Addis Ababa, Xoorreey 4/2018 (ENA): Duqa Maamulka Magaalada Addis Ababa, Adhaanaj Abebe, ayaa sheegtay in hawlaha loogu talagalay in si joogto ah loogu beddelo xaaladda nolosha muwaadiniinta ay si xooggan u socdaan. Duqa ayaa sidoo kale shaaca ka qaaday in dhismayaal loogu talagalay soo saarista iyo iibinta cuntooyinka loogu talagalay muwaadiniintii ka faa’iideysanayay barnaamijka shabakadda badbaadada Cuntada (Safety Net) ee afar degmo oo ka mid ah magaalada la dhisay.   Magaalada ayaa hirgelinaysa hawlo badan oo wax ku ool ah si loo xaqiijiyo ka faa’iidaysiga muwaadiniinta, gaar ahaan kuwa dakhligoodu hooseeyo, iyadoo la taageerayo horumarinta awoodooda dhaqaale. Dhismayaasha cusub ee shaqooyinka iyo suuqyada ayaa muwaadiniinta ka caawinaya in ay ka baxaan ku tiirsanaanta, una guuraan mustaqbal leh karti iyo hal-abuur, isla markaana fursado shaqo u abuuraan dadka kale.   Guud ahaan, ilaa hadda in ka badan 520,000 oo qof ayaa ka faa’iideystay barnaamijkaas, iyagoo ka qayb qaadanaya shaqooyin kala duwan, taasoo u suuragelinaysa in noloshooda si joogto ah loo hagaajiyo. Sidoo kale, maanta waxaa la xaqiijiyay in 292 shirkadood iyo 976 wakiilo qoys ay noqdeen ka faa’iideystayaasha barnaamijka shaqooyinka. Waxaa intaa dheer, Duqa ayaa sidoo kale guryo loogu talagalay dadka dakhligoodu hooseeyo ee ku nool degmooyinka Lidhataa ku wareejisay. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Addis Ababa, Xoorreey 4/2018 (ENA): Lataliyaha Arrimaha Bulshada ee Ra’iisul Wasaaraha, Dhiyaaqon Dhanieel Kibrat, ayaa sheegay in khubrada fanka laga filayo inay soo bandhigaan fan ilaalinaya danaha qaranka, xoojiya midnimada, kana qayb qaata isku-duubnida bulshada. Waxaa hadda socota madal wada-tashi ah oo loogu talagalay horumarinta fanka iyo hal-abuurka, halkaasoo khuburada iyo ay ka qaybgalayaan.   Intii uu ka hadlayay madasha, Lataliyuhu wuxuu carabka ku adkeeyay in iskaashiga iyo wadajirka ay muhiim u yihiin ilaalinta Itoobiya, ka hortagga danaha cadawga, iyo xoojinta awoodda dhaqaalaha, midnimada bulshada, iyo sumcadda caalamiga ah ee dalka. Waxaa lagu dhiirigelinayaa inay ka qayb qaataan horumarinta joogtada ah ee dalka, ilaalinta danaha qaranka, iyo dhisidda hay’ado dhaqaale iyo amni oo xooggan, si Itoobiya loogu hormariyo midnimo iyo horumar waara. Sidoo kale, waxaa la xusay in fanka qaranku uu yahay aalad muhiim u ah kor u qaadista Itoobiya, iyadoo khuburadu ay soo bandhigaan fan xoojiya midnimada, wadajirka, iyo horumarka bulshada. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Addis Ababa, Xoorreey 4/2018 (ENA): Mawduuca madasha ayaa ah: "Hagaajinta bixinta maaliyadda, xoojinta hal-abuurka iyo balaadhinta fursadaha shaqo si loo kobciyo dhallinyarada." Madasha waxaa qabanqaabinaya Guddiga Dhaqaalaha ee Afrika (ECA), waxaana ka qaybgalaya in ka badan 300 qof oo si toos ah u joogi doona iyo in ka badan 700 oo kale oo internetka ka qaybqaadan doona. Waxaa sidoo kale la filayaa in xafladda ay ka qeyb galaan hoggaamiyeyaasha dhallinyarada, hal-abuurrada, siyaasiyiin, iyo ururada horumarinta. Dhallinyarada hoggaamiyeyaasha ka socda dalalka Itoobiya, Uganda, Ghana, Zambia, iyo Kameroon ayaa ka mid ah ka qaybgalayaasha, oo ay wehliyaan xafiisyada ururada horumarinta iyo Midowga Afrika. Waxaa sidoo kale ka qaybgalaya ururka "Shabakadda Dhalinyarada Afrika" iyo "Shabakadda Hadafka Horumarka Waara," kuwaas oo si wadajir ah u abaabulay xafladdan. Madasha waxay ka qeyb qaadaneysaa sidii loo xoojin lahaa saameynta dhallinyarada ee siyaasadda iyo dhaqaalaha Afrika, iyada oo si gaar ah loogu fekeri doono sidii dhallinyarada loogu dhiirrigelin lahaa inay ka qaybqaataan horumarinta dhaqaalaha iyo bulshada. Dhallinyarada Afrikaanka waxay muhiim u yihiin isbeddelka iyo horumarka, waxaana la sheegay in dad ka badan 60% ee Afrika ay yihiin da'yar, iyadoo dadka ku jira da'da 25 sano iyo hoos ay ka badan yihiin 60% ee dadka qaaradda. Xafladdan waxay si gaar ah u kobcinaysaa fursadaha ay dhallinyaradu ku gaari karaan horumar dhinaca shaqada, waxbarashada, iyo ka qaybqaadashada dhaqaalaha. Waxaa sidoo kale xafladda lagu soo bandhigi doonaa xalal hal-abuurnimo iyo farsamooyin cusub oo laga hirgelin karo Afrika si loo horumariyo dhaqaalaha iyo shaqo abuurka dhallinyarada. Waxaa la filayaa in dhallinyarada ka qeyb qaataan waxyaabo badan oo ku saabsan sida loo xoojiyo hal-abuurka, dhaqaalaha, iyo shaqooyinka mustaqbalka ee Afrika. Sidoo kale, Madasha waxaa lagu eegayaa sidii dhallinyarada loo dhiirrigelin lahaa inay ka qaybqaataan horumarinta siyaasadda iyo dhaqaalaha ee Afrika. #WWI #Wakaalladda_Wararka_Itoobiya

Addis Ababa, Xoorreey 4/2018 (ENA): Barnaamijkan oo ka mid ah Mashruuca LLRP-II oo soconaya mudo 3 sano ah ayaa ka shaqayn doona tuulada Liibaan ee degmada Cadaadle, waxaana loogu talagalay in uu wax ka qabto nafaqa-darrada ku dhacda hooyada iyo caruurta korna loogu qaado waxsoosaarka cuntada nafaqaysan ee beeraha si nolosha bulshada wax looga baddalo.   Daahfurka mashruuan ayaa waxaa kasoo qaybgalay lataliyaha madaxwaynaha ee dhanka cunnada caafimaadka iyo nafaqada, Mudane Cabdiraxmaan Mahad, maamulka degmada Cadaadle, howl-wadeenada mashruuca LLRP iyo bulshada qaybaheeda kala duwan. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Addis Ababa, Xoorreey 4/2018 (ENA): Wasiiru Dowlaha Caafimaadka, Saxarla Cabdullaahi, ayaa sheegtay in Garaadka macmalka ah uu door weyn ka qaadanayo dhismaha nidaam caafimaad oo la jaanqaadaya xaaladaha caalamka. Waxay xustay in dowladdu si gaar ah diiradda u saarayso tayada iyo helitaanka adeegyada caafimaadka. Adeegsiga AI iyo tele-health ayay sheegtay inuu ballaarinayo gaarsiinta adeegyada. Saxarla Cabdullaahi waxay carrabka ku adkeysay in Garaadka macmalka ah uu gacan ka geysanayo horumarinta adeegyada ku saleysan xogta caafimaadka. Gaar ahaan, ayay tilmaantay doorkiisa saadaalinta cudurrada faafa iyo masiibooyinka dabiiciga ah. Tani waxay fududeyneysaa jawaab degdeg ah oo isku-dhafan. Waxay sidoo kale sheegtay in tiknoolajiyadahan cusub oo hal-abuur leh si habboon loo hirgelinayo si nidaamka caafimaadka loo gaarsiiyo heer sare. Waxay xustay in siyaasadda cusub ee caafimaadka ee la cusbooneysiiyay 2016 ay taageereyso adeegsiga Garaadka macmalka ah. Taasi waxay abuurtay jawi u sahla hirgelintiisa. Agaasimaha Hal-abuurka iyo Tayada Nidaamka Caafimaadka, Dr. Cabaas Xasan, ayaa sheegay in bahwadaagta ay leeyihiin door muhiim ah hubinta tayada adeegyada caafimaadka. Wuxuu xusay in taageero joogto ah laga helayo daneeyayaasha ka shaqeeya waaxda. Taasi waxay xoojinaysaa isku xirka caafimaadka iyo Garaadka macmalka ah. Madaxa Xalka Ganacsiga ee Ethio-Telecom, Yohaannis Geetaahun, ayaa sheegay in shirkaddu ay Wasaaradda Caafimaadka kala shaqeyneyso hirgelinta nidaamyo tiknoolaji ku saleysan. Wuxuu xusay in kaabeyaasha aas-aasiga ah ee casriyeynaya xarumaha caafimaadka la bilaabay. Sidoo kale, wuxuu tilmaamay in xarumaha caafimaadka lagu xirayo hal madal si xogta si fudud loo wadaago. Ugu dambayntii, masuuliyiintu waxay adkeeyeen in adeegsiga Garaadka macmalka ah iyo tiknoolajiyada tele-health uu yahay tiir muhiim u ah casriyeynta nidaamka caafimaadka dalka. Waxay ku baaqeen in dhammaan bahwadaagta ay si dhow uga wada shaqeeyaan hirgelinta tiknoolajiyadan. Taasi ayay sheegeen inay horseedi doonto nidaam caafimaad oo tayo leh, la heli karo, isla markaana la jaanqaada isbeddellada caalamiga ah. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Hawassa; Xoorreey 3/2018 (ENA):: Wasaaradda caafimaadka ayaa ku dhawaaqday in 24.8 milyan oo carruur ah lagu tallaali doono ololaha isku-dhafka ah ee tallaalka dabaysha ee guud ahaan dalka. Barnaamijka daah-furka ololaha isku dhafka ah ee tallaalka cudurka dabeysha ayaa maanta lagu qabtay magaalada Hawassa. Wasiirka caafimaadka Dr. Mekdes Daba ayaa shaaca ka qaaday in 24.8 milyan oo caruur ah laga tallaali doono dalka oo dhan. ololaha isku dhafka ah ee tallaalka dabeysha oo socon doona muddo afar maalmood ah oo maanta ka bilaabmay dalkb oo dhan.. Sidaa darteed, waxay ugu