Tamsaasa Kallatti:
Angafoota Oduu
Filannoon biyyaalessaa Toorbaffaan yeroosaatti nigaggeeffama – ministira muummee Dr. Abiyyi Ahimad
Oct 28, 2025 5
Onkoloolessa 18/2018(TOI)- Filannoon biyyaalessaa Toorbaffaan yeroosaatti akka gaggeeffamu ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad ibsan. Walgahiin idilee lammaffaa bara hojii 5ffaa mana maree bakka bu’oota ummataa bakka ministrri muummee Dr. Abiyyi Ahimad argamanitti har’a gaggeeffameera. Ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad gaaffilee miseensota mana maree bakka bu’oota ummataarraa gaafatamaniif kennaniin, filannoon biyyaalessaa toorbaffaan filannoo biyyaalessaa jahaffaa caalaa kan fooyya’e ni ta’a jedhaniiru. Filannoon biyyaalessaa toorbaffaan yeroosaatti akka gaggeeffami ibsanii, sagaleewwan filannoo caalaatti filmaata ta’an filannoo Kana keessa akka galan ni eegama jedhaniiru. Kanaaf ammoo akka mootummaa fi paartiitti xiyyeeffannoon akka hojjetamu mirkaneessanii, kana raawwachiisuuf humni gahaan akka jiru dubbataniiru. Mootummaan filannoo kana gaggeessuuf humnaa fi qophii gahaa qaba kan jedhan ministirri muummee, filannoon biyyaalessaa toorbaffaan filannoowwan amma har’aatti Itiyoophiyaa keessatti gaggeeffaman caalaa fooyya’aa akka ta’u hin shakkamu jedhaniiru. Filannichi demokiraatawaa fi sagaleewwan garagaraa hedduu akka qabaatu itti gaafatamummaan ni hojjenna jedhaniiru. Nuyi akka paartiittis, akka mootummaattis qophoofneerra, paartileen morkattoottaas gamanumaa qophaa’uu qabu jedhaniiru. Kanaaf paartileen siyaasaa hundi filannichatti hirmaachuuf gamanumaa akka qophaa’an waamicha taasisaniiru.
Daandiin kiiloomeetirii kuma 26 fi 500 mootummaa federaalaan qofa ijaaramaa jira-  Ministira Muummee Dr.Abiyyi Ahimad
Oct 28, 2025 14
Onkoloolessa 18/2018(TOI)-Daandiin kiiloomeetiriii kuma 26 fi 500 Mootummaa Feederaalaa qofaan ijaaramaa jiraachuu Ministirrri Muummee Dr. Abiyyi Ahimad ibsa. Manni maree bakka bu’oota ummataa bara hojii waggaa 5ffaa Yaa’ii Idilee 2ffaa kan gaggeesse yoo ta’u Ministirrri Muummee Dr. Abiyyi Ahimad gaaffii fi yaadawwan Miseensota Mana Maree bakka bu’oota uummataarra ka’aniif deebii fi ibsa kennaa jiru. Ministirrri Muummee hordoffii pirojektii ilalchisuun ibsa kennaniin, Itiyoophiyaa keessa pirojektoonni daandii 346 ijaarsarra jiraachuu eeruun daandiin kiiloomeetirii kuma 26fi 500 Mootummaa Federaalan qofaan ijaaramaa jira jedhaniiru. Pirojektoota kana hunda haala walfakkaatuun hordofuun hojii baay’ee rakkisaa ta’uu eeruun, hidha ilaalchisuun baasii birrii biiliyoona 200 oliin pirojektoonni hidhaa gidduu galeessaa fi xiqqaan akka jiran ibsaniiru. Mootummaan humna raawwachiisummaasaa guddisuun pirojektoota xumuruuf hojjechaa jira jechuun dubbataniiru. Gargaaramuurraa adda bahu ilaalchisee gargaaramuun kaansarii humna hojjechuu nyaatudha jedhaniiru. Sagantaa maaddii guutuu, hojii fuduraa fi Qamadii, kan hojjennu kutannoo gargaaramummaarraa bahuuf qabnudha kan jedhan yoo ta’u kanaafis cichinee gargaaramuun nu gaha jechuu qabna jedhaniiru. Haata’u malee ni dandeenya kan jedhan Ministirri Muummee kun, gargaarsi dubbii hedduu of keessaa qaba, Itiyoophiyaa kadhattuu taassisuun dhaabbachuu qaba jedhan ibsasaaniin. Guddina Dinagdee Itiyoophiyaa ilaalchisuun jijiiramni yaadama ilaalchaa Itiyoophiyaatti dhufe milkaa’inoota hedduu fideera jedhaniiru. Itiyoophiyaan A.L.A bara 2032 Afriikaarraa 2ffaa bara 2036tti immoo Dinagdee Afriikaarraa 1ffaa akka ijaartu shakkii hin qabu jechuun ibsaniiru. #Tajaajila Oduu Itiyoophiyaa #TOI
Hojiileen qulqullina barnootaa fooyyessanii fi dhaloota ijaaran hojjetamaa jiru – Ministira muummee Dr. Abiyyi Ahimad
Oct 28, 2025 11
Onkoloolessa 18/2018(TOI)- Itiyoophiyaatti hojiileen qulqullina barnootaa fooyyessanii fi dhaloota ijaaran bal’inaan hojjetamaa akka jiran Ministira muummee Dr. Abiyyi Ahimad ibsann. Ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad har’a walgahii idilee lammaffaa bara hojii shanaffaa mana maree bakka bu’oota ummataa irratti argamuun gaaffilee fi yaada miseensota mana maree bakka bu’ootaarraa gaafatamaniif deebii fi ibsa kennaniiru. Ibsa kennaniin akka jedhanitti, qulqullina barnootaa eegsisuuf sadarkaa barumsaa gadiirraa eegaluun hojiileen dhaloota ijaaran hedduun hojjetamaa jiru. Kanneen keessaa gochoota naannawa manneen barnootaa jeeqan qulqulleessuu akkasumas pirojektii barnoonni dhalootaaf jedhuun hojiileen garagaraa hojjetamuu dubbataniiru. Qulqullina barusaa fiduuf leenjiiwwan dandeettii gabbisan garagaraa kennuun alatti barumsaa fi qorumsa kennuurratti jijjiiramni akka dhufu taasifamuu ibsaniiru. Manneen barumsaattis bakkeewwan ispoortii fi bashannanaa ijaaruun dhaloota fayyaalessa ijaaruun eegalamuusaa dubbataniiru. Bara barnootaa baranaas kitaaba barumsaa barnoota sadarkaa lammaffaa miiliyoona 43 caalu qoodamuusaa fi kunis qulqullina barumsaa fiduuf hojiilee hojjetaman keessaa ta’uu ibsaniiru. Soorata barattootaa ilaalchisuun hojiilee hawaasa fayyadan dinqisiisoo hojjechuun Itiyoophiyaa namni hundi hawwu akka taatu hojjetamaa akka jiru ibsaniiru.
Kan mul'ate
Daandiin kiiloomeetirii kuma 26 fi 500 mootummaa federaalaan qofa ijaaramaa jira-  Ministira Muummee Dr.Abiyyi Ahimad
Oct 28, 2025 14
Onkoloolessa 18/2018(TOI)-Daandiin kiiloomeetiriii kuma 26 fi 500 Mootummaa Feederaalaa qofaan ijaaramaa jiraachuu Ministirrri Muummee Dr. Abiyyi Ahimad ibsa. Manni maree bakka bu’oota ummataa bara hojii waggaa 5ffaa Yaa’ii Idilee 2ffaa kan gaggeesse yoo ta’u Ministirrri Muummee Dr. Abiyyi Ahimad gaaffii fi yaadawwan Miseensota Mana Maree bakka bu’oota uummataarra ka’aniif deebii fi ibsa kennaa jiru. Ministirrri Muummee hordoffii pirojektii ilalchisuun ibsa kennaniin, Itiyoophiyaa keessa pirojektoonni daandii 346 ijaarsarra jiraachuu eeruun daandiin kiiloomeetirii kuma 26fi 500 Mootummaa Federaalan qofaan ijaaramaa jira jedhaniiru. Pirojektoota kana hunda haala walfakkaatuun hordofuun hojii baay’ee rakkisaa ta’uu eeruun, hidha ilaalchisuun baasii birrii biiliyoona 200 oliin pirojektoonni hidhaa gidduu galeessaa fi xiqqaan akka jiran ibsaniiru. Mootummaan humna raawwachiisummaasaa guddisuun pirojektoota xumuruuf hojjechaa jira jechuun dubbataniiru. Gargaaramuurraa adda bahu ilaalchisee gargaaramuun kaansarii humna hojjechuu nyaatudha jedhaniiru. Sagantaa maaddii guutuu, hojii fuduraa fi Qamadii, kan hojjennu kutannoo gargaaramummaarraa bahuuf qabnudha kan jedhan yoo ta’u kanaafis cichinee gargaaramuun nu gaha jechuu qabna jedhaniiru. Haata’u malee ni dandeenya kan jedhan Ministirri Muummee kun, gargaarsi dubbii hedduu of keessaa qaba, Itiyoophiyaa kadhattuu taassisuun dhaabbachuu qaba jedhan ibsasaaniin. Guddina Dinagdee Itiyoophiyaa ilaalchisuun jijiiramni yaadama ilaalchaa Itiyoophiyaatti dhufe milkaa’inoota hedduu fideera jedhaniiru. Itiyoophiyaan A.L.A bara 2032 Afriikaarraa 2ffaa bara 2036tti immoo Dinagdee Afriikaarraa 1ffaa akka ijaartu shakkii hin qabu jechuun ibsaniiru. #Tajaajila Oduu Itiyoophiyaa #TOI
Hojiileen qulqullina barnootaa fooyyessanii fi dhaloota ijaaran hojjetamaa jiru – Ministira muummee Dr. Abiyyi Ahimad
Oct 28, 2025 11
Onkoloolessa 18/2018(TOI)- Itiyoophiyaatti hojiileen qulqullina barnootaa fooyyessanii fi dhaloota ijaaran bal’inaan hojjetamaa akka jiran Ministira muummee Dr. Abiyyi Ahimad ibsann. Ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad har’a walgahii idilee lammaffaa bara hojii shanaffaa mana maree bakka bu’oota ummataa irratti argamuun gaaffilee fi yaada miseensota mana maree bakka bu’ootaarraa gaafatamaniif deebii fi ibsa kennaniiru. Ibsa kennaniin akka jedhanitti, qulqullina barnootaa eegsisuuf sadarkaa barumsaa gadiirraa eegaluun hojiileen dhaloota ijaaran hedduun hojjetamaa jiru. Kanneen keessaa gochoota naannawa manneen barnootaa jeeqan qulqulleessuu akkasumas pirojektii barnoonni dhalootaaf jedhuun hojiileen garagaraa hojjetamuu dubbataniiru. Qulqullina barusaa fiduuf leenjiiwwan dandeettii gabbisan garagaraa kennuun alatti barumsaa fi qorumsa kennuurratti jijjiiramni akka dhufu taasifamuu ibsaniiru. Manneen barumsaattis bakkeewwan ispoortii fi bashannanaa ijaaruun dhaloota fayyaalessa ijaaruun eegalamuusaa dubbataniiru. Bara barnootaa baranaas kitaaba barumsaa barnoota sadarkaa lammaffaa miiliyoona 43 caalu qoodamuusaa fi kunis qulqullina barumsaa fiduuf hojiilee hojjetaman keessaa ta’uu ibsaniiru. Soorata barattootaa ilaalchisuun hojiilee hawaasa fayyadan dinqisiisoo hojjechuun Itiyoophiyaa namni hundi hawwu akka taatu hojjetamaa akka jiru ibsaniiru.

Pulse Of Africa

POA English

POA English

Pulse Of Africa - English Language

Your news, current affairs and entertainment channel

Join us on

POA Arabic

POA Arabic - عربي

Pulse Of Africa - Arabic Language

قناتكم الاخبارية و الترفيهية

Join us on

Siyaasa
Filannoon biyyaalessaa Toorbaffaan yeroosaatti nigaggeeffama – ministira muummee Dr. Abiyyi Ahimad
Oct 28, 2025 5
Onkoloolessa 18/2018(TOI)- Filannoon biyyaalessaa Toorbaffaan yeroosaatti akka gaggeeffamu ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad ibsan. Walgahiin idilee lammaffaa bara hojii 5ffaa mana maree bakka bu’oota ummataa bakka ministrri muummee Dr. Abiyyi Ahimad argamanitti har’a gaggeeffameera. Ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad gaaffilee miseensota mana maree bakka bu’oota ummataarraa gaafatamaniif kennaniin, filannoon biyyaalessaa toorbaffaan filannoo biyyaalessaa jahaffaa caalaa kan fooyya’e ni ta’a jedhaniiru. Filannoon biyyaalessaa toorbaffaan yeroosaatti akka gaggeeffami ibsanii, sagaleewwan filannoo caalaatti filmaata ta’an filannoo Kana keessa akka galan ni eegama jedhaniiru. Kanaaf ammoo akka mootummaa fi paartiitti xiyyeeffannoon akka hojjetamu mirkaneessanii, kana raawwachiisuuf humni gahaan akka jiru dubbataniiru. Mootummaan filannoo kana gaggeessuuf humnaa fi qophii gahaa qaba kan jedhan ministirri muummee, filannoon biyyaalessaa toorbaffaan filannoowwan amma har’aatti Itiyoophiyaa keessatti gaggeeffaman caalaa fooyya’aa akka ta’u hin shakkamu jedhaniiru. Filannichi demokiraatawaa fi sagaleewwan garagaraa hedduu akka qabaatu itti gaafatamummaan ni hojjenna jedhaniiru. Nuyi akka paartiittis, akka mootummaattis qophoofneerra, paartileen morkattoottaas gamanumaa qophaa’uu qabu jedhaniiru. Kanaaf paartileen siyaasaa hundi filannichatti hirmaachuuf gamanumaa akka qophaa’an waamicha taasisaniiru.
