Addis Ababa, Miicaad/ Ginboot 28/2017 (ENA): Dood-cilmiyeed qaran oo ku saabsan wajiga labaad ee ololaha “Ilaalinta Degaanka” oo halkudhig looga dhigay “Itoobiya Nadiif ah” ayaa maanta si rasmi ah uga furmay dalka. Mas’uuliyiintii ka qaybgalay doodda, waxaa ka mid ahaa Wasiiru Dowlaha Biyaha iyo Tamarta Inj. Suldaan Wali (PhD), oo sheegay in in la ilaaliyo lagana faaiidaysto khayraadka biyaha ay tahay mid muhiim ah si loo taageero dhaq-dhaqaaqa “Itoobiya Nadiif ah”. Waxa uu xusay in horumar waara lagu gaari karo haddii si baaxad leh loo adeegsado tamarta la cusboonaysiin karo, islamarkaana ay lama huraan tahay in laga faa’iidaysto tamarta laga dhaliyo qashinka. Dhankiisa, Wasiiru Dowlaha Beeraha, Brof. Iyaasuu Iliyaas, waxa uu tilmaamay in laga soo bilaabo 2011, Itoobiya ay hirgalisay olole cagaaran oo wax ka beddelay xaaladda abaarta, taas oo suurtagelisay in in ka badan 40 bilyan oo geedo ah la beero.   Waxaa sidoo kale la sheegay in dadaalka lagu wacyigelinayo bulshada iyo sidii ay si firfircoon uga qaybqaadan lahaayeen dhaq-dhaqaaqa “Itoobiya Nadiif ah” uu mudnaan gaar ah leeyahay. Wasiiru Dowlaha Gaadiidka iyo Saadka, Bareeco Xasan, ayaa isna sheegay in wasaaraddu ay si toos ah uga shaqaynayso howlaha la xiriira taageeridda ololaha “Itoobiya Nadiif ah”. Waxa uu xusay in siyaasado wax ku ool ah lagu hirgelinayo gaadiidka aan matoorka lahayn, si loo dhimo wasakheynta hawada. Sidoo kale, wuxuu sheegay in in ka badan 110,000 oo gaadiid koronto ku shaqeeya ay hadda si rasmi ah uga howlgalaan gudaha Itoobiya. Ugu dambayn, waxaa la xaqiijiyay in aragtida “Itoobiya Nadiif ah” ay tahay mid u baahan ka-qaybgalka dhammaan shacabka, loona baahan yahay in dadku ay gacan ka geystaan masuuliyadda ka saaran ilaalinta degaanka. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya #Itoobiya_Nadiif_ah #Ilaalinta_Deegaanka #Barnaamijka_Raadka_Cagaaran #Gaadiidka_bilaa_matoorka_ah

Addis Ababa, Miicaad 28/2017 (ENA): Injineer Lelise Neme, Agaasimaha Guud ee Wakaalada Ilaalinta Deegaanka, ayaa sheegtay in si loo gaaro Itoobiya billic leh ah ay lagama maarmaan tahay in si wax ku ool ah loola dagaallamo nabaad-guurka deegaanka loona hirgeliyo horumarinta cagaaran ee waarta guud ahaan dalka. Wajigii labaad ee ololaha qaran ee “Itoobiya Nadiif Ah” ayaa si rasmi ah looga daah-furay magaalada Addis Ababa.   Injineer Lelise oo hadal ka jeedisay munaasibada furitaanka ayaa xustay in ilaalinta deegaanka ay tahay mas’uuliyad la wadaag ah oo saaran dhammaan muwaadiniinta. Waxay tilmaantay faa’iidooyinka muhiimka ah ee ololaha “Itoobiya Nadiif Ah,” iyada oo sheegtay in uu abuuro fursad ay bulshadu si toos ah uga qaybqaadanayso kuna qaataan mas’uuliyadda deegaanka. Injineer Lelise waxay sharaxday in wajigii hore ee ololaha “Itoobiya Nadiif Ah” uu xaqiijiyay xuquuqda muwaadiniinta ee ku saabsan nolol ku saleysan deegaan nadiif ah oo ka xor ah wasakhowga. Waxay sidoo kale sheegtay in natiijooyin xooggan laga gaaray howlaha la qabtay intii lagu jiray wajigii hore ee ololaha.   Laga bilaabo maanta, wajiga labaad ee ololaha “Itoobiya Nadiif Ah” ayaa la filayaa in uu xoojiyo hirgelinta dadaallada ilaalinta deegaanka iyo horumarinta cagaaran ee waarta guud ahaan dalka. Wajigan labaad ayaa socon doona muddo lix bilood ah waxaana la filayaa inay ka qaybqaataan in ka badan 15 milyan oo qof, kuwaas oo ka shaqeyn doona wacyigelin toos ah iyo hawlo kale oo deegaanka la xiriira. Si gaar ah, Hay’adda Ilaalinta Deegaanka ayaa xustay inay xoogga la saari doonto fulinta sharciyada deegaanka ee loo ansixiyay si loo joojiyo ka hortaga nabaad-guurka loogana shaqeeyo ilaalinta deegaanka. Kor u qaadidda wacyiga dadweynaha ee ku saabsan ilaalinta deegaanka iyo halista nabaad-guurka ayaa sidoo kale lagu xusay inay tahay qayb muhiim ah oo ka mid ah ololahan. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Addis Ababa, Miicaad/Ginbood 26, 2017 (ENA): Agaasimaha Guud ee Hay’adda Ilaalinta Deegaanka, Injineer Lelise Neme, ayaa sheegtay in wejigii ugu horreeyay ee ololaha “Itoobiya Nadiif ah” uu abuuray xaalad suurtagelinaysa in la helo Itoobiya nadiif ah. Waxa ay sidoo kale tilmaantay in wejiga labaad ee ololaha “Itoobiya Nadiif ah” uu si rasmi ah heer Qaran looga bilaabi doono laga bilaabo miicaad/ginbood 28, 2017-ka. Injineer Lelise Neme oo lwarsixaafadeed siisay warbaahinta ayaa faahfaahin ka bixisay ololaha, iyadoo sheegtay in wejigii hore ee ololaha uu guul kusoo dhammaaday. Waxay xustay in wejigii koowaad uu abuuray fursad la taaban karo oo suurtagelinaysa in laga dhabeeyo himilada ah in la dhiso Itoobiya billic leh oo ka madaxbanaan wasakhawga. Wejiga labaad ee ololaha ayaa lagu wadaa inuu socdo muddo lix bilood ah, iyadoo xoogga la saarayo xoojinta iyo ballaarinta howlaha bilowga ahaa ee wejigii hore. Waxaa sidoo kale sheegtay in ololaha diiradda lagu saarayo la ka hortaga wasakhawga biyaha , ololeyaasha nadaafadda, iyo maaraynta qashinka qalalan oo si muuqata oo la dareemi karo ah. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Addis Ababa, Miicaad/Ginbood 21, 2017 (ENA) – Wasaaradda Qorsheynta iyo Horumarinta ayaa sheegtay in dadaallada ay Itoobiya ka waddo la tacaalidda isbedelka cimilada ay yihiin kuwa muujinaya sida ay ugu go’an tahay horumarinta cagaaran iyo horrumarka waara. Kulanka kooxaha farsamada ee ku saabsan madasha dhaqaalaha aan waxyeellayn cimilada, oo ay si wadajir ah u soo qabanqaabiyeen Wasaaradda Qorsheynta iyo Horumarinta, safaaradaha Norway iyo Ingiriiska ee Addis Ababa, ayaa la qabtay. Kulankan waxaa ka qeyb galay hay’adaha dowladda, bahwadaagta horumarinta iyo daneeyeyaasha kale. Kulanku wuxuu diiradda saaray diyaar garowga shirweynaha labaad ee Afrika ee Cimilada oo lagu qaban doono Addis Ababa bisha Pagumen 2017 T.I.   Wasiiru dawlaha wasaarada Qorsheynta iyo Horumarinta, Dr. siyum mokonen, ayaa sheegtay in isbedelka cimiladu uusan ahayn khatar mustaqbal oo kaliya, balse uu yahay dhibaato caalami ah oo wakhtian la jooga saamayn leh. Waxa uu sidoo kale sheegay in Itoobiya ay waddo tallaabooyin wax ku ool ah oo lagu xakameynayo isbedelka cimilada, oo ay ka mid yihiin barnaamijka raadka cagaaran ee dhir beerista, horumarinta tamarta nadiifta ah, iyo gaadiidka cagaaran. Itoobiya ayaa loo xushay in ay martigeliso shirweynaha labaad ee Afrika ee isbedelka Cimilada, go’aankaas ayaa lagu gaaray shirkii madaxda Midowga Afrika, waxaana la sheegay in shirkan uu noqon doono fursad muhiim ah oo lagu xoojinayo tallaabooyinka lagula tacaalayo isbedelka cimilada. Wasiiru dawlaha ayaa intaa ku daray in Afrika ay tahay in ay door hoggaamineed ka qaadato xal u helidda isbedelka cimilada ee heer caalami ah. Shirkan la qaban doono ayaa sidoo kale lagu soo bandhigi doonaa dadaallada Itoobiya iyo dalalka kale ee Afrika ay ka wadaan la tacaalidda isbedelka cimilada.   Mansur Desie, oo ah agaasimaha iskaashiga horumarinta hay’adaha cimilada ee wasaaradda, ayaa sheegay in Itoobiya ay fulinayso howlo miro dhal ah oo wax ku o'l ah oo looga jawaabayo isbedelka cimilada. Waxaa la sheegay in madasha dhaqaalaha aan waxyeellayn cimilada ay taageeri doonto dadaallada Itoobiya ee dhinaca cimilada, isla markaana ay tahay madal sanadle ah oo dhiirrigelisa la-tashiga iyo iskaashiga. Kulanka la qabtay ayaa sidoo kale ahaa mid hordhac u ah shirweynaha labaad ee Afrika ee Isbedelka Cimilada ee la filayo in la qabto bisha Pagume.   Liv Seiersten, wakiilka arrimaha cimilada ee safaaradda Norway ee Itoobiya, ayaa sheegtay in Norway ay si dhow ula shaqaynayso Itoobiya si loo wajaho saamaynta isbedelka cimilada.   Sidoo kale, Dr. Nina Hissen, madaxa waaxda deegaanka iyo cimilada ee safaaradda Ingiriiska, ayaa sheegtay in dalkoodu uu taageerayo dadaallada Itoobiya ee la xiriira suuq-geynta kaarboonka. Shirkii ugu horreeyay ee Afrika ee cimilada ayaa labo sano ka hor lagu qabtay dalka Kenya. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Addis Ababa, Miicaad/ Ginboot 22/2017 (ENA): Waxaa la sheegay in waddamada saaxiibada horumarinta iyo hay’adaha caalamiga ah ay waajib ku tahay inay taageero siiyaan dadaalka ay Itoobiya ugu jirto dhisidda dhaqaale cagaaran oo adkaysi u leh isbeddelka cimilada. Wasaaradda Qorsheynta iyo Horumarinta ayaa madal wadatashi ah u qabatay wafdiyo ka kala socday hay’ado kala duwan, oo ay ku jiraan safaaradaha Norway iyo Ingiriiska. Madashaas ayaa lagu sheegay in la-dagaallanka isbeddelka cimilada iyo dhisidda dhaqaale cagaaran oo adkaysi leh ay tahay jawaab wax ku ool ah oo xal waara u noqon karta caqabadaha. Waxaa la xusay in Itoobiya ay muddo sanado ah ka shaqaynaysay qorshe istiraatiijiyadeed cagaaran oo la xiriira la-dagaallanka isbeddelka cimilada, taasoo ka tarjumaysa dadaallada lagu xoojinayo dhirta iyo ka faa’iidaysiga suuq-geynta kaarboonka si dhaqaalaha loo horumariyo. Madashaas waxaa lagu muujiyey in dadaalka wax ku oolka ah ee ay Itoobiya wado ay u baahan tahay in bulshada caalamku ay aqoonsato, garab istaagto, lana taageero si loo xaqiijiyo natiijooyin waara. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Addis Ababa, Miicaad/Ginboot 18, 2017 (ENA):- Itoobiya waxay tusaale u tahay waddamada kale ee Afrika ee horumarka cagaaran, sidaa waxa yidhi Harrisan Niyambe, oo ah agaasimaha deegaanka ee joogtada ah ee Midowga Afrika iyo dhaqaalaha buluugga ah. Agaasimaha ayaa ENA u sheegay in Itoobiya ay cagaarinayso dhulka qalalan, yaraynaysana saamaynta isbeddelka cimilada, iyo hirgelinta dhaqamo waara iyada oo loo marayo raadkeeda cagaaran. Waxa uu xusay in Cagaaran Cagaaran uu wax weyn ka tari doono waxtarka hindisaha darbiga weyn ee cagaaran ee afrika oo uu fulinayo Midowga Afrika. Hindisahan oo ka mid ah mashaariicda ugu waaweyn ee Midowga Afrika, ayaa la bilaabay sannadkii 2007 sida ku cad jadwalka Yurub; Ujeedadu waa in laga hortago fidinta saxaraha saxaraha iyo horumarinta dhaqaalaha wadamada gobolka. Agaasimaha ayaa sheegay in Raadka Cagaaran uu yahay iftiimo rajo ah loona baahan yahay in wadamada kale ee Afrika ay wax ka bartaan hindisahan. Waxa uu ugu baaqay Itoobiya in ay khibraddeeda iyo u wareejinta aqoonta ay la wadaagto dalalka kale ee Afrika iyada oo loo marayo Hindisaha Raadka Cagaaran. Hindisaha sida Raadka Cagaaran ayaa muhiim u ah dhisidda adkeysiga wajiga isbeddelka cimilada iyo xaqiijinta horumar waara, ayuu yiri agaasimuhu. Dhanka kale wuxuu sheegay in hay’adaha dowliga ah iyo kuwa gaarka loo leeyahay looga baahan yahay inay si weyn u taageeraan dadaallada lagu abuurayo jawi waara oo lagu horumarinayo dhulka qalalan oo ay ka mid yihiin saxaraha, lagana dhigo fursado dhaqaale. Ugu danbayntii, Agaasimaha ayaa ugu baaqeen bah-wadaagta horumarinta inay taageero dhaqaale ku bixiyaan mashaariicda horumarinta cagaaran ee Afrika iyo inay qabtaan hawlo kor loogu qaadayo tayada bulshada.

Addis Ababa, Miicaad/ Ginboot 16/2017 (ENA): Barnaamijka dhirbeerista ee raadka cagaaran ayaa deegaan ahaan sanadkan 2017-ka T.I, la qorsheeyay in lagu beero guud ahaan Deegaanka 14,000,000 oo geed oo iskugu jira noocyada kala duwan ee dhirta.   Hadaba, masuuliyiinta Xafiiska Ilaalinta Deegaanka iyo Maamulka Dhulka Miyiga Deegaanka Soomaalida oo ka duulaya qorshahaas ayaa maanta booqday xarunta dalxiiska Shabeelley oo ka mid ah goobaha laga hirgaliyay barnaamijka dhaxalreebka cagaaran oo wajigii koowaad laga beeray 150,000 oo geed, taas oo lagaga midho'dhaliyay qorshihii wajiga koowaad ee dhirbeerista. Dhanka kale, waxaa socda dadaalo lagu diyaariyo dhirtii iyo meelihii laga beeri lahaa wajiga labaad ee dhirbeerista ee xurunta dalxiiska Shabeelley isla markaana laga beeri doono dhir dhan 120,000 oo geed oo isugu jirta dhirta noocyadeeda kala duwan.   Inj. Muxyadiin Cabdi, Madaxa Xafiiska Ilaalinta Deegaanka iyo Maamulka Dhulka Miyiga ee deegaanka Soomaalida ayaa sheegay in xafiiska oo kaashanaya bahwadaagtiisa uu wado dadaallo lagaga midho'dhalinayo qorshaha dhirbeerista ee dhaxalreebka cagaaran. #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya #Ilaalinta_Deegaanka #Barnaamijka_Raadka_Cagaaran

Addis Ababa, Miicaad/Ginbood 16, 2017 (ENA) – Waxaa la shaaciyay in hindisaha Raadka Cagaaran ee Itoobiya uu xoojiyay iskaashiga iyo horumarka wadajirka ah ee dalka iyo dalalka dariska la ah. Danjire Shibiru Mamo, oo ah Agaasimaha Guud ee Dibloomaasiyadda Dadweynaha ee Wasaaradda Arrimaha Dibadda, ayaa u sheegay wakaaladda wararka ee ENA in hindisaha Raadka Cagaaran uu helay aqoonsi iyo bogaadin caalami ah oo ku saabsan arrimaha dibloomaasiyadda deegaanka. Wuxuu xusay in siyaasadda arrimaha dibadda ee Itoobiya ay mudnaanta siiso dalalka dariska ah, iyadoo la adkeynayo iskaashiga waara ee dhinacyo badan ah sida horumarinta aasaasiga ah, ganacsiga, iyo ilaalinta kheyraadka dabiiciga ah.   Danjiraha ayaa sidoo kale sheegay in hindisaha Raadka Cagaaran ee ay dowladda Itoobiya hirgalinaysay lix sano kahor iyadoo la raacayo hindisa Ra’iisul Wasaare Abiy Axmed (Dr.) uu si dhow ula shaqeynayo dalalka dariska ah. Waxa uu xusay in Itoobiya ay hormuud u tahay diblomaasiyadda dadweynaha iyada oo la wadaagaysa khibraddeeda, abuuridda geedo, iyo la wadaagidda waayo-aragnimo si loo xoojiyo xiriirka dalalka dariska la ah. Danjire Shibiru wuxuu sheegay in hindisaha Raadka Cagaaran uu sii xoojiyay mowqifka ay Itoobiya ku dooneyso inay la wadaagto dalalka dariska ah dadaallada ay ku ilaalinayso kheyraadka dabiiciga ah, iyadoo si siman oo waara loo isticmaalayo. Sidoo kale, wuxuu carrabka ku adkeeyay in Itoobiya ay la wadaagtay natiijooyin la taaban karo oo la xiriira ka hortagga isbedelka cimilada iyo ilaalinta deegaanka, taas oo keentay in laga aqoonsado madal caalami ah. Wuxuu xusay in abuuridda malaayiin geed sannad kasta ay tahay guul la taaban karo oo ka soo hoyatay hindisaha Dhaxanta Cagaaran, taasoo kor u qaaday sumcadda Itoobiya. Waxaa sidoo kale la sheegay in qunsuliyadaha Itoobiya ee caalamka ay si firfircoon uga shaqeynayaan faafinta iyo horumarinta hindisaha Dhaxanta Cagaaran. Danjiruhu wuxuu intaas ku daray in khibradda Itoobiya ee la dagaallanka nabaad guurka ay dhiirrigelisay dalalka dariska ah in iyaguna ay bilaabaan dhir beerista.   Dhankiisa, Agaasimaha Guud ee Horumarinta, Ilaalinta iyo Ka Faa’iideysiga Kheyraadka Dabiiciga ah ee Wasaaradda Beeraha, Fanosi Mekonnen, ayaa sheegay in hindisaha uu ka shaqeeyay dib u soo celinta dhulka xaalufay, kordhinta qoyaan-dhuleed, iyo kor u qaadida ilo-biyoodka. Isagoo sii faahfaahinaya, wuxuu sheegay in 40% geedaha la beeray ay yihiin kuwo dhir ah, halka 60% kale ay yihiin geedo mirood, kuwaasoo sidoo kale kor u qaadaya tayada iyo caafimaadka carrada. Fanosi wuxuu tilmaamay in Itoobiya ay muujisay rabitaan sida ay ugu dadaalayso in ay la wadaagto khibraddeeda ilaalinta deegaanka dalalka dariska ah si siwadajir looga shaqeeyo horumarka waara. Wuxuu sidoo kale sheegay in beerista geedaha la xiriira hindisaha Raadka Cagaaran ay kaalin ka qaadanayso yaraynta khatarta fatahaadaha ee dalalka hoose ee gobolka. Ugu dambeyn, Fanosi wuxuu xusay in sannadka 2017 T.I la diyaariyay in ka badan 7.5 bilyan oo geedo ah si loo beero qaybta cusub ee hindisaha. #WakaaladdaWararkaItoobiya #DhaxalkaCagaaran #Deegaanka #IskaashiGoboleed

Adama, Miicaad/Ginbood 15, 2017 (ENA) – Hay’adda saadaasha hawada ee Itoobiya ayaa sheegtay in xilliga Karanta ee soo socda laga filayo dalka in uu helo roobashii caadiga ah iyo mid ka badan inuu ka da’o inta badan gobollada dalka. Hay’addu waxay qabatay kulan ka socda magaalada Adhaama oo ay la yeelatay daneeyayaasha iyo la-hawlgalayaasha, si ay u qiimeeyaan saadaasha xilliga roobka gu’ga iyo xaaladda la socodka, isla markaana ay si rasmi ah ugu soo bandhigto saadaasha cimillada ee xilliga karanta soo socota. Agaasimaha guud ee hay’adda, Mudane Fetene Teshome, ayaa sheegay in ujeeddada ugu weyn ee kulankani yahay in dib loo qiimeeyo jawaab-celintii hore ee saadaasha gu’ga iyo in la bixiyo saadaasha cusub. Wuxuu sheegay in marka la barbardhigo saadaasha roobka gu’ga iyo xaaladdii dhabta ahayd ay is waafaqeen. Sidoo kale, mudane. Fetene wuxuu xusay in meelo badan oo dalka ah laga filayo roob caadi ah iyo mid ka badan kii caadiga ahaa xilliga gu’ga. Wuxuu intaa ku daray in arrintani faa’iido weyn u yeelan doonto howlaha beeraha ee xilliga jiilaalka, islamarkaana ay suurto gelin doonto helitaanka biyo ku filan hawlaha nolosha iyo wax-soo-saarka. Waxa uu sidoo kale sheegay in tani ay caawin doonto dadka barakacayaasha ah, xeryaha qaxootiga, iyo baahiyaha tamarta ee u baahan biyo ku filan. Si kastaba ha ahaatee, wuxuu ka digay in roobka xad-dhaafka ah ee la heli karo ay sababi karaan daadad, sidaas darteedna ay lagama maarmaan tahay in feejignaan la muujiyo. Mudane. Fetene wuxuu carabka ku adkeeyay in maamulka biyaha iyo dadka ku nool meelaha halista u ah daadadku ay si wanaagsan ugu diyaar garoobaan una xoojiyaan kaabayaasha biyaha si looga hortago musiibooyinka suuragalka ah.   Mudane Motuma Mekassa, oo ah wakiilka gaarka ah ee Wasiirka Wasaaradda Biyaha iyo Tamarta, ayaa dhankiisa sheegay in hay’addu ay si hufan u gudanayso waajibaadkeeda iyo hawlaheeda. Wuxuu intaa ku daray in iskaashiga dhow ee lala yeesho la-hawlgalayaasha iyo daneeyayaasha horumarka uu sare u qaaday awoodda fulinta ee hay’adda. Ugu dambeyntii, hay’addu waxay fariin ku sheegay in si wax ku ool ah loo isticmaalo saadaasha cimillada ee maanta la shaaciyay, taas oo ka tarjumaysa saadaasha muddada dhow iyo mida fog ee bilaha karanta soo socda. #Ethiopian_News_Agency#ENA #Saadaasha_Cimillada_Ethiopia

Xafiiska Kaynta iyo Ilaalinta Deegaanka ee Deegaanka, Koonfurta Itoobiya ayaa warbixinta ay ENA usoo direen ku sheegay in ololihii Raadka Cagaaran ee sannadkan loo diyaariya 1,495 goobood. #Waxsoosaar #Beeraha #OlolahaCagaaran #DhaxalkaCagaaran #ItoobiyaNadiifAh #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Addis Ababa, Miicaad/Ginbood 11, 2017 (ENA): Wasiirka Biyaha iyo Tamarta, Dr. Habtamu Itefa ayaa sheegay in looga baahanyahay Wadamada xubnaha ka ah Urur-Goboleedka IGAD inay xoojiyaan dadaallada lagu dhisayo nidaam adag oo suurtagelinaya soo saarista iyo wadaagista xog sugan oo ku saabsan saadaasha cimilada. Xarunta Saadaasha Cimilada iyo Adeegsigeeda ee IGAD (ICPAC), oo kaashanaysa bah-wadaaggeeda, ayaa qabanaysa Shirweynihii 70-aad ee Saadaasha Cimilada ee Geeska Afrika (GHACOF).   Dr. Habtamu Itefa oo hadal ka jeediyay munaasabadda, ayaa sheegay in abaaraha iyo fatahaadaha soo noqnoqda ee ka dhaca Geeska Afrika ay si xooggan u saameeyeen bulshooyin badan. Wuxuu xusay in qaybaha sida weyn uga sii dhex muuqda saameynta isbeddelka cimilada ay ka mid yihiin: beeraha, sugnaanta cuntada, ilaha biyaha, dalxiiska iyo caafimaadka. Sidoo kale, wuxuu sheegay in Itoobiya ay ku hawlan tahay horumarinta hay’adaha u qaabilsb arrintan, si loo helo nidaam awood leh soo saarida saadaasha cimilada oo sax ah oo lagu kalsoonaan karo. Wuxuu sidoo kale ammaanay shaqada wanaagsan ee ay hayso Xarunta Saadaasha Cimilada ee IGAD, gaar ahaan bixinta xogta saadaasha xilligeeda ah iyo tababarka khubarada waddamada xubnaha ka ah IGAD. Wasiirku wuxuu adkeeyay muhiimadda ay leedahay in la maalgeliyo nidaamyo suurtagelinaya helidda xogt saadaasha hawada oo sax ah oo lagu kalsoonaan karo, taasoo ku dhisan cilmi iyo xaqiiqo, heer qaran iyo heer gobolba ah.   Maxamed Cabdi Ware, Ku-xigeenka Xoghayaha Guud ee IGAD, ayaa sheegay in isbeddelka cimiladu ay si isa soo taraysa u keenayo khataro kala duwan oo saameyn ku leh horumarka dhaqaale iyo bulshada ee Geeska Afrika. Wuxuu xusay in IGAD, iyada oo , kor u qaadayso helidda xogta saadaasha cimilada, isla markaana ay siiso taageero dalalka xubnaha ka ah.   Fetene Teshome, Agaasimaha Guud ee Hay’adda Saadaasha Hawada ee Itoobiya, ayaa tilmaamay in dowladda ay xoojineyso wakaaladda saadaasha cimilada ee qaranka iyo xarumaha adeegyada gobolka. Wuxuu intaas ku daray in la wado dadaallo lagu dhisayo awoodda xirfadeed ee shaqaalaha iyo ballaarinta nidaamyada casriga ah ee saadaasha cimilada.   Dr. Kasar, oo ah khabiir sare oo ka tirsan ICPAC, ayaa sheegay in saadaasha xogtu muujinayso in roobab ka sarreeya celceliska caadiga ah la filayo inta u dhaxaysa Sane ilaa Maskaram. Wuxuu xusay in roobabkani ay ka aareeyaan heerka caadiga ah oo muhiim u ah howlaha beeralayda, isla markaana ay tahay in dowladuhu si dhow ula shaqeeyaan khubarada si loo helo diyaar garow ku filan. Sidoo kale, wuxuu adkeeyay muhiimadda ay leedahay wadaagista xogta si loo gaaro digniin hore iyo diyaar garow degdeg ah, si looga hortago musiibooyin fatahaado ah oo ka dhalan kara roobabka culus. #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Addis Ababa; Miicaad/Ginboot 5/2017 (ENA): Barnaamijka Raadka Cagaaran ee Itoobiya ayaa wax weyn ka tari doona hirgelinta hindisaha darbiga Cagaarka ee weyn ee Afrika, ayuu yiri Harrison Niyambe, oo ah Agaasimaha Dhaqaalaha Biluu iyo Deegaanka Joogtada ah ee Midowga Afrika.   Harrison Nyambe ayaa ENA u sheegay in hindisahani uu yahay mashruuc loo aasaasay in lagula dagaallamo xaalufka iyo xaalufka dhulka ee guud ahaan Afrika, gaar ahaan gobolka Saaxil, islaamrkaana in mashruucan oo ah mid hiigsi fog leh uu guulo la taaban karo ka soo hoyn doono. Waxa kale uu xusay in mashaariicda horumarineed ee cagaarka ah ee laga bilaabay gobolka ay tahay mid u sahlaysa dadka xoolo dhaqatada ah in ay calaf u helaan xoolahooda, sidoo kalena ay ka qayb qaadanayaan xaqiijinta sugnaanta cuntada. Agaasimaha ayaa sidoo kale sheegay in hindisahan uu qeyb weyn ka qaadanayo abuurista fursado shaqo, iyana in barnaamijka raadka Cagaaran ee Itoobiya uu gacan ka gaysan doono sidii loo gaari lahaa darbiga weyn ee Cagaarka, dalalka kalena ay wax ka bartaan. Agaasimuhu waxa uu Itoobiya ku amaanay dadaalka ay ugu jirto in barnaamijkan lagu baahiyo wadamada kale, iyagoo sheegay in loo baahan yahay in lasii xoojiyo.   Gabagabdii, Biroofesar Labode Popula, oo ah Xoghayaha Guud ee Madasha Kaymaha Afrika, ayaa sheegay in dhammaan dalalka looga baahan yahay inay iska kaashadaan sidii hindisahaasi uu u guuleysan lahaa.

Addis Ababa, Miicaad/Ginbood 5, 2017 (ENA) – Shir diiradda lagu saarayo “Hirgelinta Derbiga Weyn ee Cagaaran ee Afrika” oo ay ka qaybgalayaan khubaro iyo daneeyayaal ayaa maanta ka furmay Xarunta Midowga Afrika. Furitaanka kulanka ayaa waxaa ka soo qeyb galay madaxda Guddiga Midowga Afrika u qaabilsan Beeraha, Horumarinta Reer Miyiga, Dhaqaalaha Buluugga ah iyo Horumarinta Joogtada ah, wakiilo ka socda dalalka xubnaha ka ah ururka, khubaro, hay’ado horumarineed iyo qeybaha kala duwan ee bulshada.   Shirkan oo socon doona ilaa 7 Ginbood, 2017, ayaa lagaga wada xaajoon doonaa istaraatiijiyada iyo qaab dhismeedka fulinta hindisaha. Waxa kale oo la filayaa in meelaha xiga ee diiradda lagu saari doono iyadoo dib u eegis lagu samayn doono waxqabadka hindisaha. “Hirgelinta Hindisaha Derbiga Weyn ee Cagaaran ee Afrika” oo la bilaabay 2007-kii, ayaa ah mashruuc ballaaran oo loogu talagalay la-dagaalanka saxaraha iyadoo la beerayo dhul keymeed dhererkiisu yahay 8,000 oo kiiloomitir ee gobolka Saaxil ah #Ethiopian_News_Agency #ENA #AU

Addis Ababa; Miicaad/Ginboot 05/2017 (ENA): Kulanka ku saabsan "Hindisaha Darbiga Cagaarka ee weyn ee Afrika" (The Great Green Wall of Africa Initiative) ayaa lagu qaban doonaa Addis Ababa laga bilaabo Maanta. Komishinka Midowga Afrika ayaa warbixin uu siiyay ENA ku sheegay in kulanka looga hadlayo qorshaha hindisahan iyo qaab dhismeedka fulinta la qaban doono. Waxa kale oo lagaga doodi doonaa kulankan sida ay suurtogal u tahay is-dhexgalka iyo hirgelinta barnaamijyo caalami ah iyo kuwo goboleed oo la socda Hindisaha. Hindisaha ayaa qiimeyn doona shaqada, socodka dhaqaalaha, iyo dadaallada abaabulka kheyraadka si loo soo dib loogu soo celiyo nidaamka deegaanka dabiiciga ah ee burburay. Waxa kale oo ay ku talinaysaa qorshaha qaaradda si loo abuuro horumar iyo korriin cagaaran oo waara; Waxa kale oo la filayaa in meelaha mustaqbalka diirada lagu saari doono iyada oo la qiimaynayo waxqabadka hindisaha.   Shirkan ayaa socon doona ilaa Miicaad 7, 2017, sida lagu sheegay xogta komishinka. Hindisaha Darbiga Cagaarka ee Weyn ee Afrika waa mashruuc aad u ballaaran oo ujeedadiisu tahay in lagu beero kaymo dhan 8,000 oo kiilo mitir oo isku wareeg ah gobolka Saaxil si looga hortago saxaraha. Qorshahan oo ka mid ah mashaariicda ugu waaweyn ee Midowga Afrika, ayaa la bilaabay 2007-dii sida ku cad jadwalka Yurub; Ujeedadu waa in laga hortago fidinta saxaraha saxaraha iyo horumarinta dhaqaalaha wadamada gobolka. Hay’adaha caalamiga ah, iyo waddamo kala duwan ayaa taageero maaliyadeed ku bixinaya hirgelinta hindisaha, Itoobiya ayaa ka mid ah dalalka Afrika ee hindisahaas aas aasay heshiiskan saxiixay, waxayna hadda waddaa dadaallo lagu dhireynayo dhulka xaalufka ah.

Addis Ababa, Miicaad/ Ginboot 4/2017 (ENA): Denmark ayaa sheegtay inay ka go'an tahay sii xoojinta iskaashiga dheer ee ay la leedahay Itoobiya, gaar ahaan dhinacyada horumarinta waarta, isbeddelka cimilada ee cagaaran, iyo xiriirka tooska ah ee dadweynaha labada dal. Danjiraha Denmark u fadhiya Itoobiya, Susanne Krogsgaard, ayaa sheegay inay si qoto dheer u garawsadeen rabitaanka horumarineed ee shacabka Itoobiya iyo dhaqanka ixtiraamka bani’aadamka ee dalkaasi. Waxa uu si gaar ah u bogaadiyay dadaallada lagu ballaarinayo dalxiiska iyo horumarka ka socda magaalada Addis Ababa. Danjiraddu waxa uu xusay in xiriirka labada dal uu marayo heer taariikhi ah, iyadoo uu xusay in Denmark ay billowday barnaamijkeedii taageerada ee ugu horreeyay ee rasmiga ah sanaddii 2018. Tan iyo markaas, iskaashiga horumarineed ee Denmark iyo Itoobiya wuxuu noqday mid xooggan oo miro dhal ah. Waxa uu sheegay in barnaamijka labaad ee shanta sano ah ee taageerada dhawaan si rasmi ah loo bilaabi doono, iyadoo diiradda la saarayo dhisidda awoodda, horumarinta cagaaran, biyaha, tamarta waarta, iyo la tacaalidda isbeddelka cimilada iyadoo lagu horumarinayo beeraha adkeysiga u leh saameynta cimilada. Waxa uu hoosta ka xariiqay doorka muhiimka ah ee Itoobiya ka ciyaarayso gobolka Geeska Afrika, iyadoo ah mid ka mid ah wadamada ugu dhaqaalaha balaadhan Qaaradda Afrika, isla markaana leh door muuqda oo ku aaddan nabadda iyo xasilloonida gobolka. Waxa uu si gaar ah u amaanay barnaamijyada raadka cagaaran ee Itoobiya, waxa uuna sheegay in Denmark ay doonayso inay la shaqeyso Itoobiya si ay uga qayb qaadato horumarinta deegaanka. Danjiraha ayaa tilmaamay in isbeddelka cimiladu yahay sabab ka mid ah sababa xasaradaha iyo barakaca dadka Itoobiya, taasoo uu u arko in la tacaalkeeda ay u baahan tahay wada shaqeyn buuxda. Ugu dambeyn, waxa uu caddeeyay in Denmark ay doonayso inay sii xoojiso xiriirka bulsho iyo iskaashiga dhinacyada kala duwan ee nolosha, isagoo mar kale xaqiijisay inay Itoobiya uu u arko dal lama huraan iyo saaxiib istiraatiiji ah.

Addis Ababa; Duugato/Miyaaziya 30/2017 (ENA): Barnaamijka raadka cagaaran ayaa deegaanka Hararida loogu diyaar garoobayaa iyada oo loo diyaariyay geedo badan oo la beero.   Xafiiska horumarinta beeraha ee Deegaanka Hararida yaa ENA u sheegay in 70 boqolkiiba dhirta laga beeray deegaanka ay yihiin geedo khudaar ah oo loo isticmaalo cunto, halka boqolkiiba 30 ay yihiin kuwa kaynta ah.   Waxa uu intaa ku daray in si gaar ah isha loogu hayo diyaarinta geedo ka mid ah dhirta caanka ka ah deegaanka oo hadda sii baaba’aysa ama halis ku jirta, sida Cambashooga, Cambukaha iyo kuwo kale.   Haddana waxaa socda dadaallo lagu ogaanayo laguna diyaarinayo goobaha wax lagu beerayo batnaamijka raadka cagaaran, waxaana la filayaa in lagu beeri doono 1,000 hektaar oo dhul ah oo ku yaalla deegaanka.

Adama, Duugato/Miyaasiya 27, 2017 (ENA) – Wasiirka Beeraha, Dr. Girma Amente, ayaa sheegay in barnaamijka Raadka Cagaaran ee sanadkan si gaar ah diiradda u saarayo beerista dhir leh qiimo dhaqaale oo isku dhafan. Wasiirku wuxuu sharxay in lixdii sano ee la soo dhaafay, iyada oo la kaashanayo daneeyayaasha heer federaal iyo dawlad-deegaan oo dhan, la hirgaliyay barnaamijkan, waxaana wadatashiga si rasmi ah looga bilaabay ololaha beerista geedaha ee sanadkan magaalada Adama. Bilowga ololaha waxaa ku jira diyaarinta dhir-beeris ballaaran iyo maalinta qaran ee hal maalin ah ee dhir beerista.   Dr. Girma wuxuu xusay in barnaamijka Raadka Cagaaran uu siddeedii sano ee u dambeysay bulshada si baaxad leh ugu dhiirrigeliyay ka-qaybgalka, taasoo keentay in dadweynuhu si weyn uga qayb qaataan. Wuxuu sidoo kale muujiyay in barnaamijku si wax ku ool ah loo hirgelin doono inta lagu guda jiro labada wejiba ee beerista si loo gaaro yoolalka la dejiyay. Intaa waxaa dheer, Wasiirku wuxuu carrabka ku adkeeyay in barnaamijku uu gacan weyn ka geystay horumarinta keymaha iyo faa’iidooyin dhaqaale, iyo sidoo kale yareynta nabaad-guurka dhulka iyo carra guurka taas oo horay ugu qulquli jirtay waddamada deriska ah. Wuxuu xusay in Raadka Cagaaran uu door muhiim ah ka ciyaaray dhismaha dhaqaale cagaaran oo adkaysi u leh isbeddelka cimilada, islamarkaana dadaallo kala duwan oo heerar kala duwan ah la wado si loo xaqiijiyo joogtaynta barnaamijka.   Dr. Girma wuxuu sheegay in la qorsheeyay in sanadkan la beero 7.5 bilyan oo geedo ah, iyada oo diiradda la saarayo dhur leh qiime dhaqaale iyo deegaan, iyo kuwa lagu taageerayo beeraleyda oo cilmi ku saleeysan. Sidoo kale, wuxuu adkeeyay muhiimadda ay leedahay diyaarinta godad ku habboon oo lagu beero geedaha, iyadoo la tixgelinayo noocyada dhirta ee deegaanadu kala leeyihiin, si biyuhu ugu kaydsamaan si ay geeduhu u badbaadaan. Wasiirku wuxuu sidoo kale xusay in dhirta lagu beero qurxinta magaalooyinka ay qeyb ka yihiin horumarka waara ee magaalooyinka dalka. Dhankiisa, Wasiirka Biyaha iyo Tamarta, Injineer Dr. Habtamu Itefa, oo isna ka qeybgalay munaasibada, ayaa sheegay in barnaamijka Dhaxalka Cagaaran uu door weyn ka ciyaaro ilaalinta ilaha biyaha iyo badbaadinta nolosha bulshooyinka ku nool meelaha hoos yimaada webiyada. Wuxuu intaas ku daray in barnaamijku uu keenay isbeddelo muuqda sida roobab kordhay iyo ilaalinta deegaanka ee hareeraha webiyada sida Abay iyo Awash.   Dr. Adefris Worku, Guddoomiyaha Guddiga Farsamada ee Barnaamijka Raadka Cagaaran, ayaa isna sheegay in lixdii sano ee la soo dhaafay howlaha dhir-beerista ee guud ahaan dalka si wanaagsan loo hirgeliyay. Wuxuuna xusay in daraasado la sameeyay ay muujinayaan in barnaamijku keenay natiijooyin togan sida kahortagga nabaad-guurka, hagaajinta tayada biyaha, iyo kor u qaadidda helitaanka biyaha iyo tamarta.

Addis Ababa, Duugato/Miyaaziya 22/2017 (ENA)— Inta badan Geeska Afrika ayaa la filayaa in ay ka sii qoyanaan sidii caadiga ahayd inta u dhaxaysa Miicaad ilaa Afagaal 2025, Xarunta Saadaasha Cimilada iyo Codsiyada (ICPAC) ee Urur Goboleedka IGAD, ayaa Talaadadii saadaalisay saadaasha ugu dambeysay.   ICPAC waxay sheegtay in xaaladaha ka qoyan ee caadiga ah ay saameyn doonaan inta badan dalalka gobolka, oo ay ku jiraan Kiinya, Soomaaliya, koonfurta Itoobiya, Ugaandha, Koonfurta Suudan, Ruwandha, iyo Burundi. Meelo kooban, oo ay ku jiraan waqooyiga Itoobiya, galbeedka Koonfurta Suudaan, iyo waqooyi-bari Tansaaniya, ayaa la filayaa inay la kulmaan xaalado qalalan oo ka duwan sidii caadiga ahayd, ayay tidhi.   "Heerkulka xilliyeedka u dhigma waxaa la filayaa inuu ka sii kululaado sidii caadiga ahayd," ayay tiri ICPAC, iyadoo intaas ku dartay in heerkulku uu dhaafi karo 32 darajo Seelshiyas dalalka qaarkood. Caqabadaha ka dhalanaya isbeddelka cimillada waxay sii kordhin karaan cunno yarida gobolka, halkaas oo ugu yaraan 73 milyan oo qof ay durba saameysay.

Addis Ababa, Duugato/Miyaasiya 20, 2017 (ENA) — Waxaa la shaaciyey in ahmiyad gaar ah la siiyay dhirta wadaniga ah barnaamijka Raadka Cagaaran ee soo socda. Dr. Adefras Worku, Madaxa waaxda Isbeddelka ee Agaasinka Horumarinta Dhirta iyo Iskuduwaha Guddiga Farsamada ee Qaranka ee Barnaamijka Raadka Cagaaran, ayaa wareysi uu siiyay ENA ku sheegay in diyaar garow xooggan oo barnaamijka Raadka Cagaaran ee sanadkan soo socda. Wuxuu xusay in ololaha Raadka Cagaaran ee qaran ee sanadkan la qorsheynayo in lagu beero 7.5 bilyan oo geed Isuduwuhu waxa uu sheegay in bilaha xagaaga lagu beeri doono goobihii laga sameeyay hawlaha ilaalinta ciidda iyo biyaha, meelaha la nadiifiyay iyo meelaha kale ee u diyaarsan in la beero. Sidoo kale, wuxuu tilmaamay in khubaro ka socota Xafiiska Fulinta Barnaamijka Raadka Cagaaran ee Federaalka loo diray gobollo kala duwan si ay u qiimeeyaan goobaha beeritaanka iyo diyaarinta dhirta yaryar. Wuxuu intaa ku daray in khariidad daboolaysa 50 boqolkiiba dhulka loo qoondeeyay beeritaanka geedaha sanadkan la diyaarinayo. Waxaa sidoo kale sheegay in ay socdaan diyaarinta geedaha miraha iyo kuwa kaymaha.   Dr. Adefras wuxuu adkeeyay in dadaallo xoog leh la gelinayo sidii beeritaanka geedaha loo taageeri lahaa iyadoo la adeegsanayo tignoolajiyada. Wuxuu muujiyay in goobo badan oo dhirta lagu kobcoyo ay shaqooyinka bilaabeen, taasoo fursado shaqo u abuurtay dhalinyaro badan. Waxa uu xusay in barnaamijkani uu bilihii xagaaga si ka wanaagsan oo wax ku ool ah u fuliyay hawlo ilaalinta ciidda iyo biyaha. Ugu dambayn, Waxa uu sheegay in barnaamijka Raadka cagaaran ee sanadkan uu ka duwan yahay sanadihii hore, iyadoo si gaar ah Ahmiyad loo siiyay dhirta wadanigaah, isla markaana la guda galayo howlaha diyaarinta ah, isla markaana hawlaha diyaar garowgu si wanaagsan u socdaan. #Ethiopia #Ethiopian_News_Agency #ENA

Addis Ababa, Duugato/ Miyaasiya 17/2017 (ENA): Waftigan oo ay hogaaminaysay kuxigeenka wakiilka UNDP ee dhanka barnaamijyada Marwo Jaru ayaa waxaa qaabilay Inj. Muxyadiin Cabdi Madaxa Xafiiska Ilaalinta Deegaanka iyo Maamulka Dhulka Miyiga ee DDS iyo Masuuliyiin kale ujeeddada booqashadu waxay ahayd kormeerka mashruuca lagu xoojinayo awoodda bulshada ee la qabsiga isbeddelka cimilada, oo qayb ka ah qorshaha qaranka ee CRGE.   Wafdiga ayaa booqday tuulooyinka Baare iyo Dud-cade, halkaas oo ay kula kulmeen bulshada una kuurgaleen saameynta togan ee mashruucu leeyahay, gaar ahaan dib-u-dhiska dhulka, biyaha, iyo waxsoosaarka Deegaanka waxaana halkaas lagu soo bandhigay warbixin ku saabsan horumarka mashruuca.