ENA - ENA Afaan Oromoo
Angafoota Oduu
Itiyoophiyaa fi Siwiizarlaand dameelee tumsaa addaddaatiin hariiroo biyyoota lamaanii cimsuuf nihojjetu
Mar 18, 2024 370
Bitootessa 09/2016(TOI)- Itiyoophiyaa fi Siwiizarlaand hariiroo dippilomaasii waggoota hedduuf ture dameelee tumsaa addaddaatiin cimsuuf xiyyeeffannoon akka hojjetan ministiroonni dhimma alaa biyyoota lamaanii ibsan. Ministirri dhimma alaa ambaasaaddar Taayyee Atsqasillaasee gitasaanii Siwiizarlaand Itiyoophiyaa daawwachaa jiran Iignaaziyoo Kaasiis waliin hariiroo biyyoota lamaanii akkasumas dhimmoota qaxanaa fi idil addunyaarratti mari’ataniiru. Ministiroonni biyyoota lamaanii mariin booda ibsa kennaniin, Itiyoophiyaa fi Siwiizarlaand dameelee tumsaa addaddaatiin hariiroosaanii cimsuuf akka hojjetan mirkaneessaniiru. Ministirri dhimma alaa ambaasaaddar Taayyee Atsqasillaasee ibsa Kanaan, biyyoonni lamaan hariiroo dippilomaasii waggoota dheeraa ture qabu jedhaniiru. Kaampaaniiwwan Siwiizarlaand hedduun Itiyoophiyaa keessatti invast gochuusaanii eeranii tumsa kana caalaatti cimsuuf waliigalteerra gahamuu ibsaniiru. Waliigalteewwan Kanaan dura biyyoota lamaan jidduutti taasifaman hojiirra oolchuufis akkasuma. Gama biraatiin waliigaltee nageenyaa Piriitooriyaa, raawwii komishinii haqa cehumsaa fi maree biyyaalessaa urratticiminaan mari’achuusaaniikaasaniiru. Ministirri dhimma alaa Siwiizarlaand Iignaaziyoo Kaasiis gamasaaniin, michooma dippilomaasii biyyoota lamaanii cimee akka itti fufu waliigalleerra jedhan. Itiyoophiyaan misooma, nageenyaa fi tasgabbii Afriikaaf biyya qooda olaanaa qabdu ta’uushee ibsaniiru. Siwiizarlaand dhimmoota daldalaa, invastimantii fi godaansaarratti Itiyoophiyaa waliin tumsaan hojjechaa akka jirtu dubbataniiru. Daawwannaan kun michooma seena qabeessa Itiyoophiyaa fi Siwiizarlaand yeroo dheeraaf ture ciminaan ittifufuuf kan kaayyeffate ta’uu kaasaniiru.
Gareen hoggantoota mootummaa federaalaa hojii misoomaa Godina Walloo Kibbaatti hojjetamaa jiru daawwate
Mar 18, 2024 55
Bitootessa 9/2016 (TOI) - Gareen hoggantoota mootummaa federaalaa Ministira Tajaajila Kominikeeshinii Mootummaa Doktar Laggasaa Tulluun durfamu hojiiwwan misoomaa Godina Walloo Kibbaatti hojjetamaa jiran daawwate. Bu’uura kallattii mootummaan kaa’een sadarkaa biyyaatti hojiiwwan misoomaa fi hooggansa bulchiinsa gaarii naannoolee biyyatiitti hojjetamaa jiranii daawwaana dirree fi hordoofiin hoggantoota mootummaa Federaalaan geggeeffama jira. Qabeenyaa fi haalota mijatoo naannolee biyyatti hunda keessa jiru karaa sirrii ta’een fayyadamuu akka danda’amuu fi komii ka’aa jiru hawaasa waliin walitti dhiyeenyaan hiikuuf mootummaan hojiilee hedduu hojjechaa jira. Haaluma kanaan gareen hoggantoota mootummaa federaalaa Ministira Tajaajila Kominikeeshinii Mootummaa doktar Laggasaa Tulluun durfamus hojii misooma godina Walloo Kibbaatti hojjetama jiru daawwateera. Daawwannaa isaanii kanaanis Misooma Qamadii jallisaa waqtii bonaa, misoomaa fi eegumsa qabeenya uumamaa, hojii sagantaa maaddii Guutuun hojjetaman, Carraa hojii uumuufi hojiiwwan misooma biroo godinichatti hojjetama jiru daawwachuu isaanii ragaan Biiroo Kominikeeshinii naannoo Amaaraarra agame ni mul'isa.
Tajaajilli elektiriikii Itiyoophyaa haaromsa waliigaltee lakkooftuu waggoota shaniif tajaajilu amma Waxabajjii 30 bara 2016tti dheeresse.
Mar 18, 2024 34
Bitootessa 09/2016(TOI)-Tajaajilli elektiriikii Itiyoophyaa haaromsa waliigaltee lakkooftuu amma Waxabajjii 30 bara 2016tti dheeressuusaa ibse. Dhaabbatichi kenniinsa tajaajilaa ammayyeessuu fi ittigaafatama buusuuf haaromsa waliigaltee kana Sadaasa 1 amma Bitootessa 30 bara 2016tti ture raawwachuuf karoorsee hojii kan eegale. Haata’u malee haaromsa lakkooftuu kana amma Waxabajjii 20 bara 2016tti dheeressuun barbaachisuusaa daarektarri korporeetii dhaabbatichaa Malaakuu Taayyuu Toi’f kan ibsan. Haaromsi waliigaltee kun mamiltoota lakkooftuu erga fudhatanii booda waggaa shanii ol ta’a qofa kan ilaallatu ta’uu dubbatanii, haaromsichaaf kafaltiin akka hingaafatamne eeraniiru. Kanaaf maamiltoonni jiddugaleessa tajaajila elektiriikii isaanitti dhihoo jiru dhaquun yeroo kenname keessatti waliigaltee haaromsaa akka raawwatan waamicha taasisaniiru. Sadaasa 1 bara 2016 irraa kaasee maamiltoonni kuma 21 ol waliigaltee haaromsuusaanii tajaajilichi ibseera. Haaromsi waliigaltee kun maamiltoota lakkooftuu qaama hinbeekamneef dabarsan, hanna anniisaa hambisuuf akkasumas rakkoo addaan ciccituu anniisaa salphisuuf akka gargaaru eeraniiru.
Riifoormiin Waldaalee Hojii Gamtaa irratti jalqabame cimee itti fufa
Mar 18, 2024 41
Bitootessa 9/2016(TOI) - Komishiniin Waldaalee Hojii Gamtaa Magaalaa Finfinnee guduunfaa sosochii marii Waldaalee hojii Gamtaa kutaalee magaalaa hundarraa hirmaachise gaggeessaa jira. Sosochiin kun mata duree ''Qabeenya Waldaalee hojii gamtaa badiirraa eeguun fayyadamummaa miseensotaafi hawaasaa ni mirkaneessina'' jedhuun gaggeeffamaa jira. Magaalaa Finfinneetti waldaaleen hojii gamtaa kuma 9 fi 800 oli jiraachuun eerameera. Riifoormii kanaaf waltajiiwwan marii 192 gaggeeffamuun yaadonni galtee hojii riifoormiif oolan walitti qabamuun himameera. Keessattuu tajaajila kennamu teeknooloojiin walitti hidhuun bu'a qabeessummaa caaluuf haala itti hojjetamaa jiru irrattis jalqabbiin jiru jajjabeessaa akka ta'e sanada dhiyaate keessatti ka'eera. Itti Aanaan Kantiibaa Bulchiinsa Magaalaa Finfinnee Obbo Jaanxirar Abbaay qaala'iinsa gabaa tasgabbeessuun fayyadamummaa hawaasaa mirkaneessuu keessatti gaheen waldaaleen hojii gamtaa qaban guddaa ta'uu himuun, Bulchiinsi Magaalichaa waldaalee hojii gamtaaf deeggarsa taasisaa turuu himaniiru. Fayyadamummaa hawaasaafi miseensota waldaalee hojii gamtaa cimsuuf riiformiin eegalame cimee itti fufas jedhaniiru.
Guyyaan shamattootaa idil addunyaa Finfinneetti kabajamaa jira
Mar 18, 2024 30
Bitootessa 09/2016(TOI)- Guyyaan shamattootaa idil addunyaa 11ffaan mata duree “Waltaanee mirga keenya haakabachiifnu” jedhuun Finfinneetti taa’amaa jira. Ayyaanichi sadarkaa idil addunyaatti yeroo 41’f Itiyoophiyaatti ammoo yeroo 11ffaaf mata duree “Waltaanee mirga keenya haakabachiifnu” jedhuun qopheessummaa ministeera daldalaa fi walitti hidhamiinsa qaxanaatiin kabajameera. De’eetaan ministira daldalaa fi walitti hidhamiinsa qaxanaa Indaalew Mokonnin wayita kana akka jedhanitti, ayyanichi kan kabajamu shamattoonni waa’ee qulqullina, amalaa fi gatii oomishaa bitanii beekuuf mirga akka qabanhubachiisuufi. Mirgi shamattootaa akka kabajamu mootummaan gamatti tumsa qooda fudhattoota hedduu akka gaafatu eeraniiru. Waltajjiin har’aa mirga shamattootaa kabachiisuuf shamataa fi mootummaan gamatti tumsa hundaa kan barbaachisu ta’uu hirmaattota waliin waliigaltee uumuuf ta’uu dubbataniiru. Shamataan oomishoota fi tajaajiloota bu’uraa argachuu,balaarraa eegamuu, odeeffannoo argachuu, filmaata argachuu fi mirgoota biroo akka qabaatu odeeffannoowwan ni’eeru. Qaamoleen qooda fudhattootaa fi keessummoonni waamichi taasifameef kabaja ayyaana kanaarratti argamaniiru.
Siyaasa
Itiyoophiyaa fi Siwiizarlaand dameelee tumsaa addaddaatiin hariiroo biyyoota lamaanii cimsuuf nihojjetu
Mar 18, 2024 370
Bitootessa 09/2016(TOI)- Itiyoophiyaa fi Siwiizarlaand hariiroo dippilomaasii waggoota hedduuf ture dameelee tumsaa addaddaatiin cimsuuf xiyyeeffannoon akka hojjetan ministiroonni dhimma alaa biyyoota lamaanii ibsan. Ministirri dhimma alaa ambaasaaddar Taayyee Atsqasillaasee gitasaanii Siwiizarlaand Itiyoophiyaa daawwachaa jiran Iignaaziyoo Kaasiis waliin hariiroo biyyoota lamaanii akkasumas dhimmoota qaxanaa fi idil addunyaarratti mari’ataniiru. Ministiroonni biyyoota lamaanii mariin booda ibsa kennaniin, Itiyoophiyaa fi Siwiizarlaand dameelee tumsaa addaddaatiin hariiroosaanii cimsuuf akka hojjetan mirkaneessaniiru. Ministirri dhimma alaa ambaasaaddar Taayyee Atsqasillaasee ibsa Kanaan, biyyoonni lamaan hariiroo dippilomaasii waggoota dheeraa ture qabu jedhaniiru. Kaampaaniiwwan Siwiizarlaand hedduun Itiyoophiyaa keessatti invast gochuusaanii eeranii tumsa kana caalaatti cimsuuf waliigalteerra gahamuu ibsaniiru. Waliigalteewwan Kanaan dura biyyoota lamaan jidduutti taasifaman hojiirra oolchuufis akkasuma. Gama biraatiin waliigaltee nageenyaa Piriitooriyaa, raawwii komishinii haqa cehumsaa fi maree biyyaalessaa urratticiminaan mari’achuusaaniikaasaniiru. Ministirri dhimma alaa Siwiizarlaand Iignaaziyoo Kaasiis gamasaaniin, michooma dippilomaasii biyyoota lamaanii cimee akka itti fufu waliigalleerra jedhan. Itiyoophiyaan misooma, nageenyaa fi tasgabbii Afriikaaf biyya qooda olaanaa qabdu ta’uushee ibsaniiru. Siwiizarlaand dhimmoota daldalaa, invastimantii fi godaansaarratti Itiyoophiyaa waliin tumsaan hojjechaa akka jirtu dubbataniiru. Daawwannaan kun michooma seena qabeessa Itiyoophiyaa fi Siwiizarlaand yeroo dheeraaf ture ciminaan ittifufuuf kan kaayyeffate ta’uu kaasaniiru.
Gareen hoggantoota mootummaa federaalaa hojii misoomaa Godina Walloo Kibbaatti hojjetamaa jiru daawwate
Mar 18, 2024 55
Bitootessa 9/2016 (TOI) - Gareen hoggantoota mootummaa federaalaa Ministira Tajaajila Kominikeeshinii Mootummaa Doktar Laggasaa Tulluun durfamu hojiiwwan misoomaa Godina Walloo Kibbaatti hojjetamaa jiran daawwate. Bu’uura kallattii mootummaan kaa’een sadarkaa biyyaatti hojiiwwan misoomaa fi hooggansa bulchiinsa gaarii naannoolee biyyatiitti hojjetamaa jiranii daawwaana dirree fi hordoofiin hoggantoota mootummaa Federaalaan geggeeffama jira. Qabeenyaa fi haalota mijatoo naannolee biyyatti hunda keessa jiru karaa sirrii ta’een fayyadamuu akka danda’amuu fi komii ka’aa jiru hawaasa waliin walitti dhiyeenyaan hiikuuf mootummaan hojiilee hedduu hojjechaa jira. Haaluma kanaan gareen hoggantoota mootummaa federaalaa Ministira Tajaajila Kominikeeshinii Mootummaa doktar Laggasaa Tulluun durfamus hojii misooma godina Walloo Kibbaatti hojjetama jiru daawwateera. Daawwannaa isaanii kanaanis Misooma Qamadii jallisaa waqtii bonaa, misoomaa fi eegumsa qabeenya uumamaa, hojii sagantaa maaddii Guutuun hojjetaman, Carraa hojii uumuufi hojiiwwan misooma biroo godinichatti hojjetama jiru daawwachuu isaanii ragaan Biiroo Kominikeeshinii naannoo Amaaraarra agame ni mul'isa.
Gareen deeggarsaafi hordoffii Jila hooggantoota mootummaa Federaalaa Obbo Addisuu Araggaan durfamu hojiiwwan misoomaa Godina Koonsoo aanaa Kaaraatitti hojjatamaa jiran daawwate.
Mar 18, 2024 64
Bitootessa 9/2016(TOI) - Gareen deeggarsaafi hordoffii Jila hooggantoota mootummaa Federaalaa Obbo Addisuu Araggaan durfamu hojiiwwan misoomaa Godina Koonsoo aanaa Kaaraatitti hojjatamaa jiran daawwateera. Omishaafi oomishtummaa dabaluuf hojiileen sagantaa maaddii guutuun hojjetamaa jiran misoomni Qullubbii diimaafi adii akkasumas misoomni Muuzii daawwatameera. Daawwannaa kanaanis qonnaan bultoonni caalaatti akka oomishaniif meeshaaleen bishaan lafa jalaa baasuuf oolan akka barbaachisaan garichi taajjabeera. Hooggantoonni hojii olaanoon federaalaas hojiin hojjatamaa jiru jajjabeessaa ta’uu eeranii misooma jallisii bonee waliin walqabatee caalaatti hojjachuu akka barbaachisuu eeraniiru.
Gareen deeggarsaafi hordoffii jila hooggantoota mootummaa Jiddugala biqiltuun Appilii itti baay'eefamu aanaa naannaawwaa Caanqaatti argamu daawwate.
Mar 18, 2024 31
Bitootessa 9/2016(TOI) - Gareen deeggarsaafi hordoffii jila hooggantoota mootummaa Federaalaa Ministira Nageenya obbo Binnaalif Andu'aleemiin durfamu Jiddugala biqiltuun Appilii itti baay'ifamuu fi oomisha Appilii Oyiruu irratti argamu aanaa naannaawwaa Caanqaatti daawwate. Ministirri Nageenyaa obbo Binnalif Andu'aalem jiddugala biqiltuu Appilii baay'isuu fi ooyiruurratti hojii hojjetameen milkaa'inni gaarii argamuu daawwachuu himaniiru. Warshaan oomisha Appilii qindeessuu naannawwaa kanatti akka ijaaramu abbootiin qabeenyaa fi dhaabbileen deeggarsa taasisan waliin qindaa'uun hojjechuuf karoorfamuu akka qabus hubachiisaniiru. Qonnii fi indastiriin dameewwaan waliin qindaa'uun guddatan ta'uu eeranii, galteewwaan dheedhii dhiheesuu cinaatti hojii agiroo piroosesiif xiyyeeffannoon kannamuufii akka qabu ibsuu isaanii ragaan Paartii Badhaadhinarra argame ni mul'isa. Miseensoonni jilichaas aanichi oomisha qonnaaf humna guddaa kan qabu ta'uu hubachuu ibsanii; Appilii waliin wal qabatee sanyii isaa karaa 'Zoniingii Ispeeshalazidiin' hojjetamuu qaba jedhaniiru. Aanichatti lafa heektaara kuma 1 fi 315 irra oomishi Appilii oomishameera.
Gareen deeggarsaafi hordoffii jila hooggantoota mootummaa Jiddugala biqiltuun Appilii itti baay'eefamu aanaa naannaawwaa Caanqaatti argamu daawwate.
Mar 18, 2024 25
Bitootessa 9/2016(TOI) - Gareen deeggarsaafi hordoffii jila hooggantoota mootummaa Federaalaa Ministira Nageenya obbo Binnaalif Andu'aleemiin durfamu Jiddugala biqiltuun Appilii itti baay'ifamuu fi oomisha Appilii Oyiruu irratti argamu aanaa naannaawwaa Caanqaatti daawwate. Ministirri Nageenyaa obbo Binnalif Andu'aalem jiddugala biqiltuu Appilii baay'isuu fi ooyiruurratti hojii hojjetameen milkaa'inni gaarii argamuu daawwachuu himaniiru. Warshaan oomisha Appilii qindeessuu naannawwaa kanatti akka ijaaramu abbootiin qabeenyaa fi dhaabbileen deeggarsa taasisan waliin qindaa'uun hojjechuuf karoorfamuu akka qabus hubachiisaniiru. Qonnii fi indastiriin dameewwaan waliin qindaa'uun guddatan ta'uu eeranii, galteewwaan dheedhii dhiheesuu cinaatti hojii agiroo piroosesiif xiyyeeffannoon kannamuufii akka qabu ibsuu isaanii ragaan Paartii Badhaadhinarra argame ni mul'isa. Miseensoonni jilichaas aanichi oomisha qonnaaf humna guddaa kan qabu ta'uu hubachuu ibsanii; Appilii waliin wal qabatee sanyii isaa karaa 'Zoniingii Ispeeshalazidiin' hojjetamuu qaba jedhaniiru. Aanichatti lafa heektaara kuma 1 fi 315 irra oomishi Appilii oomishameera.
Dubartoonni miseensoota Raayyaa Ittisa Biyyaa ergama nageenya kabachiisuu keessaatti gahee cimaa bahachaa jiru.
Mar 18, 2024 53
Bitootessa 9/2016(TOI) - Dhaabbata Mootummoota Gamtoomaniitti dirqama ergama nageenya kabachiisuu raawwachuu keessatti gaheen dubartoota miseensoota Raayyaa Ittisaa dabalaa jirachuu Birgaader Jeneraala Hulaagareesh Diras beeksisan. Birgaader Jeneral Hulaagareesh Diras kana kan dubbataan yeroo Manni barnoota kontinjantii Huursoo miseensoota raayyaa ittisaa nageenya eegsisuu irratti leenjisaa ture eebbisiiserrattidha. Sirna kanarratti dubartoota duula nageenya kabachiisuu irratti hirmaachuuf eebbifama kanaaf muuxannoo isaanii qooduun bu'aa caalmaa qabu akka fidaniif jajjabeessaniiru. Birgaader Jeneral Hulaagareesh TOI'tti akka himaniitti; Dubartoonni Raayyaa Ittisa Biyyaatti dabalamuun birmadummaa daangaa biyya isaanii kabachiisuu irratti hirmaannaan qabanii fi bu'a qabeesummaan isaanii dabalaa jira. Kana cinaattis Dhaabbata Mootummoota Gamtoomaniitti ergama nageenya kabachiisuu irratti guddina Itoophiyaa fi filatamtummaa ishee guddisuu irrattis gaheen dubartoota dabalaa jira jedhaniiru. Lakkoofsi dubartoota miseensota Raayyichaa nageenya kabachiisuuf gara Sudaan Kibbaa deemuuf qophaa'an kan yeroo kamiiyyuu caalaa guddachuu akka fakkeenyaatti eeraniiru. Kunis dubartoonni Afrikaatti keessayyuu Afrikaa Bahaatti walitti dhufeenya uummatootaa cimsuu fi nageenya kabachiisuu keessatti gaheen qaban dabalaa jirachuu kan mul'isudha jedhaniiru. Gara fuula duraattis biyya bakka bu'uun nageenya eegsisuuf bakka deemanitti; amala uummatummaa qabaachuun ergamoota biyyaalessaa fi dhaabbatummaa gahumsa olaanaan raawwachuun maqaa gaarii Itoophiyaa ni ijaaru jedhaniiru.