Guyyaan sabootaa, sab-lammootaa fi ummattootaa kabajamuunsaa sirna federaalaa hammataa fi hirmaachisaa cimsuuf gargaaraa jira
Oct 27, 2025 179
Onkoloolessa 17/2018(TOI)- Guyyaan sabootaa, sab-lammootaa fi ummattootaa kabajamuunsaa sirna federaalaa hammataa fi hirmaachisaa cimsuuf gargaaraa akka jiru jiddu galli federaalizimii fi barsiisa Heera Mootummaa ibse. Ayyaana guyyaa sabootaa, sab-lammootaa fi ummattootaa baranaa naannoo jiddu galeessa Itiyoophiyaatti kabajamu ilaalchisuun waltajjiin marii sanadoota kanaaf qophaa’an irratti xiyyeeffatee fi qooda fudhattoonni naannolee fi bulchiinsa magaalotaa irratti hirmaatan magaalaa Adaamaatti geeffamaa jira.   Daarektarri olaanaa jiddu gala Federaalizimii fi barsiisa heera mootummaa Dr Hayilayasuusa Taayyee TOI waliin gaaffii fi deebii taasisaniin akka jedhanitti, Saboonni, sab-lammoonnii fi Ummattoonni aadaa fi eenyummaasaanii haala fooyyee qabuun ibsachaa fi beeksifachaa jiru. Waltajjiiwwan beeksifachuuf gargaaran keessaa guyyaan saboota, sab-lammootaa fi ummattootaa tokko ta’uu eeranii, guyyaan kun kabajamuunsaa tokkummaa sab-daneessummaa fi walitti hidhamiinsa caalaa cimsaa akka jiru dubbataniiru. Guyyaan kun kabajamuunsaa Saboonni, sab-lammoonnii fi Ummattoonni aadaa fi eenyummaasaanii adda babayiitti akka beeksifatan gochuun sirna Federaalizimii hammataa fi hirmaachisaa cimsuuf gargaaraa jira jedhaniiru. Haala Kanaan barsiisa federaalizimii fi heera mootummaa ilaalchisee hubannoo guddisuun tokkummaa cimsuuf xiyyeeffatamee hojjetamaa akka jiru ibsaniiru. Jijjiiramaan asitti hammattummaa fi madaallii sirna federaalizimii eeguuf hojiileen bu’a qabeessi hojjetamuu dubbataniiru. Naannoleen deeggartoota jedhamuun waamamaa turan jijjiiramaan asitti akkuma naannolee biroo gara murtee kennuutti dhufuusaanii dubbatanii, kunis sirni federaalizimii akka cimu gumaacha olaanaa baheera jedhaniiru.   Hoogganaan waajjira mana maree Federeeshinii Tigluu Mallasaa gamasaaniin, guyyaan sabootaa, sab-lammootaa fi ummattootaa ummanni Federaalizimii fi heera mootummaa ilaalchisuun hubannoonsaa akka cimu gumaacha guddaa taasisaa akka jiru dubbataniiru.   Yuunivarsiitii Gaambeellaatti barsiisaan saayinsii siyaasaa fi Federaalizimii Lul Deevid, jijjiiramaan asitti sirni federaalizimii madaalawaa fi hammataa ta’aa dhufuusaa wantoonni agarsiisan hedduun akka jiran eeraniiru. Guyyaa sabootaa, sab-lammootaa fi ummattoota Itiyoophiyaa baranaa ilaalchisuun waltajjiin dhaabbilee barnootaa olaanoof qophaa’e gaggeeffamuunsaa ni yaadatama.
Siyaasa
Filannoon biyyaalessaa Toorbaffaan yeroosaatti nigaggeeffama – ministira muummee Dr. Abiyyi Ahimad
Oct 28, 2025 5
Onkoloolessa 18/2018(TOI)- Filannoon biyyaalessaa Toorbaffaan yeroosaatti akka gaggeeffamu ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad ibsan. Walgahiin idilee lammaffaa bara hojii 5ffaa mana maree bakka bu’oota ummataa bakka ministrri muummee Dr. Abiyyi Ahimad argamanitti har’a gaggeeffameera. Ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad gaaffilee miseensota mana maree bakka bu’oota ummataarraa gaafatamaniif kennaniin, filannoon biyyaalessaa toorbaffaan filannoo biyyaalessaa jahaffaa caalaa kan fooyya’e ni ta’a jedhaniiru. Filannoon biyyaalessaa toorbaffaan yeroosaatti akka gaggeeffami ibsanii, sagaleewwan filannoo caalaatti filmaata ta’an filannoo Kana keessa akka galan ni eegama jedhaniiru. Kanaaf ammoo akka mootummaa fi paartiitti xiyyeeffannoon akka hojjetamu mirkaneessanii, kana raawwachiisuuf humni gahaan akka jiru dubbataniiru. Mootummaan filannoo kana gaggeessuuf humnaa fi qophii gahaa qaba kan jedhan ministirri muummee, filannoon biyyaalessaa toorbaffaan filannoowwan amma har’aatti Itiyoophiyaa keessatti gaggeeffaman caalaa fooyya’aa akka ta’u hin shakkamu jedhaniiru. Filannichi demokiraatawaa fi sagaleewwan garagaraa hedduu akka qabaatu itti gaafatamummaan ni hojjenna jedhaniiru. Nuyi akka paartiittis, akka mootummaattis qophoofneerra, paartileen morkattoottaas gamanumaa qophaa’uu qabu jedhaniiru. Kanaaf paartileen siyaasaa hundi filannichatti hirmaachuuf gamanumaa akka qophaa’an waamicha taasisaniiru.
