TOI)- Itiyoophiyaa fi Israa’eel hariiroo biyyoota lamaanii cimsuuf waliigaluusaanii ibsame. De’eetaan ministira dhimma alaa ambaasaaddar Misgaanuu Argaa Itiyoophiyaatti ambaasaaddara Israa’eel Alleliny Admaasuu waajjirasaaniitti simatanii haasofsiisaniiru. Marii kanaanis hariiroo biyyoota lamaanii yeroo dheeraaf ture caalaatti cimsuuf waliiti fufuun yaada waljijjiiruun akka barbaachisu ambaasaaddar Misgaanuun ibsuusaanii odeeffannoon ministeera dhimma alaarraa argame nimul’isa. Fuuldura hariiroo kana cimsuuf hojmaatota biyyoota lamaanii sakatta’uu fi marii siyaasaa taasisuun akka barbaachisu ambaasaaddar Misgaanuun dubbataniiru.
Naannoo Affaaritti bor irraa eegalee filannoon namoota ajandaa marii biyyaaleessaaf walitti qabanii ni geggeeffama
Dec 1, 2023 7
Sadaasa 21/2016 (TOI) - Naannoo Affaaritti bor irraa eegalee filannoon namoota ajandaa marii biyyaaleessaaf walitti qabanii ni geggeeffamu ta'u komishinarri Komishiinii maree biyyaalessaa doktar Ayroot Mahaammad beeksisan. Komishiinarittiin guyyaa har'aa ibsa magaalaa Samalaatti miidiyaaf kennaniin naannichatti filannoon namoota kutaalee hawaasa gara garaa irraa walitti dhufanii kan ajandaa maree biyyaalessaaf walitti qabanii sadaasa 22/2016 irraa eegalee ni taasifama jedhaniiru. Filannoon kun kan geggeeffamu qaamolee deeggartoota komishiinichi leenjii kenneefii fi hirmaatoota aanaalee adda addaarraa filate 4320 keessaa ta'uu ibsaniiru. Kana keessaas hawaasa aanaalee naannichaa 48 kan bakka bu'aan 864 kan filaman ta'uu ibsaniiru. Filannoo kanarratti dubartoonni, dargaggoonnii, hawaasni daldalaa, hoggantoonni gosaa, jaarsoliin biyyaa, horsiise bultoonni, hojjetoonni mootummaa, buqqaatoonni fi barsiisoonni ni hirmaatu jedhaniiru. Komishiinichi filannichi hirmaachisaa, iftoomina fi amanamummaa kan qabu bu'uura akka godhatu deeggarsa ni taasisa jedhaniiru. Hawaasni filannoon bakka buutota hawaasa marii biyyaalessaaf ajandaa adda baasanii kun akka milkaa'uuf si'oominaan akka himaatuu fi milkaa'ina maree biyyaalessaa kanaaf gahee isaanii akka qaban gaafataniiru.
.jpg)
Guyyaan sabaa fi sablammootaa kabajamuunsaa sablammoonni caalaatti akka walbeekanii fi walitti hidhamiinsasaanii akka cimsan carraa uuma
Dec 1, 2023 15
Sadaasa 21/2016 (TOI) - Guyyaan saba sablammootaa fi ummattootaa kabajamuunsaa sablammoonni caalaatti akka walbeekanii fi walitti hidhamiinsasaanii cimsan carraa uumuusaa ittigaafatamaan biiroo komunikeeshinii Oromiyaa obbo Hayiluu Addunyaa dubbatan. Waltajjiin marii Gumii Balan 35ffaa mata duree “Sabdaneessummaa fi walqixxummaan tokkummaa biyyaaf” jedhuun har’a waajjira pirezidaantii naannoo Oromiyaatti taa’ameera. Mariin qindeessummaa waajjira pirezidaantii fi biiroo komunikeeshinii naannichaan qophaa’u guyyaa saba, sablammootaa fi ummattootaa 18ffaa barana naannoo Somaalee magaalaa Jigjigaatti kabajamu sababeeffachuuni Waltajjicharratti kan argaman ittigaafatamaan biiroo komunikeeshinii naannoo Oromiyaa obbo Hayiluu Addunyaa akka jedhanitti, sirni federaalaa bu’aa qabsoo ummattootaa waloo ta’e tokkummaa ummataa cimsaa akka jiru yaadachiisaniiru. Heerri mootummaa sanada waadaa waloo ummattootaa ta’e kan itti ragga’e Sadaasa 29 bu’uureffachuun kan kabajamu guyyaan saboota, sablammootaa fi ummattootaa waggaa waggaan kabajamuunsaa waliti hidhamiinsa ummataa cimsaa jira jedhaniiru. Guyyaan kun kabajamuunsaa sablammoonni akka walbeekan taasisuun olitti tokko kan biraa akka beekuu fi walitti hidhamiinsa isaanii akka cimsatan carraa uumuusaa ibsaniiru. “Ayyaanicha kabajuun olitti waliif yaaduun, walkabajuu fi walooma cimsuun misoomatti cimnee dhaloota dhufuuf biyya badhaate ceesisuurratti xiyyeeffachuu qabna” jedhan. Barreeffama mariif ka’umsaa ta’u kan dhiheessan barsiisaa federaalizimii univarsiitii Finfinnee doktar Tasfaayee Jimaa gamasaaniin, biyyootaakka Itiyoophiyaa afaan, aadaa, amandaa addaddaa qabaniif federaalizimii sabdaneessummaarratti hundaa’e akka wayyuuf kaasaniiru. Ittidabaluunis hanqinoonni sirna federaalizimiirratti mul’atan guutuu taasisuun fi biyyoota guddatanirraa muuxannoo fudhachuun hojeessuun biyya cimtuu fi badhaate ijaaruu akka dandeessisu himaniiru. Hirmaattonni yaada kaasaniin federaalizimii sabdaneessummaa keessummeesse ijaaruun hojii yeroo tokkoo osoo hinta’iin walirraa baruu fi waliif yaaduun yoo deemnedha jedhan. Hooggantoonni federaalaa fi naannolee, hayyuuleen federaalizimii fi seeraa fi qorattoonni damee kanaa waltajjii kanarratti argamaniiru.
Siyaasa
Itiyoophiyaa fi Israa’eel hariiroo biyyoota lamaanii cimsuuf waliigalan
Dec 1, 2023 29
Sadaasa 21/2016(TOI)- Itiyoophiyaa fi Israa’eel hariiroo biyyoota lamaanii cimsuuf waliigaluusaanii ibsame. De’eetaan ministira dhimma alaa ambaasaaddar Misgaanuu Argaa Itiyoophiyaatti ambaasaaddara Israa’eel Alleliny Admaasuu waajjirasaaniitti simatanii haasofsiisaniiru. Marii kanaanis hariiroo biyyoota lamaanii yeroo dheeraaf ture caalaatti cimsuuf waliiti fufuun yaada waljijjiiruun akka barbaachisu ambaasaaddar Misgaanuun ibsuusaanii odeeffannoon ministeera dhimma alaarraa argame nimul’isa. Fuuldura hariiroo kana cimsuuf hojmaatota biyyoota lamaanii sakatta’uu fi marii siyaasaa taasisuun akka barbaachisu ambaasaaddar Misgaanuun dubbataniiru.
Naannoo Affaaritti bor irraa eegalee filannoon namoota ajandaa marii biyyaaleessaaf walitti qabanii ni geggeeffama
Dec 1, 2023 7
Sadaasa 21/2016 (TOI) - Naannoo Affaaritti bor irraa eegalee filannoon namoota ajandaa marii biyyaaleessaaf walitti qabanii ni geggeeffamu ta'u komishinarri Komishiinii maree biyyaalessaa doktar Ayroot Mahaammad beeksisan. Komishiinarittiin guyyaa har'aa ibsa magaalaa Samalaatti miidiyaaf kennaniin naannichatti filannoon namoota kutaalee hawaasa gara garaa irraa walitti dhufanii kan ajandaa maree biyyaalessaaf walitti qabanii sadaasa 22/2016 irraa eegalee ni taasifama jedhaniiru. Filannoon kun kan geggeeffamu qaamolee deeggartoota komishiinichi leenjii kenneefii fi hirmaatoota aanaalee adda addaarraa filate 4320 keessaa ta'uu ibsaniiru. Kana keessaas hawaasa aanaalee naannichaa 48 kan bakka bu'aan 864 kan filaman ta'uu ibsaniiru. Filannoo kanarratti dubartoonni, dargaggoonnii, hawaasni daldalaa, hoggantoonni gosaa, jaarsoliin biyyaa, horsiise bultoonni, hojjetoonni mootummaa, buqqaatoonni fi barsiisoonni ni hirmaatu jedhaniiru. Komishiinichi filannichi hirmaachisaa, iftoomina fi amanamummaa kan qabu bu'uura akka godhatu deeggarsa ni taasisa jedhaniiru. Hawaasni filannoon bakka buutota hawaasa marii biyyaalessaaf ajandaa adda baasanii kun akka milkaa'uuf si'oominaan akka himaatuu fi milkaa'ina maree biyyaalessaa kanaaf gahee isaanii akka qaban gaafataniiru.
Guyyaan sabaa fi sablammootaa kabajamuunsaa sablammoonni caalaatti akka walbeekanii fi walitti hidhamiinsasaanii akka cimsan carraa uuma
Dec 1, 2023 15
Sadaasa 21/2016 (TOI) - Guyyaan saba sablammootaa fi ummattootaa kabajamuunsaa sablammoonni caalaatti akka walbeekanii fi walitti hidhamiinsasaanii cimsan carraa uumuusaa ittigaafatamaan biiroo komunikeeshinii Oromiyaa obbo Hayiluu Addunyaa dubbatan. Waltajjiin marii Gumii Balan 35ffaa mata duree “Sabdaneessummaa fi walqixxummaan tokkummaa biyyaaf” jedhuun har’a waajjira pirezidaantii naannoo Oromiyaatti taa’ameera. Mariin qindeessummaa waajjira pirezidaantii fi biiroo komunikeeshinii naannichaan qophaa’u guyyaa saba, sablammootaa fi ummattootaa 18ffaa barana naannoo Somaalee magaalaa Jigjigaatti kabajamu sababeeffachuuni Waltajjicharratti kan argaman ittigaafatamaan biiroo komunikeeshinii naannoo Oromiyaa obbo Hayiluu Addunyaa akka jedhanitti, sirni federaalaa bu’aa qabsoo ummattootaa waloo ta’e tokkummaa ummataa cimsaa akka jiru yaadachiisaniiru. Heerri mootummaa sanada waadaa waloo ummattootaa ta’e kan itti ragga’e Sadaasa 29 bu’uureffachuun kan kabajamu guyyaan saboota, sablammootaa fi ummattootaa waggaa waggaan kabajamuunsaa waliti hidhamiinsa ummataa cimsaa jira jedhaniiru. Guyyaan kun kabajamuunsaa sablammoonni akka walbeekan taasisuun olitti tokko kan biraa akka beekuu fi walitti hidhamiinsa isaanii akka cimsatan carraa uumuusaa ibsaniiru. “Ayyaanicha kabajuun olitti waliif yaaduun, walkabajuu fi walooma cimsuun misoomatti cimnee dhaloota dhufuuf biyya badhaate ceesisuurratti xiyyeeffachuu qabna” jedhan. Barreeffama mariif ka’umsaa ta’u kan dhiheessan barsiisaa federaalizimii univarsiitii Finfinnee doktar Tasfaayee Jimaa gamasaaniin, biyyootaakka Itiyoophiyaa afaan, aadaa, amandaa addaddaa qabaniif federaalizimii sabdaneessummaarratti hundaa’e akka wayyuuf kaasaniiru. Ittidabaluunis hanqinoonni sirna federaalizimiirratti mul’atan guutuu taasisuun fi biyyoota guddatanirraa muuxannoo fudhachuun hojeessuun biyya cimtuu fi badhaate ijaaruu akka dandeessisu himaniiru. Hirmaattonni yaada kaasaniin federaalizimii sabdaneessummaa keessummeesse ijaaruun hojii yeroo tokkoo osoo hinta’iin walirraa baruu fi waliif yaaduun yoo deemnedha jedhan. Hooggantoonni federaalaa fi naannolee, hayyuuleen federaalizimii fi seeraa fi qorattoonni damee kanaa waltajjii kanarratti argamaniiru.