Komishiniin marii biyyaalessaa sagantaa jalqabsiisa ajandaa sassaabuurratti marii taasisaa jira
Mar 16, 2024 594
Bitootessa 07/2016(TOI)- Komishiniin marii biyyaalessaa Itiyoophiyaa sagantaa jalqabsiisa ajandaa sassaabuurratti qooda fudhattoota waliin marii taasisaa jira. Sagantaa jalqabsiisaa kanarratti haasawa kan taasisan komishinariin muummee komishinichaa piroofeesar Masfin Ar’ayaa, mariin biyyaalessaa dhimmoota waliigalteerra hingahamne waliigalteerra akka gahamu hojjechaa jira. Haala Kanaan Lammiileen Itiyoophiyaa mari’atanii furmaata waloo akka kaa’an hojjetamaa akka jiru yaadachiisaniiru. Komishinichi hojiileen hirmaattota adda baasuuf sadarkaa aanaatti hojjechaa ture milkaa’inaan raawwachuusaa ibsaniiru. Mariin biyyaalessaa ijaarsa mootummaaf bu’uura cimaa kan uumudha kan jedhan komishinarichi, yeroo ammaa boqonnaa raawwiitti gala akka jiru dubbataniiru. Komishinichi hojiilee mariif murteessaa ta’an hojjechaa turuusaa ibsanii, qooda fudhattoonni hedduun irratti hirmaachaa akka turan dubbataniiru. Kutaalee hawaasaa hedduuf dhimmicharratti hubannoo uumaa turuusaanii beeksisaniiru. የAdeemsi marii biyyaalessaa biyya dhalootaaf mijatte dabarsuuf akka gargaaru eeraniiru. Guyyaa har’aas komishiniin marii biyyaalessaa Itiyoophiyaa sirna hojmaataa adeemsa jalqabsiisa ajandaa sassaabuu ilaalchisuun qooda fudhattoota waliin mari’achaa jira jedhaniiru. Ministiroonni, bakka bu’oonni paartilee siyaasaa, qooda fudhattoonni naannolee hundarraa bakka bu’an,bakka bu’oonni hawaasa siviikii fi keessummoonni afeeraman marii kanarratti argamaniiru.
Hawaasa nageenyaa fi tokkummaaf hojjetu ijaaruun qooda keenya nibaana-Abbaa Gadaa fi Haadha Siinqee
Mar 16, 2024 112
Bitootessa 07/2016 (TOI)- Hawaasa nageenyaa fi tokkummaaf hojjetu ijaaruun qooda isaanirraa eegamu akka bahan abbaan Gadaa fi haadha Siinqee godina Shawaa Bahaa TOI’n haasofsiise dubbatan. Mariin waajjirri aadaa fi tuurizimii bulchiinsa magaalaa Adaamaa jijjiirama manneen murtii aadaa walitti bu’iinsaa fi wldhabdee hiikuurratti jijjiirama fidaa jiran ilaalchisuun adeemsifameera. Walitti qabaan abbootii Gadaa godina Shawaa bahaa fi bulchiinsa magaalaa Adaamaa abbaa Gadaa Rattaa Yaa’iiboruu, hawaasa nageenyaa fi tokkummaaf dursa kennu ijaaruun nageenyi biyyaa akka eegamu qooda keenya bahaa jirra jedhaniiru. Abbootiin Gadaa, jaarsoliin biyyaa fi haadholiin Siinqee nageenya biyyaa gama eegsisuutiin qooda guddaa irraa eegamu naannawasaaniitti walitti bu’iinsa maddasaarraa qulqulleessuu fi hawaasatti dhihaachuu ta’uudha jedhaniiru. Hariiroon hawaasummaa akka hinlaafne sirnii fi duudhaan akka cimugochuutu barbaachisa jedhan. Dargaggoonni humnasaanii misooma biyyaaf akka oolchan gorsuun, waliigaltee waloo akka uuman mariisisuu fi gorsuun qoodasanii akka bahan ibsaniiru. Haadha Siinqee Fiqree Caacaa, waldhabdee naannawasaaniitti mudatu hiikuun nageenyi akka bu’u taasisaa akka jiran ibsaniiru. Akkaataa barsiifata naannawasaaniitti dubartiin tokko Siinqee qabattee bakka walitti bu’iinsi jiru jidduu yoo dhaabatte walitti bu’iinsa dhaabsisuuf humna kan qabdu waan ta’eef akka fakkeenya nageenyaatti lakkaa’amti jedhaniiru. Duudhaalee nagaa buusuu danda’u kana eeguun dhaloonni rakkoo mariin akka furu gochuun qoodasanii bahaa akka jiran dubbataniiru. Nageenya naannawa keenyaa wayita eegsifnu nageenyi biyya keenyaa nimirkanaa’a kan jedhan haadha Siinqee Fiqree, nageenya mirkaneessuuf hojjechuu qabna jedhaniiru.
Siyaasa
Itiyoophiyaa fi Siwiizarlaand dameelee tumsaa addaddaatiin hariiroo biyyoota lamaanii cimsuuf nihojjetu
Mar 18, 2024 370
Bitootessa 09/2016(TOI)- Itiyoophiyaa fi Siwiizarlaand hariiroo dippilomaasii waggoota hedduuf ture dameelee tumsaa addaddaatiin cimsuuf xiyyeeffannoon akka hojjetan ministiroonni dhimma alaa biyyoota lamaanii ibsan. Ministirri dhimma alaa ambaasaaddar Taayyee Atsqasillaasee gitasaanii Siwiizarlaand Itiyoophiyaa daawwachaa jiran Iignaaziyoo Kaasiis waliin hariiroo biyyoota lamaanii akkasumas dhimmoota qaxanaa fi idil addunyaarratti mari’ataniiru. Ministiroonni biyyoota lamaanii mariin booda ibsa kennaniin, Itiyoophiyaa fi Siwiizarlaand dameelee tumsaa addaddaatiin hariiroosaanii cimsuuf akka hojjetan mirkaneessaniiru. Ministirri dhimma alaa ambaasaaddar Taayyee Atsqasillaasee ibsa Kanaan, biyyoonni lamaan hariiroo dippilomaasii waggoota dheeraa ture qabu jedhaniiru. Kaampaaniiwwan Siwiizarlaand hedduun Itiyoophiyaa keessatti invast gochuusaanii eeranii tumsa kana caalaatti cimsuuf waliigalteerra gahamuu ibsaniiru. Waliigalteewwan Kanaan dura biyyoota lamaan jidduutti taasifaman hojiirra oolchuufis akkasuma. Gama biraatiin waliigaltee nageenyaa Piriitooriyaa, raawwii komishinii haqa cehumsaa fi maree biyyaalessaa urratticiminaan mari’achuusaaniikaasaniiru. Ministirri dhimma alaa Siwiizarlaand Iignaaziyoo Kaasiis gamasaaniin, michooma dippilomaasii biyyoota lamaanii cimee akka itti fufu waliigalleerra jedhan. Itiyoophiyaan misooma, nageenyaa fi tasgabbii Afriikaaf biyya qooda olaanaa qabdu ta’uushee ibsaniiru. Siwiizarlaand dhimmoota daldalaa, invastimantii fi godaansaarratti Itiyoophiyaa waliin tumsaan hojjechaa akka jirtu dubbataniiru. Daawwannaan kun michooma seena qabeessa Itiyoophiyaa fi Siwiizarlaand yeroo dheeraaf ture ciminaan ittifufuuf kan kaayyeffate ta’uu kaasaniiru.
Gareen hoggantoota mootummaa federaalaa hojii misoomaa Godina Walloo Kibbaatti hojjetamaa jiru daawwate
Mar 18, 2024 55
Bitootessa 9/2016 (TOI) - Gareen hoggantoota mootummaa federaalaa Ministira Tajaajila Kominikeeshinii Mootummaa Doktar Laggasaa Tulluun durfamu hojiiwwan misoomaa Godina Walloo Kibbaatti hojjetamaa jiran daawwate. Bu’uura kallattii mootummaan kaa’een sadarkaa biyyaatti hojiiwwan misoomaa fi hooggansa bulchiinsa gaarii naannoolee biyyatiitti hojjetamaa jiranii daawwaana dirree fi hordoofiin hoggantoota mootummaa Federaalaan geggeeffama jira. Qabeenyaa fi haalota mijatoo naannolee biyyatti hunda keessa jiru karaa sirrii ta’een fayyadamuu akka danda’amuu fi komii ka’aa jiru hawaasa waliin walitti dhiyeenyaan hiikuuf mootummaan hojiilee hedduu hojjechaa jira. Haaluma kanaan gareen hoggantoota mootummaa federaalaa Ministira Tajaajila Kominikeeshinii Mootummaa doktar Laggasaa Tulluun durfamus hojii misooma godina Walloo Kibbaatti hojjetama jiru daawwateera. Daawwannaa isaanii kanaanis Misooma Qamadii jallisaa waqtii bonaa, misoomaa fi eegumsa qabeenya uumamaa, hojii sagantaa maaddii Guutuun hojjetaman, Carraa hojii uumuufi hojiiwwan misooma biroo godinichatti hojjetama jiru daawwachuu isaanii ragaan Biiroo Kominikeeshinii naannoo Amaaraarra agame ni mul'isa.
Gareen deeggarsaafi hordoffii Jila hooggantoota mootummaa Federaalaa Obbo Addisuu Araggaan durfamu hojiiwwan misoomaa Godina Koonsoo aanaa Kaaraatitti hojjatamaa jiran daawwate.
Mar 18, 2024 64
Bitootessa 9/2016(TOI) - Gareen deeggarsaafi hordoffii Jila hooggantoota mootummaa Federaalaa Obbo Addisuu Araggaan durfamu hojiiwwan misoomaa Godina Koonsoo aanaa Kaaraatitti hojjatamaa jiran daawwateera. Omishaafi oomishtummaa dabaluuf hojiileen sagantaa maaddii guutuun hojjetamaa jiran misoomni Qullubbii diimaafi adii akkasumas misoomni Muuzii daawwatameera. Daawwannaa kanaanis qonnaan bultoonni caalaatti akka oomishaniif meeshaaleen bishaan lafa jalaa baasuuf oolan akka barbaachisaan garichi taajjabeera. Hooggantoonni hojii olaanoon federaalaas hojiin hojjatamaa jiru jajjabeessaa ta’uu eeranii misooma jallisii bonee waliin walqabatee caalaatti hojjachuu akka barbaachisuu eeraniiru.
Gareen deeggarsaafi hordoffii jila hooggantoota mootummaa Jiddugala biqiltuun Appilii itti baay'eefamu aanaa naannaawwaa Caanqaatti argamu daawwate.
Mar 18, 2024 31
Bitootessa 9/2016(TOI) - Gareen deeggarsaafi hordoffii jila hooggantoota mootummaa Federaalaa Ministira Nageenya obbo Binnaalif Andu'aleemiin durfamu Jiddugala biqiltuun Appilii itti baay'ifamuu fi oomisha Appilii Oyiruu irratti argamu aanaa naannaawwaa Caanqaatti daawwate. Ministirri Nageenyaa obbo Binnalif Andu'aalem jiddugala biqiltuu Appilii baay'isuu fi ooyiruurratti hojii hojjetameen milkaa'inni gaarii argamuu daawwachuu himaniiru. Warshaan oomisha Appilii qindeessuu naannawwaa kanatti akka ijaaramu abbootiin qabeenyaa fi dhaabbileen deeggarsa taasisan waliin qindaa'uun hojjechuuf karoorfamuu akka qabus hubachiisaniiru. Qonnii fi indastiriin dameewwaan waliin qindaa'uun guddatan ta'uu eeranii, galteewwaan dheedhii dhiheesuu cinaatti hojii agiroo piroosesiif xiyyeeffannoon kannamuufii akka qabu ibsuu isaanii ragaan Paartii Badhaadhinarra argame ni mul'isa. Miseensoonni jilichaas aanichi oomisha qonnaaf humna guddaa kan qabu ta'uu hubachuu ibsanii; Appilii waliin wal qabatee sanyii isaa karaa 'Zoniingii Ispeeshalazidiin' hojjetamuu qaba jedhaniiru. Aanichatti lafa heektaara kuma 1 fi 315 irra oomishi Appilii oomishameera.
Gareen deeggarsaafi hordoffii jila hooggantoota mootummaa Jiddugala biqiltuun Appilii itti baay'eefamu aanaa naannaawwaa Caanqaatti argamu daawwate.
Mar 18, 2024 25
Bitootessa 9/2016(TOI) - Gareen deeggarsaafi hordoffii jila hooggantoota mootummaa Federaalaa Ministira Nageenya obbo Binnaalif Andu'aleemiin durfamu Jiddugala biqiltuun Appilii itti baay'ifamuu fi oomisha Appilii Oyiruu irratti argamu aanaa naannaawwaa Caanqaatti daawwate. Ministirri Nageenyaa obbo Binnalif Andu'aalem jiddugala biqiltuu Appilii baay'isuu fi ooyiruurratti hojii hojjetameen milkaa'inni gaarii argamuu daawwachuu himaniiru. Warshaan oomisha Appilii qindeessuu naannawwaa kanatti akka ijaaramu abbootiin qabeenyaa fi dhaabbileen deeggarsa taasisan waliin qindaa'uun hojjechuuf karoorfamuu akka qabus hubachiisaniiru. Qonnii fi indastiriin dameewwaan waliin qindaa'uun guddatan ta'uu eeranii, galteewwaan dheedhii dhiheesuu cinaatti hojii agiroo piroosesiif xiyyeeffannoon kannamuufii akka qabu ibsuu isaanii ragaan Paartii Badhaadhinarra argame ni mul'isa. Miseensoonni jilichaas aanichi oomisha qonnaaf humna guddaa kan qabu ta'uu hubachuu ibsanii; Appilii waliin wal qabatee sanyii isaa karaa 'Zoniingii Ispeeshalazidiin' hojjetamuu qaba jedhaniiru. Aanichatti lafa heektaara kuma 1 fi 315 irra oomishi Appilii oomishameera.
Dubartoonni miseensoota Raayyaa Ittisa Biyyaa ergama nageenya kabachiisuu keessaatti gahee cimaa bahachaa jiru.
Mar 18, 2024 53
Bitootessa 9/2016(TOI) - Dhaabbata Mootummoota Gamtoomaniitti dirqama ergama nageenya kabachiisuu raawwachuu keessatti gaheen dubartoota miseensoota Raayyaa Ittisaa dabalaa jirachuu Birgaader Jeneraala Hulaagareesh Diras beeksisan. Birgaader Jeneral Hulaagareesh Diras kana kan dubbataan yeroo Manni barnoota kontinjantii Huursoo miseensoota raayyaa ittisaa nageenya eegsisuu irratti leenjisaa ture eebbisiiserrattidha. Sirna kanarratti dubartoota duula nageenya kabachiisuu irratti hirmaachuuf eebbifama kanaaf muuxannoo isaanii qooduun bu'aa caalmaa qabu akka fidaniif jajjabeessaniiru. Birgaader Jeneral Hulaagareesh TOI'tti akka himaniitti; Dubartoonni Raayyaa Ittisa Biyyaatti dabalamuun birmadummaa daangaa biyya isaanii kabachiisuu irratti hirmaannaan qabanii fi bu'a qabeesummaan isaanii dabalaa jira. Kana cinaattis Dhaabbata Mootummoota Gamtoomaniitti ergama nageenya kabachiisuu irratti guddina Itoophiyaa fi filatamtummaa ishee guddisuu irrattis gaheen dubartoota dabalaa jira jedhaniiru. Lakkoofsi dubartoota miseensota Raayyichaa nageenya kabachiisuuf gara Sudaan Kibbaa deemuuf qophaa'an kan yeroo kamiiyyuu caalaa guddachuu akka fakkeenyaatti eeraniiru. Kunis dubartoonni Afrikaatti keessayyuu Afrikaa Bahaatti walitti dhufeenya uummatootaa cimsuu fi nageenya kabachiisuu keessatti gaheen qaban dabalaa jirachuu kan mul'isudha jedhaniiru. Gara fuula duraattis biyya bakka bu'uun nageenya eegsisuuf bakka deemanitti; amala uummatummaa qabaachuun ergamoota biyyaalessaa fi dhaabbatummaa gahumsa olaanaan raawwachuun maqaa gaarii Itoophiyaa ni ijaaru jedhaniiru.
Komishiniin marii biyyaalessaa sagantaa jalqabsiisa ajandaa sassaabuurratti marii taasisaa jira
Mar 16, 2024 594
Bitootessa 07/2016(TOI)- Komishiniin marii biyyaalessaa Itiyoophiyaa sagantaa jalqabsiisa ajandaa sassaabuurratti qooda fudhattoota waliin marii taasisaa jira. Sagantaa jalqabsiisaa kanarratti haasawa kan taasisan komishinariin muummee komishinichaa piroofeesar Masfin Ar’ayaa, mariin biyyaalessaa dhimmoota waliigalteerra hingahamne waliigalteerra akka gahamu hojjechaa jira. Haala Kanaan Lammiileen Itiyoophiyaa mari’atanii furmaata waloo akka kaa’an hojjetamaa akka jiru yaadachiisaniiru. Komishinichi hojiileen hirmaattota adda baasuuf sadarkaa aanaatti hojjechaa ture milkaa’inaan raawwachuusaa ibsaniiru. Mariin biyyaalessaa ijaarsa mootummaaf bu’uura cimaa kan uumudha kan jedhan komishinarichi, yeroo ammaa boqonnaa raawwiitti gala akka jiru dubbataniiru. Komishinichi hojiilee mariif murteessaa ta’an hojjechaa turuusaa ibsanii, qooda fudhattoonni hedduun irratti hirmaachaa akka turan dubbataniiru. Kutaalee hawaasaa hedduuf dhimmicharratti hubannoo uumaa turuusaanii beeksisaniiru. የAdeemsi marii biyyaalessaa biyya dhalootaaf mijatte dabarsuuf akka gargaaru eeraniiru. Guyyaa har’aas komishiniin marii biyyaalessaa Itiyoophiyaa sirna hojmaataa adeemsa jalqabsiisa ajandaa sassaabuu ilaalchisuun qooda fudhattoota waliin mari’achaa jira jedhaniiru. Ministiroonni, bakka bu’oonni paartilee siyaasaa, qooda fudhattoonni naannolee hundarraa bakka bu’an,bakka bu’oonni hawaasa siviikii fi keessummoonni afeeraman marii kanarratti argamaniiru.
Hawaasa nageenyaa fi tokkummaaf hojjetu ijaaruun qooda keenya nibaana-Abbaa Gadaa fi Haadha Siinqee
Mar 16, 2024 112
Bitootessa 07/2016 (TOI)- Hawaasa nageenyaa fi tokkummaaf hojjetu ijaaruun qooda isaanirraa eegamu akka bahan abbaan Gadaa fi haadha Siinqee godina Shawaa Bahaa TOI’n haasofsiise dubbatan. Mariin waajjirri aadaa fi tuurizimii bulchiinsa magaalaa Adaamaa jijjiirama manneen murtii aadaa walitti bu’iinsaa fi wldhabdee hiikuurratti jijjiirama fidaa jiran ilaalchisuun adeemsifameera. Walitti qabaan abbootii Gadaa godina Shawaa bahaa fi bulchiinsa magaalaa Adaamaa abbaa Gadaa Rattaa Yaa’iiboruu, hawaasa nageenyaa fi tokkummaaf dursa kennu ijaaruun nageenyi biyyaa akka eegamu qooda keenya bahaa jirra jedhaniiru. Abbootiin Gadaa, jaarsoliin biyyaa fi haadholiin Siinqee nageenya biyyaa gama eegsisuutiin qooda guddaa irraa eegamu naannawasaaniitti walitti bu’iinsa maddasaarraa qulqulleessuu fi hawaasatti dhihaachuu ta’uudha jedhaniiru. Hariiroon hawaasummaa akka hinlaafne sirnii fi duudhaan akka cimugochuutu barbaachisa jedhan. Dargaggoonni humnasaanii misooma biyyaaf akka oolchan gorsuun, waliigaltee waloo akka uuman mariisisuu fi gorsuun qoodasanii akka bahan ibsaniiru. Haadha Siinqee Fiqree Caacaa, waldhabdee naannawasaaniitti mudatu hiikuun nageenyi akka bu’u taasisaa akka jiran ibsaniiru. Akkaataa barsiifata naannawasaaniitti dubartiin tokko Siinqee qabattee bakka walitti bu’iinsi jiru jidduu yoo dhaabatte walitti bu’iinsa dhaabsisuuf humna kan qabdu waan ta’eef akka fakkeenya nageenyaatti lakkaa’amti jedhaniiru. Duudhaalee nagaa buusuu danda’u kana eeguun dhaloonni rakkoo mariin akka furu gochuun qoodasanii bahaa akka jiran dubbataniiru. Nageenya naannawa keenyaa wayita eegsifnu nageenyi biyya keenyaa nimirkanaa’a kan jedhan haadha Siinqee Fiqree, nageenya mirkaneessuuf hojjechuu qabna jedhaniiru.