Guyyaan sabootaa, sab-lammootaa fi ummattootaa kabajamuunsaa sirna federaalaa hammataa fi hirmaachisaa cimsuuf gargaaraa jira
Oct 27, 2025 179
Onkoloolessa 17/2018(TOI)- Guyyaan sabootaa, sab-lammootaa fi ummattootaa kabajamuunsaa sirna federaalaa hammataa fi hirmaachisaa cimsuuf gargaaraa akka jiru jiddu galli federaalizimii fi barsiisa Heera Mootummaa ibse. Ayyaana guyyaa sabootaa, sab-lammootaa fi ummattootaa baranaa naannoo jiddu galeessa Itiyoophiyaatti kabajamu ilaalchisuun waltajjiin marii sanadoota kanaaf qophaa’an irratti xiyyeeffatee fi qooda fudhattoonni naannolee fi bulchiinsa magaalotaa irratti hirmaatan magaalaa Adaamaatti geeffamaa jira.   Daarektarri olaanaa jiddu gala Federaalizimii fi barsiisa heera mootummaa Dr Hayilayasuusa Taayyee TOI waliin gaaffii fi deebii taasisaniin akka jedhanitti, Saboonni, sab-lammoonnii fi Ummattoonni aadaa fi eenyummaasaanii haala fooyyee qabuun ibsachaa fi beeksifachaa jiru. Waltajjiiwwan beeksifachuuf gargaaran keessaa guyyaan saboota, sab-lammootaa fi ummattootaa tokko ta’uu eeranii, guyyaan kun kabajamuunsaa tokkummaa sab-daneessummaa fi walitti hidhamiinsa caalaa cimsaa akka jiru dubbataniiru. Guyyaan kun kabajamuunsaa Saboonni, sab-lammoonnii fi Ummattoonni aadaa fi eenyummaasaanii adda babayiitti akka beeksifatan gochuun sirna Federaalizimii hammataa fi hirmaachisaa cimsuuf gargaaraa jira jedhaniiru. Haala Kanaan barsiisa federaalizimii fi heera mootummaa ilaalchisee hubannoo guddisuun tokkummaa cimsuuf xiyyeeffatamee hojjetamaa akka jiru ibsaniiru. Jijjiiramaan asitti hammattummaa fi madaallii sirna federaalizimii eeguuf hojiileen bu’a qabeessi hojjetamuu dubbataniiru. Naannoleen deeggartoota jedhamuun waamamaa turan jijjiiramaan asitti akkuma naannolee biroo gara murtee kennuutti dhufuusaanii dubbatanii, kunis sirni federaalizimii akka cimu gumaacha olaanaa baheera jedhaniiru.   Hoogganaan waajjira mana maree Federeeshinii Tigluu Mallasaa gamasaaniin, guyyaan sabootaa, sab-lammootaa fi ummattootaa ummanni Federaalizimii fi heera mootummaa ilaalchisuun hubannoonsaa akka cimu gumaacha guddaa taasisaa akka jiru dubbataniiru.   Yuunivarsiitii Gaambeellaatti barsiisaan saayinsii siyaasaa fi Federaalizimii Lul Deevid, jijjiiramaan asitti sirni federaalizimii madaalawaa fi hammataa ta’aa dhufuusaa wantoonni agarsiisan hedduun akka jiran eeraniiru. Guyyaa sabootaa, sab-lammootaa fi ummattoota Itiyoophiyaa baranaa ilaalchisuun waltajjiin dhaabbilee barnootaa olaanoof qophaa’e gaggeeffamuunsaa ni yaadatama.
Hawaasummaa
Hojiileen qulqullina barnootaa fooyyessanii fi dhaloota ijaaran hojjetamaa jiru – Ministira muummee Dr. Abiyyi Ahimad
Oct 28, 2025 11
Onkoloolessa 18/2018(TOI)- Itiyoophiyaatti hojiileen qulqullina barnootaa fooyyessanii fi dhaloota ijaaran bal’inaan hojjetamaa akka jiran Ministira muummee Dr. Abiyyi Ahimad ibsann. Ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad har’a walgahii idilee lammaffaa bara hojii shanaffaa mana maree bakka bu’oota ummataa irratti argamuun gaaffilee fi yaada miseensota mana maree bakka bu’ootaarraa gaafatamaniif deebii fi ibsa kennaniiru. Ibsa kennaniin akka jedhanitti, qulqullina barnootaa eegsisuuf sadarkaa barumsaa gadiirraa eegaluun hojiileen dhaloota ijaaran hedduun hojjetamaa jiru. Kanneen keessaa gochoota naannawa manneen barnootaa jeeqan qulqulleessuu akkasumas pirojektii barnoonni dhalootaaf jedhuun hojiileen garagaraa hojjetamuu dubbataniiru. Qulqullina barusaa fiduuf leenjiiwwan dandeettii gabbisan garagaraa kennuun alatti barumsaa fi qorumsa kennuurratti jijjiiramni akka dhufu taasifamuu ibsaniiru. Manneen barumsaattis bakkeewwan ispoortii fi bashannanaa ijaaruun dhaloota fayyaalessa ijaaruun eegalamuusaa dubbataniiru. Bara barnootaa baranaas kitaaba barumsaa barnoota sadarkaa lammaffaa miiliyoona 43 caalu qoodamuusaa fi kunis qulqullina barumsaa fiduuf hojiilee hojjetaman keessaa ta’uu ibsaniiru. Soorata barattootaa ilaalchisuun hojiilee hawaasa fayyadan dinqisiisoo hojjechuun Itiyoophiyaa namni hundi hawwu akka taatu hojjetamaa akka jiru ibsaniiru.
Xiyyeeffannoo Mootummaan kenneen al-seerummaan paarkii biyyoolessa Awwaashirratti  ga’aa turan hir’ataniiru
Oct 28, 2025 36
Onkoloolessa 18/2018(TOI)-Xiyyeeffannoo addaa Mootummaan kenneen rakkoowwan dheedicha gadhisii fi Al-seerummaa biroon paarkii biyyoolessaa Awwaash irratti uumamaa turan hir’achuusaanii waajjirri paarkichaa beeksiseera. Itti gaafatamaan waajjirichaa Adam Mahaammad TOI waliin turtii taassisaaniin akka ibsanitti, paarkichi dheedicha seeraan alaaf, bineesonnis Adamoo seeraan alaa fi biqiltuu nyaatan dhabuun balaarra akka ture dubbataniiru. Mootummaan jijiiramaa xiyyeeffannoo adda kenneen bineensota bosonaa paarkicha keessatti argaman bakki hormaataa fi jireenyaa isaanii tuttuqaa namaa fi bineensota manaarraa bilisa akka ta’u paarkichatti kutaa bahaa fi dhihaan dallaa shiboon ijaaruu ibsaniiru. Haaluma wal-fakkaatuun to’annoof akka toluuf daandiin km 50 kan dheeratu hojjetamuu kaasaniiru. Daallaan paarkichaa ijaaramuun jiraachuu paarkichaa eegeera kan jedhan hogganaan kun fakkeenyaaf Adamoo seeraan Alaa, dhiibbaa bineensota Manaa, Mancaatii Bosonaa, Marga haamuu akkasumas dheedichi gadhiisiin hir’achuu mirkaneessaniiru. Dabalataanis ammaan dhura dhiibbaawwan paarkicharra ga’aa turaniin bineensonni paarkicha keessaa baqachaa turan yeroo amma tasgabbaa’anii jiraachuu fi lakkoofsisaanii dabalaa dhufuu kaasaniiru. Abbaa Ikooloojii kan ta’e Paarkiin Awwaasha, Saalaahii, Borofa Dirree, Gadamsa, Jaldeessa, leenca, Bosonuu fi kanneen biroo akkasumas laga Awwaash keessa Azoon, roobii fi kanneen biroon akka jiran ibsaniiru. Xiyyeeffannoo mootumman kennen bu’aa qabatamaan argamuusaanii hubachiisuun, fuuldurattis paarkichi misoomaa fi daawwattootaaf mijataa taassisuuf hojii cimaa akka barbaachisu hubachiisaniiru.
Jiddu galli oksijiinii oomishu dhaabbilee wal’aansaa naannawichaaf oksijinii dhiheessuun qulqullina tajaajila fayyaa fooyyessaa jira
Oct 27, 2025 80
Onkoloolessa 17/2018(TOI)- Jiddu galli oksijiinii oomishu jiddu gala Wal’aansaa Yuunivarsiitii Jimmaatti ijaarame dhaabbilee wal’aansaa naannawichaaf oksijinii dhiheessuun qulqullina tajaajila fayyaa fooyyessaa irratti gumaacha olaanaa taasisaa akka jiru darektarri olaanaa Hoospitaala Ispeeshaalaayizdii walii galaa Yuunivarsiitii Jimmaa fi inistiitiyuutii fayyaa Piroofeesar Ahimad Zayinuddiin ibsan. Jiddu galli oksijinii oomishu jiddu gala wal’aansaa Yuunivarsiitii Jimmaatti haaraa ijaarame hojiitti galuun oksijiinii dhiheessuu eegaleera. Piroofeesar Ahimad Zayinuddiin TOI’tti akka himanitti, Oksijijiin michii sombaa cimaaf, kutaa dhukkubsattoota dhibeen itti caalleef(ICU), daa’imman rakkoo qaama argansuu qabaniif fi yeroo baqaqsanii hodhuutti wal’aansa murteessaa ta’uu ibsaniiru. Yuunivarsiitiin Jimmaa yeroo wal’aansi taasifamu hanqinaa fi addaan cituu dhiheessii Oksijinii mudatuu fi dhukkubsattoota miidhaa olaanaa akkasumas du’aaf akka saaxilu dubbataniiru. Hoospitaalichi dhiheessitoota biyya alaa fi amma Finfinneetti maxxantummaa keessa turuusaa yaadachiisanii, jiddu galli oksijinii addaan ciccituu fi boodatti harkifannaa dhiheessii oolcheera jedhaniiru. Jiddu galli Oksijinii kun dandeettii jiddu gala wal’aansaa Yuunivarsiitichaa akka guddisu ibsanii, fooyya’insa damee fayyaa Itiyoophiyaaf qooda gaarii akka qabaatu dubbataniiru. Jiddu galli wal’aansaa Yuunivarsiitii Jimmaa guyyaatti oksijiinii siliindara 100 ta’u akka isa barbaachisu eeruun, jiddu galichi guyyaatti siliindarii 200 Kan ta’u oomishuun dhaabbilee fayyaa biroof kan dhiheessu ta’a jedhaniiru. Jiddu galli Oksijinii kun qajeelfama “ rakkoo ofii, ofiin furuu” jedhuun baasii Yuunivarsiitichaa hir’isuuf akka gargaare dubbataniiru.
Naannoo Oromiyaatti bakkeewwan hawata Turiizimii misoomsuu fi beeksisuurra darbee   madda galii dhaabbataa taassissuuf cimanii itti fufaniiru.
Oct 24, 2025 259
Onkoloolessa14/2018(TOI)- Naannoo Oromiyaatti bakkeewwan hawata Turiizimii misoomsuu fi beeksisuurra darbee madda galii dhaabbataa taassissuuf hojiileen hojjetaman cimanii itti fufuusaanii Biiroon Aadaa fi Turizimii Naannichaa beeksise. Biirichatti Daarekterri misooma Tuurizimii fi Piromooshinii Fantaahun Taaddasaa TOI’f akka dubbatanitti waggoottan jijiiramaa asitti naannichatti bakkeewwan Tuuristii babal’isuuf hojiin qabeenya Tuurizimii adda baasuu, misoomsuu fi beeksisuu bal’inaan hojjetamaa jira. Kanaanis naannichatti toora Tuurizimii adda baasuun haala qabiyyee fiakaakuu isaaniin hawaasaa naannoo fi qooda fudhattoota hirmaachisuun hojiiwwan raawwataman jiraachuusaanii ibsaniiru. Sochii taasifameenis misoomicha saffisiisuun olitti turtiinTuuristotaa akka dheeratu taassisuuf bu’aan guddaan argamaa jiraachuu dubbataniiru. Bara baajataa 2017/18tti tokkoo tokkoo Aanaatti bakka turizimii tokko tokko adda baasuun haala Innisheetifichaan misoomaa jiraachuu kaasuun kanaanis bu’aan fooya’aan argamuu kaasaniiru. Damicha guddisuun madda galii dhaabbataa taassisuuf mootummaan kutannoon hojjechaa jiraachuu eeruun uummanni kaka’umsa mataasan hojjechaa akka jiru eeraniiru. Damichi misooma babal’isuurra darbee lammiilee hedduu fayyadamoo carraa hojii taassisuun madda galii dhaabbataa akka qabaataniif hojjetamaa jira jedhaniiru. Haroo danbal, Abijaattaa shaalaa, bakka bashannanaa Laangaanoo misoomsuurra darbee beeksisuurratti hojiin bal’aan hojjetamuu akka fakkeenyaatti kaasaniiru. Iluu Abbaaboorii fi naannoosheetti waggoottan lamaan darban qaamolee qooda fudhattoota waliin qindoomuun hojii hojjetameen bu’uuraaleen misoomaa Fincaa’aa Soor guutamanii tajaajila kennaa jiraachuu eeraniiru. Hojii misooma babal’isuun Hawaasni naannichaa Dinagdeen fayyadamoo ta’uurra darbee jireenya hasaasummaaf qooda guddaa gumaachaa jira jedhaniiru. Fuuldurattis damicha cimsuun bu’aa fooyya’aa fiduuf qindoominaan akka hojjetan dubbataniiru. Deeggarsa Mootummaa Federaalaan kan misoomaan Haroo Wancii, Gaarreen Baalee dabalatee Holqi Soof Umar bakkeewwan Turizimii damee Tuurizimii Naannichaaf humna guddaa dabaluusaanii Daarekteerichi ibnsaniiru.          
Diinagdee
Daandiin kiiloomeetirii kuma 26 fi 500 mootummaa federaalaan qofa ijaaramaa jira-  Ministira Muummee Dr.Abiyyi Ahimad
Oct 28, 2025 14
Onkoloolessa 18/2018(TOI)-Daandiin kiiloomeetiriii kuma 26 fi 500 Mootummaa Feederaalaa qofaan ijaaramaa jiraachuu Ministirrri Muummee Dr. Abiyyi Ahimad ibsa. Manni maree bakka bu’oota ummataa bara hojii waggaa 5ffaa Yaa’ii Idilee 2ffaa kan gaggeesse yoo ta’u Ministirrri Muummee Dr. Abiyyi Ahimad gaaffii fi yaadawwan Miseensota Mana Maree bakka bu’oota uummataarra ka’aniif deebii fi ibsa kennaa jiru. Ministirrri Muummee hordoffii pirojektii ilalchisuun ibsa kennaniin, Itiyoophiyaa keessa pirojektoonni daandii 346 ijaarsarra jiraachuu eeruun daandiin kiiloomeetirii kuma 26fi 500 Mootummaa Federaalan qofaan ijaaramaa jira jedhaniiru. Pirojektoota kana hunda haala walfakkaatuun hordofuun hojii baay’ee rakkisaa ta’uu eeruun, hidha ilaalchisuun baasii birrii biiliyoona 200 oliin pirojektoonni hidhaa gidduu galeessaa fi xiqqaan akka jiran ibsaniiru. Mootummaan humna raawwachiisummaasaa guddisuun pirojektoota xumuruuf hojjechaa jira jechuun dubbataniiru. Gargaaramuurraa adda bahu ilaalchisee gargaaramuun kaansarii humna hojjechuu nyaatudha jedhaniiru. Sagantaa maaddii guutuu, hojii fuduraa fi Qamadii, kan hojjennu kutannoo gargaaramummaarraa bahuuf qabnudha kan jedhan yoo ta’u kanaafis cichinee gargaaramuun nu gaha jechuu qabna jedhaniiru. Haata’u malee ni dandeenya kan jedhan Ministirri Muummee kun, gargaarsi dubbii hedduu of keessaa qaba, Itiyoophiyaa kadhattuu taassisuun dhaabbachuu qaba jedhan ibsasaaniin. Guddina Dinagdee Itiyoophiyaa ilaalchisuun jijiiramni yaadama ilaalchaa Itiyoophiyaatti dhufe milkaa’inoota hedduu fideera jedhaniiru. Itiyoophiyaan A.L.A bara 2032 Afriikaarraa 2ffaa bara 2036tti immoo Dinagdee Afriikaarraa 1ffaa akka ijaartu shakkii hin qabu jechuun ibsaniiru. #Tajaajila Oduu Itiyoophiyaa #TOI
Viidiyoo
Saayinsii fi teeknooloojii
Hojiin Dandeettii kalaqaa Guddattootaa fi Dargaggootaa dagaagsuuf eegalaman cimanii itti ni fufu
Oct 25, 2025 178
Onkoloolessa 15/2018(TOI)-Hojiiwwan damee hundaan lammii dorgomaa, gahoomee fi bu’aa qabeessa ta’e horachuuf dandeettii kalaqa dargaggootaa guddisuuf eegalaman cimanii akka itti fufan Ministirri hojii fi ogummaa Mufarihaat Kamiil ibsan. Bulchiinsi nageenya neetwoorkii odeeffannoo Yuunvarsiitii saaayinsii fi teekinooloojii Finfinnee waliin qindoomuun guddattootaa nageenya Saayibarii fi dameelee Kanaan wal qabataniin leenjise eebbisiiseera Saganticharratti Ministirri hojii fi ogummaa Mufarihaat Kamiil, Ministirri nageenyaa Mahaammad Idiriis, De’eetaa Ministira tajaajila Komunikeeshinii Mootummaa Tasfaahun Gaobazaay, Daarektarri Olaanaan Bulchiinsa Nageenya neetwoorkii Odeeffannoo Tigisti Hamiid, pirezidaantiin Yuunvarsiitii Saayinsii fi Teekiniooloji Finfinnee Dr.Darajjee Ingidaaw fi qondaaltonni olaanoo biroon argamaniiru. Ministirri hojii fi kalaqaa Mufarihaat Kamiil wayita kan akka jedhanitti, bara dijiitaalaatti dandeettii yeroon gaafatu fi beekumsa fi lammii leenji’e horachuun guddina biyyaaf murteessaa ta’uu cimsanii ibsaniiru. Birmadummaa guutuu Mirkaneessuf dargaggoota nageenya saayibarii fi beekumsa teekinooloojii yeroon gaafatu hidhatan itti fufinsaan leenjisuu fi hojiitti galchaa jiraachuu eeraniiru. Damee hundaan hojii bu’aa qabeessa hojjechuuf misooma qabeenya namaan keessumaa dandeettii dargaggoota kennaa addaa qaban dagaagsuuf hojiin eegalaman cimanii itti fufu jedhaniiru. Daarektarri Olaanaan Bulchiinsa Nageenya neetwoorkii Odeeffannoo Tigisti Hamiid gama saaniin, Itiyoophiyaan Cehumsa gara dijiitaalaatti taassisaa jirtuun humni namaa damee nageenya saayibariin gahoome murteessaadha jedhaniiru. Kaayyoo guddaan Taalentii saayibarii samar kaampii guddattootaa fi dargaggoota damichaan kennaa addaa qaban dandeettiisaanii guddisuunii fi damichaan biyyaaf qoodasaanii akka bahan taassisuu danda’uuf ta’uu ibsaniiru. Nageenya saayibarii biyyoolessaa eegsisuuf Bulchiinsichi xiyyeeffannoon hojjechaa jiraachuu eeruun, humna namaa beekumsaa fi dandeettii yeroon gaafatu horachuuf leenjiin saayibar taalentii kan deeggaru ta’uu eeraniiru.
Hojmaattonni Innooveeshinii Utubaa Misooma Afriikaa gochuuf  dandeessisan hojiirra oolaa jiru– Gamtaa Afriikaa  
Oct 22, 2025 238
Onkoloolessa 12/2018(TOI)- Gamtaan Afriikaa Hojmaattota Innoveeshinii Afriikaaf motora hammataa fi misooma fulla’aa gochuuf dandeessisan hojiirra oolchaa akka jiru beeksise. Gamtaan Afriikaa festivaala Innooveeshinii teessoo Muummicha Gamtaa Afrikaa Magaalaa Finfinneetti har’aa eegalee ni gaggeeffama. Festivaalichi mataduree “Gamtaan Afriikaa dargaggoota dursitoota Innooveeshinii Ardii gochuu ”jedhuun gaggeeffamaa jira. Innooveeteroonni, Imaammata baastonni, hoggantoonni Dameelee dhuunfaa fi bakka bu’oonni dargaggootaa feestivaalicharratti ni hirmaatau. Taateen kun furmaata man-dhaalee Innooveeshiniif beekamtii kennuun hojicha caalaatti guddisuurratti xiyyeeffannoo godhateera. Sammuun Afrikaa Qaroome dhiheessii faayinaansiin, dandeettii yeroon gaafatuu fi carraawwan waliin walquunnamsiisuun hojii Innooveeshinii guddisuun faayidaansaa olaanaa ta’uun ibsameera. Gamtaan Afriikaa furmaanni innoveeshinii Ardichatti hojjetame deeggarsa gochuun fi hojiilee innoveeshinii dargaggootaan durfamuuf haala mijataa uumuuf hojjechaa akka jiru beeksiseera. Gamtichatti karaa sagantaa Dijiitaalaa fi Innooveeshinii dargaggoonni innoveetaroonni biyyoota Afriikaarraa dhufan 18 kutaalee hojii dhaabbatichaa garagaraa keessatti bobbaasuun furmaata qormaata oppireeshiniif qorataman akka kennan gochaa akka jiru ibseera. Saganticha kan deeggaran mana yaalii innooveetaroota Gamtaa Afriikaa hundeessuun humna innooveeshinii dhaabbataa hundeessuu fi tumsa cimsuuf fayyadamaa jiraachuu beeksiseera. Lammiileen karaa Fandii teekinooloojiin Innooveetaroota15 lammiileen Immaamta bocuu keessatti hirmaannaa qaban furmaata guddisan akka dhiheessan deeggarsa Faayinansii fi teeknikaa taassisaa jira. Dabalaanis Gamtaan Afriikaa innooveetaroota shamarranii Umriinsaanii waggaa 15 hanga 25 ta’e rakkoowwan Hawaasummaa fi Diinagdee Ardicha keessa jiru, filannoowwan Dijiitaalaa fi Teekinooloojiin akka furamaniif Innisheetivii deeggarsa teeknikaa fi maallaqaa hojiirra oolchaa jira. Kunis hirmaannaa Sirna saalaa bu’uura kan godhate kalqni teekinooloojii akka guddataniif kan dandeessisu ta’uu Odeeffanno TOI’n Gamticharraa argate mul’isa. Gamtichi galma Ajandaa Innooveeshinii 2063 milkeessuu fi hunda hirmaachisaa fi misooma fulla’aa mirkaneessuuf kallatti mul’ataa akka ta’uuf hojjechaa jiraachuu ibseera. Festivaalli Innooveeshinii hanga Onkoloolessa 24 bara 2018 ni tura.
Ispoortii
Atileet Yoomiif Qajeelchaa fi Atileet Tigisti Asaffaa kaadhimamtoota Atileetiksii cimaa kan waggaa keessa galan
Oct 27, 2025 136
Onkoloolessa 17/2018 (TOI)- Atileet Yoomiif Qajeelchaa fi Atileet Tigisti Asaffaa kaadhimamtoota Atileetiksii cimaa addunyaa kan waggaa keessa galaniiru. Atileetiksiin addunyaa kaadhimamtoota atileetiksii cimoo damee garagaraa ifoomsaa jira. Qaamni olaanaa Atileetiksii odeeffannoo har’a baaseen dhiiraan atileet Yooomiif Qajeelchaa fi dubartootaan atileet Tigist Asaffaa maqaa kaadhimamtoota cimoo addunyaa Istaadiyeemiin alaa keessa galuusaanii beksiseera. Lammiin Taanzaaniyaa Alfonsi Siimbuu,lammiin Keeniyaa Sabaastiyaan Saawwee, lammiin Biraazil Kaayoo Boonfiim fi lammiin Kaanaadaa Iivan Danfii atileetota dhiiraan kaadhimamanidha. Dhalootaa Itiyoophiyaa lammummaan Nezerland kan taate Siifan Hasan, lammiin Keeniyaa Peereez Jepchiirchiir fi Agines Nigetiich akkasumas lammiin Ispeen Maariyaa Peereez damee dubartootaan kaadhimamaniiru. Sagaleen atileetii filatamaa addunyaa Istaadiyeemiin alaaf kennamu har’a kan eegalame yoo ta’u, amma Onkoloolessa 23 bara 2018tti akka turu atileetiksiin addunyaa beeksiseera. Sagalee kennuu ilaalchisee manni maree ogeeyyota atileetiksii addunyaa dhibbantaa 75 akkasumas miseensonni maatii atileetiksii addunyaa fi sagaleen ummataa qooda dhibbantaa 25 akka qabu ibseera. Manni marichaa fi miseensonni maatii atileetiksii karaa imeelii sagalee kan kennan yoo ta’u jaalattoonni atileetiksii biroon karaa marsariitii hawaasummaa atileetiksii addunyaa kennuu akka danda’an eerameera. Badhaafni atileetota ciccimoo addunyaa bara 2025 Sadaasa 21 bara 2018 Moonaakootti ni gaggeeffama.
Eegumsa naannoofi haala qilleensaa
Tattaaffiin Itiyophiyaan Balaa Lolaa Ittisuuf taasistu Balaa lolaa bu’uurarraa hir’isuuf murteessaadha
Oct 24, 2025 308
Onkoloolessa14/2018(TOI)-Tattaaffiin Itiyophiyaan Balaa qophii Lolaa Ittisuuf taassistu Balaa lolaa bu’uurarraa hir’isuuf qooda murteessaa qabaachuu Ministirri Bishaanii fi Inarjii Dr. Injiinar Habtaamuu Ittafaa ibsan. Ministeerri Bishaanii fi Inarjii balaa lolaa Oomoo Gibee fi Sululawwan qinxaamaatti uumamu bu’uurarraa ittisuuf kan dandeessisu qorannoo suluulaa gaggeessuuf (Basin Level Study) dhaabbata Idil-Addunyaa(SWS) waliin sanada walii galtee mallateessaniiru. Ministirri Bishaanii fi Inarjii Dr. Injiinar Habtaamuu Ittafaa fi hojii gaggeessaa fi gorsaan abbaa dhaabbata Idil-Addunyaa (SWS) Jaayan Kaarloo waliigalticha mallatteessaniiru. Ministirrichi Dr. Injiinar Habtaamuu Ittafaa wayita kana akka jedhanitti, Lolaan Qonnaa fi midhaan, Bu’uuraalee misoomaa Murteessoorratti, qabeenyawwan biroo fi jireenya namaarratti miidhaa geessisuuf furmaata waaraa fi saayinsaawaa barbaaduu qabna jedhaniiru. Balaa lolaa ittisuun kallattii xiiyyeeffannoo biyyoolessaa Mootumma ta’uu kaasuun, waggoottan sadan darban bakkeewwan biyyattii adda addaatti balaa lolaa uumaman itttisuuf hojiin bu’aa qabeessi hojjetameera jedhaniiru. Balaa lolaa ittisuuf Baankii Addunyaa waliin hojiin bal’aan hojjetamuu ibsuun, waliigalteen har’aa qophii Itiyoophiyaan balaa lolaa ittisuu gara Boqonnaa olaanaatti kan ceessisu ta’uu ibsaniiru. Oomoo Gibee fi sulula Qinxaamaatti Sadarkaa Qorannoo suluulaa taassifamu balaa lolaa bu’uurarraa hir’isuuf qooda murteessaa akka qabaatu dubbataniiru. Bal’inni Diizaayinii qorannichaa fi hojiiwwan ijaarsaaf galtee murteessaa kan ta’u yaadota furmaata gadi fagoo saayinsaawaa ta’e akka dhiheessus ibsaniiru. Hojii Gaggeessaa fi gorsaan abbaa dhaabbata Idil-Addunyaa (SWS) Jaayan Kaarloo gamasaaniin, furmaata balaa lollaa hir’isuuf dandeessisan barbaaduuf cimanii akka hojjetan dubbataniiru. Gorsaan abbaa dhaabbata Idil-Addunyaa (SWS) Qorannicha turtii yeroo waggaa tokko keessatti akka xumuru ibsaniiru.
Oomishtummaa guddisuuf biqiltuuwwan ashaaraa magariisaan dhaabaman kunuunsuu fi eegumsa biyyoo fi bishaanii cimsuu barbaachisa
Oct 18, 2025 419
Onkoloolessa 8/2018(TOI)- Oomishtummaa guddisuuf biqiltuuwwan ashaaraa magariisaan dhaabaman kunuunsuu fi eegumsa biyyoo fi bishaanii cimsuua akka barbaachisu ibsame. Torban Sosochii kunuunsa qabeenya uumamaa naannoo Oromiyaa godina Shawaa Bahaa aanaa Lumeetti har’a eegalameera. Hoogganaan biiroo qonnaa Oromiyaa obbo Geetuu Gammachuu wayita kana akka jedhanitti, hojiiwwan kunuunsa biyyoo fi bishaanii waggoottan jijjiiramaa darban naanichatti hojjetaman oomishnii fi oomishtummaan akka dabalu, ongee fi balaa lolaa qolachuuf gargaaraniiru. Keessumaa hojiin kunuunsa biqiltoota ashaaraa magariisaan dhaabamaniif tasifamu dhiibbaa jijjiirama qilleensaa damdamachuu fi lafti qullaatti hafe akka bayyanatu, haroowwan, lageen gogan deebi’anii jallisii fi misooma garagaraaf akka oolan haala mijataa uumuu ibsaniiru. Misooma sululaa baatii bonaa ijaaraman biqiltuu ashaaraa magariisaan haguuguun fi kunuunsuun bu’aan argamuus kaasaniiru. Hojii kana fullaasuuf turban sosochii kunuunsa biqiltuu labsuun guyyaa har’aa hooggantoonnii fi hojjettoonni damee qonnaa naannichaa godina Shawaa bahaatti eegalchiisuusaanii eeraniiru. Kunuunsa biqiltuu Kanaan aramuu, qofforuu fi bishaan obaasuun biqiltuuwwan baatii bonaa akka damdamatan hojjechuu barbaachisa jedhaniiru. Sagantaa jalqabsiisa sosochii irratti kan hirmaatan Kadir Mahaammad yaada kennaniin, biqiltuuwwan waggoottan sadan dhaabaman kunuunsuun akka guddatan gochuusaanii ibsaniiru. Biqiltuu dhaabuun qofti galma waan hintaaneef yeroo yeroon kunuunsuun bu’aaf geessisuu qabna jedhaniiru. Zarfee Maammoo gamasheetiin, dhiibbaa jijjiirama qilleensaatiin adda durummaan kan miidhaman dubartoota waan ta’aniif furmaata kanaaf kan ta’u waggoottan toorba darban biqiltuu dhaabuu fi kunuunsuurratti hirmaachuusaanii dubbataniru.
Itiyoophiyaan misooma magariisaan carraa hojii uumuurratti hojii bu’a qabeessa raawwachaa jirti
Oct 16, 2025 418
Onkoloolessa 6/2018(TOI)-Itiyoophiyaanmisooma magariisaaf xiyyeeffannoo guddaa kennuun eegumsa naannoon alatti carraa hojii olaanaa uumuun Afriikaatti hojii adda duree hojjechaa akka jirtu ibsame. Kun kan ibsame waltajjii qo’annoon inistiitiyuutii qo’annoo imaammataa mata duree “carraalee hojii magariisaa fi dargaggoota”jedhuun qo’atame qooda fudhattoonni garagaraa argaman ifoomerrattidha. Pirezidaantiin waldaa oogeessota Ikonomiksii Itiyoophitaa fi dursaan qo’annichaa Piroofeesar Xaasoo Waldahaannaa akka ibsanitti, carraan hojii misooma magariisaan uumamu fulla’insa naannawaa mirkaneessuun gamatti dargaggootaaf carraa hojii olaanaa uumuu irratti qooda murteessaa qaba. Fuulduratti carraa hojii misooma magariisaan uumamu sektaroota hunda keessatti bal’isuun fayyadama carraa hojii dargaggootaa mirkaneessuu akkasumas misooma magariisaa caalaatti guddisuun akka barbaachisu ibsaniiru. Kanaaf keessumaa leenjiiwwan damee teekniikaa fi ogummaan carraa hojii uuman xiyyeeffannoo barbaachisu akka argatan akkasumas imaammattoota keessatti xiyyeeffannoon addaa akka kennamuuf gochuun jajjabaachuu akka qaban dubbataniiru. Itti aanaan daarektara muummee inistiitiyuutii qo’annoo imaammataa Allebal Dasee gamasaaniin, qo’annoon kun tarsiimoowwan guddina magariisaa Itiyoophiyaa karoora bobbii hojii dargaggootaa akka deeggaru eeraniiru. Argannoowwan gara imaammattootaa fi sagantaawwan qabatamaatti akka hiikaman waajjiraalee mootummaa dhimmi ilaaluu fi deeggartoota misoomaa waliin fuulduratti akka irratti hojjetamu dubbataniiru. Inistiitiyuutichi leenjii ogummaa hojiilee magariisaa eegumsa naannoo cimsu irratti xiyyeeffannaan hojjechaa akka jiru kan ibsan ammoo inistiitiyuutii leenjii teekiniikaa fi ogummaa federaalaatti daarektarri dhimmoota Akkaadaamiikii Dr. Gannanaa Abbabaati. Fuulduras hojii magariisaa caalaatti babal’isuuf keessumaa waajjiraalee qacartootaa fi dhaabbilee biroorratti hojii hubannoo cimsuun nibarbaachisa jedhaniiru.
Baay’inaan Kan Dubbifaman
Komishiniin Naamusaa fi Farra Malaammaltummaa Federaalaa 'Appilikeeshinii' namoonni eeruu kennaniifi ragaa kennaan itti fayyadamuu danda'an ifa godhe.
Mar 3, 2023 14907
Guraandhala 24/2015(TOI) - Komishiniin Naamusaa fi Farra Malaammaltummaa Federaalaa guyyaa har'aa 'Appilikeeshinii' namoonni eeruu ittiin kennaniifi ragaa ittiin eeraan fayyadamuu danda'an 'Public Feedback System' jedhamu ifa godhe. Komishinichi Bulchiinsa Nageenya Odeeffannoo waliin ta’uun Appilikeeshinii kana akka hojjete eerameera. Appichi afaanota biyya keessaa shaniin tajaajila kan kennu ta'uun himaeera. Komishinarri Komishinii Naamusaa fi Farra Malaammaltummaa Federaalaa Dooktar Saamu’eel Urqatoo akka jedhanitti, komishinichi hojiiwwan jijjiramaa hojjechaa jiru milkeesuuf teeknooloojiiwwan fayyadamaa jiraachuu ibsaniiru. Appilikeeshinichi hojii kan ariifachiisuufi haleellaa fi sodaachisaa ragaa eertootaa fi odeeffannoo kennitootarra gahu kan ittisu ta'uu himaniiru. Kana hordofuun hawaasni karaa appilikeshinii 'Public Feedback System'' yaada kennuudhaan itti gaafatamummaa biyyaalessaa isaa ba'uu qabu gaafataniiru. Daarektarri Olaanaa Bulchiinsa Nageenya Odeeffannoo Obbo Solomoon Sookaa akka jedhanitti, appilikeeshinii kana haleellaa saayibarii eegumsii cimaan kan taasifamuuf ta'uu himaniiru. Waajjira Ministira Muummeetti deetaan dhimmoota Kaabinee obbo Tasfaayee Dhaabaa akka jedhanitti, malaammaltummaa ittisuuf dhaabbanni tokko qofaan hojjetee milkaa'uu hin danda'u. Kanaaf lammileen hunduu miira itti gaafatamummaa qabuun malaan maltummaa ittisuuf hirmaachuu qabu jedhaniiru.
Gabaasa addaa
Tajaajila Oduu Itiyoophiyaa
2015