Mariiwwan nageenya waaraa buusuuf dandeessisan iddoowwan addaddaatti taasifamaniiru
Dec 1, 2023 38
Sadaasa 21/2016 (TOI)–Kurmaana waggaatti mariiwwan nageenya waaraa buusuuf dandeessisanii fi hayyoonni hedduun itti hirmaatan biyyattii iddoowwan addaddaatti taasifamuusaanii ministeerri nageenyaa beeksise. Ministeerichi rawwii kurmaana waggaa bara 2016 koree dhaabbataa hariiroo alaa fi dhimmoota nageenyaa mana maree bakka bu’oota ummataaf dhiheesseera. Ministeera nageenyaatti hojii raawwachiisaan dhimmoota tarsiimoo obbo Addunyaa Baqqalaa gabaasa wayita dhiheessanitti akka jedhanitti, ministeerichi hojiiwwan addaddaa nageenya waaraa buusuuf dandeessisan hojjechaa jira. Keessumaa dhimmoota ijoo torbrratti xiyyeeffatee hojjechaa akka jiru ibsaniiru. Kanneen keesa qaqqabiinsa odeeffannoo bal’isuu, duudhaalee nageenyaa gabbisuu, dhimmoota nageenya biyyaarratti qorannoo taassuu, mariiwwan nageenya waaraaffurmaata agarsiisan adeemsisuun kanneen ijooti. Haala Kanaan kurmaata waggaatti mariiwwan nageenya waaraa buusuu dandeessisanii fi furmaata agarsiisan biyyattii iddoowwan addaddaatti adeemsifamaniiru. Hayyoonnii fi qooda fudhattoonni 389 damee kanarratti qorannoo addaddaa taasisan waltajjiiwwan kanneenirratti hirmaatanii akka ture kaasaniiru. Kana malees dhimmoota duudhaa nageenyaa ta’an keessaa tajaajila tola ooltummaa biyyaalessaa irrattis kurmaana waggaatti tola ooltota kuma 3 ol marsaa lamaan leenjisuun nannawoota biyyattii addaddaatti bobbaafamuusaanii dabalanii himaniiru. Hojiilee teeknooloojiitti fayyadamuun walitti bu’iinsa dursanii ittisyuuf hojjetamaniin odeeffannoowwan 32 qaqqabanii deebiin ittikennamuu ibsaniiru.
Muuxannoowwan leenjiirraa argaman hojiirra oolchuun dhimma hooggansi dursa kennuuf ta’uu qaba-obbo Adam Faaraah
Dec 1, 2023 37
Sadaasa 21/2016 (TOI) - Muuxannoowwan leenjiirraa argaman hojiirra oolchuun dhimma hooggansi dursa kennuuf ta’uu akka qabu itti aanaa pirezidaantii paartii badhaadhinaa fi ittigaafatamaan waajjira muummee obbo Adam Faaraah dubbatan. Obbo Adam Faaraah leenjii qaamolee hoogansa mootummaa godina Iluu Abbaabooritti leenjii marsaa 4ffaa irratti hirmaachaa jiran waliin mari’ataniiru. Kanumaan walqabatee hojiilee misoomaa godinicha iddoowwan addaddaatti misoomaa jiran daawwachuusaanii odeeffannoon fuula marsariitii paartii badhaadhinaarraa argame numul’isa. Fuulduras leenjiiwwan akkasii akka itti fufan ibsanii, muuxannoowwan leenjii Kanaan dura kennamanirraa argamanhojiirra oolchuun dhimma hooggansi dursa kennuufii qabu akka ta’e obbo Adam dubbataniiru.
.jpg)
Naannoo Harariitti guyyaan Saboota, Sablamootaa fi Ummatoota Itoophiyaa 18ffaa kabajamaa jira
Dec 1, 2023 27
Sadaasa 20/2016 (TOI) - Naannoo Harariitti guyyaan saboota, sabalamootaa fi uummatoota Itoophiyaa 18ffaa sagantaa adda addaan kabajama jira. Naanichaatti guyyaan kun mata duree '' sabdaneesuummaa fi walqixummaa tokkummaa biyyaalessaaf '' jedhuun marii paanaalii fi sagantaa biroo adda addaan kabajamaa jira jedhameera. Kabaja guyyaa kanarratti Pirezidaantiin naannoo Hararii fi Af-yaa'iin mana maree naannichaa obbo Sulxaan Abdulsalaam argamaniiru. Dabalataan hoggantoonni hojii mootummaa naannichaa biroo fi abbootiin amantaa, jarsoliin biyyaa fi kutaaleen hawaasaa adda addaa kabaja guyyaa kanarratti hirmaataniiru.
.jpg)
Waloomasaanii cimsanii akka ittifufan hirmaattoonni ayyaana saba, sablammootaa fi ummattootaa magaalaa Jimmaa dubbatan
Nov 30, 2023 239
Sadaasa 20/2016 (TOI) –Waloomni fi tokkummaansaanii waliif yaadurratti hundaa’ee ture akka itti fufu qoodasaanii akka bahan hirmaattonni ayyaan saba, sablammootaa fi ummattootaa har’a magaalaa Jimmaatti kabajamerratti yaada kennan ibsan. Ayyaanni kun magaalaa jimmaatti kan kabajame marii ummataa magaalaa mata duree “ sabdaneessummaa fi walqaixxummaa tokkummaa biyyaaaf” jedhuu qophaa’eeni. Hirmaattota keessaa adde Immabeet Qaasiim yada kennaniin,hawaasni Jimmaa waloomaa fi jaalalaan walkabajee akka jiraatu dubbataniiru. Kana gabbisuunwaliif yaaduun waloomnii fi tokkummaansaanii cimee akkaitti fufuqoodasaanii akka bahan ibsaniiru. Obbo Tasfaayee Waldasanbat gamasaaniin, Jimmaan magaalaa nageenyaa, walii tumsaa fi jaalalaa ta’uushee kaasanii, fuulduras walkabajuunwaloomasaanii eegsisaniiakka ittifufsiisan dubbataniiru. Waltajjicharratti kan argaman ittigaafatama waajjira paartii badhaadhinaa magaalaa Jimmaa obbo Lataa Ashabbir haasawa taasisaniin, Jimmaan magaalaa sabaa fi sablammoonni addaddaa waljaalalaan keessa jiraatanidha jedhan. Dur bara mootii Abbaajifaarii kaasee jimmi sabaa fi sablammoonni walkabajanii kan jiraatan fakkeenya sabdaneessummaa ta’uushee eeraniiru. Nuyi Itiyoophiyaanonni sabdaneessummaa afaanii, aadaa fi akkaataa jireenyaa fudhannee obbolummaa itti fufsiifnee duudhaa keenya nagaan jireenyaa gabbifachuu qabna jedhaniiru. Jaarsolii biyyaa, abbootii Gadaa,miseensotaa ittisaa fi poolisii dabalatee kutaaleen hawaasaa garagaraa kabaja ayyaanichaarratti argamaniiru. Guyyaan saboota, sablammootaa fi ummattootaa 18ffaa sadarkaa biyyaalessaatti Sadaasa 29/2016 naannoo Somaalee magaalaa Jigjigaatti akka kabajamu bekameera.
Duudhaalee waloomaa cimsuun nageenyaa fi misooma egeree naannichaaf waliin hojjechuu qabna-Bulchaa bulchiinsaa Umood Ujuluu
Nov 30, 2023 47
Sadaasa 20/2016 (TOI) - Duudhaalee waloomaa cimsuun nageenyaa fi misooma egeree naannichaaf waliin hojjechuu qabna Jedhan Bulchaa bulchiinsa naannoo Gaambeellee Umood Ujuluu Guyyaan saboota sablammootaa fi ummattoota Itiyoophiyaa 18ffaa mata duree “sabdaneessummaa fi walqixxummaan tokkummaa biyyaaf” jedhuun sadarkaa naannootti aanaa addaa Itaangitti kabajameera. Bulchaa bulchiinsa naannichaa kabaja ayyaanichaarratti haasawa taasisaniin, jijjiiramaa asitti ummanni naannichaa fayyadamaa nageenyaa fi misoomaa taasisuuf haalli mijataa uumamuusaa ibsaniiru. Ayyaanichi duudhaalee sabdaneessummaa beeksisuu fi qabsiisuun alatti tokkummaa fi obbolummaa cimsuuf nigargaara jedhan. Ilaalchota finxaalessummaa waloomaa fi kutannoon qabsaa’uun akka barbaachisu himanii, yayyaanicha wayita kabajnu tokkummaa fi walooma ummattootaa cimsuuf guyyaa waadaa ittigallu dha jedhaniiru. Qaala’iinsa jireenyaa dabalatee rakkooleen hawaasummaa fi dinagdee biroof furmaata kaa’uun milkaa’ina imala badhaadhinaa biyyattiin jalqabdeef hundi qoodasaa akka bahu ergaa dabarsaniiru. Af-yaa’iin mana maree naannichaa adde Baanchaayyoo Dingataa gamasaaniin,ayyaanichi wagga waggaan addababayiitti kabajamuunsaa tokkummaa fi walooma ummattootaa nicimsa jedhaniiru. Ayyaanichi kabajamuunsaa saboonni sablammoonnii fi ummattoonni heera mootummaa fi dhimmoota heera mootummaa ilaallatan ilaalchisuun hubannoo akka qabaatan kan dandeessisu ta’uu ibsaniiru. Ayyaanichi naannichatti guyyoota walitti aanan shaniif qophiilee addaddaatiin kabajamaa turee xumurameera.
Siyaasa
Itiyoophiyaa fi Israa’eel hariiroo biyyoota lamaanii cimsuuf waliigalan
Dec 1, 2023 29
Sadaasa 21/2016(TOI)- Itiyoophiyaa fi Israa’eel hariiroo biyyoota lamaanii cimsuuf waliigaluusaanii ibsame. De’eetaan ministira dhimma alaa ambaasaaddar Misgaanuu Argaa Itiyoophiyaatti ambaasaaddara Israa’eel Alleliny Admaasuu waajjirasaaniitti simatanii haasofsiisaniiru. Marii kanaanis hariiroo biyyoota lamaanii yeroo dheeraaf ture caalaatti cimsuuf waliiti fufuun yaada waljijjiiruun akka barbaachisu ambaasaaddar Misgaanuun ibsuusaanii odeeffannoon ministeera dhimma alaarraa argame nimul’isa. Fuuldura hariiroo kana cimsuuf hojmaatota biyyoota lamaanii sakatta’uu fi marii siyaasaa taasisuun akka barbaachisu ambaasaaddar Misgaanuun dubbataniiru.
Naannoo Affaaritti bor irraa eegalee filannoon namoota ajandaa marii biyyaaleessaaf walitti qabanii ni geggeeffama
Dec 1, 2023 7
Sadaasa 21/2016 (TOI) - Naannoo Affaaritti bor irraa eegalee filannoon namoota ajandaa marii biyyaaleessaaf walitti qabanii ni geggeeffamu ta'u komishinarri Komishiinii maree biyyaalessaa doktar Ayroot Mahaammad beeksisan. Komishiinarittiin guyyaa har'aa ibsa magaalaa Samalaatti miidiyaaf kennaniin naannichatti filannoon namoota kutaalee hawaasa gara garaa irraa walitti dhufanii kan ajandaa maree biyyaalessaaf walitti qabanii sadaasa 22/2016 irraa eegalee ni taasifama jedhaniiru. Filannoon kun kan geggeeffamu qaamolee deeggartoota komishiinichi leenjii kenneefii fi hirmaatoota aanaalee adda addaarraa filate 4320 keessaa ta'uu ibsaniiru. Kana keessaas hawaasa aanaalee naannichaa 48 kan bakka bu'aan 864 kan filaman ta'uu ibsaniiru. Filannoo kanarratti dubartoonni, dargaggoonnii, hawaasni daldalaa, hoggantoonni gosaa, jaarsoliin biyyaa, horsiise bultoonni, hojjetoonni mootummaa, buqqaatoonni fi barsiisoonni ni hirmaatu jedhaniiru. Komishiinichi filannichi hirmaachisaa, iftoomina fi amanamummaa kan qabu bu'uura akka godhatu deeggarsa ni taasisa jedhaniiru. Hawaasni filannoon bakka buutota hawaasa marii biyyaalessaaf ajandaa adda baasanii kun akka milkaa'uuf si'oominaan akka himaatuu fi milkaa'ina maree biyyaalessaa kanaaf gahee isaanii akka qaban gaafataniiru.
Guyyaan sabaa fi sablammootaa kabajamuunsaa sablammoonni caalaatti akka walbeekanii fi walitti hidhamiinsasaanii akka cimsan carraa uuma
Dec 1, 2023 15
Sadaasa 21/2016 (TOI) - Guyyaan saba sablammootaa fi ummattootaa kabajamuunsaa sablammoonni caalaatti akka walbeekanii fi walitti hidhamiinsasaanii cimsan carraa uumuusaa ittigaafatamaan biiroo komunikeeshinii Oromiyaa obbo Hayiluu Addunyaa dubbatan. Waltajjiin marii Gumii Balan 35ffaa mata duree “Sabdaneessummaa fi walqixxummaan tokkummaa biyyaaf” jedhuun har’a waajjira pirezidaantii naannoo Oromiyaatti taa’ameera. Mariin qindeessummaa waajjira pirezidaantii fi biiroo komunikeeshinii naannichaan qophaa’u guyyaa saba, sablammootaa fi ummattootaa 18ffaa barana naannoo Somaalee magaalaa Jigjigaatti kabajamu sababeeffachuuni Waltajjicharratti kan argaman ittigaafatamaan biiroo komunikeeshinii naannoo Oromiyaa obbo Hayiluu Addunyaa akka jedhanitti, sirni federaalaa bu’aa qabsoo ummattootaa waloo ta’e tokkummaa ummataa cimsaa akka jiru yaadachiisaniiru. Heerri mootummaa sanada waadaa waloo ummattootaa ta’e kan itti ragga’e Sadaasa 29 bu’uureffachuun kan kabajamu guyyaan saboota, sablammootaa fi ummattootaa waggaa waggaan kabajamuunsaa waliti hidhamiinsa ummataa cimsaa jira jedhaniiru. Guyyaan kun kabajamuunsaa sablammoonni akka walbeekan taasisuun olitti tokko kan biraa akka beekuu fi walitti hidhamiinsa isaanii akka cimsatan carraa uumuusaa ibsaniiru. “Ayyaanicha kabajuun olitti waliif yaaduun, walkabajuu fi walooma cimsuun misoomatti cimnee dhaloota dhufuuf biyya badhaate ceesisuurratti xiyyeeffachuu qabna” jedhan. Barreeffama mariif ka’umsaa ta’u kan dhiheessan barsiisaa federaalizimii univarsiitii Finfinnee doktar Tasfaayee Jimaa gamasaaniin, biyyootaakka Itiyoophiyaa afaan, aadaa, amandaa addaddaa qabaniif federaalizimii sabdaneessummaarratti hundaa’e akka wayyuuf kaasaniiru. Ittidabaluunis hanqinoonni sirna federaalizimiirratti mul’atan guutuu taasisuun fi biyyoota guddatanirraa muuxannoo fudhachuun hojeessuun biyya cimtuu fi badhaate ijaaruu akka dandeessisu himaniiru. Hirmaattonni yaada kaasaniin federaalizimii sabdaneessummaa keessummeesse ijaaruun hojii yeroo tokkoo osoo hinta’iin walirraa baruu fi waliif yaaduun yoo deemnedha jedhan. Hooggantoonni federaalaa fi naannolee, hayyuuleen federaalizimii fi seeraa fi qorattoonni damee kanaa waltajjii kanarratti argamaniiru.
Mariiwwan nageenya waaraa buusuuf dandeessisan iddoowwan addaddaatti taasifamaniiru
Dec 1, 2023 38
Sadaasa 21/2016 (TOI)–Kurmaana waggaatti mariiwwan nageenya waaraa buusuuf dandeessisanii fi hayyoonni hedduun itti hirmaatan biyyattii iddoowwan addaddaatti taasifamuusaanii ministeerri nageenyaa beeksise. Ministeerichi rawwii kurmaana waggaa bara 2016 koree dhaabbataa hariiroo alaa fi dhimmoota nageenyaa mana maree bakka bu’oota ummataaf dhiheesseera. Ministeera nageenyaatti hojii raawwachiisaan dhimmoota tarsiimoo obbo Addunyaa Baqqalaa gabaasa wayita dhiheessanitti akka jedhanitti, ministeerichi hojiiwwan addaddaa nageenya waaraa buusuuf dandeessisan hojjechaa jira. Keessumaa dhimmoota ijoo torbrratti xiyyeeffatee hojjechaa akka jiru ibsaniiru. Kanneen keesa qaqqabiinsa odeeffannoo bal’isuu, duudhaalee nageenyaa gabbisuu, dhimmoota nageenya biyyaarratti qorannoo taassuu, mariiwwan nageenya waaraaffurmaata agarsiisan adeemsisuun kanneen ijooti. Haala Kanaan kurmaata waggaatti mariiwwan nageenya waaraa buusuu dandeessisanii fi furmaata agarsiisan biyyattii iddoowwan addaddaatti adeemsifamaniiru. Hayyoonnii fi qooda fudhattoonni 389 damee kanarratti qorannoo addaddaa taasisan waltajjiiwwan kanneenirratti hirmaatanii akka ture kaasaniiru. Kana malees dhimmoota duudhaa nageenyaa ta’an keessaa tajaajila tola ooltummaa biyyaalessaa irrattis kurmaana waggaatti tola ooltota kuma 3 ol marsaa lamaan leenjisuun nannawoota biyyattii addaddaatti bobbaafamuusaanii dabalanii himaniiru. Hojiilee teeknooloojiitti fayyadamuun walitti bu’iinsa dursanii ittisyuuf hojjetamaniin odeeffannoowwan 32 qaqqabanii deebiin ittikennamuu ibsaniiru.
Muuxannoowwan leenjiirraa argaman hojiirra oolchuun dhimma hooggansi dursa kennuuf ta’uu qaba-obbo Adam Faaraah
Dec 1, 2023 37
Sadaasa 21/2016 (TOI) - Muuxannoowwan leenjiirraa argaman hojiirra oolchuun dhimma hooggansi dursa kennuuf ta’uu akka qabu itti aanaa pirezidaantii paartii badhaadhinaa fi ittigaafatamaan waajjira muummee obbo Adam Faaraah dubbatan. Obbo Adam Faaraah leenjii qaamolee hoogansa mootummaa godina Iluu Abbaabooritti leenjii marsaa 4ffaa irratti hirmaachaa jiran waliin mari’ataniiru. Kanumaan walqabatee hojiilee misoomaa godinicha iddoowwan addaddaatti misoomaa jiran daawwachuusaanii odeeffannoon fuula marsariitii paartii badhaadhinaarraa argame numul’isa. Fuulduras leenjiiwwan akkasii akka itti fufan ibsanii, muuxannoowwan leenjii Kanaan dura kennamanirraa argamanhojiirra oolchuun dhimma hooggansi dursa kennuufii qabu akka ta’e obbo Adam dubbataniiru.
Naannoo Harariitti guyyaan Saboota, Sablamootaa fi Ummatoota Itoophiyaa 18ffaa kabajamaa jira
Dec 1, 2023 27
Sadaasa 20/2016 (TOI) - Naannoo Harariitti guyyaan saboota, sabalamootaa fi uummatoota Itoophiyaa 18ffaa sagantaa adda addaan kabajama jira. Naanichaatti guyyaan kun mata duree '' sabdaneesuummaa fi walqixummaa tokkummaa biyyaalessaaf '' jedhuun marii paanaalii fi sagantaa biroo adda addaan kabajamaa jira jedhameera. Kabaja guyyaa kanarratti Pirezidaantiin naannoo Hararii fi Af-yaa'iin mana maree naannichaa obbo Sulxaan Abdulsalaam argamaniiru. Dabalataan hoggantoonni hojii mootummaa naannichaa biroo fi abbootiin amantaa, jarsoliin biyyaa fi kutaaleen hawaasaa adda addaa kabaja guyyaa kanarratti hirmaataniiru.