baaqday waalidiinta iyo dadka masuulka ka ah inay carruurta da'doodu ka yar tahay shanta sano ka ilaaliyaan cudurka dabaysha iyagoo ka tallaalaya. Dr. Mekdes ayaa sidoo kale ku boorisay culumaa’udiinka, odayaasha iyo qeybaha kale ee ay khuseyso in ay kaalintooda ka qaataan waxtarka ololaha tallaalka guri-ilaa-kaguri iyo dugsiyadaba lagfulinaayo. Sida ay sheegta Dr.Maqdas, ololahan waxaa ka mid ah xoojinta noocyada kale ee tallaallada, ka hortagga cudurrada iyo waxbarashada caafimaadka bulshada, marka laga soo tago tallaalka cudurka dabeysha. Tallaalka ka sokoow, waxaa la samayn doonaa sahanka fayraska Marburg. #Wakaalladda Wararka_Itoobiya #ENA

Addis Ababa; Xoorreey 3/2018 (ENA): Itoobiya waxay hirgelinaysaa hawlo kala duwan, oo ay ku jiraan horumarinta cududda shaqaalaha, iyadoo abuuraysa iskaashi xooggan oo ay la yeelato waddamada gobolka, ayuu yiri Danjire Ishetu Dhessie, La-taliyaha Wasiirka Nabadda. Shir ujeedadiisu tahay xoojinta iskaashiga ka dhexeeya ururrada iskaashiga si loo hubiyo nabad waarta iyo dhisidda adkeysi waara si loo hubiyo horumarinta aadanaha ee Geeska Afrika ayaa lagu qabtay Addis Ababa. Shirka waxaa soo qabanqaabiyay isku-dubaridka Hay'adda Iskaashiga Caalamiga ah ee Kuuriya (KOICA); ururada ka shaqeeya horumarinta aadanaha iyo nabadda ayaa ka soo qayb galay.   Danjire Ishetu Dhessie, La-taliyaha Wasiirka Nabadda, ayaa ka sheegay shirka; Itoobiya waxay hirgelinaysaa hawlo kala duwan, oo ay ku jiraan horumarinta aadanaha, iyadoo abuuraysa iskaashi xooggan oo lala yeesho waddamada gobolka. Wuxuu sheegay in shaqada laga qabanayo kheyraadka dabiiciga ah iyo ilaalinta deegaanka ay tahay mid tusaale ah oo ka hortagi karta masiibooyinka dabiiciga ah ee soo noqnoqda gobolka. Si kastaba ha ahaatee, wuxuu xusay in gobolku u baahan yahay inuu abuuro bulsho u adkeysan karta masiibooyinka oo uu horay u qabto hawlaha ka hortagga khilaafaadka; wuxuuna ugu baaqay la-hawlgalayaasha inay doorkooda ka qaataan wax ka qabashada yaraanta kheyraadka aadanaha iyo kheyraadka.   Danjiraha Kuuriya u fadhiya Itoobiya, Jung Kang, ayaa dhankiisa xusay in Geeska Afrika uu u nugul yahay masiibooyinka aadanaha iyo kuwa dabiiciga ah, oo ay ku jiraan isbeddelka cimilada; wuxuuna tilmaamay in iskaashigu uu yahay xalka ugu weyn ee lagu xaqiijinayo nabad waarta iyo horumar waara oo aadanaha ah oo ka dhaca gobolka. Wuxuu xaqiijiyay in Kuuriya ay kaalinteeda ka qaadan doonto iyadoo la wadaagaysa dhaqamadeeda ugu wanaagsan ee horumarinta aadanaha iyo abuurista xiriir adag oo lala yeesho waddamada si loo hubiyo horumarka gobolka. #Wararka_Itoobiya_Agency #ENA #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Addis Ababa; Xoorreey 3/2018 (ENA): Wasiirka Caafimaadka, Dr. Meqdhes Dhaaba, ayaa sheegtay in doorka la-hawlgalayaasha uu muhiim u yahay xoojinta dadaallada lagu hubinayo helitaanka adeegyada caafimaadka.   Wasaaradda Caafimaadka ayaa qabanqaabisay madal wadatashi oo ay ku midaysan yihiin daneeyayaasha ku saabsan daryeelka caafimaadka hooyada, dhallaanka iyo dhallinyarada. Wasiirka Caafimaadka, Dr. Maqdhes Dhaaba, ayaa munaasabadda ka sheegtay; Itoobiya waxay si adag uga shaqeyneysaa sidii loo hubin lahaa helitaanka adeegyada caafimaadka. Wuxuu sheegay in natiijooyin dhiirigelin leh laga diiwaan geliyay howlaha la qabtay gaar ahaan daryeelka caafimaadka hooyada iyo dhallaanka. Waxa kale ay wasiirku sheegtay in guulahan lagu gaaray ballanqaadka dowladda iyo taageerada joogtada ah ee la-hawlgalayaasha. Waxay sheegtay in Itoobiya ay dadaal ugu jirto sidii ay caafimaadka hooyada iyo dhallaanka ugu fidin lahayd dhammaan xarumaha caafimaadka si dhammaystiran, doorka la-hawlgalayaashana uu muhiim u yahay xoojinta helitaanka adeegyada caafimaadka.   