Hawaasummaa
Meedikaal Kolleejiin Yekkaatiit 12 barattoota 202 digirii jalqabaa fi lammataan barsiise eebbisiise
Mar 16, 2024 1168
Bitootessa 07/2016(TOI)- Meedikaal Kolleejiin Yekkaatiit 12 barattoota 202 marsaa 7ffaan leenjise digirii jalqabaa fi lammataan eebbisiiseera. Barattoonni kunneen 65 doktaroota waldhaansaa, 49 waldhaantota isoeeshaalistii fi 88 saayinsii fayyaa hawaasaan kan leenji’an ta’uun ibsameera. De’eetaan ministira fayyaa doktar Ayyalee Tashoomee,, ittigaafatamaan biiroo fayyaa Finfinnee doktar Yohaannis Caalaa, ittigaafatamaan biiroo barnootaa magaalaa Finfinnee doktar Zalaalam Mulatuu fi keessummoonni afeeraman sirna eebbaa kanarratti argamaniiru. Kolleejichi waggaa 13 dura barumsa ogummaa waldhaansaa kennuu kan jalqabe yoo ta’u, damee Kanaan waggaatti baratoota kuma 1 fi 500 ta’an digiii jalqabaarraa amma sab ispeeshaalistiitti barsiisaa akka jiru odeeffannoowwan nimul’isu. Kolleejichi waggoota hanan dhufan gara yunivarsiitii kolleejiitti guddachuuf tajaajila waldhaansaa fi damee barumsa Kanaan kennu yeroo yerootti bal’isuu fi ammayyeessuurratti argama.
Dhaabbanni qorannoo fi qu’annoo Itiyoophiyaa hambaalee fi kennaawwan galtee qorannoo fi faayidaa addaddaa qaban fudhate
Mar 15, 2024 438
Bitootessa 06/2016(TOI)- Yuunivarsiitii Finfinnee jalatti kan argamu dhaabbanni qorannoo fi qu’annoo Itiyoophiyaa hambaalee fi kennaawwan addaddaa galtee qorannoof faayidaa qaban fudhate. Dhaabbatichi kanneen kan fudhate namoota biyya keesaa fi alaa addaddaa yoo ta’u, qorannoo seenaa fi agarsiisaaf kan oolan kan bararraa baratti darbandha jedhameera. Kanneen keessaa saantimoota bara jiddugaleessaa, suuraa fi dokimantoota mootii Hayilasillaasee jalqabaa akkasumas kitaabolee fi meeshaalee biroo fudhateera. Kennaawwan keessaa albamoota suuraa sadii suuraawwan ogeeyyota suuraa Jarmanoota jaarraa 20ffaa keessa Itiyoophiyaa keessa waggaa dheeraaf jiraataniin kaafamanii fi maalummaa bara Sanaa agarsiisan kan ofkeessaa qaban akkasumas fiilmii bara 1973 waraabamee fi piroofeesara Jarman Niil Munooroon kennaman keessatti argama. Akkasumas maallaqni/saantimoonni bara jiddugaleessaa 22 kan doktar Huseen Sayidii fi obbo Wandimmaaganyoo Gizaawuun sassaabama, suuraawwan gaazexessaa beekamaa Geetaachoo Tadlaa 65, Paaspoortii fi sanadoonni mootii Hayilasillaasee akkasumas kiitaabonni 300 ol keessatti argamu. Daarektara dhaabbata qorannoo fi qu’annoo Itiyoophiyaa doktar Taakkalee Mar’iid dabalatee hayyoonni yunivarsiitii bakka argamanitti galma Raas Mokonnonitti sirni walharkaa fuudhiinsaa taasifameera. Namoota kennaa kana gumaachaniif dhaabbatichi beekamtii kenneera.
Godina Wallaggaa Lixaatti hojiileen bu’ura misoomaa barnootaa birrii miiliyoona 676’n hojjetamaniiru
Mar 15, 2024 109
Bitootessa 06/2016(TOI)- Bara kana godina Wallaggaa Lixaatti birrii miiliyoona 676’n hojiileen bu’ura misoomaa barnootaa hojjetamuusaanii waajjirri barnootaa godinichaa beeksise. Ittigaafatamaan waajjirichaa obbo Tsaggaayee Immaanaa TOI’f akka ibsanitti, qondoomina mootummaa fi umma godinichaatiin baatiiwwan toorban darban ijaarsi, suphaa, haaromsii dhaabbilee barnootaa fi hojiileen Kanaan walqabatan hojjetamaniiru. Godinichatti qaqqabiinsaa fi qulqullina barnootaa mirkaneessuuf hojiilee hojjetaman keessaa manneen barnootaa idileen duraa 149, kutaalee barnootaa 459 fi manneen jireenyaa barsiisotaa ijaaramaniiru. Kana malees manneen qulqullinaa dubartootaaf tajaajilan 274 ijaaramuu dubbataniiru. Akkasumas teessoon barattootaa kuma 5 fi 400 guutamuu fi manneen jireenyaa barsiisotaa 767 haaromfamuu obbo Tsaggaayeen ibsaniiru. “hojiileen bu’ura misoomaa manneen barnootaarratti hojjetaman dhaloota boruu horachuuf akka dandeessisan hubachuun qooda koo bahaan jira” kan jedhan jiraataa aanaa Laaloo Assaabii obbo Tasfaayee Salamoonidha. Fuulduras yaalii qulqullina barnootaa mirkaneessuuf taasifamu akka deeggaran mirkaneessaniiru. Jiraataan magaalaa Najjoo obbo Caalumaa Abdataa hojii manneen barnootaa deebisanii dhaabuuf hojjetaman keessatti hirmaachaa akka jiran ibsaniiru. Hojiin naannawasaaniitti hojjetamaa jiran “yaalii qulqullinaa fi guddina barnootaaf mootummaan jalqabame hawaasni yoo itti hirmaate jijjiirama barbaadamu fiduun akka danda’amu bu’agarsiiseera” jedhaniiru. Hawaasni mootummaa cinaa dhaabachuun dhaloota boruu barumsaan qaruuf sochii taasifamu keessatti ittigaafatamasaa akka bahu hubachiisaniiru.
Jiddugaleessi haaromsaa fi gabbisa dandeettii dubartootaa tajaajilaaf nibanama- Kantiibaa Adaanech Abeebee
Mar 14, 2024 296
Bitootessa 05/2016(TOI)- Jiddugaleessi haaromsaa fi gabbisa dandeettii dubartootaa kaareemeetira kuma 100 irratti kan ijaarame tajaajilaaf akka banamu Kantiibaan bulchiinsa nagaalaa Finfinnee Adaanech Abeebee ibsan. Kantiibaa Adaanech Abeebee odeeffannoo fuula marsariitiisaaniirratti barreessaniin jiddugaleessichi keessuma dubartoota daldala saalquunnamtiirratti bobba’an ofitti fudhachuun deeggarsa ogummaa fi xiin-sammuu, hordoffii fi leenjii akka argatan gohuun hojii akka hojjetan kan taasisu ta’uu eeraniiru. Marsaa tokkoon dubartoota kuma 10 leenjisuu akka danda’us eeraniiru. Dubartoonni kunneen turtiisaaniitiin deeggarsa xiin-sammuu argataniin alatti ogummaa miidhaginaa, qonna magaalaa, qophii nyaataa, eegumsa miidhagina magaalaa, ogummaa kompiitaraan laanjii kennuun hojii akka jalqaban nitaasifama jedhameera. Dabalataanis hojii daa’ima kunuunsuu, keessummeessuu, hojii rifeensaa, elektiriikii fi hojii suphee, hojiiwwan mukaa hojii uffata hodhuu fi dameelee hojii birootiin leenjii kennuun hojii akka jalqaban nitaasifna jedhaniiru. Jiddugaleessichi kutaalee ciisichaa, mana kitaabaa, jiimnaaziyeemii,galmoota nyaataa mijaawaa, mana nyaanni itti qophaa’u ammayyaa, jiddugaleessa waldhaansaa ammayyaa akka qabu ibsameera. Pirojektiin guddaan kun bakka shaakallii fi Jiddugaleessa hojjetanii itti agarsiisan, laawundarii, jiddugaleessa oolmaa fi kunuunsa daa’immanii, kutaa hordoffii fi ga’ummaa guddinni sammuu daa’immanii itti hordofamuu akkasumas dirreewwan ispoortii kan qabudha.
Diinagdee
Tajaajilli elektiriikii Itiyoophyaa haaromsa waliigaltee lakkooftuu waggoota shaniif tajaajilu amma Waxabajjii 30 bara 2016tti dheeresse.
Mar 18, 2024 34
Bitootessa 09/2016(TOI)-Tajaajilli elektiriikii Itiyoophyaa haaromsa waliigaltee lakkooftuu amma Waxabajjii 30 bara 2016tti dheeressuusaa ibse. Dhaabbatichi kenniinsa tajaajilaa ammayyeessuu fi ittigaafatama buusuuf haaromsa waliigaltee kana Sadaasa 1 amma Bitootessa 30 bara 2016tti ture raawwachuuf karoorsee hojii kan eegale. Haata’u malee haaromsa lakkooftuu kana amma Waxabajjii 20 bara 2016tti dheeressuun barbaachisuusaa daarektarri korporeetii dhaabbatichaa Malaakuu Taayyuu Toi’f kan ibsan. Haaromsi waliigaltee kun mamiltoota lakkooftuu erga fudhatanii booda waggaa shanii ol ta’a qofa kan ilaallatu ta’uu dubbatanii, haaromsichaaf kafaltiin akka hingaafatamne eeraniiru. Kanaaf maamiltoonni jiddugaleessa tajaajila elektiriikii isaanitti dhihoo jiru dhaquun yeroo kenname keessatti waliigaltee haaromsaa akka raawwatan waamicha taasisaniiru. Sadaasa 1 bara 2016 irraa kaasee maamiltoonni kuma 21 ol waliigaltee haaromsuusaanii tajaajilichi ibseera. Haaromsi waliigaltee kun maamiltoota lakkooftuu qaama hinbeekamneef dabarsan, hanna anniisaa hambisuuf akkasumas rakkoo addaan ciccituu anniisaa salphisuuf akka gargaaru eeraniiru.
Riifoormiin Waldaalee Hojii Gamtaa irratti jalqabame cimee itti fufa
Mar 18, 2024 41
Bitootessa 9/2016(TOI) - Komishiniin Waldaalee Hojii Gamtaa Magaalaa Finfinnee guduunfaa sosochii marii Waldaalee hojii Gamtaa kutaalee magaalaa hundarraa hirmaachise gaggeessaa jira. Sosochiin kun mata duree ''Qabeenya Waldaalee hojii gamtaa badiirraa eeguun fayyadamummaa miseensotaafi hawaasaa ni mirkaneessina'' jedhuun gaggeeffamaa jira. Magaalaa Finfinneetti waldaaleen hojii gamtaa kuma 9 fi 800 oli jiraachuun eerameera. Riifoormii kanaaf waltajiiwwan marii 192 gaggeeffamuun yaadonni galtee hojii riifoormiif oolan walitti qabamuun himameera. Keessattuu tajaajila kennamu teeknooloojiin walitti hidhuun bu'a qabeessummaa caaluuf haala itti hojjetamaa jiru irrattis jalqabbiin jiru jajjabeessaa akka ta'e sanada dhiyaate keessatti ka'eera. Itti Aanaan Kantiibaa Bulchiinsa Magaalaa Finfinnee Obbo Jaanxirar Abbaay qaala'iinsa gabaa tasgabbeessuun fayyadamummaa hawaasaa mirkaneessuu keessatti gaheen waldaaleen hojii gamtaa qaban guddaa ta'uu himuun, Bulchiinsi Magaalichaa waldaalee hojii gamtaaf deeggarsa taasisaa turuu himaniiru. Fayyadamummaa hawaasaafi miseensota waldaalee hojii gamtaa cimsuuf riiformiin eegalame cimee itti fufas jedhaniiru.
Guyyaan shamattootaa idil addunyaa Finfinneetti kabajamaa jira
Mar 18, 2024 30
Bitootessa 09/2016(TOI)- Guyyaan shamattootaa idil addunyaa 11ffaan mata duree “Waltaanee mirga keenya haakabachiifnu” jedhuun Finfinneetti taa’amaa jira. Ayyaanichi sadarkaa idil addunyaatti yeroo 41’f Itiyoophiyaatti ammoo yeroo 11ffaaf mata duree “Waltaanee mirga keenya haakabachiifnu” jedhuun qopheessummaa ministeera daldalaa fi walitti hidhamiinsa qaxanaatiin kabajameera. De’eetaan ministira daldalaa fi walitti hidhamiinsa qaxanaa Indaalew Mokonnin wayita kana akka jedhanitti, ayyanichi kan kabajamu shamattoonni waa’ee qulqullina, amalaa fi gatii oomishaa bitanii beekuuf mirga akka qabanhubachiisuufi. Mirgi shamattootaa akka kabajamu mootummaan gamatti tumsa qooda fudhattoota hedduu akka gaafatu eeraniiru. Waltajjiin har’aa mirga shamattootaa kabachiisuuf shamataa fi mootummaan gamatti tumsa hundaa kan barbaachisu ta’uu hirmaattota waliin waliigaltee uumuuf ta’uu dubbataniiru. Shamataan oomishoota fi tajaajiloota bu’uraa argachuu,balaarraa eegamuu, odeeffannoo argachuu, filmaata argachuu fi mirgoota biroo akka qabaatu odeeffannoowwan ni’eeru. Qaamoleen qooda fudhattootaa fi keessummoonni waamichi taasifameef kabaja ayyaana kanaarratti argamaniiru.
Ministirri muummee doktar Abiyyi Ahimad baankii addunyaatti daarektara Itiyoophiyaa Usmaan Diyoon waliin mari’atan
Mar 18, 2024 24
Bitootessa 09/2016(TOI)- Ministirri muummee doktar Abiyyi Ahimad baankii addunyaatti daarektara Itiyoophiyaa Usmaan Diyoon waliin mari’ataniiru. Deeggarsa cimaa baankiin addunyaa Itiyoophiyaaf taasise ministirri muummee galateeffachuusaanii odeeffannoon fuula marsariitiisaaniirratti barreessan nimul’isa.
Saayinsii fi teeknooloojii
Itiyoo telekoom hammattummaa dijitaalaan dubartoota ga’oomsuuf ‘inisheetiivii Konneektid Wuumeen waliin waliigatee mallatteesse
Mar 8, 2024 101
Guraandhala 29/2016(TOI)- Itiyoo telekoom hammattummaa dijitaalaan dubartoota ga’oomsuuf ‘inisheetiivii Konneektid Wuumeen waliin waliigatee mallatteesseera. Waliigalteen kun garaagarummaa sirna –saalaa dijitaalaa dhiphisuu fi hammattummaa dijitaalaa dubartootaa guddisuu akka dandeessisu eerameera. Hojii raawwachiiftuun muummee Itiyoo telekoom Fireehiwoot Taammiruu fi hooggantoota inisheetiivichaa waliin Ispeen Baarsaloonaatti waliigalticha mallatteessuusaanii odeeffannoo Itiyoo telekoomirraa argame nimul’isa. Waliigaltichi fayyadama intarneetii moobaayilii fi tajaajila maallaqa moobaayilii karaa teeleebirrii dubartootaa akka lakkoofsa Awurooppaa amma bara 2026tti guddisuuf akka ta’ee fi tajaajila intarneetii moobaayilii fi faayinaansii dijitaalaa hammataa dhiheessuuf kan xiyyeeffate dha. Adde Fireehiywoot akka jedhanitti kaampaanichi hanqina sirna saalaa dijitaalaa amma mul’atu dhiphisuuf tajaajilootaintarneetii moobaayilii fi faayinaanshaalii moobaayilii dubartootaan gahuuf dubartoonni dinagdee dijitaalaa keessatti hirmaattotaa fi fayyadamooakka ta’an kutannoon hojjechaa akka jiru ibsameera.
Dhaabbannii Oovid Guruup jedhamu Finfinneetti Teeknooloojiin ''Cable Car'' jedhamu hojiirra oolchuuf ta'uu beeksise.
Mar 7, 2024 119
Guraandhala 28/2016(TOI) - Dhaabbannii Oovid Guruup jedhamu Finfinneetti Teeknooloojii tajaajila geejibaaf ooluu konkolataa funyoonii (Cable Car) hojiitti galchuuf hojjechaa akka jiru beeksiseera.. Dhaabbannii Oovid Guruup jedhamu kan damee ijaarsaa irratti magaalaa Finfinneetti ba'inaan bobba'ee jiru rakkoo geejjibaa magaalittii furuuf hojjetaa jiraachuu beeksiseera. Hoji gaggeessaa olaanaan Ooviid Guruup Obbo Yoonaas Taaddasaa akka jedhanitti rakkoo geejjibaa jiraattota magaalitti hiikuuf teeknooloojii kana hojiitti galchuuf qorannoon hundaa xumurreera. Tekinolojiin kun sarara Konkolaataafi Baaburaa magaalatti keessatti diriirfame jiru osoo hin tuqiin hojii kan eegalu ta'uus Obbo Yoonaas dubbataniiru
Sirni teessoo dijitaalaa magaalaa Bishooftuutti hojeeffame
Feb 22, 2024 220
Guraandhala 14/2016(TOI)-Sirni teessoo dijitaalaa saayinsii ispeesiitiyoophiyaa fiinistiitiyuutii Ji’-spaashaaliin hojjetame har’a magaalaa Bishooftuutti eebbifamee hojii jlqabeera. Ministirri innoveeshinii fi teeknooloojii doktar Ballaxaa Mollaa dabalatee daarektarri olaanaa inistiitiyuutii saayinsii speesii fi ji’oo–spaashaalii Abdiisaa Yilmaa, kantiibaan magaalaa Bishooftuu obbo Alamaayyoo Asaffaa, keessummoonni afeeramansagantaa jalqabsiisaa kanarratti argamaniiru. Sirni teessoo dijitaalaa har’a eebbifamee jalqabame dhaabbilee fi manneen jireenyaa magaalattiitti argaman eessatti akka argaman beekuuf akka gargaaru eerameera. Bulchiinsa lafaa fi odeeffannoowwan magaalattii biroo ammayyeessuuf akka dandeessisuu fi walitti dhufeenya dhaabbilee tajaajila kennanii fi tajaajilamtootaa mijataa akka taasisu akka ta’e himameera. Sirni teessoo dijitaalaa tajaajiloota bulchiinsaa, dinagdee fi hawaasummaa karaa si’ataa ta’een hunda biraan gahuuf kan dandeessisudha jedhan. Sochii jiraattonni iddoorraa iddootti taasisdan hir’isuuf, si’ataa gochuu fi bittaa fi gurgurtaa elektirooniksii dhugoomsuuf qooda olaanaa akka gumaachu eerameera. Sirni kun kenniinsa tajaajilaa magaalotaa si’achiisuu dabalatee sochii hawaasummaa fi dinagdee ammayyeessuuf akka gargaaru ibsameera. Ijaarsa sirna dinagdee dijitaalaa qulqullinaa fi si’aayina barbaachisuun hojeessuuf akka dandeessisus beekamera. Walumaa gala nageenya waa hundaa lammiilee eeguun guddina hawaasummaa fi dinagdee biyya tokkoof gumaacha guddaa akka qabaatu ibsameera.
Yunivarsiitiin Madda Walaabuu Simpooziyeemii biyyoolessaa oomishtummaa Qamadii fooyyessuu irratti xiyyeeffate qopheesse.
Feb 19, 2024 207
Guraandhala 11/2016(TOI) - Simpooziyeemiin biyyoolessaa oomishtummaa qamadii fooyyessuu irratti xiyyeeffate qopheessummaa Yunivarsiitii Madda Walaabuutiin gaggeeffamaa jira. Yuunivarsiitichi hojii baruufi barsiisuun alatti damee qonnaa, eegumsa qabeenya uumamaa, fayyaa fi misooma turizimii irratti qorannoo bal’aa gaggeessaa jiraachuu beeksise. Pireezdaantiin Yunivarsiitii Madda Walaabuu Doktar Ahimad Kaliil, yuunivarsiitichi baruu fi barsiisuun cinaatti rakkoo hawaasichaa irratti hundaa’uun qorannoo gaggeessaa jiraachuu himan. Keessattuu qonna, kunuunsa qabeenya uumamaa, fayyaa fi misooma tuurizimii irratti hojiiwwan qorannoo bal'aa kan gaggeessu ta’uus ibsaniiru. Waggoota lamaan darbanitti oomishtummaa qamadii guddisuuf qonnaan bultoota godina Baalee lamaanii fi Arsii Lixaatiif deeggarsa sanyii filatamaa fi galteewwan qonnaa biroo taasisaa turuu akka fakkenyaatti hojii Yuunivastichaa keessaa eeraniiru. Itti aanaan Pireezidaantii Dhimma Akaadaamii fi Qorannoo Yuunivarsiitichaa Doktar Bazzaabbih Wandimmuu gama isaaniin akka jedhanitti, simpooziyeemii kana irratti qorattoonni fi qooda fudhattoonni dhaabbilee barnoota olaanoo fi dhaabbilee qorannoo biyyattii adda addaa irraa affeeraman bu’aawwan qorannoo 12 ol ni dhiyeessu jedhaniiru. Simpooziyeemiin kun gama qorannoo Qamadii irratti qormaataa fi filannoowwan jiran adda baasuuf carraa kan uumu ta’uus eeran. Hirmaattonni simpooziyeemichaa yaada kennaniin, waltajjiin marii hayyoota walitti fide kun hudhaalee oomishaafi oomishtummaa mudachaa jiran adda baasuun fala kaa’uuf kan tumsu waan ta'eef yunivarsitichi sagantaa kana qopheessuu isaatti galateeffataniiru. Waltajjii guyyoota lamaaf gaggeeffamu kanarratti qorattoonni dhaabbilee barnoota olaanoo adda addaa fi dhaabbilee qorannoo qonnaa biroo irraa affeeraman, abbootii gadaa fi haadholiin Siinqee hirmaachaa jiru.
Ispoortii
Taphoonni piriimer liigii Itiyoophiyaa toree 18ffaa har’a jalqabamu
Mar 14, 2024 75
Bitootessa 05/2016(TOI)-Sagantaan piriimer liigii Itiyoophiyaa torbee 18ffaa taphoota lama har’a taphatamaniin ni’eegala. Tapha Istaadiyeemii Dirreedawaatti taasifamu Kanaan magaalaan Bahaardaar buna Itiyoophiyaa waliin guyyaa keessaa sa’aatii 10tti nitaphatu. Magaalaan Bahaardaar taphoota piriimer liigii shan walitti aansuun taphateen lama mo’atee lama mo’atamee altokko ammoo walqixa baheera. Qabxii 26’n sadarkaa 6ffaarratti argama. Morkataansaa Bunni Itiyoophiyaa taphoota piriimer liigichaa shan walitti aansuun taphateen sadii mo’atee altokko mo’ameera. Bunni Itiyoophiyaa qabxii 29’n sadarkaa 4ffaarratti argama. Tapha torbee 18ffaa jalqabaa biraatiin Hambarichoo Duraamee magaalaa Adaamaa waliin magaalaa Adaamaa waliin galgala sa’aatii 1tti nitaphatu. Hambarichoo duraamee hirmaannaasaa jalqabaa Kanaan tahoota piriimer liigii shan walitti aansuun taasiseen afur mo’amee altokko walqixa baheera. Qabxii 7’n sadarkaa xumuraa 16ffaa irratti argama. Morkataansaa magaalaan Adaamaa taphoota piriimer liigii shan walitti aansuun taphateen altokko mo’atee tokko mo’atamee sadii walqixa baheera, Qabxii 24’n sadarkaa 8ffaarratti argama. Boru guyyaa keessaa sa’aatii 10tti magaalaan Dirreedawaa magaalaa Hawaasaa,liigicha dursaa kan jiru baankiin daldala Itiyoophiyaa sadarkaa sadaffaarra kan jiru Machaal waliin galgala sa’aatii 1tti nitaphatu. Taphni torbee 18ffaa amma Bitootessa 8 bara 2016tti nitura. Baankiin daldala Itiyoophiyaa qabxii 36’n liigicha dursaa jira.
Shaampiyoonaa mana keessaatiin Itiyoophoiaan Afriikaarraa tokkoffaa addunyaarraa shanaffaa ta’uun xumurte
Mar 4, 2024 158
Guraandhala 25/2016 (TOI)- Atileetiksii addunyaa 19ffaa Shaampiyoonaa mana keessaatiin Itiyoophoiaan Afriikaarraa tokkoffaa addunyaarraa shanaffaa ta’uun xumurteetti. Shaampiyoonaan addunyaa 19ffaa mana keesdsaa Skootlaand Gilaaskootti adeemsifamaa ture kaleessa galgala xumurameera. Atileetinni biyyoota addaddaarraa walitti dhufan 650 ol dorgommiharratti kan hirmaatan yoo ta’u, Itiyoophiyaan meetiras 800’n meetira 1500 fi meetra 300’n dubartoota 8 fi dhiirota 5’n walumaa gala atileetota 13’n hirmaatteetti. Shaampiyoonaa Kanaan Itiyoophiyaan meetira 800 dubartootaanTsiggaa Dhugumaa fi meetira 1500 dubartootaan Fireewayinii Hayiluu meedaaliyaa Warqee argataniiru. Meetira 3000 dubartootaan Gudaaf Tsaggaayee meedaaliyaa meetii akkasumas meetira 3000 dhiiraan Salamoon Baaraggaa Itiyoophiyaaf meedaaliyaa Naasaa argamsiisuusaaniiodeeffannoon federeeshinii atileetiiksii Itiyoophiyaa nimul’isa. Itiyoophiyaan shaampiyoonaa Kanaan Warqee lama Naasa tokkoo fi Meetii tokkoon walumaa gala meedaaliyaa afuriin Afriikaarraa tokkoffaa addunyaarraa shanaffaa bate xumurteetti.
Shaampiyoonaa Atileetiksii qaxxaamura biyyaa Afriikaatiin Itiyoophiyaan lammaffaa baatee xumurte
Feb 26, 2024 186
Guraandhala 18/2016 (TOI)- Shaampiyoonaa Atileetiksii qaxxaamura biyyaa Afriikaa 6ffaa Tuuniiziyaa Hamaamaatitti adeemsifameen Itiyoophiyaan lammaffaa baatee xumurte Itiyoophiyaa dabalatee biyyoonni 11 shaampiyoonaa kanarratti hirmaataniiru. Itiyoophiyaan dubartootaa shamarree kiiloomeetira 6, dargaggoo dhiiraan kiiloomeetira 8, ga’eesota dhiiraa fi dubartii kiiloomeetora 10 fi riilee walmakaa walumaa gala atileetota 28’n hirmaateetti. Dorgommii Kanaan dhuunfaa fi gareen Warqee 2, meetii 5 fi naasa 3’n walumaa gala meedaaliyaa argachuun lammaffaa ta’uun xumuruushee odeeffannoon federeeshinii Atileetiiksiirraa argame nimul’isa. Dorgommii Kanaan Keeniyaan tokkoffaa bahuun xumurteetti
Atileet Tsiggee Dhugumaa Beelgireeditti dorgommii fageenya meetira 800 rikeerdii fooyyessuun injifatte.
Feb 14, 2024 251
Atileet Tsiggee Dhugumaa Beelgireeditti dorgommii fageenya meetira 800 rikeerdii fooyyessuun injifatte. Gurraandhala 6/2016 (TOI) - Atileet Tsiggee Dhugumaa Beelgireeditti dorgommii fageenya meetira 800 saatii ariifataa bakkichaa fi rikeerdii fooyyessuun injifatte. Atileet Tsiggee Dhugumaa fageenyicha yeroo daqiiqaa 1 fi sakandii 59 fi maakirosakandii 66 ta'een xumuruun injifatte. Fageenyuma kanaan Atileet Tigisti Girmaa yeroo daqiiqaa 2 fi maakirosakandii 21 xumuruun sadarkaa 2ffaan injifachuu ragaan Federeshinii Atileetikis irraa argame ni mul'isa.
Eegumsa naannoofi haala qilleensaa
Sagantaan ashaaraa magariisaa bishaan lafa keessaa fi lafarraa akka gabbatan fi nageenyi hidhaawwanii akka eegamu qooda olaanaa bahaa jira
Mar 16, 2024 56
Bitootessa 07/2016(TOI)- Sagantaan ashaaraa magariisaa bishaan lafa keessaa fi lafarraa akka gabbatan fi nageenyi hidhaawwanii akka eegamu qooda olaanaa bahaa jakka jiru ministirri bishaanii fi inarjii doktar injiinar Haabtaamuu Ittafaa ibsan. Itiyoophiyaan sagantaa ashaaraa magariisaa boqonnaa lamaan biqiltuuwwan biiliyoona 50 dhaabuuf karoorsitee hojjechaa kan jirtu yoo ta’u bara 2011 irraa kaasee biqiltuuwwan biiliyoona 32 tuqaa 5 dhaabamaniiru. Ministirri bishaanii fi inarjii doktar injiinar Haabtaamuu Ittafaa akka ibsanitti, sagantaan ashaaraa magariisaa burqaaleen sababa jijjiirama haala qilleensaatiin goganii ture akka gabbatan gumaacha olaanaa taasisaa jira. Ammi bishaan lafa keessaa fi lafarraa akka dabalu qooda olaanaa bahaa jiraachuun olitti dhiqama biyyoo ittisuun hidhaawwan dalaliin akka hinguutamne taasisuusaa kaasaniiru. Gama biraatiin sagantaan ashaaraa magariisaa balaa ongee sababa jijjiirama haala qilleensaatiin uumamaa jiru ittisuuf gargaaraa jira jedhaniiru. Haata’u malee balaawwan ongee naannawoota biyyattii addaddaatti mudatan damdamachuuf mootummaan pirojektoota addaddaa hojeessuu jalqabuusaa dubbataniiru. Aanaalee biyyattii 80 ol keessatti pirojektoonni bishaan lafa keessaa fi lafarraa ijaaramuusaanii ibsaniiru. Kana malees mootummaan bishaan dhugaatii qulqulluu lammiileen gahuuf kutannoon hojjechaa akka jiru eeranii, pirojektoonni duubatti harkifatan akka xumuraman xiyyeeffannoo addaa kennuusaa himaniiru.
Hojiiwwan eegumsa biyyoo fi bishaanii bona hojjenne wabii nyaataa mirkaneessuuf nugargaareera-qonnaan bultoota Gujii
Mar 14, 2024 72
Bitootessa 05/2016(TOI)- Hojiiwwan eegumsa biyyoo fi bishaanii bona hojjetan wabii nyaataa mirkaneessuuf isaan gargaaraa akka jiru qonnaan bultoota godina Gujiii bsan. Ummanni godinichaa baatiiwwan lamaan darban hojiiwwan eegumsa biyyoo fi bishaanii birrii miiliyoona 72tti tilmaamamu hojjetamuusaa waajjirri qonnaa godinichaa beeksiseera. Aanaa Anaasooraatti jiraataan ganda Buliyyoo Hirbaayee Baarettoo hojiin eegumsa biyyii fi bishaanii bardheengaddaa hojjetan abdii akka irraa horatan dubbataniiru. Biqiltuuwwan dhaaban irra caalaan akka qabatanii fi bona baranaa burqaan osoo hingogiin turuusaanii himaniiru. Aanichatti jiraataan ganda Raayyaa Boddaa obbo Gammadaa Sooraa akka jedhanitti, sababoota addaddaatiin rakkoon nyaata ba eelladaa deddeebi’ee isaan mudata. Burqaaleen waan goganiif beelladarratti miidhaan guddaan niqaqqaba jedhaniiru. Rakkoo kana dura namudaterraa baradheera jedhamii, burqa gabbisuun hojii hidha biyyoo fi qophii biqiltuu ashaaraa magariisaarratti torbanitti guyyaa sadii hirmaachaa akka jiran ibsaniiru. Waajjira qonnaa godinichaatti dursaan garee qabeenya uumamaa obbo Wandoo Sharbotee baatii Amajjiirraa kaasee godinichatti hojii eegumsa biyyoo fi bishaanii hojjetamaa jiruun hojiileen birrii miiliyoona 72tti tilmaamamu akka hojjetaman yaadachiisaniiru. Lafti rakkoo uumamaa fi namtolcheen miidhame heektaara kuma 100 olitti tilmaamamu biqiltuun uwwifamuu fi kutaaleen hawaasaa kuma 133 ol hirmaachuu ibsaniiru.
Ganna dhufu naannoo Oromiyaatti biqiltuun fuduraa miiliyoona 500 nidhaabama
Mar 8, 2024 101
Guraandhala 29 / 2016(TOI)- Sagantaa ashaaraa magariisaa ganna dhufuutiin naannoo Oromiyaatti biqiltuun fuduraa nyaata namaaf oolu miiliyoona 500 akka dhaabamu biiroon qonnaa naannichaa ibse. Akka biyyaatti biqiltuun akaakuu addaddaa biiliyoona 6 tuqa 5 dhaabuuf karoorfamee hojjetamaa akka jiru beekameera. Hoogganaan biiroo qonnaa naannichaa obbo Geetuu Gammachuu akka jedhanitti, ganna dhufu ashaaraa magariisaatiin biqiltuuwwan addaddaa dhaabuuf qophiin taasifamaa jira. Biqiltuu ganna dhifu dhaabuuf karoorfame keessaa amma ammaatti dhibbantaan 80 ol eeranii, biqiltuu fuduraaf xiyyeeffannoon kennamuu dubbataniiru. Avokaadoo, appilii, maangoo, burtukaana fi anaanaasii akkasumas barana yeroo jalqabaaf biqiltuun temirii akka dhaabamu qophiin taasifamuun beekameera. Sagantaa baranaatiin fuduraan nyaataaf oolu miiliyoona 500 akka dhaabamu ibsameera. Biqiltuuwwan ashaaraa magariisaan dhaabaman haala qilleensaa akka eeganii fi biyyoo fi bishaan akka eegan dubbataniiru. Biqiltuun ganna darbe Harargee bahaa sulula gaara Giileerratti dhaabame guutummaatti qabachuu ibsanii bakkeewwan biroottis haala gaariirra akka jiru dubbataniiru. De’eetaan ministira qonnaa piroofeesar Iyyaasuu Eliyaas gamasaaniin barana akka biyyaatti biqiltuu biiliyoona 6 tuqaa 5 dhaabuuf karoorfamee hojjetamaa akka jiru ibsaniiru. Amma ammaatti biqiltuun biiliyoona 4 tuqaa 8 fi lafti heektaara miiliyoon 1 tuqaa 8 qophaa’uu himaniiru.
Hojiileen misooma fi eegumsa qabenya uumamaa naannoo Oromiyaatti jijjiirama idaniiru- Biiroo qonnaa
Feb 21, 2024 200
Guraandhala 13/2016 (TOI) - Hojiileen misooma fi eegumsa qabenya uumamaa naannoo Oromiyaatti xiyyeeffannaan hojjetamuusaatiin fayyadama dinagdee ummataa mirkaneessaa dhufuusaa ittigaafatamaan waajjira qonnaa naannichaa obbo Geetuu Gammachuu dubbatan. Ittigaafatamaan waajjira qonnaa naannichaa obbo Geetuu Gammachuu hojiilee misooma sululaa godina Harargee Bahaa aanaa Guraawwaatti hojjetamaa jiran ilaalaniiru. Obbo Geetuun ayita kanatti akka jedhanitti, hojiileen misooma sulula naannichaa bal’ina lafaa fi baay’ina ummata hirmaatuun wggaa wggaatti guddachaa dhufeera. Ummanni wayitii bodaa lafa qullaatti hafe misoomsuun oomishaa fi oomishtummaan dabalaa dhufeera, itti fayyadamnisaas guddachaa dhufuu ibsaniiru. Dargaggoonni sululoota misoomanirratti carraa hojii argachuun misooma dammaa, kuduraa fi muduraa misoomsuu, loon gabbisuu fi hojiilee birootiin fayyadamaa ta’uusaanii himaniiru. Wayitii bonaa baranaatiin naannichatti hojiin egumsa biyyoo fi bishaanii kiiloomeetira miiliyoona 1 tuqaa 2f gargaaran hojiileen hidhaa fi istiraakcharii hojjetamaa akka jiran obbo Geetuun eeraniiru, amma ammaattis kiiloomeetirri kuma 500 ol raawwatamuu dubbataniiru. Ministeera qonnaatti gaggeessaa hojii raawwachiisaan ittifayyadama eegumsaa fi kunuunsaqabeenya uumamaa obbo Faanosee Mokonnin akka jedhanitti, mootummaan naannichaa boqonnqq qophiirraa amma hojmaataatti xiyyeeffatee hojjechaa jira. Hojiileen eegumsa biyyoo fi bishaanii godina Harargee Bahaa aanaa Guraawwaatti hojjetaman xiyyeeffannoo kennmee kan agarsiisu ta’uu dubbataniiru. Bara kana Godinichatti gandoota godinichaa 583 keessatti sululoonni 477 misooma jiru jedhan bulchaan itti aanaa goinichaa obbo Ayyaaloo Takkalaa. Hojiileen misooma sululaa waggoota darban godinichatti hojjetaman misooma naannichaa fi bishaan lafa keessaf gumaacha taasisuusaa ibsaniiru. Jiraataan aanaa Guraawwaa ganda Laaftoo Sommooloo obbo Lewaadiin Shariif akka jedhanitti, hojii Kanaan madden bishaanii deebi’uusaaniitiin oomishnii fi oomishtummaansaanii guddateera. Baranas hojii kana cimsanii hojii qindoominaa hojjechaa akka jiran ibsaniiru. Bakka bu’oonni ministeera qonnaa, ittigaafatamaan biiroo qonnaa Oromiyaa obbo Geetuu Gammachuu fi miseensonni hooggansaa biirichaa addaddaa, hooggantoonni godinaa fi aanaa misooma sululaa aanaa Guraawwaa gaara Alqaasilirratti hojjetame daawwataniiru
Gabaasa addaa
Kabaja ayyaana bara haaraa irratti balaan tasaafi ibidda osoo hin mudatiin nagaan kabajameera.
Sep 13, 2023 1555
Fulbaana 2/2016 (TOI) - Magaalaa Finfinneetti ayyaanni bara haaraa osoo balaan ibiddaafi kanneen biroon hin mudatiin nagaan kabajamuu Komishiniin hoggansa Ibiddaafi sodaa balaa beeksise. Hawaasni ergaawwaan ofeeggannoo kenna haalaa hojiirra oolchuuf deegarsaa taasiseef komishiniichi galateeffateera. Ogeessii kominikeeshinii Komishinichaa obbo Nigaatuu Maammoo jala bultii kabaja ayyaana bara haaraa irraa jalqabee balaan ibiddaafi balaan tasaa biroo osoo hin mudatiin darbuu himaniiru. Hojii hubannoo uumuu hojjetameen hawaasni ogeeffannoo barbaachisaa waan taasiseef balaan osoo hin mudatiin ayyaanichi karaa nagaa akka kabajamuu ta'uu keessatti gahee olaanaa qaba jedhaniiru. Sababoota Balaa ibiddaafi balaa tasaa uumuu danda'an hubachuun hojiirra oolchuun hawaasa biratti baratamaa dhufuu himanii, kunis balaan tasaa akka hin mudanee gahee olaanaa bahaa jira jedhaniiru. Ayyaanaoonni gara fuula duratti kabajamanis karaa nagaa akka kabajamaniif komishiinichi qophii gahaa taasisee kan jiru ta'uu himanii hawaasni sababoota balaa ibiddaafi balaa tasaa biroo uumuu danda'an irraa cimsee akka of eeguu hubachiisaniiru. Balaan ibiddaafi balaan tasaa biroo yoo mudate bilbila bilisaa 939, bilbila kallaatti 0111-55-53-00 ykn በ0111-56-86-01 bilbiluun beeksisuun Komishiinichi deebii hatattamaa balaa uumameef akka kennu beeksisaniiru.
Balaa konkolaataan lubbuun namoota 6 darbe
May 29, 2023 2994
Caamsaa 21/2015 (TOI) – Naannoo Harariitti balaa Tiraafikaa qaqqabeen lubbuun namoota 6 darbuu Komishiniin Poolisii naannichaa beeksiise. Balaan kun kan qaqqabee kaleessa galgala harkan saatii 4:30tti ganda Soofa qilee bakka jedhamutti akka ta'ee Komishiinii poolisii naannichaatti qorataan olaanaa balaa Saajin olaanaa Raastaam Mazihaar himaniiru. Konkolaataan fe'umsaa Azuuzuu lakkoofsa gabatee 3- 88036( Oro) meeshaa fe'ee Awwadaay irraa gara Jijjigaadeemu jiraatoota naannaawwichaa hamaamoota missirroo cidharra jiran waliin jiranitti bu'uun daandiirra bahee garagaluun balaa kun mudachuu himaniiru. Balaa kanaan namoota umuriin isaanii waggaa 20 hanga 25 ta'uu kanneen cidharra jiran jaha lubbuun isaanii darbuu himanii kanneen keessaas shan dubartoota ta'uu himaniiru. Dabalataan namoota 8 irra balaan salphaafi cimaan kan gahe yoo ta'u hospitaalatti waldhaansi fayyaa taasifamaafii jiraachuu himaniiru. Yeroodhaaf konkolaachisaan konkolaticha oofuu kan miliqe yoo ta'uu to'annaa jala oolchuuf hordoffiin taasifamaa jiraachuu himaniiru. Sababni balichaas qoratama jiraachuu himaniiru.