Waloomasaanii cimsanii akka ittifufan hirmaattoonni ayyaana saba, sablammootaa fi ummattootaa magaalaa Jimmaa dubbatan
Nov 30, 2023 239
Sadaasa 20/2016 (TOI) –Waloomni fi tokkummaansaanii waliif yaadurratti hundaa’ee ture akka itti fufu qoodasaanii akka bahan hirmaattonni ayyaan saba, sablammootaa fi ummattootaa har’a magaalaa Jimmaatti kabajamerratti yaada kennan ibsan. Ayyaanni kun magaalaa jimmaatti kan kabajame marii ummataa magaalaa mata duree “ sabdaneessummaa fi walqaixxummaa tokkummaa biyyaaaf” jedhuu qophaa’eeni. Hirmaattota keessaa adde Immabeet Qaasiim yada kennaniin,hawaasni Jimmaa waloomaa fi jaalalaan walkabajee akka jiraatu dubbataniiru. Kana gabbisuunwaliif yaaduun waloomnii fi tokkummaansaanii cimee akkaitti fufuqoodasaanii akka bahan ibsaniiru. Obbo Tasfaayee Waldasanbat gamasaaniin, Jimmaan magaalaa nageenyaa, walii tumsaa fi jaalalaa ta’uushee kaasanii, fuulduras walkabajuunwaloomasaanii eegsisaniiakka ittifufsiisan dubbataniiru. Waltajjicharratti kan argaman ittigaafatama waajjira paartii badhaadhinaa magaalaa Jimmaa obbo Lataa Ashabbir haasawa taasisaniin, Jimmaan magaalaa sabaa fi sablammoonni addaddaa waljaalalaan keessa jiraatanidha jedhan. Dur bara mootii Abbaajifaarii kaasee jimmi sabaa fi sablammoonni walkabajanii kan jiraatan fakkeenya sabdaneessummaa ta’uushee eeraniiru. Nuyi Itiyoophiyaanonni sabdaneessummaa afaanii, aadaa fi akkaataa jireenyaa fudhannee obbolummaa itti fufsiifnee duudhaa keenya nagaan jireenyaa gabbifachuu qabna jedhaniiru. Jaarsolii biyyaa, abbootii Gadaa,miseensotaa ittisaa fi poolisii dabalatee kutaaleen hawaasaa garagaraa kabaja ayyaanichaarratti argamaniiru. Guyyaan saboota, sablammootaa fi ummattootaa 18ffaa sadarkaa biyyaalessaatti Sadaasa 29/2016 naannoo Somaalee magaalaa Jigjigaatti akka kabajamu bekameera.
Duudhaalee waloomaa cimsuun nageenyaa fi misooma egeree naannichaaf waliin hojjechuu qabna-Bulchaa bulchiinsaa Umood Ujuluu
Nov 30, 2023 47
Sadaasa 20/2016 (TOI) - Duudhaalee waloomaa cimsuun nageenyaa fi misooma egeree naannichaaf waliin hojjechuu qabna Jedhan Bulchaa bulchiinsa naannoo Gaambeellee Umood Ujuluu Guyyaan saboota sablammootaa fi ummattoota Itiyoophiyaa 18ffaa mata duree “sabdaneessummaa fi walqixxummaan tokkummaa biyyaaf” jedhuun sadarkaa naannootti aanaa addaa Itaangitti kabajameera. Bulchaa bulchiinsa naannichaa kabaja ayyaanichaarratti haasawa taasisaniin, jijjiiramaa asitti ummanni naannichaa fayyadamaa nageenyaa fi misoomaa taasisuuf haalli mijataa uumamuusaa ibsaniiru. Ayyaanichi duudhaalee sabdaneessummaa beeksisuu fi qabsiisuun alatti tokkummaa fi obbolummaa cimsuuf nigargaara jedhan. Ilaalchota finxaalessummaa waloomaa fi kutannoon qabsaa’uun akka barbaachisu himanii, yayyaanicha wayita kabajnu tokkummaa fi walooma ummattootaa cimsuuf guyyaa waadaa ittigallu dha jedhaniiru. Qaala’iinsa jireenyaa dabalatee rakkooleen hawaasummaa fi dinagdee biroof furmaata kaa’uun milkaa’ina imala badhaadhinaa biyyattiin jalqabdeef hundi qoodasaa akka bahu ergaa dabarsaniiru. Af-yaa’iin mana maree naannichaa adde Baanchaayyoo Dingataa gamasaaniin,ayyaanichi wagga waggaan addababayiitti kabajamuunsaa tokkummaa fi walooma ummattootaa nicimsa jedhaniiru. Ayyaanichi kabajamuunsaa saboonni sablammoonnii fi ummattoonni heera mootummaa fi dhimmoota heera mootummaa ilaallatan ilaalchisuun hubannoo akka qabaatan kan dandeessisu ta’uu ibsaniiru. Ayyaanichi naannichatti guyyoota walitti aanan shaniif qophiilee addaddaatiin kabajamaa turee xumurameera.
Hawaasummaa
Yuunivarsiitiin Maqalee baratoota haaraa kuma 1 simatee barsiisuuf qophaa'eera
Dec 1, 2023 65
Sadaasa 21/2016 (TOI) - Yuunivarsiitiin Maqalee baratoota haaraa Ministeerri Barnootaa ramade kuma 1 simatee barsiisuuf qophaa'uu beeksise. Daarektarri Korporeeti kominikeeshinii yuunivarsiitichaa doktar Tikaboo G/silaasee TOItti akka himanitti Yuunivarsiitichi sadaasa 28 hanga 30/2016tti baratoota haaraa simachuuf qophii gahaa taasiseera. Yuunivarsiitichi Addiharqii dabalatee mooraa lamaanitti baratoota saayinsii uumamaa fi hawaasa baratan simachuuf qophii taasisuu himaniiru. Bakka barnootaa, nyaataa fi kutaalee ciisichaa dabalatee nageenya mooraarratti qoohiin gahaan taasifamuu himaniiru. Haala nageenyaa naannichatti umamee fayyadamuun yeroo ammaa baratoota buleeyyii simatee barsiisaa jiraachuu himaniiru.
Miidhaa koorniyaa dubartootarra gahuu ittisuuf sagantaan sosochii biyyaalessaa jalqabame
Dec 1, 2023 28
Sadaasa 21/2016 (TOI) - Miidhaa koorniyaa dubartootarra gahuu ittisuuf sagantaan sosochii biyyaalessaa jalqabame. Sagantaan kun magaalaa Adaamaatti kan jalqabame yoo ta'uu saganticharratti Pireezidaantiin FDRI Saahlewariq Zawudee argamaniiru. Duulli sosochii guyyoota farra miidhaa koorniyaa Idil-addunyaa bara kanaa sadarkaa biyyaatti yeroo 18ffaaf mata duree " Yoomiyyuu, eessattiyyuu, haala kam keessattiyyuu waa'ee miidhaa koorniyaa hin callisu'' jedhuun kabajama. Sosochiin guyyoota 16 farra miidhaa kooriniyaa ykn guyyaan riivaanii adii sadarkaa addunyaatti yeroo 32ffaaf mata duree "Activism to End Violence against Women and Girls" jedhun sagantaa adda addaan kabajamaa jira. Pireezidaanti Saahleewariq Zawudee , Ministirri Dhimma Dubartootaa fi Hawaasummaa Doktar Ergoogee Tasfaayee, hoggantoonni damee dhimma dubartootaa fi daa’immanii fi qooda fudhattoonni naannolee fi bulchiinsa magaalotaa saganticha irratti hirmaataniiru.
.jpg)
Naannoo Amaaraatti dhibee busaa ittisuuf keemikaalli biifamaa jira
Dec 1, 2023 6
Sadaasa 21 / 2016(TOI) - Naannoo Amaaraatti dhibee busaa ittisuuf keemikaalli farra bookee busaa biifamaa akka jiru inistiitiyuutiin fayyaa hawaasaa naannichaa beeksise. Baatii Adoolessaa 2016 irraa kaasee qorannoo dhaabbilee fayyaa naannichaatti taasifameen namoonni miiliyoona walakkaa ol busaan qabamanii yaala argachuunsaanii eerameera. Inistiitiyuutichatti qindeessaan sagantaa busaa dhabamsiisuu obbo Daamxoo Laankir TOI’f akka ibsanitti, namooni busaan qabaman keessaa harki 75 godinoota jiddugaleessaa, lixaa fi Gondor kaabaa akkasumas aanaalee 30 Bahaardaarii fi naannawasheetti argamanittidha. Dhibee kana ittisuu fi to’achuuf aanaalee 43 keessatti hubannoo uumuun cinaatti keemikaala farra bookee busaa biifuuf karoorfamee gandoota 190 aanaalee 27 keessatti argamanitti raawwatamuu ibsaniiru. Iddoowwan bookeen busaa itti horanitti keemikaalli liitiroo kuma 3 fi 675 ol biifamuu himan. Hawaasni agoobara fayyadamuun,iddoowwan bookeen busaa itti horan qulqulleessuun fi dhukkubni wayita itti dhagahamu dafee gara dhaabbilee fayyaa akka dhaqu dhaamaniiru. Bahaardaaritti jiraataan kutaa magaalaa ganda Zanzalimmaa obbo Ayyaaloo Mokonnin torbee darbe dhukkubsatanii dhaabbata fayyaa dhaquun qoratamanii busaa ta’uunsaa baramee yaalamuun fayyuusaanii dubbataniiru. Dhibee busaa ittisuuf iddoowwan bishaan kuusan namoota biroo waliin ta’uun qulqulleessaa akka jiran dubbataniiru. Jiraattuun ganda kanaa kan biraan adde Iteenash Fantaawu gamasaaniin torbee dura mucaan jalaa dhukkubsatee mana yaalaa geessanii busaan qabamuun isaa itti himamuu dubbataniiru. Qoricha ajajameef sirnaan akka fudhatu hordofanii barumsatti deebi’uusaa eeranii, achii booda agoobara sirnaan fayyadamaa fayyadamaa akka jiran himaniiru.
.jpg)
Naannichaatti haalli nageenyaa uumamee jiru damee turizimii si'oomsuuf haala mijata uumeera.
Dec 1, 2023 24
Sadaasa 21/2016(TOI) - Naannoo Tigiraayitti haalli nageenyaa uumamee jiru damee turizimii si'oomsuuf haala mijata uumeera jedhame. Bulchiinsa yeroo naannoo Tigiraayitti waajjira aadaa fi turizimii magaalaa Aksuumitti qindeessaan daawwatoota biyya keessaa obbo Kinduu Taxamqee TOItti akka himanitti; haalli nageenyaa uumamuu isaan walitti dhufeenyi jiru akka cimu ta'aa jira jedhaniiru. Naannichatti haala nageenyaa umameen namoonni naannolee adda addaa fi biyyoota adda addaarra dhufanii ayyaanoota kabajuu qofaa osoo hin taane bakkeewwan seena qabeenyii fi aadaa daawwachaa jiru jedhaniiru. Hambaaleen naannawwaa Aksuumii fi naannaawwa ishee jiran daawwannaaf banaa waan ta'aniif daawwatama jiraachuu himaniiru. Daawwatoota biyya keessaa keessaa tokko kan taate dargaggoo Meeroon Asiraat yaada kenniteen '' Nageenyi waan jiruuf ayyaana waggaa Maaramii Tsihoon kabajaa jirra'' jetteetti Naannichaatti nagaan waan uumameef hamabaalee seena qabeenyii naannoo Aksuumii jiranii daawwachuu fi ayyaadama kabajuuf gara kana dhufeera kan jedhe immoo dargaggoo Tinsaa'ee Alamuuti. Hamabaalee naannawwichaa daawwachuu fi ayyaanicharratti hirmachuun namoonni naannolee Itoophiyaa adda addaarra bakka kanatti argamuu isaaniitti baay'ee gammaduus himeera. Ayyaanni waggaa Maaramii Tsihoon har'a magaalaa Aksumitti bifa o'aan kabajamee ooleera.
Diinagdee
.jpg)
Naannoo Oromiyaatti karoora misooma Qamadii baranaa milkeessuuf hojjetamaa akkajiru ibsame
Dec 1, 2023 14
Sadaasa 21/2016 (TOI) - Naannoo Oromiyaatti karoora misooma Qamadii baranaa milkeessuuf humna guutuun hojjetamaa akka jiru biiroo qonnaa naannichaatti qindeessaan inisheetiivii qamadii jallisii bonaa ibsan. Naannoo Oromiyaatti amma ammaatti lafti heektaara miiliyoona 1 tuqaa 3 ol jallisii bonaatiin qamadiin facaafamuunsaa ibsameera. Biiroo qonnaa naannichaatti qindeessaan inisheetiivii qamadii jallisii bonaa obbo Mahaammad Muummee TOI’f akka ibsanitti, barana akka naannootti lafa heektaara miiliyoona 2 tuqaa 6 misoomsuuf karoorfamee hojjetamaa jira. Misoomni qamadii jallisii bonaa godinoota naannichaa 21 fi magaalaawwan 23tti hojjetamaa akka jiru ibsaniiru. Amma ammaatti lafti heektaara miiliyoona 1 tuqaa 9 ol qotamee heektaara miiliyoona 1 tuqaa 3 irra sanyiin faca’uusaa dubbataniiru. Qamadii jallisii bonaatiin oomishamurraa waliigala kuntaala miiliyoona 100 ol argachuuf karoorfamuu himaniiru. Godina Shawaa bahaatti lafa heektaara kuma 350 irra qamadiin faca’ee kuntaala miiliyoona 14 ruqaa 4 argachuuf hojjetamaa akka jiru itti aanaa ittigaafatamaa waajjira qonnaa godinichaa obbo Abinnat Zagayyee ibsuusaanii jidduu darbe gabaasuun keenya niyaadatama. Amma ammatti lafti heektaara kuma 121 qophaa’ee heektaarri kuma 71 facaafamaa jira jedhan. Misooma qamadii jallisii bonaaf sanyii filatamaa fi xaa’oon kuntaala kuma 350 dhihaachuusaa obbo Abinnat ibsanii ture. Sadarkaa biyyaatti naannolee Oromiyaa, Amaaraa, Sidaamaa, Itiyoophiya Kibbaa, Itiyoophiyaa jiddugaleessaa, Itiyoophiyaa kibba Lixaa,Affaar, Gaambeellaa, Somaalee fi Beeniishaangul Gumuzitti sochiin taasifamaa akka jiru odeeffannoon ministeera qonnaa nimul’isa.
.jpg)
Oomishtummaan qonnaa Itiyoophiyaa akka dabalu Chaayinaa deeggarsa taasiftu ittifufti
Dec 1, 2023 9
Sadaasa 21/2016 (TOI) - Oomishtummaan qonnaa Itiyoophiyaa akka dabalu Chaayinaa deeggarsa taasiftu cimsitee akka ittifuftu walittiqabaan koree dhaabbataa dhimmoota qonnaa fi baadiyyaa paartii kongirasii biyyaalessaa Chaayinaa dubbatan. Itti aantuun af-yaa’ii mana maree bakka bu’oota ummataa Loomii Badhoo misensota koree dhaabbataa dhimmoota qonnaa fi baadiyyaa paartii kongirasii Chaayinaa waliin mari’ataniiru. Tumsi tarsiimawaa biyyoota lamaanii yeroo yerootti gabbachaa akka dhufe marii kanarratti ibsameera. Chaayinaan deeggarsa bu’ura misoomaa, qonna, barnootaa fi fayyaa dabalatee gama hundaan Itiyoophiyaaf taasiftu cimee ittifufuun ibsameera. Itti aantuun af-yaa’ii mana maree bakka bu’oota ummataa loomii Badhoo wayita kana akka jedhanitti, deeggarsa Chaayinaan waltajjii addunyaarratti Itiyoophiyaaf taasiftu dinqisiifataniiru. Chaayinaan misooma ijoo Itiyoophiyaaf tumsa gootu tumsa misoomaa tarsiimawaa biyyoota lamaanii caalaatti akka guddisu dubbataniiru. Itiyoophiyaan oomishaa fi oomishtummaa qonnaa guddisuuf misooma magariisaarraa kaasee hojiilee addaddaa hojjechaa akka jirtu ibsaniiru. Chaayinaan Meekaanaayizeeshinii qonnaa fayyadamuu, qonna ammayyeessuu fi wabii nyaataa gama mirkaneessuutiin muuxannooshee Itiyoophiyaaf akka qooddu gaafataniiru. Hariiroon ummattoota biyyoota lamaanii fi paarlaamaa biyyoota lamaan jidduutti caalaa akka cimu muuxannoo qooddachuuf waltajjiin mijachuu akka qabu itti aantuu af-yaa’ii himaniiru. Walitti qabaan koree dhaabbataa dhimmoota qonnaa fi baadiyyaa paartii kongirasii biyyaalessaa Chaayinaa Duu Jihaa’oo gamasaaniin, tarkaanfiiwwan biyyisaanii qonnaa ammayyeessuun oomishaa fi oomishtummaa guddisuuf fudhatte ibsaniiru. Chaayinaan kilaastaraan qotuun meekaanaayizeeshiniitti fayyadamuun qulqullinaa fi baay’inaan oomishaa jirti jedhan. Waggaa dhihootii asitti Itiyoophiyaan dinagdee qonnaa guddisuuf hojiin itti jirtu kan dinqisiifamu ta’uu kaasaniiru. Keessumaa hirmaannaan qabeenya uumamaa fi eegumsa naannoorratti taasisaa jirtu kanneen biroof fakkeenya guddaa ta’a jedhan. Chaayinaan qonnaa Itiyoophiyaa ammayyeessuuf deeggarsa teeknooloojii addaddaa kan taasiftu ta’uu mirkaneessaniiru. Hariiroo parlaamaa biyyoota lamaanii guddisuun tumsa misoomaa akka cimsan miseensonni paarlaamaa Itiyoophiyaa Chaayinaa dhaqanii damee qonnaa akka daawwatan carraan nimijeeffama jedhaniiru.
Jiddugaleesichi sanyii midhaanii fi kuduraa haala qilleensaa fi taa'umsa lafa naannoo Harariif mijatoo fi bu'a qabeessaa ta'an babal'isa jira
Nov 30, 2023 20
Sadaasa 20/2016 (TOI) - Jiddugalli Qorannoo Qonnaa Fadis sanyii filatamaa midhaanii fi kuduraa adda addaa haala qilleensaa fi taa'umsa lafa naannoo Harariif mijatoo fi bu'a qabeessaa ta'an babal'isa jiraachuu beeksise. Jiddugaleesichaatti dursaan garee ekteenshinii qonnaa obbo Abdulaaziiz Xahaa TOItti akka himanitti; jiddugaleesichi oomishaa fi oomishitummaa dabaluuf bulchiinsa magaalaa Dirre Dawaa, naannoo Hararii fi godina Harargee bahaatti hojii tekinolojii beeksisuu, madaksuu fi babal'isuu hojjechaa jira. Haaluma kanaan yeroo ammaa naannoo Haritti sanyiiwwan filatamoo midhaanii, Kuduraa fi muduraa, nyaata beelladaa kanneen biroo haala qilleensaa fi taa'umsa lafaa naannichaaf mijatoo fi bu'a qabeessa ta'an babal'isaa jiraachuu himaniiru. Jiddugaleesichaan madakfamanii kan yeroo ammaa ooyiruu qonnaan bultootarratti babal'ifamaa jiran keessaa Saliixa, Timaantimii, Boqqoolloo fi sanyii filatama nyaata beelladaa adda addaa ta'uu eeraniiru. Keessaayyu sanyiin Saliixaa jiddugala qorannoo qonnaa Baakkoon argamee jiddugala qorannoo qonnaa Fadisitti madakfamee babal'isfama jiru kan Haacaaluu jedhamu naannichaa aanaa Ereritti oomishamee lafa heekataara tokko irra hanga callaa kumataala 7 akka argamu mirkanaa'uu himaniiru. Sanyiin filatamaa Booqqoolloo fi Timaantimii ''Malkaasaa araat fi malkaasaa Shoolaa'' jedhaman kan hanqina roobaa fi dhukkuba damdamachuun callaa gaarii kennaan babal'ifamaa jirachuus himaniiru. Sanyiin filatamaa kun qonnaan bultoota birattis fudhatama gudda argachuu himaniiru. Sanyiiwwan kunneen oomishaa fi oomishitummaa guddisuun wabii midhaan nyaataa mirkaneessuu cinaatti qaala'insa gabaa tasgabbeesuu keessatti gahee olaanaa kan bahuu danda'anidha jedhaniiru. Hogganaan Biiroo Qonnaa naannoo Hararii obbo Akiliiluu Shifarraawu gama isaani sanyiin jiddugaleesichii naannichatti ooyiruu qonnaan bultootarratti babal'isaa jiru dhukkuba damdamachuun yeroo gabaabaa keessaatti kan gahaniif callaa gaariin kan irra argamu ta'uu qabatamaan argameera jedhaniiru.
.jpg)
Naannichaatti lafa heekataara kuma 146 jallisii bonaan misoomsuuf qophiin taasifamaa jira
Nov 30, 2023 23
Sadaasa 20/2016 (TOI) - Naannoo Jiddigala Itoophiyaatti bara kana waqtii bonaa jallisiin lafa heekataara kuma 146 ol misoomsuuf qophiin gahaan taasifamaa jiraachuu Biiroon Qonnaa naannichaa beeksise. Rippoortarri TOI naannichaatti keessaayyuu naannawwaa Halaabaa, Silxee fi kanneen birootti qophii misooma jallisii yeroo bonaaf taasifamaa jiru daawwateera. Daawwannaa kanaan qonnaan bultoonni oomisha gahe walitti qabuun cinaatti misooma jallisii yeroo bonaaf qophii gochaa jiraachuu hubateera. Hogganaan Biiroo Qonnaa naannoo Jiddugala Itoophiyaa obbo Ahimad Babiibuu; naannichaatti waqtii gannaa fi arfaasaa lafa heektaara kuma 491 irratti gosti midhaanii adda addaan oomishamuu himaniiru. Kana keessaa lafa heektaara kuma 77 irratti oomishiniii oomishamee fi kan gahe walitti qabamuu himanii; kanarras callaan kumtaalli miliyoona 8.5 argamuu eeraniiru. Kompaayinaroonnii 150 hojii oomisha gahe walitti qabuurratti dhimma itti bahamaa jiraachuus himaniiru. Naannichaatti oomisha gahe walitti qabuun cinaatti; lafa heekataara kuma 146 jallisii bonaan misoomsuuf qophiin gahaan taasifamaa jirachuu himaniiru. Qonaan bultoonni naannichaa TOI dubbisees oomisha gahe walitti qabuun cinaatti, misooma jallisii bonaaf qophii barbaachisaa taasisaa jiraachuu himaniiru.
Viidiyoo
Saayinsii fi teeknooloojii
Inistiitiyuutiin Armaawer Hansan qorattoota sadii badhaase
Dec 1, 2023 11
Sadaasa 21/2016 (Toi) - Inistiitiyuutiin Armaawer Hansan yeroo 21ffaaf qorattoota sadiif badhaasa Toree Godaal kenneera. Badhaasni Toree Godaal sagantaa badhaasaa damee fayyaatiin agarsiiftuu dhiibbaa idil addunyaa doktr Godaal ta’ee kan tajaajilu ta’uun himameera. Doktar Toree Godaal waggaa 50 darbe daarektara lammaffaa inistiitiyuutii Armaawer Hansan ta’uun wayita tajaajilanitti dargaggoonni qorattoonni Itiyoophiyaa rakkoo isaan mudatu furuuf fi onnachiisuuf kan jalqaban badhaasa maallaqaa ta’uun ibsameera. Saganticharratti kan argaman de’eetaan ministira fayyaa doktar Ayyalee Tashoomee kalaqa guddisuu rakkoolee wal xaxaa ilaalcha haaraan sakatta’uu fi furaatota haaraa fiduuf daandiiwwan misooma egeree fidan argachuuf nigargaara jedhaniiru. Badhaafni Toree Godaal dargaggoota qorattoota qorannoo caaluuf kakaasuu fi gumaachi qabxii tokkoon tokkoosaanii kanneen biroof karaa kan banu waan ta’eef jajjabaachuu fi muuxannoo kanneen biroof qooduu qabu jechuusaanii odeeffannoon ministeera fayya ni’eera. “Duudhaa fi qajeelfamni doktar Godal onnachiiftuu nuuf ta’uun bara tajaajila keenyaa hunda itti fayyadamna” kan jedhan ammoo daarektara olaanaa inistiitiyuutii Armaawer Hansan piroofeesar Afawarq Kaasuudha. Badhaasichi barsiisaa inistiitiyuutii teeknooloojii Yuunivarsiitii jimmaa doktar Yaadannoo Yaazaachoo Taayyee, ogeessa olaanaa laaboraatoorii Yuunivarsiitii Arsii doktar Shimallis Tashoomee Ayyaalneh fi gargaartuu barsiiftuu Yuunivarsiitii Finfinnee adde Saaroon Fiqaaduuf kennameera. Bakka bu’oonni embaasii Noorweey fi Swiidiin, hooggantoonni olaanoo ministeera fayyaa, inistiitiyuutiin qorannoo Armaweer Hansan, hoogansii fi hojjettoonni hoospitaala komrihensiiv Alart, barattoonni waldhaansaa fi keessummoonni waamaman sagantaa badhaasaa kanarratti argamaniiru.
Qorattoonni Yuunivarsiitii Chiikaagoo pilaanetoota walitti hiiqan 6 argachuusaanii ibsan
Nov 30, 2023 195
Sadaasa 20/2016 (TOI)- Qorattoonni Ameerikaa Yuunivarsiitii Chiikaagoo pilaanetoota walitti hiiqan 6 argachuusaanii beeksisan. Pilaanetoonni argaman jedhaman sochiin ofiisaaniirra fi marsaa sirna biiftuutti taasisan sirna kan eegee fi toftaa muuziqaa kan qabu ta’uusaa qorattoonni suuraa ifa taasisaniin ibsaniiru. Pilaanetoonni ‘HD’ 110067 jedhamuun moggaasfaman kuusaa urjii Koomaa Beereeniisis jedhanurraa waggaa ifaa 100 nifagaatu jedhamuusaa kitaabee qorannoo Neecheer jedhamu eeruun ‘UPI’ fuula marsariitiisaarratti gabaaseera. Pilaanetoonni argamuunsaanii akkaataa uumama pilaanetootaa fi jijjiiramni suutaa ilaalcha haaraa uumuu nidanda’a kan jedhan dursaan garee qorattootaa Raafaa’eel Liiyuuk, “argannoowwan akkasii qaamoleen naannawa pilaanetii Neppitiyuun jiran akka beekaman carraa uuma” jechuusaanii gabaasichi yaadachiiseera. “Akaataa uumama pilaanetoota biroo sirna biiftuu ardiin irra jirtuu ala jiranii, turtii, waanti irraa hojjetaman bishaan qabachuusaanii fi dhimmoonni biroon ka’umsa qoranichaa akka ta’u dandeessiseera” jedhaniiru qorattoonni. Saatalaayitootae Ejensiin qorannoo biyyaalessaa samii Ameerikaa Naasaan dhaabbata qorannoo samii Awurooppaa waliin ta’uun erganiin amma ifaa urjichaa, walittihidhamiinsa urjiilee biroo waliin qaban ilaaluun akka danda’ames ibsameera. Akka ibsa qorattoota kanneeniitti pilaanetoonni fageenya walii ittiin eegsisan sirna Reezoonaansi jedhamu kan qaban waan ta’eef urjiiwwan naannawa biiftuu jiran marsaa taasisaniin walitti bu’iinsi uumamuu danda’u xiqqaa ta’uu gabaasa Kanaan ibsameera.
.jpg)
Jiddugaleessawwan qorannoo sanyii filatamaa teeknooloojiiwwan haaraa waliin qindeessuun oomishtummaa qonnaan bultootaa guddisaa jiru.
Nov 23, 2023 82
Sadaasa 13/2016 (TOI) - Jiddugaleessawwan qorannoo Qonnaa godina Harargee Bahaa fi Lixaatti argaman sanyii filatamaa teeknooloojiiwwan haaraa waliin qindeessuun qonnaan bultootaaf dhiheessuun oomishtummaa qonnaan bultootaa guddisuuf hojjechaa jiru jedhame. Tiraansifoormeeshinii Qonnaa Oromiyaatti Kilaastarri Bahaa gamagama raawwi hojii waggaa magaalaa Harariitti taasisa jira. Hoggantoonni jiddugalawwaan qorannoo qonnaa waltajicharratti argaman akka himanitti gosoota sanyii filatama midhaanii fi bunaa adda addaa teekinolojiiwwaan haaraa waliin windeessuun qonnaan bultootaaf dhihessuun oomishitummaan qonnaan bulaa akka dabalu taasifamaa jira. Bara 1997 kan hundaa'e jiddugaleessi qorannoo Qonna Machaaraa omishitummaa Bunaa dabaluuf xiyyeeffannoon hojjechaa jiraachuu hogganaan jiddugalichaa obbo Faqqadaa Gammachuu himaniiru. Haaluma kanaa jiddugaleesichi bara 2003 irraa eegalee sanyii bunaa 4 irratti qorannoo taasisaa ture qonnaan bultoota godina Harargee Bahaa, Harargee Lixaa, Arsii fi Baaleef rabsamuu himaniiru. Jiddugaleesichi qorannoo midhaanii fi nyaata beelladaarrattis bal'inaan hojii qorannoo hojjechaa jiraachuu himaniiru. Sanyiin Boloqqee oomisha fooyyee qabu kennaan 2 fi sanyiiwwan nyaata beelladaa ooyiruu qonnaan bultootarratti makafamaa jiraachuu himaniiru.
Kennisa tajaajila mana qopheessaa magaaloota Itoophiyaa gara dijitaalaatti ceesisuuf hojjetama jira.
Nov 22, 2023 86
Sadaasa 12/2016 (TOI) - Kennisa tajaajila mana qopheessaa magaaloota Itoophiyaa gara dijitaalaatti ceesisuuf hojjetama jiraachuu Ministirri Magaalaa fi bu'uuraalee misoomaa Caaltuu Saanii beeksisan. Gamaggamni raawwii hojii mootummaa kurmaana 1ffaa bara 2016 bakka ministirri Muummee argamanitti geggeeffama jira. Raawwii hojii ministeera magaalaa fi bu'uuralee misoomaas waltajjii kanarratti gamagamameera. Minstirri Magaalaa fi bu'uuraalee misoomaa Caaltuu Saanii akka ibsanitti; kurmaana jalqabaa kanatti kennisa tajaajila mana qopheessaa ammayyeessuuf hojiin baay'een hojjetameera. Magaaloonni jaha sadarkaa tajaajila isaanii mana qopheessaan akka hojiirra oolchan karoorfamee gara hojiitti galamuu himaniiru Hojii kanaanis tajaajila mana qalmaa, misooma magariisaa fi miidhagina magaalaa, balfa gatuu, hayyama ijaarsaa fi dameewwan birootiin tajaajila isaanii akka haaromsan taasifamaa jiraachuu ibsaniiru. Kenniinsa tajaajila mana qopheessaa ammayyeessuun gara dijiitaalaatti ceesisuuf magaalota Qabridaar, Jijjigaa, Debrabiraan fi Bishooftuurratti hojjetamaa jira jedhaniiru. Muuxannoo magaalota kanneen keessatti argamu gara birootti babal’isuuf karoorri akka jiru hubachiisaniiru. L Sirna bulchiinsa lafa magaalotaa ammayyeessuuf sirna kaadastaraan galmeen eegalamuusaa ministirri kun eeraniiru. Kunis tajaajila gahumsa qabu kennuu fi gochaalee malaammaltummaa ittisuuf kan dandeessisu ta’uu ibsaniiru. Kurmaana kana keessa tajaajila mana qopheessaa magaalota irraa birriin biiliyoona 6.8 walitti qabamuu eeraniiru.
Ispoortii
.jpg)
Ispoortiitti fayyadamuun walitti hidhamiinsa hawaasummaa cimsuun nageenya waaraaf fayyadamuun nibarbaachisa
Nov 30, 2023 25
Sadaasa 20/2016 (TOI )- Ispoortiitti fayyadamuun walitti hidhamiinsa hawaasummaa cimsuun nageenya waaraaf fayyadamuun nibarbaachisa jedhan af-yaa’iin naannoo Baaniishaangul Gumuz doktar Tamasgeen Disaasaahubachiisan. Ayyaana saboota sablammootaa fi ummattootaa 18ffaa sababeeffachuun naannoo Beeniishaangul Gumuz godina Matakkal magaalaa Gilgal Balasitti har’a dorgommiin fiigichaa dirreerraa taasifameera. Af-yaa’iin mana maree naannichaa doktar Tamasgeen Disaasaa wayita kana akka jedhanitti faayidaa Ispoortiin qabu nageenya waaraaf oolchuu barbaachisa. "Ispoortiin walitti hidhamiinsa hawaasaa cimsuuf faayidaa olaanaa qaba” kan jedhan af-yaa’ichi, haala Kanaan Ispoortii nageenya waaraa buusuuf fayyadamuun akka barbaachisu hubachiisaniiru. Kaayoon dorgommii kanaa ayyaanicha sababeeffachuun hariiroo waliinii cimsuu ta’uu kan ibsan ammoo komishinarii komishinii Ispoortii naannichaa Yuusuuf Bashiri. Hooggantoota naannichaa olaanoo dabalatee jiraattonni magaalaa Gilgal Balasii fi naannawashee dorgommii dirree kiiloo meetira sadii kanarratti hirmaataniiru.
Piriimer Liigiin Itiyoophiyaa addaan cite ture har’a nijalqabama
Nov 30, 2023 26
Sadaasa 20 /2016 (TOI) Taphni Piriimer Liigiin Itiyoophiyaa sababa dorgommiiwwan idil addunyaatiin guyyoota 27’f addaan cite ture taphoota lama taasifamaniin har’a nijalqabama. Har’a guyyaa keessaa sa’aatii 9tti Dirreedawaa Kanamaa Walayittaa Diichaa waliin, galgala sa’aatii 12tti Ambarichoo Duraamee Faasiil Kanamaa waliin nitaphatu Boru guyyaa keessaa sa’aatii sagalitti Itiyoophiyaa Madin Machaal, sa’aatii 12tti magaalaan Shaashamannee magaalaa Walqixxee waliin nitaphatu. Taphoonni kunneen Istaadiyeemii saayinsii fi teeknooloojii Adaamaatti taphatamu. Qiddus Goorgis Liigicha qabxii 13’n yemmuu dursu Shaashamannee kanamaa qabxii tokkoon sadarkaa xumuraarratti argama.
Gareen waaliyaa Burkiinaa Faassoon mo’ame
Nov 21, 2023 114
Sadaasa 11/2016 (TOI)-Gareen biyyaalessaa Itiyoophiyaa tapha ramaddii 2ffaa calallii Waancaa Addunyaatiin Burkiinaa Faassoo waliin taphatee goolii 3 fi 0’n mo’ameera. Goolii kanneen Bilaatii Turee daqiiqaa 49ffaa, Bartiraand Tiraa’oree(F) daqiiqaa 78ffaa, Daangoo Otaatiraa daqiiqaa 90ffaarratti Burkiinaa Faassoof galchaniiru. Gareen Waaliyaa tapha calallii ramaddii 3ffaa fi arfaffaa Giinii Bisaa’oo fi Jibutii Waliin akka taphatan beekameera.
Gareen Waaliyaa calallii waancaa addunyaatiif gitasaa Burkiinaa Faassoo waliin har’a nitaphata
Nov 21, 2023 126
Sadaasa 11/2016(TOI)- Gareen biyyaalessaa Itiyiyoophiyaa dhiirotaa calallii Waancaa addunyaa tapha ramaddii 2ffaa gitasaa har’a sa’aatii 10tti Burkiinaa Faassoo waliin nimorkata. Gareen biyyaalessaa Itiyoophiyaa tapha kanaaf Istaadiyeemii Kaazaabilaankaa Molaay Rashiiditti shaakalaa kan ture yemmuu ta’u, tapha har’aatiin dura kaleessa shaakallii xumuraa taasiseera. Gareen biyyaalessaa Itiyoophiyaa har’a sa’aatii 10tti Istaadiyeemii El-Abdiitti Burkiinaa Faassoo waliin akka taphatu odeeffannoon federeeshinii kubbaa miilaa Itiyoophiyaarraa argame nimul’isa. Abbaan murtii Jaameeh Lemiin Gaambiyaarraa tapha kana kan taphachiisu yemmuu ta’u, lammiileen biyyasaa Jaawoo Abdul’aziiz (gargaaraa), Daarboo Omaar (gargaaraa), Saalaah Omaar (afraffaa) akkasumas Awuyyee Yuusuuf Yugaandaarraa komishinarummaan ramadamaniiru.
Eegumsa naannoofi haala qilleensaa
Ministirri muummee doktar Abiyyi Ahimad pirezidaantii Kuubaa Miigweel Diyaaz-Kaanaal waliin mari’atan
Dec 1, 2023 13
Sadaasa 21/2016 (TOI)- Ministirri muummee doktar Abiyyi Ahimad yaa’ii koop28 cinaatti pirezidaantii Kuubaa Miigweel Diyaaz-Kaanaal waliin mari’atan. Hooggantoonni lamaan itti gaafatama jijjiirama haala qilleensaa addunyaa, tumsa biyyoota lamaanii fi dhimmoota misooma biyyaalessaa ilaalchisuun mari’achuusaanii odeeffannoon waajjira ministeera dhimma alaa ni’eera. Ministirri muummee doktar Abiyyi ahimad yaa’ii koop28 cinaatti pirezidaantii Kuubaa Miigweel Diyaaz-Kaanaal kan haasosfsiisan agarsiisa ashaaraa magariisaa Itiyoophiyaa (Paaviiliyoon) ilaalchisuuni.
Emereetonni Araba Gamtoomanii furmaatilee dhiibbaa jijjiirama haala qilleensaaf doolaara biiliyoona 30 kennuuf waadaa galte
Dec 1, 2023 9
Sadaasa 21/2016 (TOI)- Emereetonni Araba Gamtoomanii furmaatilee dhiibbaa jijjiirama haala qilleensaaf yaalii taasifamuuf doolaara biiliyoona 30 kennuuf waadaa galteetti. Pirezidaantii Emereetota Araba Gamtoomanii sheeh Mahaammad Biin Zaayid Al Nahiyaan yaa’ii koop28 wayita banan dhiibbaa jijjiirama haala qilleensaa sadarkaa addunyaatti qolachuu fi rakkinicha furuuf biyyisaanii yaalii taasifamu deeggaruuf doolaara biiliyoona 30 akka gumaachitu waadaa galaniiru. Maallaqni kun yaalii dhiibbaa jijjiirama haala qilleensaa qolachuu fi to’achuuf taasifamu keessatti hanqina faayinaansii mudatuuf oolchuu fi cimsuuf akka oolu dubbataniiru. Sheek Mahaammad Biin Zaayid damee anniisaa qulqulluurratti invast gochuu fi cehumsa anniisaa qulqulluu taasisuuf dhiheessiin faayinaansii gahaa gufuu ta’uu ibsaniiru. Koop28 furmaatilee dhiibbaa jijjiirama haala qilleensaaf biyyoonni akka tumsan, akka mari’atanii fi murtiilee akka dabarsan yaaduun kan qophaa’edha jedhaniiru. Dhiibbaalee jijjiirama haala qilleensaa qolachuuf biyyisaanii hojii hedduu hojjechuushee eeranii, keessumaa baay’ina gadhiisii kaarboonii akka lakkoofsa Awurooppaatti bara 2030tti harka 40 hir’isuu fi bara 2050tti ammoo zeerootti gadi buusuun waliigaltee irra gahame milkeessuuf damee anniisaa qulqulluurratti invast gochaa akka jirtu ibsaniiru. Yaa’iin waggaa haala qilleensaa dhaabbata mootummoota gamtoomanii Dubaayitti taa’amaa kan jiru yemmuu ta’u, hooggantoonni biyyootaa jijjiiramni haala qilleensaa keessumaa dhiibbaa geessisu qolachuuf fandii irraa eegamu ramaduuf waadaa nigalu jedhameetu eegamaa.
Doktar Abiy Ahimad; Sheek Mahaammad Biin Zayiid bakka argisiisa ashaaraa magariisaa Itoophiyaatti argamuun waan daawwataniif galateeffatan
Nov 30, 2023 22
Sadaasa 20/2016 (TOI) - Ministirri Muummee FDRI dooktar Abiy Ahimad Pireezidaantii Gamtaa Emereetota Arabaa Sheek Mahaammaad Biin Zayiid Al Nahayaaniin bakka argisiisaa ashaaraa magariisaa Itoophiyaatti argamuun waan daawwataniif galateeffatan Ministirri Muummee FDRI doktar Abiy Ahimad karaa miidiyaa hawaasummaa isaaniin “Hojii Itoophiyaan jijjiirama haala qilleensaa dandamachuuf karaa sagantaa ashaaraa magariisaatiin hojjechaa jirtu bakka agarsiisaa COP28’tti argamanii daawwachuusaaniif obboleessa koo Sheek Mahaammad Bin Zayed Al Nahyaniin nan galateeffadha” jedhaniiru. Itoophiyaan hojiilee ashaaraa magaariisaa ishee argisiisa yaa’ii COP28 irratti beeksisaa jiraachuu ragaan Waajjira Ministira Muummeerraa argame ni mul’isa.
.jpg)
Itiyoophiyaan hojiiwwan misooma magariisaa yaa’ii koop28 irratti agarsiisaa jirti
Nov 30, 2023 15
Sadaasa 20/2016 (TOI) –Itiyoophiyaan hojii misooma magariisaarratti hojjechaa jirtu agarsiisa Itiyoophiyaa koop 28 (Paaviiliyoon) irratti beeksisaa jirti. Ministirri muummee doktar Abiyyi Ahimad fi sheeh Mohaammed Biin Zaayid Al Naahiyaan baniinsa agarsiisichaan dura paaviiliyoonii Itiyoophiyaa daawwachuusaanii waajjirri ministira muummee beeksiseera.
Baay’inaan Kan Dubbifaman
Bu'aan qormaata naannoo kutaa 8ffaa naannoo Oromiyaa beekkamuu Biiroon Barnootaa naannoo Oromiyaa beeksise.
Jan 5, 2021 89053
Finfinnee, Muddee 26, 2013 (TOI) - Bu'aan qormaata naannoo kutaa 8ffaa naannoo Oromiyaa beekkamuu Biiroon Barnootaa naannoo Oromiyaa beeksise. Qormaatni Sadaasa 30 hanga Muddee 2, 2013tti guutummaa Oromiyaatti kennamee ture bu'aan isaa beekkameera. Waraqaan deebii kallattii Oromiyaa hunda irraa Manneen Barnootaa kuma 8 ol-irraa aanaatti, aanaa irraa godinatti, godina irraa BBOtti sassaabamee torban 3 keessatti halkanii fi guyyaa shiftii 3n biiroo keessa bulaa hojjetamee har'a bu'aan isaa beekameera. Barattoota qormaata fudhatan kuma dhibba 4 ffi kuma 46 fi 907 keessa barattoonni kumni dhibbi 4 fi kumni 17 fi 411 yookaa % 93.4 darbaniiru.Barattootni kumni 29,fi 96 yookaa 6.6% kufuu isaanii maanaajimantiin Biiroo Barnoota Oromiyaa har'a murteesseera. Bu'aan qormaataa kun waajjiraalee barnootaa godinaalee 21 fi waajjiraalee barnootaa bulchiinsa magaalotaa 19n Oromiyaaf kara hooggantootaa 'telegram' dhaan ergamuu biirichi beekisieera. Waajjiraaleen kun bu'aa qormaataa kana gara aanaa isaaniitti dabarsuun , aanaaleen ammoo hardcopy isaa Manneen Barnootaa isaaniin borii kaasanii ni beeksisu jedhame.Torban dhufuu kaasee barnootni kutaa 9ffaa kan eegalu ta'uu ragaan Biiroo Barnootaa Oromiyaarraa argame ni muul'isa. Kaardii barataa dhuufaan maxxansee Biiroon Barnootaa Oromiyaa yeroo gabaabaa keessatti kan raabsu ta'uu beeksisera.
Waraanni Bilisummaa Oromoo (WBO)n zoonii Lixaa hawaasaan simatamaa jira
Feb 20, 2019 13724
Guraandhala 13/2011 Waraanni Bilisummaa Oromoo (WBO)n zoonii Lixaa guyyaa kaleessaatii kaasee hawaasaan simatamaa jira. Haaluma koreen teeknikaa fi araaraa akkasumas gumiin abbootii Gadaa waamicha dhiyeessaniin loltoonni Adda Bilisummaa Oromoo zoonii lixaa guyyaa kaleessaa irraa eegalee deebi'aa jira. Waraanni bilisummaa Oromoo guyyaa kaleessaa aanaa Manasibuu ganda Harawweetti qaama mootummaa fi abbootii Gadaatiin simatamaniiru. Guyyaa har'aas bifuma walfakkaatuun aanaa Beegii, Giddaa Ayyaanaa fi Baabboo Gambeelitti simannaan itti fufueera. Guyyoota Sadan kanatti simannaan erga taasifameefii booda gara kaampii qophaa'efiitti kan galan ta'uus walitti qabaan gumii abbootii Gadaa Bayyanaa Sanbatoo ‘BBC’ Afaan Oromootti himaniiru. Abbaa Gadaa Bayyanaa Sanbatoo akka himanitti, Zoonii Lixaarraa qofa loltoonni WBO Kuma 10 ol kan simataman ta'uu ibsaniiru. Simannaan WBO kun aanaalee garaa garaatti kan itti fufu yoo ta'u, miseensonni WBO iddoowwan biroo jiranis waamichi taasifameef simatamanii akka galantu eegama. Madda: OBN
Biiroon Barnootaa Oromiyaa firii qormaata kutaa 8ffaa bara 2014 ifoomse
Aug 31, 2022 3460
Hagayya 25/2014(TOI) - Bara barnootaa 2014tti barattoota kuma 451fi 25 qormaata naannoo kutaa 8ffaa fudhachuuf galmaa'an keessaa barattoonni kumni 443fi 526 qormaaticha fudhataniiru. Barattoota qoramaata fudhatan walii galaa keessaa barattoonni kumni 421fi 779 (%95.09) qabxii darbiinsaa argatanii gara kutaa 9ffaatti darbuu Hogganaa Ittaanaan BBO Obbo Girmaa Baay'isaa ibsa miidiyaaleef kennaniin ibsaniiru. Naannawaa horsiisee bulaan ala qabxii darbiinsaa dhiiraaf 50fi dubartootaaf 47 ta'uus himaniiru. Naannawaa horsiisiisee bulaatti ammoo qabxiin darbinsaa dhiiraaf 47 yoo ta'u, barattoota dubaraaf 44 ta'uufi qabxiin darbiinsa barattoota fedhii adda kan dhiiraa 44fi dubaraaf 41 ta'uu Obbo Girman himaniiru. Naannoo Oromiyaatti bara barnootaa 2015 barattoota miiliyoona 11 ol barsiisuuf galmeessi kan eegalameen yoo ta'u, Fulbaana 9/2015 guutummaa Oromiyaatti barnoonni ni eegalana. Barana barattoota miliyoona 7.5 ol sagantaa nyaataa manneen barnootaan fayyadamoo taasisuuf haaldureen xumuramuus ibsaniiru. Barattoonni baasii gara garaaf osoo hinsaaxilamin qabxii darbiinsaasaanii karaa toora interneetii http://oromia.ministry.et/#/home jedhuun ilaallachuu akka danda'an biirochi ibseera. DhPI irraa
Komishiniin Naamusaa fi Farra Malaammaltummaa Federaalaa 'Appilikeeshinii' namoonni eeruu kennaniifi ragaa kennaan itti fayyadamuu danda'an ifa godhe.
Mar 3, 2023 3423
Guraandhala 24/2015(TOI) - Komishiniin Naamusaa fi Farra Malaammaltummaa Federaalaa guyyaa har'aa 'Appilikeeshinii' namoonni eeruu ittiin kennaniifi ragaa ittiin eeraan fayyadamuu danda'an 'Public Feedback System' jedhamu ifa godhe. Komishinichi Bulchiinsa Nageenya Odeeffannoo waliin ta’uun Appilikeeshinii kana akka hojjete eerameera. Appichi afaanota biyya keessaa shaniin tajaajila kan kennu ta'uun himaeera. Komishinarri Komishinii Naamusaa fi Farra Malaammaltummaa Federaalaa Dooktar Saamu’eel Urqatoo akka jedhanitti, komishinichi hojiiwwan jijjiramaa hojjechaa jiru milkeesuuf teeknooloojiiwwan fayyadamaa jiraachuu ibsaniiru. Appilikeeshinichi hojii kan ariifachiisuufi haleellaa fi sodaachisaa ragaa eertootaa fi odeeffannoo kennitootarra gahu kan ittisu ta'uu himaniiru. Kana hordofuun hawaasni karaa appilikeshinii 'Public Feedback System'' yaada kennuudhaan itti gaafatamummaa biyyaalessaa isaa ba'uu qabu gaafataniiru. Daarektarri Olaanaa Bulchiinsa Nageenya Odeeffannoo Obbo Solomoon Sookaa akka jedhanitti, appilikeeshinii kana haleellaa saayibarii eegumsii cimaan kan taasifamuuf ta'uu himaniiru. Waajjira Ministira Muummeetti deetaan dhimmoota Kaabinee obbo Tasfaayee Dhaabaa akka jedhanitti, malaammaltummaa ittisuuf dhaabbanni tokko qofaan hojjetee milkaa'uu hin danda'u. Kanaaf lammileen hunduu miira itti gaafatamummaa qabuun malaan maltummaa ittisuuf hirmaachuu qabu jedhaniiru.
Gabaasa addaa
Kabaja ayyaana bara haaraa irratti balaan tasaafi ibidda osoo hin mudatiin nagaan kabajameera.
Sep 13, 2023 772
Fulbaana 2/2016 (TOI) - Magaalaa Finfinneetti ayyaanni bara haaraa osoo balaan ibiddaafi kanneen biroon hin mudatiin nagaan kabajamuu Komishiniin hoggansa Ibiddaafi sodaa balaa beeksise. Hawaasni ergaawwaan ofeeggannoo kenna haalaa hojiirra oolchuuf deegarsaa taasiseef komishiniichi galateeffateera. Ogeessii kominikeeshinii Komishinichaa obbo Nigaatuu Maammoo jala bultii kabaja ayyaana bara haaraa irraa jalqabee balaan ibiddaafi balaan tasaa biroo osoo hin mudatiin darbuu himaniiru. Hojii hubannoo uumuu hojjetameen hawaasni ogeeffannoo barbaachisaa waan taasiseef balaan osoo hin mudatiin ayyaanichi karaa nagaa akka kabajamuu ta'uu keessatti gahee olaanaa qaba jedhaniiru. Sababoota Balaa ibiddaafi balaa tasaa uumuu danda'an hubachuun hojiirra oolchuun hawaasa biratti baratamaa dhufuu himanii, kunis balaan tasaa akka hin mudanee gahee olaanaa bahaa jira jedhaniiru. Ayyaanaoonni gara fuula duratti kabajamanis karaa nagaa akka kabajamaniif komishiinichi qophii gahaa taasisee kan jiru ta'uu himanii hawaasni sababoota balaa ibiddaafi balaa tasaa biroo uumuu danda'an irraa cimsee akka of eeguu hubachiisaniiru. Balaan ibiddaafi balaan tasaa biroo yoo mudate bilbila bilisaa 939, bilbila kallaatti 0111-55-53-00 ykn በ0111-56-86-01 bilbiluun beeksisuun Komishiinichi deebii hatattamaa balaa uumameef akka kennu beeksisaniiru.
Balaa konkolaataan lubbuun namoota 6 darbe
May 29, 2023 2121
Caamsaa 21/2015 (TOI) – Naannoo Harariitti balaa Tiraafikaa qaqqabeen lubbuun namoota 6 darbuu Komishiniin Poolisii naannichaa beeksiise. Balaan kun kan qaqqabee kaleessa galgala harkan saatii 4:30tti ganda Soofa qilee bakka jedhamutti akka ta'ee Komishiinii poolisii naannichaatti qorataan olaanaa balaa Saajin olaanaa Raastaam Mazihaar himaniiru. Konkolaataan fe'umsaa Azuuzuu lakkoofsa gabatee 3- 88036( Oro) meeshaa fe'ee Awwadaay irraa gara Jijjigaadeemu jiraatoota naannaawwichaa hamaamoota missirroo cidharra jiran waliin jiranitti bu'uun daandiirra bahee garagaluun balaa kun mudachuu himaniiru. Balaa kanaan namoota umuriin isaanii waggaa 20 hanga 25 ta'uu kanneen cidharra jiran jaha lubbuun isaanii darbuu himanii kanneen keessaas shan dubartoota ta'uu himaniiru. Dabalataan namoota 8 irra balaan salphaafi cimaan kan gahe yoo ta'u hospitaalatti waldhaansi fayyaa taasifamaafii jiraachuu himaniiru. Yeroodhaaf konkolaachisaan konkolaticha oofuu kan miliqe yoo ta'uu to'annaa jala oolchuuf hordoffiin taasifamaa jiraachuu himaniiru. Sababni balichaas qoratama jiraachuu himaniiru.