Fulbaana 07/2018 (TOI)- Kitaabni Mootummaan Ida’amuu biyyoota kanneen akka Itiyoophiyaa guddachuu fi jijjiiramuu barbaadan hundaaf guddaa barbaachisaa akka ta’e Ministirri Muummee Dr. Abiyyi Ahimad ibsan. Kitaabni “Mootummaa Ida’amuu” Ministirri muummee Dr. Abiyyi Ahimad barreessan eebbifameer. Miistirri Muummee Dr. Abiyyi Ahimad wayita kana dubbii dubbataniin, Kitaabni mootummaa Ida’amuu, sanada yeroon nuuf kennameera, Ilaalchaa fi yaadama ifaan biyya keenya yoo hojjenne kan seenaa hojjennu malee seenaa yaadannu hintaanu jedhuun kan qophaa’edha jedhaniiru. Kunis biyyooya kanneen akka Itiyoophiyaa guddachuu fi jijjiiramuu barbaadan hundaaf barbaachisaa ta’uu ibsaniiru. Guduunfaan kitaaba mootummaa Ida’amuu ka’umsa yoo ta’u ka’umsi kun gaabbii ta’uu ibsaniiru. Gaaffiiwwan gaabbii Itiyoophiyaan maaliif hiyyoomte? Itiyoophiyaan maaliif biyya gargaaramtu taate? Itiyoophiyaan eenyuu gadi taateetu kanneen biroo ishee gargaaru? Jedhanii fi sababasaa barbaaduufi ka’umsi jedhaniiru. Sababni amansiisaan yoo hin argamne gaabbiin hamaadha, hirriba nama dhorka kan jedhan Ministirri Muummee, kunis kitaaba ida’amuuf ka’umsa ta’eera jedhaniiru. Biyyoonni hiyyeeyyiin hedduun jiraatanis Itiyoophiyaaan hiyyeessa ta’uunshee kan gaabbisiisu, dachee durdurii ta’uushee, injifannoo bilisummaa kan qabdu, aadaa fi seenaan hojii boonsaa kan qabdu ta’uusheeti. Akka dachee durduriitti hojii qonnaa dursinee jalqabnus, hojmaanni keenya amma barbaadamu teeknooloojiin guddachuu dhabuun nama gaabbisiisa. Gaabbiin biyyi Wayyaa dhawuun akkasumas qoricha aadaatiin muuxannoo ture qabnu attamiin bal’inaan oomishuu fi ofdanda’uu dadhabnee? Jedhu ka’umsa ta’uusaas dubbataniiru. Gaabbiin alattis hinaaffaan mootummaa ida’amuuf ka’umsa akka ta’es ibsaniiru. Dhimmoota jajjaboo mootummaan Ida’amuu hubate keessaa, gaaffileen waldhahan jiraachuu fi kanaaf ammoo adeemsa jijjiiramaa diiggaa ta’e hordofuun kan jedhan keessatti argamu jedhaniiru. Hidhi haaromsaa milkaa’ina mootummaa fi nama dhuunfaa osoo hintaane, injifannoo Itiyoophiyaanotaa fi michuuwwan Itiyoophiyaa ta’uu dubbataniiru.

Fulbaana 07/2018(TOI)-Mootummaan Ida’amuu har’arra ta’ee egeree fooyya’aa kan arguu fi kan ijaarudha jechuun Ministira Muummee Dr.Abiyyi Ahimad ibsan. Ministirri Muummee Dr.Abiyyi Ahimad Yaadama Ida’amuun kitaaba 4ffaa mata duree “ Mootummaa Ida’amuu” jedhuun barreessan har’a eebbifameera. Pirezidantiin Federala Dimokiraatawaa Rippaabiliikii Itiyoophiyaa Taayyee Atsqasillaasee, Ministirri Muummee Dr.Abiyyi Ahimad, Qondaaltonni Mootummaa Olaanoo, Qondaaltonni Waranaa Olaanoo fi kutaan Hawaasa adda addaa saganticharratti hirmaataniiru. Ministirri Muummee wayita kana akka jedhanitti, Kitaabichi yaadota “Ka’umsa,” “Gahumsa”,“Daandii” fi “Mootummaa” jedhan afur irratti akka xiyyeeffatu ibsaniiru. Kitaaba kanarraa yaada gaabbii Itiyoophiyaan maaliif hiyyoomte jedhurraa akka ka’uu fi furmaata ifaa akka argisiisu eeraniiru. Furmaanni isaaniimmoo bakka gahumsaa Itiyoophiyaa ifatti kan kaa’an ta’uu kaasanii, mootumman Ida’amuu badhaadhina Itiyoophiyaa kan hawwu qofa osoo hin ta’iin akka milkaa’uuf kan hojjetudha jedhniiru. Yaadamni waliigalaas kanneen biroo fakkaachuuf kan tattaafattu osoo hin taane biyya fakkkeenya taatu ijaaruuf hojjechuudha, kunis karaa milkaa’ina qabuun ni raawwatama jedhaniiru. Hidha Haaromsa Ityoophiyaa Guddichaa fi Ashaaraa Magariisaa dabalatee milkaa’inonni kallattii adda addaan galmaa’an gama Kanaan fakkeenya ta’uu kan kaasan Ministirri Muummee Dr.Abiyyi Ahimad, kunis Itiyoophiyaan akka dandeessu argisiiseera jedhaniiru. Biyya fooyyoftee fi Badhaate dhugoomsuuf daandiinsaa maali kan jedhu yaada sadaffaa kitaabichi irratti xiyyeeffatu ta’uu Ministiri Muummee dubbataniiru. Haala Kanaan mul’ata keenya dhugoomsuuf daandiin irra deemnu hirmaachisaa fi keessaa gara alaatti kan ilaalu ta’uu qaba jedhaniiru. Itiyoophiyaati sirna hammataa hundaaf ga’u ijaaruun akka danda’amu ibsuun, kan ida’amnu sammuu tokkoon yaaduuf osoo hin ta’iin waa’ee biyya tokkoo waliin hojjechuufi jedhaniiru. Gama Kanaan Itiyoophiyaaf ida’amuun Cabinsa barootaatiif dawwaa furmaataa ta’uu Ministirri Muummee dubbataniiru. Gama biraan mul’anni borurra dabarsinee qabanne kan dhugoomu mootummaan cimaan yoo jiraatedha, motummaan immoo bu’uura milkaa’ina hundaati jechuun ibsaniiru. Gama Kanaan Mootummaan Ida’amuu har’arra ta’ee booru kan arguu fi kan hojjetu ta’uu Ministirri Muummee Dr.Abiyyi Ahimad ibsaniiru.

Fulbaana 06/2018(TOI)-Imalli yaadama biyyaalessaa Ida’amuu jedhee jalqabame har’a mootummaa Ida’amuurra ga’eera jedhan Itti aanaan ministira muummee Tamasgeen Xurunaa Kitaabni “mootummaa Ida’amuu” jedhuun ministir muummee Dr.Abiyyi Ahimadiin barreeffame har’a eebbifameera. Itti aanaan ministira muummee Tamasgeen Xurunaa ergaa baga gammaddanii fuula marsariitiisaaniirratti ministira muummee Dr. Abiyyi Ahimadiif dabarsaniin imalli yadamaa biyyaalessaa ida’amuu jedhuun eegalame har’a mootummaa ida’amuurra ga’eera jechuun ibsaniiru. Gama tokkoon gaggeessaa, hojjechaa, gama biraan qayyabachaa, qorachaa kitaaba nuuf gumaachaniif nigalateeffanna jedhaniiru.

Fulbaana 05/2018 (TOI)- Chaayinaan deeggarsa misoomaa fi guddina Afriikaaf gootu cimisitee ittifuftu gamtaa Afriikaatti hoogganaan ergamaa Chaayinaa Ambaasaaddar Jaang Faangibsan. Gamtaa Afriikaatti hoogganaan ergamaa Chaayinaa Ambaasaaddar Jaang Faang Addatti TOI waliin gaaffii fi deebii taasisaniin, Chaayinaa fi Afriikaan dhimmoota riijinii fi idil addunyaarratti tumsa qaban cimsanii ittifufuusaanii dubbataniiru. Keessumaa riifoormii dhaabbata mootummoota gamtoomanii, jijjiirama haala qilleensaa fi shororkeessummaa wanaaruurratti waloomaan hojjechaa akka jiran ibsaniiru. Chaayinaan deeggarsa misoomaa fi guddina Afriikaaf gootu akka ittifuftu dabalanii ibsaniiru. Afriikaanonni rakkoosaanii ofiisaanii furuuf dandeettii fi oguma akkaqaban Chaayinaan ni’amanti kan jedhan ambaasaaddarichi, Chaayinaan deeggarsa karaa gamtaa Afriikaa gootu cimsitee akka ittifuftu mirkaneessaniiru.

Fulbaana 04/2018(TOI)- Itiyoophiyaanonnii tokko taanee yoo kaane waanti nudhaabu hinjiru-Pirezidaant Taayyee Atsqasillaasee ibsan. Hidhi haaromsaa guddichi eebbifamuu sababeeffachuun mata duree “Itiyoophiyaan dandeesseetti jedhuun hiriirri deeggarsa ummataa Finfinneetti gaggeeffameera. Pirezidaant Taayyeen wayita kana dubbii dubbatameen, hidhi haaromsaa hunda dura humni ummatummaa cimaa ta’uu eeranii, ergaansaas Itiyoophiyaanonni nidandeenya kan jedhu ta’uu ibsaniiru. Addunyaan rakkisaan kun isin hiyyummaa fi beelaan beekamtu yoo nuun jedhu,ilaalchi kun soba ta’uusaa fi hojjennee jijjiiramuu akka dandeenyu kan itti agarsiifnedha jedhaniiru. Ergaan hidha kanaa, Itiyophiyaanonni tokkummaan yoo qindaa’an,akeekaa fi galmasaanii yoo adda baasan nidanda’u, waanti dadhaban hinjiru jedhan dubbi dubbataniin. Olaantummaan yaadaas Itiyoophiyaan nidandeessi kan jedhu ta’uu, guddummaa hojii fi mo’attummaa ifatti agarsiisuu eeraniiru. Sammuuwwan yaadan, harki ogummaa hojiif dhama’an, hoogaantoonnii fi hojjettoonni jalqabuufis ta’e sirnaan xumuruuf hojjetan yemmuu jiran, guddinni yaannii fi gochi gaariin yoo walfudhatan jechuudha jechuun ibsaniiru. Yaada jallate soroorsuuf, raawwii jallate sirreessuuf kan hojjetan akkasumas hoggantoonni jeeja’uu jibban yemmuu jiraatan, hojii fi hojjechiisaan waliigalu, hojiinis niqajeela,aadaan hojiis nigabbata jedhan.

Fulbaana 04/2018 (TOI)- Hidhi haaromsaa Itiyoophiyaa guddichi Itiyoophiyaanotaaf abdii ifaa , bu’ura bayyanachuuti jedhan Kantiibaan magaalaa Finfinnee Adaanech Abeebee. Jiraattonni magaalaa Finfinnee mata duree “Itiyoophiyaan dandeesseetti, walta’uu keenyaan dandeenyeerra” jedhuun xumuramuu hidha haaromsaa sababeeffachuun hiriira deeggarsa ummataa guddaa addababayii masqalaatti gaggeessaniiru. Pirezidaant Taayyee Atsqasillaasee, itti aanaan ministira muummee Tamsgeen Xurunaa, etaamaajoor shuumiin waliigalaa humnoota waraanaa fiildi maarshaal Biraanuu Juulaa, kantiibaa Adaanech Abeebee, ministiroonnii fi hooggantoonni mootummaa olaanoon hiriira deeggarsaa kanaratti argamaniiru. Kantiibaa Adaanech Abeebee watita kana hihdi haaromsaa Itiyoophiyaa fi Itiyoophiyaaotaaf ifa abdii, bu’ura bayyanachuuti jechuun dubbatan, Sagalee tokkoon kan barreeffamee fi yoomiyyuu kan hindimimmifne, seenessa keenya waloo bu’ura walooma keenyaa akkasumas dafqaa fi dhiiga keenyaan kan dhugoome hidhi haaromsaa xumuramuusaatti baga gammaddan jedhaniiru. Lammiilee gaara Gubaa jalatti beekumsasaanii, dafqasaanii, dhiigasaanii fi lubbuusaanii kutannoon kaffalaniif kajaja qabu jechuun galateeffataniiru. Shira, haleellaa fi weerara lafa jalaa diinonni keessaa fi alaa walta’uun yaadan aarsaa gootummaan kaffalameen darbuun dhugoomsuun akka danda’ame eeraniiru. Keessumaa waggoottan toorban darban hooggansa cimaa ministira muummee Dr, Abiyyi Ahimadiin rakkoo cimaa hidhichi keessa gale keessaa baasuun dhugoomsuun akka danda’ame dubbataniiru. Dhiibbaawwan garagaraa numudatan damdamachuuf gatii qaamoleen nageenyaa kaffalaniif galateeffataniiru. Manni maree tasgabbii mootummoota gamtoomanii dhiibbaa Itiyoophiyaarraan gahuuf haala hinbaramneen hidhicha ilaalchisee al 13 walgahii taa’uusaa yaadachiisaniiru. Yaaliin kunadeemsa dippilomaasii cimina qabuun fashalaa’uusaa eeranii, dippilomaatota gama Kanaan hirmaatanis galateeffataniiru. Qaamolee miidiyaa, hirmaannonni miidiyaa hawaasaa, Itiyoophiyaanonnii fi dhalattoonni Itiyoophiyaa, akkasumas harki keessan kan hindachaane hundi galata qabdu jedhaniiru. Itiyoophiyaanonni dhiibbaa kallattii garagaraan itti aggaamaman walta’insaan qolachuun keenya, yoo wal taane waan yaanne milkeessuu akka dandeenyu kan agarsiisedha jedhaniiru. Dhiibbaan kamiyyuu kaayyoo keenyarraa duubatti akka nundeebifne xumuramuun hidha kanaa agarsiiftuu ta’uu dubbataniiru. Hidhi kun dhugoomuunsaa ji’oo siyaasaa kan jijjiiree fi Itiyoophiyaan akka dandeessu addunyaatti kan agarsiifte siidaa barabaraati jedhaniiru. Hidhi haaromsaa Itiyoophiyaa guddichi Qaammee 4 bara 2017 ministira muummee Dr. Abiyyi Ahimadiin eebbifamuunsaa nibeekama. Pirezidaantiin Keeniyaa Wiiliyaam Ruuttoo, Pirezidaantiin Jibutii Ismaa’el Omaar Geelee, pirezidaantiin Somaaliyaa Hasan Sheek Mahaammad pirezidaantiin Sudaan Kibbaa Saalvaa Keer fi hooggantoonni biyyoota Afriikaa fi Kaariibiyaan sirna eebba hidha haaromsaarratti argamuunsaanii niyaadatama.A2a

Fulbaana 02/2018(TOI)-Nageenya Magaalaa Bahaar Daara cimsuunii fi Misoomaaf tattaafachun hojiin fayyadamummaa uummataa mirkaneessu cimee Akka Ittifufu Dursaan Itti Aantaa Kantiibaa Magaalichaa Goshuu Indaalammaawu Ibsan. Paartii Badhaadhinaatti Hoggantonni Magaalaa Bahaar Daara hojiiwwan Misoomaa fi Bulchiinsa gaarii waggoottan darban paartichaan galmaa’an akkasumas dhimmoota biroo ilaalchisee waltajjiin marii gaggeeffamaa jira. Saganticharratti Haasaa baninsaa kan taassisan dursaan Itti Aanaa Kantiibaa Magaalaa Bahaar Daara Goshu Indalammaawu, waggoottan Jijiiramaa gama Hawaasummaan, Dinagdeenii fi Siyaasaan milkaa’inoonni fooya’oon galmaa’uusaanii kaasaniiru. Ta’us bu’aawwan kana caalaa itti fufusiisuuf keessumaa miseensi hoggansaa fakkeenya nageenyaa fi misoomaa ta’uun bu’aa caaluuf tattaafachuun akka irraa eeggamu dubbataniiru. Gaaffiiwwan Misoomaa fi Bulchiinsa gaarii deebisuuf yeroo kamiyyuu caalaa qophaa’oo ta’uu hunda keenyarraa eegama jechuun kaasaniiru. Dandeettii humna raawwachiisummaa gaggeessa fi hirmaannaa ho’aa Hawaasaan dabalamee imala badhaadhinaa eegalame fi milkaa’ina galma karoorfameef qindoominaan hojjechuun nurraa eegama jedhaniiru. Gama Kanaan nageenya Magaalichaa cimsuun misoomaaf dhimmuun fayyadamummaa hawaasaa mirkaneessuuf akka hojjetamu dubbataniiru. Waltajjiin marii gaggeessitoota paartii kun har’aa eegalee guyyoota sadan itti aanaaniif kan gaggeefamau ta’uun beekameera

Qaammee 5/2017(TOI)-Sirna Eebba Hidha Haaromsa Itiyoophiyaarraa Guddichatti kan argaman Pirezidaantiin Sudaan kibbaa Salvaakeer Miyaardiit turtiisaanii Itiyoophiyaa xumuranii gara biyya saaniitti gaggeeffamaniiru. De’eetaan Ministira nageenyaa Dr. Keyreddin Tazarraa fi De’eetaan Ministira dhimma Alaa Ambaasadder Biraanuu Tsaggaayee Buufata Xiyyaaraa Idil Addunyaa Booleetti argamuun Pirezidaanticha gaggeessaniiru.