Wasiiru-dowlaha Caafimaadka Dr. Dhereje Dhuguma, ayaa dhankiisa sheegay in Itoobiya ay ka shaqeyneyso qorshe lagu gaarayo yoolkeeda ah in la yareeyo dhimashada hooyada iyo dhallaanka. Wuxuu xusay in olole lacag ururin ah la bilaabay si loo sii xoojiyo shaqadan iyo in ka badan 160 milyan oo doolar laga soo ururiyey la-hawlgalayaasha ilaa hadda. Wuxuu sheegay in lacagtan loo isticmaali doono saddex sano oo ka bilaabmaya sanadkan iyo in ololaha lacag ururinta la sii xoojin doono. Wasiiru-dawlaha ayaa intaa ku daray in lacagaha la ururiyey loo isticmaali doono agabka caafimaadka iyo wax-soo-saarka, dhismaha xarumaha caafimaadka, dhisidda awoodda xirfadlayaasha caafimaadka iyo hawlo la mid ah.   Safiirka Nederlandhs ee Itoobiya iyo Isuduwaha Ururinta Lacagta ee La-hawlgalayaasha, Kristiin Piren, ayaa sheegtay in natiijooyinka ay Itoobiya ka gaadhayso qaybta caafimaadka ay yihiin kuwo dhiirigelin leh. Waxay sheegtay in hawlaha la fulinayo si loo hubiyo helitaanka adeegyada caafimaadka ay yihiin kuwo rajo leh. Waxay tilmaameen in dhammaan la-hawlgalayaasha ay danaynayaan xoojinta hawlaha la fulinayo waxayna xaqiijiyeen in hawlaha lacag ururinta iyo taageerada noocaas ah la sii xoojin doono. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Addis Ababa, Xoorreey 2/2018 (ENA): Wasiiru Dowlaha Caafimaadka Itoobiya, Dr. Dharaje Dhuguma, ayaa sheegay in laga helay hay’adaha iskaashiga 167 milyan oo doolar oo lagu horumarinayo nidaamka caafimaadka hooyooyinka iyo dhalaanka. Madasha wada-hadalka oo ay soo diyaariyeen hay’adaha iskaashiga oo ku jira Heshiiska kooban iyo dowladda ayaa la qabtay, taas oo lagu gorfeeyay sidii loo xoojin lahaa taageerada caafimaadka hooyooyinka iyo dhallaanka. Dr. Dharaje Dhuguma wuxuu sheegay in ujeeddada ugu weyn ee lacagta la uruuriyey ay tahay in la kordhiyo tayada adeegyada caafimaadka hooyooyinka iyo carruurta, isla markaana la hubiyo in adeegyada muhiimka ahi ay si ku filan u gaaraan bulshada. Waxaa la caddeeyey in 167 milyan oo doolar oo ay bixiyeen hay’adaha saaxiibka ah la isticmaali doono saddexda sano ee soo socda. Dowladda Itoobiya waxay iyaduna ballanqaadday inay sanad walba kordhin doonto dhaqaale la mid ah kan ay bixiyeen hay’adaha, si loo xoojiyo horumarinta adeegyada caafimaadka. Wuxuu xusay in sanad kasta loo baahan yahay ugu yaraan 140 milyan oo doolar si loo daboolo baahida dhanka horumarinta adeegyada caafimaadka ee hooyooyinka iyo dhallaanka. Taageeradan ayaa gacan ka geysan doonta ilaalinta caafimaadka hooyooyinka iyo carruurta, iyo sidoo kale yareynta dhimashada hooyooyinka iyo carruurta marka la gaaro 2030, sida ay dowladdu u qorshaysay. Lacagtan waxaa lagu bixin doonaa: Iibka iyo keenista qalabka caafimaadka ee muhiimka ah, Hagaajinta adeegyada xarumaha caafimaadka, Kordhinta tayada adeegga ay bixiyaan xirfadlayaasha caafimaadka Madasha lagu soo bandhigay qorshaha waxaa lagu sheegay in 11 hay’adood oo caalami ah oo ku jira heshiiska kooban ay yihiin kuwa bixinaya taageeradan dhaqaale. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Addis Ababa, Xoorreey 2/2018 (ENA): Duqa Maamulka Magaalada Addis Ababa, Adhaanaj Abebe, ayaa sheegtay in dadaalka lagu fududeynayo adeegyada muhiimka ah ee ay dadka u baahan yihiin uu si xooggan u socdo, isla markaana shaqadaasi la sii wadi doono. Marwada ayaa daahfurta dhismayaal casri ah oo ah ” Dhismayaasha Casriga ah ee Maamulada Degmooyinka”, kuwaas oo kor u qaadaya habka adeeg-bixinta magaalada. Dhismayaasha la furay maanta waxay ku yaalaan Lidhataa Degmada 2aad, Laafto Degmada 12aad, iyo Laafto Degmada 1aad. Dhismayaashu waxay isku keenayaan adeegyo dowladeed oo kala duwan si hal meel ah loogu helo, waxaana ku dhex yaalla xafiisyada adeeg-bixinta, hoolalka shirarka, iyo meelo baabuurta la dhigo. Sidoo kale, dhismayaashu waxay leeyihiin adeegyo loogu talagalay dadka naafada ah, goobaha carruurta lagu hayo, iyo aagag cagaaran oo dadku ku nastaan. Adhaanaj Abebe waxay sheegtay in baahida adeegga bulshada ay sii kordhayso, isla markaana waqtigu yahay mid dalbanaya in adeegyada la casriyeeyo oo loo sameeyo marin u fududeeya dadka. Waxay tilmaantay in maamulka magaalada uu sii wadi doono hawlaha lagu wanaajinayo adeeg-bixinta si ay noqoto mid degdeg ah oo isku dhafan. Dhismayaasha casriga ah ee maanta la furay waxay tusaale u yihiin dadaalka lagu horumarinayo adeegyada bulshada ee magaalada. Waxay intaas ku dartay in marka laga soo tago dhismaha xarumaha, sidoo kale xoogga la saarayo horumarinta xirfadaha shaqaalaha si ay u noqdaan adeeg-bixiyeyaal xirfad leh oo leh anshax shaqo oo wanaagsan. Adhaanaj waxay ku boorisay madaxda maamulka magaalada in ay gutaan mas’uuliyadda ka saaran bixinta adeeg tayo leh oo la isku halayn karo. Ugu dambayn, waxay xaqiijisay in dhismayaasha noocan oo kale ah lagu ballaadhin doono degmooyinka kale ee magaalada si adeegyada loo gaarsiiyo dhammaan qaybaha bulshada. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Addis Ababa, Xoorreey 2/2018 (ENA): Wasaaradda Caddaaladda ayaa shaacisay in ay diyaarisay qorshe istiraatiiji ah oo shanta sano ee soo socda suurtagal ka dhigaya in la bixiyo adeeg cadaaladeed oo ka wanaagsan kana hufan kan hadda jira. Wasiiru Dowlaha Caddaaladda, Ermiyaas Yanebirhaan (Dr.), oo la hadlay WWI, ayaa sheegay in khariidadda hagta adeegyada cadaaladda oo la hirgelinayay saddexdii sano ee bilaabmay 2016 ay dhaliyeen natiijooyin muuqda. Isagoo sheegay in khariidaddaasi sanadkan gabogabo noqonayso, ayuu intaas ku daray in qorshaha cusub ee shanta sano ah la bilaabi doono laga bilaabo 2019. Wuxuu sheegay in qorshahani yahay mid degdeg ah, qof walba ka qayb qaadan karo, bulshada udub dhexaad ka dhigaya, isla markaana kor u qaadaya in la helo adeeg cadaalad oo tayo leh. Sidoo kale, wuxuu tilmaamay in qorshahani gacan ka geysanayo ilaalinta danta dadka iyo tan dawladaba. Wuxuu sheegay in qorshaha istiraatiijiga ah lagu cabbiri karo guulo muuqda, gaar ahaan marka la eego sidii loo heli lahaa adeeg caddaalad oo tayo sare leh, taas oo u baahan ka qaybgal ballaaran. Waxa kale oo uu sheegay in qorshahani hagaajin doono wacyiga shacabka ee ku saabsan sharciga, fulinta sharciga, ka qaybgalka bulshada, iyo isticmaalka tiknoolojiyada si wax ku ool ah. Isagoo hadalkiisa sii wata, wuxuu xusay in qorshahani ka caawinayo bixinta adeeg sharciyeed oo tayo leh, iyo in lagu qaban karo shaqooyin dib u eegis iyo sixid ah. Wuxuu tilmaamay in khariidadda hore si wax ku ool ah loogu adeegsaday in lagu xalliyo khilaafaadka bulshada ee heerka hoose, sida arrimaha gaarka ah, khilaafaadka dhulka, iyo arrimaha qoysaska. Sidoo kale wuxuu sheegay in cadaaladda bulshada ay la jaanqaadayso nidaamka rasmiga ah ee garsoorka, isla markaana khariidadda hagta adeegyada cadaaladda lagu gaaray guulo la taaban karo. Wasiirka ayaa xusay in khariidaddan lagu eego aragti cusub oo ku saabsan dambiyada, cadaaladda madaniga ah iyo tan maamul ee dalka. Isagoo tusaale u soo qaatay, wuxuu sheegay in shaqooyin badan oo la xiriira soo celinta hanti la musuqay lagu guuleystay. Daraasad, dabagal iyo dood kadib ayaa la sheegay in lagu soo celiyay hanti malaayiin doolar ah oo dalka dibaddiisa iyo gudaha ku kala maqnaa. Ugu dambayn, wuxuu caddeeyay in hawlaha la qabtay ee la xiriira cadaaladda bulshada ay soo kordhiyeen ilaalinta danta shacabka iyo tan dowladda, isla markaana ay keeneen guulo sare. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Addis Ababa, Xoorreey 2/2018 (ENA): Xafiiska Caafimaadka Deegaanka Soomaalida oo kaduulaya baahiyaha kajira degmooyinka iyo Cusbitaalada ee dhanka gaadiidka gurmadka degdega ah ayaa maanta 15 gaadiidka gurmadka degdega ah oo cusub uqaybiyay 12 degmo iyo 3 Cusbitaal. Shuruuraha laga duulay qaybinta ayaa ahayd; Tirada xarumaha caafimaadka iyo tirada gaadiidka ka ay degmadu haysato, fogaanta ay ujirto Cusbitaalka ugu dhow ee bukaanka loogudbiyo, cimriga gaadiidka ay haysato, IWM. Degmooyinka la siiyay ayaa waxay kala yihiin Boodaley, Lehel-yucub, Dhanaan, Feerfeer, Gunagado, Lagahida, Hudhat, Hargeele, Dhuxun, Ayshica, Dambal iyo Tuli-guuleed . Cusbitaalada Filtu, Gaashaamo iyo Hargeele ayaa sidoo kale la siiyay. Kuxigeenka Madaxa Xafiiska Caafimaadka Deegaanka Soomaalida Mudane Maxamed Ayaanle oo furayowga kuwareejiyay degmooyinkaas iyo cusbitaalada ayaa sheegay in gaadiidkani kor u qaadi doono heer daboolka gaardiidka gurmadka degdega ah ee deegaanka kaasoo sahli doona gudbinta bukaanka. Ugu dambayn, Maxamed ayaa kula dardaarmay masuuliyiinta degmooyinka lagu wareejiyay gaadiidkan inay u isticmaalaan gaadiidkan ujeedadii loogu talagalay oo kali ah, islamarkaan ilaashadaan una qabsadaan miisaaniyad lagu dayactiro iyo shidaalkeedaba, si muddo dheer ugu adeegto bulshada, una dhiibaan dirawal khibrad iyo akhlaaq leh. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Addis Ababa, Xoorreey 1/2018 (ENA): Xuskani maalinta Xuquuqda Aadamaha oo ah mid caalamiya ayaa ahayd mid lagu iftiimiyay muhiimadda ilaalinta xuquuqda, karaamada, sinnaanta iyo xorriyadda banii’aadamka. Munaasabadda waxaa ka qaybgalay masuuliyiin ka socda heer deegaan oo uu uhoreeyo Gudoomiye kuxigeenka Maxkamada Guud ee Deegaanka Soomaalida, Kuxigeenka Madaxa Xafiiska Cadaalada, masuuliyiin heer federaal ah oo uu ugu horeeyo madaxa Hay'ada Xuquuqul-iinsaanka ee Qaramada Midoobay ufadhiya Itoobiya, ururrada bulshada rayidka, dhalinyaro, haween, culimaa'udiin, xubno Booliska Soomaalida ka socda iyo bahwadaagta caalamiga ah. Gudoomiye kuxigeenka Maxkamada Guud ee DDS Mudane Cabdikariim Axmed oo ka hadlay horumarka laga sameeyay ilaalinta xuquuqda aadanaha ayaa sheegay in lagu guulaystay ilaalinta xuquuqda aadamaha, islamarkaana lasii wadayo. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Addis Ababa, Xoorreey 1/2018 (ENA): Wakiilka IOM ee Itoobiya, Abibatu Wane, ayaa sheegtay in Itoobiya ay muujisay hagar-la’aan dhab ah oo ku aaddan bixinta hoyga iyo taageerada in ka badan hal milyan oo qaxooti ah, taasoo astaan u ah ficil saaxiibtinimo oo dhab ah. Tirada qaxootiga iyo barakacayaasha ayaa sii kordhaysa, iyadoo hadda dunida ay ku nool yihiin ilaa 90 milyan oo qaxooti iyo barakacayaal ah. Intooda badan waxay ku nool yihiin qaaradda Afrika. Itoobiya waxay martigelisay tiro badan oo qaxooti ah oo ka yimid dalal kala duwan oo deriska ah, iyada oo talaabooyin kala duwan lagu taageerayo qaxootiga la fuliyay. Tani waxay dalka ka dhigtay mid ka mid ah wadamada ugu sareeya ee Afrika ee martigeliya qaxootiga, taasoo ku abaal-marisay aqoonsi iyo ammaano caalami ah. Abibatu Wane ayaa intaa ku daray in Itoobiya ay muddo dheer lahayd dhaqanka soo dhawaynta qaxootiga, iyadoo ka sarreysay heshiisyada iyo xeerarka caalamiga ah ee la xiriira qaxootiga. Dalka ayaa bixiyay taageero iyo hagid, oo ay ku jiraan hoy, daryeel nololeed maalinle ah, iyo adeegyo caafimaad, si loo hubiyo ammaanka iyo sharafka qaxootiga. Inta badan, Itoobiya ma aha oo kaliya meel lagu dejiyo qaxootiga, balse sidoo kale waxay ka shaqeysaa sidii loo dhex-gelin lahaa bulshada iyo dhaqaalaha dalka, iyada oo siinaysa qaxootiga fursado nolosha iyo wax-soo-saarka bulshada dhexdeeda. Ugu dambayntii, Abibatu Wane ayaa sheegtay in tani ay tahay ficil hagar-la’aan ah oo muuqda oo ay Itoobiya ku muujisay taageerada qaxootiga. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Hosanna; Gudba 30/2018 (ENA): Ka-qaybgalayaasha xuska maalinta qowmiyadaha, shucuubta iyo vulshada ayaa sheegay in Maalintani ay tahay hab lagu arko laguna xuso wejiga dhabta ah ee Itoobiya. Xuskii 20-aad ee Maalinta Qowmiyadaha, Shucuubta iyo Bulshada ayaa lagu xusay magaalada Hosanna iyadoo uu joogo Ra'iisul Wasaare Abiy Axmed (Dr.). Ka-qaybgalayaasha ka kala yimid meelo kala duwan, ayaa sheegay in munaasabaddani ay tahay hab lagu arko laguna xuso wejiga dhabta ah ee Itoobiya. Faallo ay bixisay, Rahel Gabremika'el , oo ka timid ka qeyb galayaash ak yimid deegaanka Tigreega, ayaa sheegtay inay aragtay qurux gaar ah dabaaldegga maalinta marka annaga oo Itoobiyaan ah aan wada soconno midnimo iyo iskaashi. Mudane Asnaqe Ayele, oo ka yimid deegaanka Sidhaama, ayaa sheegtay in munaasabaddan lagu xusay si midab leh oo qurux badan oo leh aqoonsiyo kala duwan oo matalaya Itoobiya. Wuxuu sheegay in xafladdu, marka laga soo tago abuurista fursad lagu isdhaafsado dhaqamada iyo dhaqamada, ay sidoo kale door aan la bedeli karin ka ciyaarto xoojinta qiimaha midnimada. Dhankiisa, Alimirax Axmed, oo ah nin dhalinyaro ah oo ka soo jeeda deegaanka canfarta, oo ka qayb qaatay dabaaldegga maalinta, ayaa sheegay in dabaaldegga xafladda ee Magaalada Hosanna uu ka duwanaa; wuxuu muujiyay farxaddiisa sababtoo ah qiimaha midnimada iyo Itoobiyaanka waxaa laga tarjumay soo dhawaynta martida. Wuxuu sidoo kale sheegay in xafladaha qaran ee noocan oo kale ah ay si weyn uga qayb qaateen xoojinta dhaqdhaqaaqa isbeddelka dhammaystiran ee ka bilaabmay Itoobiya. "Maalinta Qowmiyadaha ma aha oo kaliya mid qurux badan laakiin sidoo kale waxay leedahay awood ay ku beddesho dalka iyadoo la xoojinayo wadajirka iyo dhammaystirka Biyo-xidheenka Weyn ee Itoobiya," ayuu yiri Dr. Yirdhaw Nasir (PhD), oo ka yimid gobolka Silte. Wuxuu sheegay in xafladdu aysan kaliya xoojin doonin wadajirka laakiin sidoo kale ay si weyn uga qayb qaadan doonto xoojinta dhismaha dawladda. Maalinta 20-aad ee Qawmiyadaha, Shucuubta iyo Bulshada Itoobiya ayaa lagu xusay magaalada Hosanna iyadoo lagu xusayo "Midnimada Qaranka ee Is-afgaradka Dimuqraadiga". #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Adhaama; Gudba 30/2018 (ENA):- Machadka Caafimaadka Dadweynaha Itoobiya ayaa ku dhawaaqay in olole tallaal qaran oo tallaalka dabaysha ah la qaban doono laga bilaabo Xoorrey 3 ilaa 6, 2018 T.I. Madal abaabul daneeyayaal ah oo loogu talagalay in lagu gaaro ololaha tallaalka ayaa maanta lagu qabtay magaalada Adhaama. Sida laga soo xigtay Mudane Indhaale Semene, Agaasimaha Kormeerka Cudurrada iyo Ilaalinta ee Machadka Caafimaadka Dadweynaha Itoobiya, olole tallaal qaran oo isku-dubarid ah ayaa lagu qaban doonaa dalka oo dhan si loo ciribtiro cudurka dabaysha. Wuxuu ku boorriyay dhammaan daneeyayaasha inay doorkooda ka qaataan sidii ololahan uu u noqon lahaa mid guuleysta, iyadoo laga bilaabayo wacyigelin. Wuxuu xusay in dhammaan deegaannada, agabka tallaalka iyo agabka la xiriira la gaarsiiyay xarumaha caafimaadka ee degmo kasta oo loo qaybiyay kebele; wuxuu intaas ku daray in abaabulka bulshada, oo ay ku jirto diyaarinta kheyraadka aadanaha, la sameeyay. Wuxuu sharraxay in ololahan uu ku jiri doono tallaallada dabaysha ee albaab-ilaa-albaab ah, iyo sidoo kale aqoonsashada carruurta muujiya astaamaha cudurka.   Sida ay sheegtay Marwo Tseganesh Gedl, La-taliyaha Isgaarsiinta ee Barnaamijka Tallaalka ee Wasaaradda Caafimaadka, carruurta aan helin tallaalka dabaysha ee joogtada ah ayaa lagu dari doonaa ololaha. Waxat sheegtay in lagu tallaali doono goobaha tallaalka ee ku meel gaarka ah iyo xarumaha caafimaadka. Waxay tilmaamtay in tallaalka la bixin doono isku mar magaalooyinka, degmooyinka iyo kebelelada dhammaan gobollada; wuxuu ku boorriyay daneeyayaasha heer kasta inay iskaashadaan oo ay gacan ka geystaan ​​guusha. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Hosanna; Gudba 30/2018 (ENA): Ka-qaybgalayaasha xuska maalinta qowmiyadaha, shucuubta iyo vulshada ayaa sheegay in Maalintani ay tahay hab lagu arko laguna xuso wejiga dhabta ah ee Itoobiya. Xuskii 20-aad ee Maalinta Qowmiyadaha, Shucuubta iyo Bulshada ayaa lagu xusay magaalada Hosanna iyadoo uu joogo Ra'iisul Wasaare Abiy Axmed (Dr.). Ka-qaybgalayaasha ka kala yimid meelo kala duwan, ayaa sheegay in munaasabaddani ay tahay hab lagu arko laguna xuso wejiga dhabta ah ee Itoobiya. Faallo ay bixisay, Rahel Gabremika'el , oo ka timid ka qeyb galayaash ak yimid deegaanka Tigreega, ayaa sheegtay inay aragtay qurux gaar ah dabaaldegga maalinta marka annaga oo Itoobiyaan ah aan wada soconno midnimo iyo iskaashi. Mudane Asnaqe Ayele, oo ka yimid deegaanka Sidhaama, ayaa sheegtay in munaasabaddan lagu xusay si midab leh oo qurux badan oo leh aqoonsiyo kala duwan oo matalaya Itoobiya. Wuxuu sheegay in xafladdu, marka laga soo tago abuurista fursad lagu isdhaafsado dhaqamada iyo dhaqamada, ay sidoo kale door aan la bedeli karin ka ciyaarto xoojinta qiimaha midnimada.   Dhankiisa, Alimirax Axmed, oo ah nin dhalinyaro ah oo ka soo jeeda deegaanka canfarta, oo ka qayb qaatay dabaaldegga maalinta, ayaa sheegay in dabaaldegga xafladda ee Magaalada Hosanna uu ka duwanaa; wuxuu muujiyay farxaddiisa sababtoo ah qiimaha midnimada iyo Itoobiyaanka waxaa laga tarjumay soo dhawaynta martida. Wuxuu sidoo kale sheegay in xafladaha qaran ee noocan oo kale ah ay si weyn uga qayb qaateen xoojinta dhaqdhaqaaqa isbeddelka dhammaystiran ee ka bilaabmay Itoobiya.   "Maalinta Qowmiyadaha ma aha oo kaliya mid qurux badan laakiin sidoo kale waxay leedahay awood ay ku beddesho dalka iyadoo la xoojinayo wadajirka iyo dhammaystirka Biyo-xidheenka Weyn ee Itoobiya," ayuu yiri Dr. Yirdhaw Nasir (PhD), oo ka yimid gobolka Silte. Wuxuu sheegay in xafladdu aysan kaliya xoojin doonin wadajirka laakiin sidoo kale ay si weyn uga qayb qaadan doonto xoojinta dhismaha dawladda. Maalinta 20-aad ee Qawmiyadaha, Shucuubta iyo Bulshada Itoobiya ayaa lagu xusay magaalada Hosanna iyadoo lagu xusayo "Midnimada Qaranka ee Is-afgaradka Dimuqraadiga". #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya #ENA

Hosaana, Gudba 29/2018 (ENA): Xuska 20'aad oo maanta lagu qabtay magaalada Hosaana oo u kaqayb galay Ra'iisul Wasaare Abiy Axmad ayaa u dhacay sidii logu talagalay. Deegaanka Oromiya ayaana la wareegay munaasabadda xigta iyadoo lagu qabanayo magaalada Jima.   #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Hosana ; Gudba 29/2018 (ENA): Marka sharka cawdga usarakaco, Itoobiyaanku waa inay fahmaan inaanan noqon aalad cadawgu ku adeegto. Dun uu cadowgu tolay lama kalasaarikaro, lama furi karo. Markaan mid nahay oo aan kahortagno cadawga raba in uu na kala qaybiyo islamarkaan taarikh dhaxalgal ah dalka uga tagno ,waana in aan ogaanaa xeeladaha cadawga, markastan ilaashano nabadeena ,wixii jirana aan wadahadal ku xalino, si hufan oo daacada ahna aan u fushanayno hawlheena.   Marka aynu midowno, oo aan fahano rabitaanka sharka cadawga ee rabo in uu naso dhexgalo waa inaynu kahortagno oo aan xoojino nabaddeenna, adeegsano wadatashiga iyo isafgarad islamarkaana, si taxaddar leh aan uga shaqeynaa dhammaan goobaha shaqada ee aan ku hawlannahay. Sidoo kale waa inaynu la dagaalanaa xatooyada, oo aan mudnaanta siino danaha dalka iyo sharafta dadkeenna, una firfircoonaanaa laqabsiga aaladaha casriga ah iyo isbeddelka, oo aan gaarno madax bannaani dhamaystiran.   Aan kagudubno saboolnimada iyo tuugsiga , si aan ugamidha dhalino hawlaha waaweyn ee aan bilawnay, waxaan dhamaan shacabka Itoobiya ugu baaqayaa in aan xoojino nabada, kuxalinaa khilaafadka wadahadal, wadatashi, midnimo iyo horaysiinta danaha guud ee dalka— Ra'iisul Wasaare Abiy Axmed (Dr.) #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Addis Ababa, Gudba 26/2018 (ENA): Dr. Asjaalew Warqu, oo ah Lataliyaha Sare ee Wasaaradda Caafimaadka, ayaa u sheegay WWI in fayraska Marburg uu keeno cudur uu sababayo fayras. Wuxuu sheegay in badanaa uu ku faafo dheecaannada jirka ee ka soo baxa qofka qaba cudurka iyo taabashada tooska ah ee jirkiisa. Sidaas darteed, waxaa muhiim ah in laga fogaado taabashada tooska ah, lana ilaaliyo nadaafadda gacmaha iyadoo lagu dhaqayo biyo iyo saabuun ama la isticmaalayo sanitaaysar. Waxa kale oo uu sheegay inaan la taaban karin qaybaha kala duwan ee jirka adigoon gacmaha nadiifin. Haddii calaamado ama xanuun la dareemo, waxaa lagu talinayaa in si degdeg ah loola xiriiro xarunta caafimaad ee kuugu dhow, ama in lala socodsiiyo kooxda gurmadka degdegga ah ee Hay’addaha Caafimaadka Bulshada si loo helo adeegyada xiga.   Wuxuu yiri waa in dadka iska ilaaliyaan xaaladaha keeni kara taabashada tooska ah ee u sahlaya in cudurku ku faafo. Sidoo kale, meelaha ay dadku ku badan yihiin sida gaadiidka, goobaha cibaadada iyo goobaha shaqada, waa in la helo adeeg si aan taabasho toos ah u dhicin. Wasaaraddu waxay xustay in haddii la raaco tilmaamaha sare ku xusan, ay suuragal tahay in la xakameeyo faafitaanka fayraska, isla markaana la yareeyo halista qaadista cudurka. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya