Dhaqaalaha - ENA Af-Soomaali
Dhaqaalaha
Horumarka Sare ee Dhaqdhaqaaqa Maalgashiga Itoobiya ayaa laga dareemayaa kobic xoogan
Dec 13, 2025 31
Addis Ababa, Xoorreey 4/2018 (ENA): Komishineerka Komishinka Maalgashiga Itoobiya, Dr. Seleke Tamasgan, ayaa sheegay in dhaqdhaqaaqa maalgashiga ee dalka uu muujinayo koror iyo horumar muuqda. Waxaa ka socda magaalada Harar shir wada-tashi ah oo ay ka qaybgalayaan mas’uuliyiinta maalgashiga ee federaalka iyo deegaannada, si looga wada hadlo horumarinta maalgashiga iyo xallinta caqabadaha ka jira. Komishineerka ayaa intii uu hadlayay sheegay in dhowr tallaabo oo muhiim ah la qaaday si loo xalliyo dhibaatooyinkii jiray loona abuuro jawi maalgashi oo u fudud ganacsatada gudaha iyo kuwa caalamiga ah, taas oo keentay horumar muuqda iyo dhaqdhaqaaq ballaaran. Sidoo kale, in ka badan 130 sharci, qawaaniin, iyo hagitaan cusub ayaa la soo rogay, waxaana la furay qaar ka mid ah suuqyada iyo qaybaha muhiimka ah ee ganacsiga, taas oo horseedday koboc iyo horumar dheeraad ah. Madaxweyne Kuxigeenka Deegaanka Hararida Roosa Cumar, ayaa sheegay in la ballaariyay adeegyada ganacsi, la horumariyay soo saarista alaabta, lana fududeeyay suuq-geynta iyo helitaanka suuqyada dibadda, iyadoo dowladda deegaanku ay taageero muhiim ah siineyso maalgeshiga si loo kobciyo horumarka deegaanka. Shirka wada-tashiga waxaa ka qaybgalaya mas’uuliyiinta federaalka, deegaanka, ee laamaha maalgashiga iyo warshadaha. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Aqoon-is-weydaarsigani wuxuu abuurayaa faham ku saabsan horumarinta tamarta nukliyeerka ee Itoobiya ee nabadda ah - Komishinka Tamarta Nukliyeerka Itoobiya
Dec 12, 2025 36
Addis Ababa; Xoorreey 3/2018 (ENA): Komishinka Tamarta Nukliyeerka Itoobiya ayaa sheegay in aqoon-is-weydaarsigani uu abuuray faham ku saabsan horumarinta tamarta nukliyeerka ee Itoobiya ee nabadda ah. Guddoomiye Ku-xigeenka Guddiga Tamarta Nukliyeerka Itoobiya, Shiferaw Telila, ayaa isla waqtigaas sheegay in tamarta nukliyeerka ay gacan weyn ka geysato tamarta, beeraha, caafimaadka iyo warshadaha. Wuxuu sheegay in isticmaalka tamartan ay maamusho sharciga caalamiga ah; wuxuu tilmaamay in ay jiraan habraacyo ay tahay in waddamadu raacaan. Wuxuu sheegay in daneeyayaasha dalka iyo hay'adaha kale ee khuseeya ay ka qayb qaateen aqoon-is-weydaarsiga oo ay abuureen faham. Wuxuu tilmaamay in doodo laga yeeshay sidii bulshada loogu suurtagelin lahaa inay ciyaaraan doorkii laga filayay si ay u gaaraan guul, maadaama barnaamijka nukliyeerka uu yahay mashruuc qaran. Wuxuu sidoo kale tilmaamay in doodo laga yeeshay qaab-dhismeedka sharciga caalamiga ah iyo shaqada loo baahan yahay in lagu qabto aqoon-is-weydaarsiga. Wuxuu tilmaamay in awoodda hay'adaha iyo horumarinta cududda shaqaalaha sidoo kale si ballaaran loogu baaray aqoon-is-weydaarsiga. Wuxuu sheegay in aqoon-is-weydaarsiga guud ahaan uu abuuray faham fududeynaya shaqada sii socota ee horumarinta nukliyeerka ee nabadda ah ee Itoobiya. Suruur Khadiir, Agaasimaha Fulinta ee Macluumaadka iyo Ruqsadda Tiknoolajiyada Shucaaca iyo Nukliyeerka ee Hay'adda Teknoolajiyada Itoobiya, ayaa sheegay inay aqoon qoto dheer ka heleen aqoon-is-weydaarsiga. #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya #ENA
Hay'ado xooggan iyo nidaam maaliyadeed oo la isku halleyn karo ayaa muhiim u ah kobaca dhaqaalaha degdegga ah ee Itoobiya
Dec 12, 2025 37
Addis Ababa; Xoorreey 3/2018 (ENA): Hay'ado xooggan, nidaam maaliyadeed oo la isku halleyn karo iyo shaqaale aqoon leh ayaa muhiim u ah joogtaynta dhaqaalaha si xawli ah u koraya ee Itoobiya, ayuu yiri Wasiirka Maaliyadda Axmed Shide. Guddiga Xisaabaadka iyo Hantidhawrka Itoobiya ayaa soo qabanqaabiyay xaflad magac-bixin iyo barnaamij soo-jeedin ah oo loogu talagalay Machadka Xisaabiyeyaasha Shahaadaysan ee Itoobiya. Wasiirka Maaliyadda Axmed Shide, oo ka qayb galay madasha, ayaa sheegay in waddada horumarinta Itoobiya ay u baahan tahay hay'ado xooggan, nidaam maaliyadeed oo la isku halleyn karo iyo shaqaale xirfad leh oo sii wadi kara kobaca dhaqaalaha degdegga ah. Wuxuu sidoo kale sheegay in daahfurka Machadka Xisaabiyeyaasha Dadweynaha ee Shahaadaysan ee Itoobiya ay muhiim u tahay fududeynta isbeddelka qaybta maaliyadda. Wuxuu sidoo kale sheegay in marka laga soo tago inay tahay laf-dhabarta nidaamka maaliyadeed, ay sidoo kale muhiimad weyn u leedahay abuurista qayb maaliyadeed oo la isku halleyn karo, dadweynuhu waxay leeyihiin faham ku filan oo ku saabsan waaxda maaliyadda iyo kuwa go'aan gaarayaasha. Wuxuu xusay in tani ay door muhiim ah ka ciyaari doonto fududeynta kobaca dhaqaalaha iyo kala-guurka maaliyadeed ee dalka. Waxa kale uu wasiirku sheegay in xisaabiyeyaasha ay hore shahaado uga qaateen hay'ado shisheeye, haddase machadku inuu awood u yeelan doono inuu hawshan ka fuliyo gudaha dalka. Wuxuu sidoo kale xusay in machadku uu higsanayo inuu horumariyo oo uu horumariyo macluumaadka xisaabaadka, hanti-dhawrka iyo warbixinta maaliyadeed iyadoo la hubinayo hufnaanta iyo isla xisaabtanka shaqada hay'adaha. Guddoomiyaha Bangiga Qaranka ee Itoobiya, Iyoob Tekaleny (Dr.), ayaa dhankiisa sheegay in machadku uu leeyahay gacan ka geysantiisa dhismaha dhaqaale casri ah, hufan oo adkaysi leh. Machadku wuxuu awood u siin doonaa hay'adaha caalamiga ah iyo kuwa gobolka ee qaybta inay diyaariyaan warbixinnada xisaabaadka ee heerka ah iyagoo kaashanaya xisaabiyeyaasha shatiga haysta. Tani waxay door muhiim ah ka ciyaari doontaa soo jiidashada maalgashiga gudaha iyo dibadda iyadoo la hubinayo in warbixinnada xisaabaadka ay buuxiyaan heerarka caalamiga ah, ayuu yiri. Ku-simaha Agaasimaha Guud ee Guddiga Xisaabaadka iyo Hanti-dhawrka Itoobiya, Fiqaadhu Agonafer, ayaa sheegay in inkastoo ay jiraan tiro badan oo xisaabiyeyaal ah oo ku sugan Itoobiya, haddana tirada xisaabiyeyaasha shahaadaysan ay aad u yar tahay. Waxa uu sidoo kale xusay in hirgelinta machadku ay suurtogalin doonto soo saarista cududda shaqaalaha ee aqoonta sare leh ee dalka. #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya #ENA
Itoobiya waxaa ka socda dadaallo miro dhal ah oo lagu doonayo in dalka laga dhigo xubinta WTO sanadka 2026
Dec 11, 2025 43
Addis Ababa, Xoorreey 2/2018 (ENA): Wasiirka Ganacsiga iyo Iskuxidhka Gobalka, Kasaahun Gofe (Dr.), ayaa sheegay in ay socdaan shaqooyin wax ku ool ah oo ku wajahsan sidii Itoobiya xubinnimo uga heli lahayd Ururka Ganacsiga Adduunka (WTO) sanadka 2026. Waxaa socda kulan wacyigelin ah oo lagu magacaabo “Itoobiya oo Ganacsiga Dib u Habeenaysa; una gudbaysa Heer Sare,” kaas oo loo qabanayo daneeyayaasha ku lugta leh wadahadallada xubinnimada WTO, iyadoo uu goob joog ka yahay Ra'iisul Wasaare ku xigeenka, Tamasgan Tiruneh. Wasiirka Kasaahun Gofe (Dr.) ayaa sheegay in Itoobiya ay u diyaar garoobayso xubinnimada WTO si ay u xoojiso koboca dhaqaalaha, soo jiidashada maalgashiga, iyo arrimo kale oo badan oo muhiim u ah dalka. Wuxuu xusay in WTO ay ka kooban tahay 166 dal oo gacanta ku haya 98% ganacsiga caalamiga ah, isla markaana codsiga Itoobiya ee xubinnimada la aqbalay oo wadahadalladii si rasmi ah loo bilaabay. Wuxuu sidoo kale sheegay in la dhisay guddi wadahadal, lana qabtay ilaa lix wareeg oo wadahadallo ah. Ilaa hadda, wadahadallada dhinacyo badan leh waxaa laga gudbiyay in ka badan 1,050 su’aalood oo dhammaantood si faahfaahsan looga jawaabay. Wasiirku wuxuu caddeeyay in Itoobiya si niyad adag ugu shaqaynayso sidii ay ugu biiri lahayd WTO waqti dhow. Isaga oo arrinta sii faahfaahinaya, wuxuu tilmaamay in xubinnimada WTO ay ka caawin doonto Itoobiya in ay abuurto jawi ganacsi oo ammaan ah, isla markaana kordhisa tartanka iyo iibka badeecadaha Itoobiya. Wuxuu intaas ku daray in dadaallada socda ee lagu doonayo xubinnimada 2026 ay yihiin kuwo natiijo fiican dhalinaya, isla markaana ay muhiim u yihiin kobcinta awoodda dhaqaalaha iyo kordhinta qulqulka maalgashiga. Ugu dambayn, wasiirka ayaa carrabka ku adkeeyay in doorka daneeyayaasha kala duwan uu yahay mid lagama maarmaan u ah guusha howlaha socda. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Nidaamka Lacag-bixinta Dijitaalka ah ee Itoobiya ayaa tusaale u ah Dalalka Afrika
Dec 11, 2025 36
Addis Ababa; Xoorreey 2/2018 (ENA): Xoghayaha Guud ee Aagga Ganacsiga Xorta ah ee Qaaradda Afrika, Wamkele Mene, ayaa sheegay in nidaamka lacag-bixinta dijitaalka ah ee Itoobiya uu yahay tusaale u ah dalalka Afrika iyadoo la hubinayo nidaam maaliyadeed oo loo dhan yahay. Waxa kale oo uu xusay baahida loo qabo in la hirgeliyo nidaam maaliyeed guud si loo fududeeyo ganacsiga qaaradda Afrika. Shir-madaxeedkii labaad ee sanadlaha ahaa ee Lacag-bixinta Dijitaalka ah ee Itoobiya ayaa la qabtay. Farriintiisa uu u diray shirka, Xoghayaha Guud ee Aagga Ganacsiga Xorta ah ee Qaaradda Afrika, Wamkele Mene, ayaa ku sharraxay inay si weyn uga qayb qaadan doonto gaaritaanka yoolka qaaradda ee ah lacag wadajir ah iyadoo la fududeynayo ganacsiga sanadlaha ah ee gudaha Afrika oo ah shan bilyan oo doolar. Xoghayaha Guud wuxuu sheegay in ganacsiga qaaradda lagu sameeyo lacago dhinac saddexaad ah; Tani waxay Afrikaanka u soo bandhigaysaa kharashyo aan loo baahnayn, ayuu yiri. Waxa kale oo uu sharraxay in la hirgeliyo nidaam maaliyeed guud si ganacsiga gudaha Afrika looga dhigo mid kharash-ool ah, casri ah oo dhakhso badan. Waxa kale oo uu sharraxay in nidaam hufan laga sameeyo ganacsiga gudaha Afrika halkaas oo waddamadu ay ku sameeyaan macaamil ganacsi lacagahooda. Waxa uu sheegay in Aagga Ganacsiga Xorta ah ee Qaaradda Afrika uu sidoo kale doorkiisa ka ciyaarayo abuurista talooyin ku saabsan nidaam fududeynaya ganacsiga u dhexeeya waddamada Afrika. Xoghayaha Guud waxa kale oo uu xusay in Itoobiya ay si guul leh uga shaqeyneyso isbeddelka dijitaalka ah. Waxa uu sheegay in ay tusaale u tahay waddamada Afrika iyadoo hubinaysa ka mid noqoshada dhaqaale ee caddaaladda ah iyada oo loo marayo nidaamka lacag bixinta dijitaalka ah. #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Hindisaha casriyeynta beeraha ah ee Itoobiya waxa uu tusaale u yahay kala guurka casriyeynta beeraha ee Afrika
Dec 11, 2025 24
Addis Ababa; Xoorreey 2/2018 (EN8A): Guddoomiyaha Midowga Afrika ee Beeraha, Horumarinta Reer Miyiga, Dhaqaalaha Buluugga ah iyo Deegaanka Waara, Moses Vilakati, ayaa sheegay in hindisaha beeraha dijitaalka ah ee Itoobiya uu yahay tusaale loogu talagalay kala guurka casriyeynta beeraha ee Afrika. Guddoomiyaha Midowga Afrika ee Beeraha, Horumarinta Reer Miyiga, Dhaqaalaha Buluugga ah iyo Deegaanka Waara, Moses Vilakati, ayaa u sheegay ENA; hirgelinta beeraha dijitaalka ah waa muhiim si loo beddelo nidaamka beeraha ee Afrika iyo hubinta amniga cuntada. Wuxuu sheegay in tani ay fure u tahay kordhinta wax soo saarka, yaraynta khasaaraha dalagga, iyo dhisidda adkeysiga, oo ay ku jiraan ballaarinta helitaanka maaliyadda iyo suuqyada. Wuxuu sheegay in dadaallada Itoobiya ee lagu beddelayo qaybta beeraha iyada oo loo marayo nidaam dijitaal ah ay yihiin kuwo cajiib ah. Wuxuu tilmaamay in beeraha dijitaalka ah ay ka caawin karaan Itoobiya dadaalladeeda ay ku doonayso inay isku filnaato cuntada. Wuxuu sidoo kale sheegay in shaqada la qabanayo iyadoo lagu saleynayo barnaamijyada waxbarashada farsamada iyo xirfadaha iyo tababarka ay gacan weyn ka geysaneyso isbeddelka dijitaalka ah iyo horumarinta beeraha casriga ah. Wuxuu xusay in dalku uu awooday inuu si weyn u kordhiyo wax soo saarka qamadiga taasoo ka dhalatay safarka isbeddelka beeraha oo diiradda lagu saaray dhaqamada casriga ah. Wuxuu sharraxay in natiijada lagu gaaray iyadoo la adeegsanayo khariidaynta ciidda dijitaalka ah iyo hababka kale ee beeraha ee casriga ah. Wuxuu sidoo kale sheegay in beeralaydu ay si cad u aqoonsanayaan meelaha ay ku beerayaan qamadiga iyo cassava iyagoo kaashanaya tiknoolajiyada dijitaalka ah, taasoo gacan ka geysan doonta kordhinta wax soo saarka beeraha. Wuxuu sheegay in shaqada Itoobiya ee beeraha dijitaalka ah loo arko inay tusaale u tahay dalalka kale ee Afrika isla markaana ay rajo cusub u abuurtay waaxda beeraha ee qaaradda. #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya #ENA
Bilaabidda machadku waa mid muhiim u ah dhismaha nidaam maaliyadeed oo casri ah iyo ka qayb qaadashada kobaca dhaqaalaha
Dec 11, 2025 24
Addis Ababa; Xoorreey 2/2018 (ENA): Bilaabidda Machadka Xisaabiyeyaasha Dadweynaha ee Shahaadaysan ee Itoobiya waxay door muhiim ah ka ciyaari doontaa dhismaha nidaam maaliyadeed oo casri ah oo la isku halleyn karo iyo ka qayb qaadashada kobaca dhaqaalaha guud, ayuu yiri Wasiirka Maaliyadda Axmed Shide. Guddiga Xisaabaadka iyo Hantidhawrka Itoobiya ayaa sameynaya barnaamij lagu shaacinayo magaca Machadka Xisaabiyeyaasha Dadweynaha ee Shahaadaysan iyo bilaabista shaqadiisa. Wasiirka Maaliyadda Axmed Shide, oo goob joog ka ahaa madasha, ayaa sheegay in daahfurka machadku uu muhiim u yahay fududeynta isbeddelka waaxda maaliyadda. Waxa kale oo uu sheegay in marka laga soo tago inay tahay laf-dhabarta nidaamka maaliyadeed, ay sidoo kale gacan ka geysan doonto abuurista qayb maaliyadeed oo la isku halleyn karo, hubinta in dadweynuhu ay si ku filan u fahmaan qaybta maaliyadda, iyo inay qiimo weyn u leeyihiin go'aan-qaadayaasha. Waxa uu xusay in tani ay door muhiim ah ka ciyaari doonto fududeynta kobaca dhaqaalaha iyo kala-guurka. Isagoo xusay in hore, xisaabiyeyaasha ay shahaado ka siiyeen hay'ado shisheeye, ayuu sheegay in Machadka Xisaabiyeyaasha Shahaadaysan ee cusub ee la bilaabay uu awood u yeelan doono inuu qabto isla shaqadaas gudaha. Waxa kale oo uu xusay in machadku uu higsanayo inuu horumariyo oo uu horumariyo macluumaadka xisaabaadka, hanti-dhawrka iyo warbixinta maaliyadeed iyadoo la hubinayo hufnaanta iyo isla xisaabtanka shaqada hay'adaha. In kasta oo xisaabiyayaal badan ay sannad walba ka qalin jabiyaan hay'ado kala duwan oo waxbarasho sare ah, haddana xogtu waxay muujinaysaa in tirada xisaabiyeyaasha shahaadaysan ee Itoobiya ay aad u yar tahay. Waxaa la sheegay in machadka, oo la rumeysan yahay inuu xallinayo dhibaatadan isagoo shahaado siinaya aqoonta xirfadlayaasha, uu maanta si rasmi ah u bilaabay shaqadiisa. Madasha waxaa ka soo qayb galay Wasiirka Dakhliga Aynalem Nigusse, Wasiirka Waxbarashada Professor Berhanu Nega, Guddoomiyaha Bangiga Qaranka Iyoob Tekaleng (PhD), iyo sidoo kale mas'uuliyiin kale oo sare oo ka tirsan dowladda iyo wakiillo ka socda Bangiga Adduunka. #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya #ENA
Dowladda waxaa ka go'an inay dhammaystirto wadahadallada xubinnimada Guddiga Ganacsiga Adduunka - Ra'iisul Wasaare Ku-xigeen Temesgen Tiruneh
Dec 11, 2025 25
Addis Ababa; Xoorreey 2/2018 (ENA): Ra'iisul Wasaare Ku-xigeen Temesgen Tiruneh ayaa sheegay in dowladda ay ka go'an tahay inay dhammaystirto wadahadallada xubinnimada Guddiga Ganacsiga Adduunka muddo gaaban gudaheed. Farriin uu ku soo dhigay boggiisa baraha bulshada, Ra'iisul Wasaare Ku-xigeenka ayaa sheegay inuu ka soo qayb galay madasha weyn ee loo abaabulay si looga wada hadlo geeddi socodka Itoobiya ee xubinnimada guddiga ganacsiga adduunka. Wuxuu xusay in inkastoo Itoobiya ay tahay xubin aasaasi ah oo ka tirsan hay'ado badan oo caalami ah, haddana ay weli xubin muddo dheer ah ka ahayd Guddiga Ganacsiga Adduunka iyo geeddi-socodka xubinnimada. Wuxuu tilmaamay in hoggaanka xooggan iyo ballanqaadka dowladda iskudirka, safarkayaga muddada labaatanka sano ah ee dib-u-habaynta dhaqaalaha gudaha uu gaaray marxalad muhiim ah. Wuxuu sheegay in guulaha la diiwaan geliyay toddobadii bilood ee la soo dhaafay gaar ahaan ay tilmaamayaan dhammaystirka wadahadallada. Xubinnimada Itoobiya ee Ururka Ganacsiga Adduunka waxay ballaarin doontaa marin u helidda suuqa waxayna kor u qaadi doontaa tartankeeda iyadoo kor u qaadaysa hufnaanta ganacsiga iyo maalgashiga iyo isla xisaabtanka, ayuu yiri. Dowladdu waxay xaqiijisay in dowladdu ay si go'aan leh uga shaqayn doonto dhammaystirka geeddi-socodka gorgortanka muddo gaaban gudaheed. Ra'iisul Wasaare Ku-xigeenka, oo sheegay in geeddi-socodka gorgortanku u baahan yahay isku-dubarid, ayaa ugu baaqay la-hawlgalayaasha caalamiga ah inay xoojiyaan taageeradooda si qaybta gaarka loo leeyahay iyo hay'adaha fulinaya ay u ciyaaraan doorkooda. Iyada oo loo marayo shaqadayada iskaashiga ah, waxaan Itoobiya ka rari doonnaa bah ganacsi oo caalami ah una gudbin doonnaa heer sare oo barwaaqo ah, ayuu ku yiri farriintiisa Ra'iisul Wasaare Ku-xigeenka. #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya #ENA
Itoobiya ayaa horumar la taaban karo ka gaartay dhanka lacag-bixinta dhijitaalka ah
Dec 10, 2025 42
Addis Ababa, Xoorreey 1/2018 (ENA): Guddoomiyaha Bangiga Qaranma, Iyoob Tekaliny (Dr.), ayaa sheegay in horumarka ay Itoobiya ka samaysay lacag-bixinta dhijitaalka ah sanadadii u dambeeyay uu saldhig u noqday himilooyinka dambe ee dalka. Waxa uu hadalkan ka sheegay xiritaanka shirkii labaad ee Itoobiya "Shirka Lacag-bixinta Dhijitaalka ah" oo si guul leh ku soo dhammaaday. Guddoomiyaha ayaa tilmaamay in dad badan ay joojiyeen ku tiirsanaanta lacagta caddaanka ah, isla markaana ay si degdeg ah u qaateen adeegyada dhijitaalka ah. Shantii sano ee la soo dhaafay, nidaamka lacag-bixinta dhijitaalka ah ayaa sanad walba maareeyay lacag ka badan 18.5 tirilyan oo birr ah, taas oo dalka ka badbaadisay kharash iyo culays dheeri ah oo ka iman lahaa isticmaalka lacag caddaan ah. Sida uu sheegay, guushan waxaa horseeday mudnaanta dowladda siisay dhismaha kaabayaal dhijitaal ah, siyaasado sax ah iyo istiraatiijiyad cad oo lagu hirgeliyay nidaamka lacag-bixinta dhijitaalka. Waxaa hadda la qorsheynayaa in la xoojiyo kalsoonida bulshada ee bangiyada dhijitaalka ah, la adkeeyo ammaanka nidaamka, isla markaana la yareeyo farqiga u dhexeeya bulshada miyiga iyo magaalada ee adeegsiga tiknoolojiyadda. Sidoo kale, dowladda ayaa ballaarin doonta maalgelinta hal-abuurka iyo mashruucyada dhijitaalka ah. Shirka waxaa sidoo kale lagu shaaciyay Istiraatiijiyadda Qaranka ee Lacag-bixinta Dhijitaalka ah ee 2026–2030, taas oo hagaysa marxaladda xigta ee horumarinta dhaqaalaha dhijitaalka ah ee dalka. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Wasiiru Dawlaha Warshadaha ayaa la kulmay wafti ka socda Barnaamijka Horumarinta Qeybta Gaarka ah ee Midowga Yurub
Dec 10, 2025 34
Addis Ababa, Xoorreey 1/2018 (ENA): Wasiiru Dawlaha Warshadaha, Xasan Macalin, ayaa kulan wax soo saar leh la yeeshay barnaamijka Midowga Yurub ee Horumarinta Qeybta Gaarka ah ee Itoobiya (PSD-E), kaasoo loogu talagalay in lagu ballaariyo fursadaha kobaca ee ganacsiyada yaryar, kuwa dhexdhexaadka ah iyo (MSMEs), iyo ganacsiyada yar-yar ee sii kordhaya (SGBs). Wasaaradda Warshadaha ayaa ka mid ah guddoomiyeyaasha mashruucan, kaasoo lagu fulinayo iskaashi lala yeeshay bahwadaagta caalamiga ah sida UNDP, GIZ, iyo KfW. Wasaaradda Warshadaha waxay aqoonsan tahay in dib-u-habeynta iyo xoojinta ganacsiyada aysan muhiim u ahayn kaliya soo kabashada dhaqaalaha, balse sidoo kale ay muhiim u tahay dib-u-soo celinta nolol-maalmeedka, xoojinta xasilloonida bulshada, iyo dhisidda saldhigga isbeddelka warshadaha ee waqti dheer. Ganacsiyadan waa tiir muhiim u ah qeybta wax-soo-saarka Itoobiya, iyagoo horseedaya abuurista shaqo, hal-abuurnimada, iyo adkaysiga bulsho. Wasaaradda Warshadaha waxay si buuxda uga go’an tahay inay la shaqeyso dhammaan bahwadaagta si loo xoojiyo adkeysiga ganacsatada, loo ballaariyo shaqo-abuur waara, loona furo fursado cusub oo ku saabsan silsiladda qiimaha warshadaha. Ugu dambayntii, Xasan Macalin ayaa uga mahadceliyey bahwadaagta Yurub taageeradooda joogtada ah iyo midnimada ay muujiyeen xilli muhiim ah, isagoo sheegay in iskaashigooda uu si weyn uga qayb qaadanayo horumarinta warshadaha Itoobiya. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Bangiga Horumarinta Afrika oo $184 Milyan ku Taageeray Waddada Degdegga ah ee Adhaama–Awash wajiga labaad
Dec 10, 2025 30
Addis Ababa, Xoorreey 1/2018 (ENA): Dowladda Itoobiya iyo Bangiga Horumarinta Afrika (AfDB) ayaa maanta kala saxiixday Heshiis Deeq oo dhan $184 milyan si loo taageero Mashruuca Waddada Gaadiidka Itoobiya–Jabuuti–Koonfurta Suudaan – wajiga labaad. Maalgelintan ayaa suurtogal ka dhigi doonta dhismaha waddo degdeg ah oo 67-kilomitir ah laga bilaabo Melka Jilo ilaa Awaash, taasoo ah xiriir muhiim ah oo ka maqan marinka Addis Ababa–Jabuuti. Waddadani waxay xamili doontaa in ka badan 90% ganacsiga badda ee Itoobiya, taasoo ka dhigaysa mid lama huraan u ah saadka qaranka, isku xirka gobollada, iyo isdhexgalka dhaqaale ee Geeska Afrika. Madasha saxiixa, Mudane Axmed Shide, Wasiirka Maaliyadda, ayaa adkeeyey in mashruucu uu la jaanqaadayo Hindisaha Geeska Afrika islamarkaana uu ka tarjumayo sida Itoobiya u go’an tahay xasilloonida gobolka, iskaashiga, iyo isdhexgalka qotoda dheer. Mashruuca ayaa ah tallaabooyin fududeynaya ganacsiga, horumarinta xirfadaha dhalinyarada iyo haweenka, iyo mashaariic bulshada diiradda saaraya si loo hubiyo faa’iido waarta oo ay ka qaybqaataan dhammaan qaybaha bulshada. Heshiiska waxaa saxiixay Mudane Axmed Shide, Wasiirka Maaliyadda, iyo Dr. Alekis Mubiru, Agaasimaha Guud ee Afrikada Bari ee Bangiga Horumarinta Afrika. Saxiixan kadib waxay yeesheen kulan wax ku ool leh oo u dhexeeyey Wasiir Axmed Shide iyo Dr. Mubiru, oo booqashadiisa rasmiga ah ee ugu horreysay ku jooga Itoobiya. Dr. Mubiru ayaa mar kale xaqiijiyey sida Bangigu uga go’an yahay xoojinta iskaashiga istiraatiijiga ah ee dhinacyada badan, oo ay ka mid yihiin: Taageerada miisaaniyadda si loo sii wado ajandaha dib-u-habeynta Itoobiya, maalgelinta mashaariicda waaweyn ee kaabayaasha dhaqaalaha, gaar ahaan Garoonka Diyaaradaha Bishoftu, iyo ka qaybqaadashada joogtada ah ee qaybaha muhiimka ah ee bulshada iyo dhaqaalaha. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Horumarinta Nabdoon ee Tamarta Nukliyeerka Itoobiya ayaa ka jawaabi kara baahida korontada
Dec 10, 2025 26
Addis Ababa, Xoorreey 1/2018 (ENA): Kuxigeenka Komishineerka Komishinka Tamarta Nukliyeerka Itoobiya, Shifaraw Telila, ayaa sheegay in qorshaha horumarinta nabdoon ee tamarta nukliyeerka uu si weyn uga jawaabi karo baahida sii kordheysa ee korontada ee dalka. Kulankii labaad ee madasha doodda iyo cilmi-baarista oo ku saabsan doorka iyo masuuliyadda tamarta nukliyeerka ee heer qaran ayaa sii socday, iyadoo la falanqeynayo muhiimadda tamarta nukliyeerka ee horumarka waara. Shifaraw Telila wuxuu xusay in tamarta nukliyeerka ay muhiim u tahay horumar waara iyo koboca dalka, isla markaana la jaanqaadi karta kobaca dhaqaale ee Itoobiya iyo kororka tirada iyo noocyada warshadaha. Kuxigeenka Komishineerka Komishinka Tamarta Nukliyeerka Itoobiya, Cabdirasaaq Cumar, ayaa sheegay in Itoobiya ay rabto in ay bixiso tamar ku filan warshadaha, iyadoo la ilaalinayo badbaadada deegaanka, taasoo ka caawinaysa dalka inuu horay u socdo. Waxa kale oo la xusay in tamarta nukliyeerka ay kaalin muuqata ka qaadan karto gaarista himilooyinka horumarineed ee dalka, iyadoo lagu saleeyay waayo-aragnimada iyo tijaabooyinka dalalka kale, isla markaana la abuurayo faham iyo karti ku saabsan hirgelinta nidaam tamarta nukliyeer nabdoon oo waara. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Waxaa socda in sharciga la horgeeyo dadka ku lugta leh xatooyada loo gaysto kaabeyaasha korontada
Dec 10, 2025 24
Addis Ababa, Xoorreey 1/2018 (ENA): Adeegga Korontada Itoobiya ayaa sheegay in tallaabo sharci ah laga qaadayo dadka ku lugta yeesha xatooyada kaabayaasha korontada iyo dhaca tamarta, isla markaana dacwad ciqaabeed lagu furay dhowr kiis. Masuuliyiinta hay’adda ayaa si wadajir ah u soo bandhigay warbixin ku saabsan dambiyada la xiriira xatooyada kaabayaasha korontada iyo dhaca tamarta ee dhacay afartii bilood ee la soo dhaafay, iyo talaabooyinka la qaaday. Hay’addu waxay sheegtay in afartii bilood ee la soo dhaafay la ogaaday dambiyo la xiriira burburinta kaabayaasha korontada iyo xatooyada tamarta, iyadoo xiriir la leh toban kiis oo dacwad ciqaabeed lagu furay, kuwaas oo hadda ku jira hannaan maxkamadeed. Agaasimaha Xidhiidhka Dadweynaha, Anwar Abraar, ayaa sheegay in mudadaas oo keliya ay diiwaangeliyeen dambiyo la xiriira xatooyo fiilooyinka, shilalka gaadiidka ku waxyeelleeya kaabayaasha korontada, iyo xatooyada tamarta. Inta lagu jiro baaritaannada afarta bilood, 107 kiis ayaa la ogaaday, waxaana la qaaday tallaabo lagu xaqiijinayo mas’uuliyadda dadka ku lugta leh. Waxay sheegeen in kormeer iyo ilaalin keliya aanay ku filnayn in dhibaatooyinkan la joojiyo, iyagoo ugu baaqay bulshada inay si masuuliyad leh ugala shaqeeyaan hay’adda sidii loo difaaci lahaa kaabayaasha korontada. Agaasimaha Arrimaha Sharciga iyo Anshaxa, Ababa Tasfu, ayaa dhankiisa sheegay in burburka iyo xatooyada kaabayaasha korontadu ay saameyn weyn ku yeelanayaan adeegga korontada, waxaana muhiim ah in la fahmo kaatarta ay leedahay. Waxa uu intaas ku daray in lagu howlan yahay dhisidda iyo hirgelinta nidaam sharci oo kaabaya ilaalinta kaabayaasha korontada iyo isticmaalka tamarta si habboon. Waxa kale oo uu xusay in burburka kaabayaasha korontada uu saamayn dhaqaale iyo bulsho ku leeyahay dalka, isla markaana loo baahan yahay in dhammaan hay’adaha ay mas’uul ka yihiin ilaalinta hannaankooda shaqo si loo yareeyo khasaaraha. Agaasimaha Suuq-geynta, Iibka iyo Adeegga Macaamiisha, Birhaanu Oljiraa, ayaa sheegay in hore aysan u jirin ciqaab adag oo lagula tacaalo dambiyada la xiriira xatooyada iyo burburinta kaabayaasha korontada, balse hadda ay muhiim tahay in la adkeeyo nidaamka ciqaabta. Sida uu sheegay, marka laga soo tago xoojinta nidaamka kormeerka, waxaa sidoo kale socda in la cusboonaysiiyo nidaamka ciqaabta si uu u noqdo mid wax tar leh, isla markaana uu dadka ka reebo falalka noocaas ah. Ugu dambayntii waxa uu intaas ku daray in dambiyada la xiriira adeegsiga sharci darrada ah ee tamarta ay hadda leeyihiin ganaax lacageed oo kala sarreeya oo lagu dabaqayo heer kasta oo dembi ah. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Shaqada la iskugu xidhayo Aqoonsiga Qaraan ee casriga ah ee Fayda iyo nidaamka bangiyada ayaa si rasmi ah u billowday
Dec 10, 2025 29
Addis Ababa, Xoorreey 1/2018 (ENA): Talaabada lagu mideynayo Aqoonsiga Qaran ee Fayda iyo nidaamka bangiyada ayaa si rasmi ah loo bilaabay, taas oo loo arko marxalad muhiim u ah isbeddelka dhijitaalka ee qaybta maaliyadda. War-saxaafadeed uu soo saaray Bangiga Qaran ee Itoobiya ayaa si buuxda loogu shaaciyay arrintan, waxa uuna u dhigan yahay sidan hoose: Isku Xidhka Aqoonsiga Fayda iyo Bangiyada oo Si Rasmi ah u Bilaabmay War-saxaafadeedka waxaa lagu sheegay in isku xidhka aqoonsiga dijitaalka ah ee Fayda iyo nidaamka bangiyada uu noqday tallaabo muhiim ah oo lagu dardargelinayo adeegyada maaliyadeed ee dalka. Arrintan waxay qayb ka tahay qorshaha qaranka ee casriyaynta dhaqaalaha iyo yoolka sanadka 2030. Bangiga Qaran iyo Hay’adda Aqoonsiga Qaranka waxay sheegeen in nidaamkan cusub uu fududaynayo furitaanka xisaabaad cusub, xaqiijinta macluumaadka macaamiisha, iyo mideynta xisaabaadada jira. Waxaa sidoo kale la sheegay in nidaamka cusub uu ka hortagayo khaladaadka xogta iyo ku celcelinta xisaabaadka dadka. War-saxaafadeedku wuxuu xusay in nidaamku leeyahay laba qaybood: mid lagu furayo xisaab cusub iyadoo la adeegsanayo Fayda, iyo mid lagu hagaajinayo xisaabaadka hore ee bangiyada. Labadani waxay ku shaqayn doonaan adeegga elektarooniga ah ee la yiraahdo VeriFayda 1 iyo VeriFayda 2. Waxaa sidoo kale lagu sheegay in dhammaan bangiyada dalka laga doonayo inay si buuxda ula qabsadaan nidaamka cusub, si macaamiishu ugu helaan adeeg degdeg ah oo ammaan ah. EthSwitch ayaa door muhiim ah ka qaadan doonta isku xidhka adeegyada eKYC iyo Fayda. Gebogabadii, hay’adaha dowladda waxay sheegeen in nidaamkan cusub uu kor u qaadayo hufnaanta, ilaalinta xogta, iyo helitaanka adeeg maaliyadeed oo fudud oo dhammaan muwaadiniinta gaara. Waxaana la ballanqaaday in shaqadu si joogto ah loo wadi doono ilaa dhammaan bangiyada iyo shirkadaha lacag-bixinta ay si buuxda ugu xirmaan Fayda. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Dowladda Iskudarka waxay siyaasaddeeda dhaqaalaha dhinacyada badab ku dhisan ay dhiirri-gelisay tartanka warshadaha – Wasiir Malaaku Alabal
Dec 10, 2025 26
Addis Ababa, Xoorreey 1/2018 (ENA): Wasiirka Warshadaha Malaaku Alabal ayaa sheegay in siyaasadda dhaqaalaha dhinacyada badab ku dhisan ee dowladda Iskudarka ay kor u qaadday tartanka iyo hal-abuurka ka jira qaybta warshadaha. Wasiirku wuxuu u sheegay WWI in mudnaanta dowladda ee horumarinta warshadaha ay sababtay in qaybtu si weyn u kacdo oo isbeddel muuqda la sameeyo. Isaga oo tusaale u soo qaatay, wuxuu xusay isbeddellada siyaasadeed, istaraatiijiyadeed iyo hagaajinta qaab-dhismeedka hay’adaha oo dhamaantood gacan ka geystay horumarinta warshadaha. Wuxuu sheegay in tallaabooyinkaas ay suurto geliyeen kordhinta wax-soosaarka warshadaha iyo xaqiijinta koboca joogtada ah ee qaybta wax-soo-saarka. Wasiirku wuxuu intaas ku daray in horumarinta dhaqaalaha dhinacyada badab ku dhisan ay keentay in ka qaybgalka qaybta gaarka loo leeyahay uu kordho, laguna abuuro jawi ay kaalin muuqata ku yeeshaan. Arrintan ayaa sidoo kale sare u qaaday wada-shaqeynta u dhaxaysa dowladda iyo qaybta gaarka loo leeyahay, iyadoo qaybtu kasbatay faham dheeraad ah oo ku saabsan nidaamyada wax-soo-saarka. Wasiir Malaaku wuxuu sheegay in guulaha la gaaray ay yihiin caddeyn muujinaysa in siyaasadda dhaqaalaha dhinacyada badab ku dhisan ee dowladda Iskudarka ay dhiirri-gelisay tartanka iyo hal-abuurka warshadaha. Isagoo sii hadlayay ayuu intaas ku daray in hawlaha warshadaha ee socda ay door wanaagsan ka qaadanayaan hagaajinta nolosha shacabka iyo dhimista culayska qiimaha nolosha. Wuxuu sidoo kale ka hadlay tallaabooyinka lagu xallinayo caqabadaha ku xiran alaab-qeybinta iyo korontada, kuwaas oo gacan uga geystay kordhinta wax-soosaarka warshadaha. Ugu dambayntii, wuxuu tilmaamay in dadaallada lagu kordhinayo wax-soosaarka gudaha iyo lagu dhimayo kharashaadka wax-soo-saarka ay sare u qaadeen faa’iidada shacabka. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
IAEA oo ballan qaaday inay taageerto qorshaha nukliyeerka Itoobiya
Dec 10, 2025 33
Addis Ababa, Xoorreey 1/2018 (ENA): Rafael Mariyano Grosi, Agaasimaha Guud ee Hay’adda, ayaa sheegay in hay’addu diyaar u tahay inay ka caawiso Itoobiya sidii ay u fulin lahayd qorshayaasha ay ka leedahay tamarta nukliyeerka. Isagoo ka hadlayay bilowga barnaamijka tamarta nukliyeerka ee Itoobiya, wuxuu sheegay in aasaaska komishinka nukliyeerka ee dalka uu yahay fursad weyn, islamarkaana uu soo gudbiyay hambalyo. Wuxuu xusay in aragtida iyo hoggaaminta Ra’iisul Wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed (Dr.) ay door wayn ka ciyaartay in dalka uu bilaabo barnaamij tamar nukliyeer ah oo nabdoon oo heer caalami ah. Agaasimaha Guud ayaa caddeeyay in tamarta nukliyeerka ay door muhiim ah ka qaadato horumarinta warshadaha iyo dhisidda awood shaqaale oo xirfad leh, isagoo sheegay inay diyaar u yihiin wada shaqayn buuxda. Hay’addu waxay mar kale xaqiijisay inay go’aan ku tahay inay taageerto Itoobiya si ay u gaarto ujeeddooyinka ay ka leedahay barnaamijka nukliyeerka. Wuxuu intaas ku daray in barnaamijka tamarta nukliyeerka uu leeyahay faa’iidooyin badan oo horumarineed, islamarkaana shaqada ay Itoobiya ka waddo barnaamijkan ay muujinayso in uu sii xoogaysanayo. Agaasimaha Guud ayaa sheegay in dadaalka Itoobiya ee ku wajahan tamarta nukliyeerka uu gacan ka geysan doono horumarkeeda mustaqbalka, isla markaana hay’addu diyaar u tahay inay taageerto dhismaha barnaamij nukliyeer oo waafaqsan heerarka caalamiga ah. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Itoobiya waxay barnaamijkeeda tamarta nukliyeerka u fulin doontaa si waafaqsan heerarka iyo tilmaamaha Hay’adda Caalamiga ah ee Tamarta Atamka (IAEA) — Tamasgan Tiruneh
Dec 10, 2025 28
Addis Ababa, Xoorreey 1/2018 (ENA): Tamasgan Tiruneh wuxuu sheegay in Itoobiya ay barnaamijkeeda tamarta nukliyeerka si buuxda ugu dabaqi doonto heerarka iyo hagayaasha IAEA. Ra'iisul Wasaare Kuxigeenka ayaa maanta wadahadal la yeeshay Ku Xigeenka Agaasimaha Guud ee IAEA iyo Madaxa Waaxda Tamarta Nukliyeerka, Mikhayl Judakof (Dr.). Qoraal uu ku baahiyay boggiisa baraha bulshada ayuu ku sheegay inay yeesheen wadahadal miro dhal ah oo ku saabsan arrimaha istaraatiijiga ah ee xoojinaya iskaashiga labada dhinac. Wuxuu sidoo kale tilmaamay in Itoobiya ay ka go’an tahay isticmaalka nabdoon ee tamarta iyo tiknoolajiyada nukliyeerka, gaar ahaan tamarta nadiifta ah, caafimaadka, beeraha, warshadaha iyo kor u qaadidda cilmi-baarista. Tamasgan Tiruneh wuxuu xusay in Itoobiya ay dhawaan bilowday barnaamijka qaranka ee tamarta nukliyeerka, isla markaana si rasmi ah u dhistay Komishinka Tamarta Nukliyeerka. Sidoo kale wuxuu xaqiijiyay in barnaamijka nukliyeerka ee Itoobiya uu si buuxda ula jaanqaadi doono heerarka iyo tilmaamaha Hay’adda Caalamiga ah ee Tamarta Atamka. Ku Xigeenka Agaasimaha Guud ee IAEA, Judakof, ayaa dhankiisa sheegay in hay’addu ay siin doonto Itoobiya taageerada lagama maarmaanka u ah hirgelinta safarkeeda cusub ee ka faa’iidaysiga tamarta nukliyeerka si istaraatiiji ah. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Itoobiya waxay sheegtay in horumarinta tamarta nukliyeerka ee nabadda ku saleysan ay qayb ka tahay dhismaha nidaam dhaqaale oo xooggan
Dec 10, 2025 21
Addis Ababa, Gudba 30/2018 (ENA): Sandhookaan Dhababa, Guddoomiyaha Tamarta Nukliyeerka ee Itoobiya, ayaa sheegay in dalka uu qaadayo tallaabooyin muhiim ah oo lagu dhisayo barnaamij nukliyeer oo nabadeed, hufan, lagu kalsoonaan karo, isla markaana u hoggaansan heerarka badqabka caalamiga ah. Shirkii ugu horreeyay ee farsamada barnaamijka tamarta nukliyeerka ayaa maanta ka furmay, waxaana ka qeyb galay Komishineerka Komishinka Nukliyeerka ee Itoobiya Sandhookaan Dhababa, ku-xigeenka Agaasimaha Guud ee Hey’adda Caalamiga ah ee Tamarta Atoomiga (IAEA) Mikayl Judakof, iyo mas’uuliyiin sare oo ka socday hay’adaha ay khuseyso. Komishineerka ayaa sheegay in barnaamijka nukliyeerka ee Itoobiya uu yahay mashruuc qaran oo kor u qaadaya caafimaadka, beeraha, warshadaha, cilmiga iyo cilmi-baarista, isla markaana la jaanqaadaya himilada horumarineed ee shacabka iyo riyada Afrika ee isbeddelka. Wuxuu xusay in horumarinta tamarta nukliyeerka loo fulin doono si masuuliyad leh oo hufan, lana waafajin doono heerarka badqabka caalamka, maadaama tamarta nukliyeerka ay muhiim u tahay daboolidda baahida koronto iyo taageeridda horumarka dhaqaale ee degdegga ah. Ku-xigeenka Agaasimaha IAEA, Mikayl Judafo, ayaa tilmaamay in go’aanka Itoobiya ee ku aaddan horumarinta tamarta nukliyeerka uu yahay tallaabo muhiim ah oo u gogol xaaraysa mustaqbalka Afrika iyo bulshada caalamka, isla markaana kaalin weyn ka qaadan doonta horumar waara. Hey’adda IAEA iyo bah-wadaagta kale ayaa xaqiijiyey inay sii xoojin doonaan iskaashiga si loo hubiyo badqabka, waarida iyo kalsoonida barnaamijka nukliyeerka ee Itoobiya. Sandhookaan ayaa sidoo kale sheegay in mashruuca nukliyeerku uu fursad u yahay jiilka cusub ee khubarada nukliyeerka, injineerada, kormeerayaasha, cilmi-baarayaasha iyo dejiyeyaasha siyaasadda ee dalka, taas oo gacan ka geysan doonta dhismaha mustaqbal xooggan oo degan. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Nidaamka Maaliyadda Dhijitaalka iyo Lacag-bixinta ee Itoobiya wuxuu ku jiraa waddo horumar degdeg ah – Iyoob Tekaliny (Dr.)
Dec 10, 2025 20
Addis Ababa, Gudba 30/2018 (ENA): Guddoomiyaha Bangiga Dhexe ee Itoobiya, Iyoob Tekaliny (Dr.), ayaa sheegay in nidaamka maaliyadda dhijitaalka iyo nidaamka lacag-bixinta ee dalka uu ku socdo horumar aad u degdeg ah. Istaraatiijiyadda Qaranka ee Lacag-bixinta Dhijitaalka (2026–2030) ayaa maanta si rasmi ah loogu daah-furay Shirweynaha Labaad ee Lacag-bixinta Dhijitaalka ah ee Itoobiya, iyadoo uu goob joog ka ahaa Ra'iisul Wasaare Ku-xigeen, Tamasgan Tiruneh iyo mas'uuliyiin kale oo sarre. Guddoomiyaha Bangiga Dhexe ayaa sheegay in dalka uu gaaray horumar muuqda oo ku saabsan isbeddelka dhijitaalka, taas oo fursad weyn siisay horumarinta adeegyada maaliyadeed. Waxa uu tilmaamay in nidaamyada lacag-bixinta dhijitaalka ay noqdeen kuwo aad loo aqbalay, isla markaana door weyn ka ciyaaraya kobaca dhaqaalaha dalka. Sidoo kale wuxuu sheegay in Itoobiya ay wado isbeddel dhijitaal oo heer sare ah, kaas oo u gogol xaaraya horumar ballaaran oo ka dhanka ah adeegyada maaliyadeed iyo ganacsiga. Waxaa kale oo uu xusay in maalgelinta lagu sameeyay kaabayaasha dhijitaalka iyo barnaamijyada kor u qaada hal-abuurka ay noqdeen laf-dhabarta guulaha muuqda ee la gaaray. Guddoomiyaha ayaa sheegay in Istaraatiijiyadda Qaran ee Lacag-bixinta Dhijitaalka (2026–2030) ay taageeri doonto ballaarinta ka qayb-qaadashada maaliyadeed, hal-abuurka, iyo kobcinta dhaqaalaha dhijitaalka ah. Sidoo kale, istaraatiijiyaddu waxay taageeri doontaa dhismaha nidaamka qaranka ee xog-isweydaarsiga iyo ballaarinta helitaanka adeegyada muhiimka ah. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
Dowladda Iskudarka waxay ka shaqaynaysaa sidii loo xaqiijin lahaa safarka laga bilaabay helitaanka adeegyada dhijitaalka ah ilaa horumar wadajir ah – Ra'iisul Wasaare Ku-xigeen, Tamasgan Tiruneh
Dec 10, 2025 30
Addis Ababa, Gudba 30/2018 (ENA): Ra'iisul Wasaare Ku-xigeen, Tamasgan Tiruneh ayaa sheegay in Dowladda Iskudarka si adag uga shaqaynayso hirgelinta safarka ay ka bilowday helitaanka adeegyada dhijitaalka ah ilaa gaadhista horumar wadajir ah, iyadoo ku tiirsan abuuris, hal-abuur iyo wax-soo-saar. Tamasgan Tiruneh oo ku qoray boggiisa baraha bulshada fariin cinwaankeedu ahaa “In la dhiso Dhaqaalaha Dhijitaalka ah waa baahi, ma aha ikhtiyaar,” ayaa shaaciyay in maanta si rasmi ah loo daah-furay Shirweynaha Labaad ee Lacag-bixinta Dhijitaalka ah ee Itoobiya. Waxa uu sheegay in hirgelinta istaraatiijiyadda Itoobiya casri ah 2025 ay fududaysay in shacabka loo helo adeegyo dhakhso ah, sahlan oo jaban, isla markaana ay dib u habayn ku samaysay dhaqdhaqaaqa nolosha maalinlaha ah. Sidoo kale, waxa uu xusay in nidaamka ganacsiga elektarooniga ah iyo kan dhijitaalka ah loo suurtageliyay inuu noqdo hab lacag-bixin oo lagu kalsoonaan karo. Tani waxay kordhinaysaa tayada adeegyada bulshada iyo dowladda, waxayna ka dhigaysaa mid ka muhiimsan doorasho kaliya, sida uu sheegay. Ra'iisul Wasaare Ku-xigeenka ayaa tilmaamay in shanta sano ee la soo dhaafay ay dalka ka socotay nidaam ballaaran oo lacag-bixin dhijitaal ah oo sannad kasta dhaafaya 18.5 tirilyan oo birr. Waxa uu intaas ku daray in si lagu farxo loo sii wadi doono guushan, isla markaana Golaha Wasiirradu dhowaan ay ansixiyeen Istaraatiijiyadda Itoobiya casri ah 2030 oo ujeeddadeedu tahay in la xoojiyo kaabayaasha dhijitaalka, in la ballaariyo helitaanka iyo isticmaalka, lana dhiirrigeliyo hal-abuurka xalalka farsamada. Istaraatiijiyaddan cusub ayaa diiradda saaraysa kobcinta kaabayaasha dhijitaalka, ballaarinta adeegyada, helitaanka iyo adeegsiga, iyo sidoo kale taageeridda xalal hal-abuur leh oo wax ka qabta caqabadaha jira. Tamasgan Tiruneh ayaa ku celceliyay in Dowladda Iskudarka ay ku howlan tahay in safarkan dhijitaalka ah loo beddelo horumar wadajir ah, iyadoo la adeegsanayo abuuris, hal-abuur iyo wax-soo-saar joogto ah. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya