Addis Ababa; Duugato/Miyaaziya 22/2017 (ENA): Maraykanku wuxuu taageersan yahay ku biiritaanka Itoobiya ee Ururka Ganacsiga Adduunka, ayuu yidhi Niil Beek, Kaaliyaha Wakiilka Ururka Ganacsiga Adduunka iyo Arrimaha Dhinacyada badan ee Waaxda Ganacsiga ee Maraykanka. Kaaliyuhu waxa kale oo uu sheegay in danta Maraykanka ay tahay in la arko Itoobiya oo si guul ah uga mid noqonaysa nidaamka ganacsiga caalamiga ah. Kulamada gu'ga ee sanadlaha ah ee Kooxda Bangiga Adduunka iyo Hay'adda Lacagta Adduunka (IMF) ayaa ka socda magaalada Washingtan. Wasiiru Dowlaha Wasaaradda Maaliyadda Eyob Tekaliny (Dr.) ayaa Wasaaradda Ganacsiga Mareykanka kula kulmay Kaaliyaha Ergeyga u qaabilsan Arrimaha dhinacyada badan leh iyo Ururka Ganacsiga Adduunka, Niill Beek.   Intii ay socotay dooda ayaa wasiiru dawlaha waxa uu ka warbixiyay dadaalka ay Itoobiya ugu jirto ka mid noqoshada ururka ganacsiga aduunka, waxa kale uu muujiyay sida ay uga go'an tahay Itoobiya inay buuxiso shuruudaha xubinnimada Ururka Ganacsiga Adduunka ilaa Cuur/Megaabiit 2018 t.i. Niil Beek ayaa ammaanay dadaalka weyn ee Itoobiya ay ugu jirto inay xubin ka noqoto Ururka Ganacsiga Adduunka; Wuxuu sheegay in Mareykanka uu taageeri doono ku biirista Ururka Ganacsiga Adduunka. Waxa uu sheegay in danta Maraykanka ay tahay in la arko Itoobiya oo si guul ah uga mid noqonaysa nidaamka ganacsiga caalamiga ah. Xogta ay ENA ay ka heshay Wasaaeadda Maaliyadda ayaa tilmaamaysaa in labada dhinac ayaa ku heshiiyey inay sii wadaan iskaashiga iyo xoojinta iskaashiga ka dhexeeya Itoobiya oo u dhaqaaqday inay xubin ka noqoto Ururka Ganacsiga Adduunka.

Addis Ababa, Duugato/ Miyaasiya 22/2017 (ENA): Wasaaradda Beeraha ee Itoobiya ayaa sheegtay in ay xooga saarayaan xoojinta dadaalladii horey loo bilaabay si kor loogu qaado wax-soo-saarka timirta ee dalka. Waxaa deegaanka Canfarta, gaar ahaan degmooyinka Casayta iyo Afambo, laga hirgelinayaa mashruuc horumarineed oo lagu xoojinayo timirta. Kormeer dhanka beeraha ah oo ay sameeyeen masuuliyiin sare oo ka tirsan dowladda federaalka iyo tan deegaanka, iyo sidoo kale wakiillo ka socday xarunta horumarinta iyo cilmi-baarista timirta ee caalamiga ah ee "Liwa International", ayaa halkaasi ka dhacay.   Wasaaraddu waxay sheegtay in ay si wadajir ah ula shaqeyneyso xarunta Liwa ee laga leeyahay Imaaraadka Carabta si loo ballaariyo wax-soo-saarka timirta iyo cilmi-baarisyo la xiriira arrintaas, iyada oo la adeegsanayo tignoolajiyad casri ah iyo khibrad dibadda ah. Wasiiru Dowlaha Beeraha, Dr. Ifa Muleta, ayaa sheegay in dadaallada laga wado deegaanka Canfarta ay haatan marayaan heer lagu kalsoonaan karo oo la isku halayn karo. Dhanka kale, Dr. Dhiriba Gelete oo ah ku xigeenka agaasimaha Machadka Cilmi-baarista Beeraha ee Itoobiya, ayaa xusay in dalka laga helay labo nooc oo timir ah, halka 14 nooc oo dheeraad ahna lagu wado in laga helo iyadoo la kaashanayo Hay’adda Cuntada iyo Beeraha ee Qaramada Midoobay (FAO). Waxaa sidoo kale la sheegay in baahida timirta gudaha dalka sii kordheysa, gaar ahaan bilaha soonka, ay fursad weyn u tahay beddelidda timirta laga keeno dibadda, iyadoo dalka gudihiisa lagu beerayo. Degmooyinka Casayta iyo Afambo ee deegaanka Canfarta ayaa loo arkay kuwa ugu habboon ee laga hirgelin karo beerista timirta, waxaana sidoo kale laga yaabaa in deegaannada Soomaalida iyo Gambella ay ka faa’iideystaan mashruucan.   Kuxigeenka Madaxa Xafiiska Beeraha iyo Khayraadka Dabiiciga ah ee deegaanka Canfarta Cismaan Maxamed, ayaa sheegay in degmooyinkaas laga helay geedo timir ah oo la sheegay inay jireen muddo 300 oo sano ah, taasoo tilmaamaysa in deegaankaas si dabiici ah ugu habboon yahay beerista timirta. Madaxweynaha Jaamacadda Samara, Dr. Maxamed Cismaan, ayaa isna xusay in kor u qaadista wax-soo-saarka timirta ay ka mid tahay dadaallada dalka uu ugu jiro inuu gaaro isku filnaansho dhanka cuntada ah. Ugu dambayntii, laga bilaabo sanadkii hore, waxaa laga hirgeliyay mashruucyo timir lagu beero dhul dhan 2,500 hektar, waxaana qorshuhu yahay in 10 sano gudahood la beero ilaa 1 milyan oo geed timir ah.

Addis Ababa, Duugato/ Miyaasiya 22/2017 (ENA): Ololaha dhaqdhaqaaqa warshadaha Itoobiya ayaa sababay in warshado hore uga baxay shaqada ama aan shaqaynayn oo ku yaalla deegaanka Badhtamaha Itoobiya dib loogu soo celiyo hawshooda, sida uu sheegay Madaxweynaha deegaankaasi Dr. Indhaashaw Taasaw. Madaxweynaha ayaa sheegay in in ka badan 2,000 hektar oo dhul ah oo ku kala yaalla 7 magaalo oo deegaanka ka tirsan loo asteeyay in loo isticmaalo dhisidda iyo horumarinta warshadaha. Waxaa la xasuustaa in Ra’iisul Wasaare Abiy Axmed (Dr.) uu si rasmi ah u bilaabay Ololaha dhaqdhaqaaqa warshadaha Itoobiya sanadkii 2014 T.I. Ololahani wuxuu kaalin weyn ka ciyaaray horumarinta badeecooyinka gudaha Itoobiya lagu sameeyo iyo dhimista waxyaabaha laga keeno dibedda. Madaxweynaha oo u waramay Wakaaladda Wararka Itoobiya ayaa xusay in markii ololuhu billowday, deegaanka uu lahaa in ka badan 569 warshadood oo kala heer ah, kuwaasoo qaarkood si buuxda u shaqaynayay, qaarna si hoose, halka kuwo kalena aanayba bilaabin wax soo saar. Wuxuu sidoo kale sheegay in warshadihii aan shaqaynayn ama si liidata u shaqaynayay laga shaqeeyay sidii dib loogu soo celin lahaa shaqada, taasoo guul laga gaaray. Madaxweynaha ayaa carrabka ku dhuftay in ololahaasi uu wax ka beddelay wax-soo-saarka dalka, uu xoojiyay beddelidda badeecooyinka dibadda laga keeno, isla markaana uu abuuro fursado shaqo oo ballaaran. Sidoo kale, Dr. Indhaashaw wuxuu sheegay in hay’adaha horumarinta, adeeg bixinta, maaliyadda iyo kuwa kale ee ay khusayso ay si wadajir ah uga qaybqaateen dhismaha iyo hawlgelinta warshadahaasi. Ololahani wuxuu sare u qaaday awoodda wax-soo-saarka deegaanka, wuxuuna kor u qaaday heerka warshadeynta si loo gaaro horumar ballaaran. Waxaa la sheegay in sidoo kale ay socdaan qorsheyaal dheeraad ah oo lagu aqoonsanayo meelaha ku habboon warshadeynta si qorshaysan oo ballaaran, si looga faa’iideysto fursadaha deegaanka. Ugu dambayntii, Madaxweynaha ayaa sheegay in in ka badan 2,000 hektar oo dhul ah oo ku yaalla 7 magaalo loo diyaariyay warshado, isla markaana uu socdo dhismaha kaabeyaasha horumarineed iyo qorsheyaasha kale ee hawlgalka. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Addis Ababa, Duugato/ Miyaasiya 22/2017 (ENA): Wasaaradda Warshadaha ayaa ku dhawaaqday in Bandhigga Wax-soo-saarka Itoobiya ee sannadka 2017 si rasmi ah looga furi doono magaalada Addis Ababa Sabtida soo socota. Wasiirka Warshadaha, Malaaku Alebel, ayaa warbaahinta la hadlay isagoo ka hadlayay muhiimadda bandhiggan. Wuxuu sheegay in dadaallada lagu horumarinayo wax-soo-saarka gudaha ay horseedeen in si tartiib tartiib ah loo xalliyo dhibaatooyinkii heystay warshadaha, loona xoojiyo awoodda wax-soo-saarka. Wuxuu intaas ku daray in isbeddello waaweyn ay ka dhaceen isticmaalka wax-soo-saarka gudaha dalka. Bandhiggan oo ah kii saddexaad ee noociisa ah, ayaa lagu wadaa in si rasmi ah loo daah-furo Sabtida, 25ka bishan ee 2017. Ujeeddada ugu weyn ee bandhiggan ayaa ah in lagu soo bandhigo wax-soo-saarka Itoobiya iyo in la ballaariyo fursadaha suuq-geynta. Waxaa kaloo lagu sheegay in bandhiggu door weyn ka ciyaarayo abuuridda iskaashi ganacsi iyo horumarinta tayada wax-soo-saarka. Xoojinta hal-abuurka, isdhaafsiga tignoolajiyada iyo waayo-aragnimada ayaa sidoo kale ka mid ah ujeeddooyinka bandhiggan. Bandhigyo iyo carwooyin kala duwan oo ka dhacay deegaannada dalka, iyo orod 10km ah oo lagu soo bandhigayo wax-soo-saarka Itoobiya ayaa sidoo kale door muuqda ka ciyaaray xayeysiinta badeecadaha dalka. Bandhiggan waxaa ka qayb geli doona 288 warshadood, waxaana la filayaa in ganacsigan uu dhan yahay afar bilyan oo birr. Waxaa lagu qaban doonaa Xarunta Caalamiga ah ee Shirarka Addis Ababa muddo shan maalmood ah, waxaana la filayaa in ay ka soo qayb galaan in ka badan 120,000 oo marti ah, kuwaasoo ay ku jiraan dad gudaha iyo dibeddaba ka kala yimid. Ugu dambayntii, bandhigga wuxuu ka koobnaan doonaa dood-cilmiyeedyo, tartammo ku saabsan horumarinta wax-soo-saarka, abaalmarinno la siinayo warshadaha leh waxqabadka ugu wanaagsan, iyo barnaamijyo kale oo kala duwan.

Addis Ababa, Duugato/Miyaasiya 22, 2017 (ENA) – Ra’iisul Wasaare Ku-Xigeenka dalka, Temesgen Tiruneh, ayaa sheegay in dawladu ay sii xoojin doonto dadaalladeeda lagu ballaarinayo warshadaha, maalgashiga, iyo sidoo kale xoojinta nabadda. Ra’iisul wasaare ku xigeenka dalka Temesgen Tiruneh ayaa si rasmi ah u furay bandhigga warshadaha iyo dhaqaalaha qaranka ee Wollo Kombolcha, kaasoo hal-ku-dhiggiisu yahay “Nabaddu waa baasaboor maalgashi”. Khudbadiisii furitaanka ayuu ku sheegay in Itoobiya muddo dheer la daala-dhacaysay caqabadaha saboolnimada iyo horumar la’aanta oo ayna mudnayn. Wuxuu tilmaamay in toddobadii sano ee isbeddelka laga sameeyey dalka dadaalo lagu gaarsiinayo horumar la taaban karo iyada oo la adeegsanayo khayraadka gudaha iyo dadaal looga gudbayo saboolnimo laguna gaaro barwaaqo. Wuxuu xusay in mid ka mid ah waxyaabaha hormuudka u ah isbeddelkaasi yahay ololaha qaranka ee “Ethiopia Tamrt” (Itoobiya ha Soo Saarto), taas oo si weyn u kordhisay wax soo saarka dalka. Dhaqdhaqaaqan ayaa ujeedkiisu tahay in la beddelo badeecooyinka laga keeno dalka dibadiisa oo lagu beddelo kuwa gudaha lagu soo saaro, lagana dhigo Itoobiya mid tartan la geli karta suuqyada caalamka iyada oo la xoojinayo awoodda wax soo saar ee dalka. Ra’iisul Wasaare Ku-Xigeenku wuxuu sheegay in wax soo saarka iyo nabaddu ay si dhow isugu xiran yihiin. Wuxuu tusaale u soo qaatay meelaha sida Dessie iyo Kombolcha, oo uu sheegay in halkaas laga arkay natiijooyin dhab ah markii mabda’aas la hirgeliyey.   Isaga oo arrinta sii faahfaahinaya, wuxuu sheegay in dadku ay doorteen nabadda markii ay garteen waxa danta u ah bulshada, isla markaana ay iska diideen colaadda ay kicinayaan kuwa nabad diidka ah, waxayna hadda si toos ah ugu shaqaynayaan horumar iyo barwaaqo. waxa uu yiri “Waa xilli horumar, ee ma aha xilli colaad,” isaga oo adkeeyey muhiimadda ay leedahay in khilaafaadka lagu xalliyo hab nabad ah iyadoo oo la adeegsanayo habka wadatashiga qaran, midnimo, iyo iscafis. Wuxuu carrabka ku adkeeyey in dowladda ay ka go’an tahay nabaddu, isla markaana koox kasta oo aragti kale qabta ay mudan tahay in ay nabadda iyo horumarka dalka ka horaysiiso khilaafka. Sidoo kale waxa uu sheegay i, waa xilli aqoon iyo horumar, ay tahay taasoo u baahan dadaal adag. “Waa xilli wax lagu beero, ee ma aha lagu burburiyo — waa xilli wax la soo saaro, ee ma aha xilli dhib la abuuro,” ayuu yiri, isaga oo xusay in qaar kamid ah kuwa hurinaya colaadaha ay ka leexdeen jidka nabadda iyo horumarka iyaga oo raacaya danahooda shaqsiyeed ama faham khaldan. Wuxuu shacabka ugu baaqay in ay taageeraan hay’adaha horumarka wado iyo kuwa ilaaliya nabadda, isaga oo intaas ku daray in ay muhiim tahay in bulshada ay si joogto ah ugu lug yeelato isbedelka togan ee heer deegaan. Sidoo kale, Ra’iisul Wasaare Ku-Xigeenku wuxuu baaq nabadeed u diray dhammaan xoogagga diyaarka u ah in ay nabadda qaataan oo ka jawaabaan baaqa dowladda ee nabada iyo is -cafinta. Wauxuu sidoo kale xusay in dowladda ay sii wadi doonto tallaabooyinka sharciga ah ee laga qaadayo cid kasta oo diidda nabadda isla markaana khatar ku ah horumarka iyo amniga shacabka. Bandhigga Qaranka ee Warshadaha iyo dhaqaalaha ee Wollo Kombolcha ayaa socon doona ilaa Miyaaziya 29, 2017, waxaana ka qeyb galaya in ka badan 200 shirkadood oo gudaha iyo dibadda ah, hay’ado maaliyadeed, iyo warshado, kuwaas oo soo bandhigaya adeegyo iyo badeecooyin kala duwan oo loogu talagalay ganacsi iyo suuqgeynta. #Wakaaladda_Warka_Itoobiya

Addis Ababa, Duugato/ Miyaasiya 21/2017 (ENA): Wasiirka wasaarada maaliyada Mudane Axmed Shide oo uu wehelinayo Danjiraha Dawlasa Itoobiya ufadhiya wadanka Maraykanka Mudane Binalif Andhalem ayaa kulan laba geesood ah oo dhaxal-gal ah layeeshay masuuliyiinta sare ee wasaarada arimaha Dibada wadanka Maraykanka.   Kulankan ayaa ahaa mid gaar ka ah shirka sanadlaha ee sanadka 2025 ee hay"ada lacagta Aduunka(IMF) iyo Bangiga Aduunka ee kasocda Magaalada Washington DC. Mudane Axmed Shide ayaa inta uu kulankan socday faahfaahin kasiiyay masuuliyiinta sare ee wasaarada arimaha Dibada wadanka Maraykanka howlaha Itoobiya ay wado ee ku'aadan Dhaqangalinta dib u habaynta dhamayskatiran ee lagu sameeyay dhaqaalaha heer Dal.

Addis Ababa; Duugato/Miyaaziya 21/2017 (ENA):- Wasiirka Wasaaradda Ganacsiga iyo Iskuxidhka Gobolka, Kassahun Goofe (Dr.) ayaa sheegay in natiijooyin wax ku ool ah laga helay hawlihii ballaarnaa ee laga sameeyay ganacsiga. Wasaaradda ganacsiga iyo xidhiidhka gobolka, hay’adaha ay khusayso, xafiisyada ganacsiga iyo horumarinta suuqa ee maamulka heer deegaan iyo heer magaalo ayaa hadda ku hawlan dib u eegis ku saabsan hirgelinta qorshaha muddo sagaal bilood ah.   Sida uu sheegay Wasiirka Ganacsiga iyo Iskaashiga Gobolka, Dr. Kassahun oo munaasibadan ka hadlay ayaa sheegay in Shaqo ballaaran ayaa laga qabtay ganacsiga sagaalkii bilood ee la soo dhaafay. Wasiirka ayaa sheegay in taasi ay keentay natiijo wanaagsan oo dhinacyo kala duwan leh, waxa kale uu xusay in 2.6 milyan oo qof oo adeeg-doon ah la siiyay dhanka tignoolajiyada, waxaana uu xusay in 2.2 milyan oo qof oo shaqo doon ah lagu sameeyay kormeer shaqo, taasina ay tahay arrin aan hore loo arag. Waxa uu sheegay in Sabtidii iyo Axadii la balaariyay ganacsiyada, isla markaana la hirgeliyay nidaamka ganacsiga sibidhka, iyo fulinta hawlo kale, uu ku guulaystay inuu kordhiyo saadka iyo inuu xasiliyo qiimaha.   Waxa uu ku dhawaaqay in la diiwaan geliyey wax-qabad heersare ah oo dhanka ganacsiga dibadda ah, iyadoo $5.3 bilyan la helay sagaalkii bilood ee ugu horreeyay sanad-maaliyadeedka. Wasiirka ayaa sidoo kale shaaca ka qaaday in la qaaday talaabooyin wax ku ool ah oo suurta galinaya in Itoobiya ay xubin ka noqoto ururka ganacsiga aduunka. Qiimeyntan oo socon doonta muddo labo maalmood ah ayaa waxaa lagu falanqeyn doonaa laguna soo bandhigi doonaa waxqabadyada ganacsiga ee laga qabtay deegaannada sagaalkii bilood ee la soo dhaafay.

Addis Ababa; Duugato/Miyaaziya 21/2017 (ENA):- Itoobiya iyo bixiyayaasha warqadda bangiga Yuurada ayaa heshiis ku gaadhay in wada hadalo dheeraad ah laga yeesho maamulka deymaha ee Itoobiya. Kulamada gu'ga ee sannadlaha ah ee Kooxda Bangiga Adduunka iyo Hay'adda Lacagta Adduunka (IMF) ayaa ka socda caasimadda Washingtan. Wafti heer sare ah oo uu hogaaminayo wasiirka maaliyada Axmed Shide ayaa wadahadal la yeeshay hay’adaha deymaha ee Itoobiya ee warqadaha bangiga yuurada.   Dooda ayaa diiradda lagu saaray halka ay marayaan wada xaajoodyada maaraynta deymaha ee Itoobiya, kaas oo ay ku heshiiyeen guddiga daymaha Itoobiya bishii Cuur/Magaabiit 2025 iyada oo la raacayo qaabka deyn cafinta ee wadamada G-20. Wasiirku waxa uu uga warbixiyey deymaha ganacsiga ee ku saabsan hanaanka dib u habaynta dhaqaalaha guud ee Itoobiya. Islamarkaana waftigu waxay ka wadahadleen xaalada dhaqaale ee dalka Itoobiya ka dib isbadalka la taaban karo. Gabgabadii, labada dhinac ayaa ku heshiiyey in la sii wada-hadlo si loo soo gebagebeeyo wada xaajoodyada ku saabsan maaraynta deymaha Itoobiya waqti ku habboon oo waxtar leh, sida ay sheegtay wasaaradda maaliyadda.

Addis Ababa; Duugato/Miyaaziya 21/2017 (ENA): In ka badan 2.2 Bilyan oo Birr ayaa loogu ballan qaaday intii uu socday barnaamijka qaadhaan ururinta ee "Aan Dhisno Goondhar" oo lagu qabtay Huteelka Sharatan Addis. Barnaamijkan ayaa waxaa ka soo qayb galay Madaxweynaha JDFI Taaye Asqesilaase, Afhayeenka Aqalka Sare ee Federaalka, Agenyahu Teshager, Ra’iisul Wasaare ku xigeenka Tamasgan Tiruneh, Madaxweynaha Ismaamulka Axmaarada Araga Kebedhee, Madaxweynaha Ismaamulka Soomaalida Mustafe Muxumed, madaxda heer federaal iyo heer deegaan, iyo marti sharaf lagu casuumay.   Haddaba, Lacagta loogu Ballan-qaaday ayaa ah: 👉Shirkadda Diyaaradaha Itoobiya ayaa ballan qaaday in ay dhamaystirayso dhismaha garoonka diyaaradaha ee magaalada Goondhar, waxaana ku baxaya lacag dhan 1.2 bilyan oo Birr. 👉 Deegaanka Soomaalida ayaa ballan-qaaday lacag dhan 15 milyan oo birr, 👉 Hay'adda Gaadiidka badda Itoobiya iyo saadka ayaa u ballan qaadday 50 milyan oo birr, 👉Jaamacada Goondhar waxay u ballan qaadday 35 milyan oo birr, 👉Ururka Caymiska Itoobiya 100 milyan oo birr, 👉Maamulka magaalada Addis Ababa 121 milyan oo birr, 👉Dawlad deegaanka Koonfurta Itoobiya 15 milyan oo Birr, Dawlad deegaanka Axmaarada ayaa midkiiba 100 milyan oo birr ugu yaboohay horumarinta wadooyinka magaalooyinka Goondhar, Bahirdhaar iyo Dhese, iyadoo dhanka kale xukuumada iyo hay’adaha horumarinta gaarka ah ay sidoo kale taageero dhaqaale ku bixiyeen mashaariicda horumarineed ee magaalada Gonder. Gabaganadii, in ka badan 2.2 Bilyan oo Birr ayaa lagu ballan qaaday intii uu socday barnaamijkii dhaqaale ururinta ee "Aan dhisno Goondhar" ee lagu qabtay Addis Ababa .

Addis Ababa; Duugato/Miyaaziya 21/2017 (ENA): Wasiirka Maaliyadda Axmed Shide ayaa kulan la qaatay Ambroose Fayole oo ah Guddoomiye ku xigeenka Bangiga Maalgashiga Yurub, iyagoo ka wada hadlay iskaashiga horumarinta iyo maalgashiga. Dooddan intii ay socotay labada dhinac waxa ay isku afgarteen in la xoojiyo iskaashiga dhanka horumarinta ah. Wasiir Axmed Shide ayaa uga mahad celiyay bangiga maalgashiga Yurub taageerada joogtada ah ee uu la garab taagan yahay qaybaha doorka muuqda ka qaata horumarka dhaqaale iyo bulsho ee Itoobiya. Wuxuuna si gaar ah uga mahadceliyey taageerada joogtada ah ee laga bixiyo dhinacyada maaliyadda, biyaha, nadaafadda, horumarinta hal-abuurka ganacsiga ee ganacsatada yaryar iyo kuwa dhexe.   Dhankiisa, guddoomiye ku xigeenka bangiga, Ambroose Fayole, ayaa xaqiijiyay in Baanku sii xoojin doono taageerada uu Itoobiya ka siiso dhinacyada ay fulinayso, isla markaana ay mudnaanta siinayso horumarkeeda dhaqaale iyo kobaceeda. Waxa uu sidoo kale sheegay intii dooda lagu guda jiray in ballanqaadka taageerada ay ka mid tahay sahminta fursadaha lagu maalgelinayo mashruuca cusub ee garoonka diyaaradaha caalamiga. Ugu danbayntii, labada dhinac waxay ku heshiiyeen inay sii xoojiyaan wada shaqayntooda iyo inay ka wadahadlaan qaybaha kala duwan iyo fursadaha ay ku kala dooran karaan inta ay ku guda jiraan socdaalka madaxda sare ee Baanka uu ku imaanayo Itoobiya.

Addis Ababa, Duugato/ Miyaasiya 20/2017 (ENA): Itoobiya waxay si firfircoon uga qaybgalaysaa Shirweynaha 3-aad ee Iskaashiga Dhaqaalaha Afrika-Iiraan iyo Bandhigga Caalamiga ah ee Iiraan oo ka socda magaalada Tehraan. Shirka waxaa si gaar ah diiradda loogu saaray xoojinta iskaashiga dhinacyada warshadaha, ganacsiga, iyo maalgashiga ee u dhexeeya Iiraan iyo dalalka Afrika. Waxaa Itoobiya uga qaybgalaya wafdi heerkiisu sareeyo oo uu hoggaaminayo Wasiiru Dowlaha Warshadaha, Xasan Macalin.   Madaxweynaha Iiraan, Masuud Beseshkiyan, oo hadal ka jeediyay munaasabadda, waxa uu sheegay inay diyaar u yihiin inay khibradooda, waayo-aragnimadooda iyo tignoolajiyadooda ay la wadaagaan dalalka Afrika, isagoo xusay horumarka dalkoodu ka sameeyay caafimaadka, ganacsiga, warshadaha, iyo beeraha. Waxaa sidoo kale la sheegay in bartilmaameedku yahay in ganacsiga u dhexeeya Iiraan iyo dalalka Afrika la gaarsiiyo 10 bilyan oo doollar sanadka soo socda. Shirkan ayaa si gaar ah diiradda u saaraya dhinacyada shidaalka, dawooyinka, macdanta iyo warshadaha gaar ahaan ganacsiga iyo maalgashiga.

Addis Ababa, Duugato/ Miyaasiya 20/2017 (ENA): Waxaa Wasiirka Maaliyadda Itoobiya, mudane Axmed Shide, hoggaaminayay wafdi sare oo la kulmay Nigel Klark, oo ah Ku-xigeenka Agaasimaha Maamulka ee Hay’adda Lacagta Adduunka (IMF). Kulankooda waxay diiradda ku saareen horumarinta dhaqaalaha guud ee Itoobiya, iyaga oo sidoo kale dul istaagay natiijooyinka qiimeynta safarkii saddexaad ee barnaamijka IMF oo lagu sameeyey Itoobiya horraantii bisha Miyaasiya 2025. Mudane Axmed Shide waxa uu caddeeyey in dib-u-habayntaasi ay door weyn ka qaadatay horumarinta ajandaha isbeddelka Itoobiya, iyadoo la furayo dhaqaalaha, la casriyeynayo, la abuuro fursado horumarineed oo cusub, lagana shaqeynayo in la balaariyo awoodda dhaqaale ee waddanka iyo abuurista fursado shaqo.   Dhinaciisa, Nigel Klark waxa uu xusay in inkastoo caqabado caalami ah ay jiraan, haddana horumar la taaban karo oo ku saabsan gaaritaanka yoolalka dhaqaalaha guud, ururinta dakhliga, iyo hagaajinta xaaladda ganacsiga la sameeyey. Sidoo kale, waxa uu muujiyey sida IMF ay uga go’antahay in ay si dhow ula shaqeyso Itoobiya si loo dardargeliyo kobaca iyo horumarka waara, iyada oo la taageerayo hirgelinta qorshaha dib-u-habaynta.

Addis Ababa, Duugato/ Miyaasiya 19/2017 (ENA): Itoobiya waxay si xooggan uga shaqaynaysaa sidii ay u dhammaystiri lahayd xaaladaha lagama maarmaanka u ah si codsigeeda xubinnimo loogu aqbalo shirweynaha Ururka Ganacsiga Adduunka ee sannadka soo socda lagu qaban doono Yaoundé, Cameroon, sida ay shaacisay Agaasimaha Guud ee Ururka Ganacsiga Adduunka, Ngosi Okonjo. Agaasimaha Guud oo farriin ku daabacday boggeeda baraha bulshada, ayaa sheegtay in Ururka Ganacsiga Adduunka (WTO), Bangiga Adduunka, iyo Hay'adda Lacagta Adduunka (IMF) ay si wadajir ah u qabteen kulan xilli xagaaga ah, kaas oo ay dhinac socdeen wadahadallo lala yeeshay mas'uuliyiin sar-sare oo Itoobiya iyo Usbekistan ka socda, si looga hadlo sidii ay dalalkooda ugu biiri lahaayeen Ururka Ganacsiga Adduunka.   Waxay intaas ku dartay in iyadoo la joogo xilli laga shaqeynayo dhimista canshuuraha ganacsiga caalamiga ah, wadahadalladaasi ay fursad siinayaan in la falanqeeyo xubinimada WTO iyo faa'iidada uu leeyahay nidaamka ganacsi ee wadamada badan. Sidoo kale, Agaasimaha Guud waxay tilmaantay in taageero farsamo iyo horumarinta awooda laga helo ururada wadamada badan iyo asxaabta kale ay ka mid tahay arrimaha muhiimka ah ee dedejin kara hannaanka xubinnimada. Ugu dambayn, waxay xustay in Itoobiya ay muujisay go'aan adag iyo dadaal muuqda oo ku aaddan arrintan.

Addis Ababa, Duugato/Miyaasiya 20, 2017 (ENA) – Wasiirka Maaliyadda ee Itoobiya, Axmed Shide, ayaa kulan la yeeshay mas’uuliyiin ka tirsan wasaaaa Maaliyadda ee Dowladda Mareykanka. Kulankaasi ayaa dhinacsocday shirarka sanadlaha ah ee 2025 ee Hay’adda Lacagta Adduunka (IMF) iyo Bangiga Adduunka ee ka socda magaalada Washington, D.C. Axmed Shide ayaa kulan miro-dhal ah la yeeshay Eric Meyer, Kaaliyaha Xoghayaha wasaarada Maaliyadda ee Mareykanka, iyagoo diiradda saaray arrimaha laba-geesoodka ah iyo kuwa caalamiga ah.   Kaaliyaha Xoghayaha, Eric Meyer, ayaa muujiyay sida uu ugu riyaaqay dadaallada isbedel ee Itoobiya wado, isaga oo xusay in dalkaasi uu dhisayo dhaqaale adkeysan kara caqabadaha caalamiga ah. Sidoo kale waxa uu carabka ku adkeeyay in hawlaha dib-u-habeynta dhaqaalaha Itoobiya uu gacan ka geysanayo casriyeynta dhaqaalaha adkaysi leh isaga oo bogaadiyay dadaallada socda ee lagu taageerayo isbedelladaasi. Wasiir Axmed Shide ayaa isna adkeeyay in Itoobiya ay ka go’an tahay sii xoojinta iskaashiga wanaagsan ee kala dhexeeya Mareykanka, iyada oo la dhisayo danaha la wadaago ee dhinacyada ganacsiga, maalgashiga, horumarka waara iyo qaybaha kale ee muhiimka ah. #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya #ENA

Addis Ababa; Duugato/Miyaaziya 20/2017 (ENA): Wasiirka Maaliyadda Axmed Shide ayaa wadahadal la yeeshay Xoghayaha Horumarinta Caalamiga ah ee Ingiriiska Baronees Japmaan. Labada dhinac ayaa kulankan ku barbar yeeshay Sanduuqa Lacagta Adduunka ee 2025 iyo Kulamada Guga ee Bangiga Adduunka ee lagu qabanayo caasimadda Washingtan. Wada hadalkooda ay diirada ku saareen iskaashiga labada dal, iyo sidoo kale ka wada hadlay ballaarinta fursadaha shaqo wadaagga ah ee ku aaddan arrimaha labada dal, gobolka, iyo kuwa caalamiga ah. Waxa kale oo la sheegay in Axmed Shide uu wasiirka uga warbixiyey isbedellada dhaqaale ee Itoobiya ka socda iyo natiijooyinkooda, caqabadaha caalamiga ah ee horyaalla, xaaladda dhaqaale ee Itoobiya oo wanaagsan, taageerada ay tahay in la iska kaashado si ay isbeddelladani u noqdaan kuwo waxtar leh, iyo taageerada joogtada ah.   Xoghayaha horumarinta caalamiga ah ee Ingiriiska, Barones Japmaan, ayaa dhankeeda bogaadisay isbedelada dhaqaalaha gudaha ee laga fulinayo Itoobiya, kuwaas oo jawi wanaagsan u abuuraya ganacsiga gaarka loo leeyahay. Waxay sidoo kale tilmaamtay dadaalka ay Itoobiya ugu jirto sidii nabad iyo xasillooni loogu soo dabbaali lahaa Geeska Afrika. Waxa kale ay xaqiijisay in dalkiisu uu xoojin doono taageeradiisa isaga oo u maraya iskaashiga horumarinta caalamiga ah si dib u habaynta dhaqaalaha gudaha ee Itoobiya uu noqdo mid waxtar leh. Ugu danbayntii, labada dal ayaa ku heshiiyeen in la balaadhiyo iskaashiga laba geesoodka ah, oo aan ku koobnayn iskaashiga horumarinta oo keliya, balse sidoo kale la isku afgarto maalgashiga, ganacsiga iyo maaliyadda.

Addis Ababa, Duugato/ Miyaasiya 18/2017 (ENA): Wasiirka Ganacsiga iyo Iskuxidhka Gobalka ee Itoobiya Dr. Kasaahun Gofe ayaa sheegay in dhismaha Xarunta Tayada uu si weyn uga qayb qaadanayo kor u qaadidda aqbalaadda alaabaha Itoobiya ee heer caalami. Hay’adda Qiimeynta Waafaqsanaanta Itoobiya (ECAE) ayaa sheegtay in Xarunta Tayada loo dhisay si qorshaysan, iyadoo ilaalisay heerka ay doonaysay, isla markaana ay suurto galisay in adeegyo tayo leh la bixiyo. Ra’iisul Wasaaraha Itoobiya Dr. Abiy Axmed ayaa la xusuustaa inuu xaruntaas xaflada furitaankeeda sameeyay bishii saddexaad ee sanadkan 2017, si loo siiyo adeeg dadweynaha.   Xarunta Tayada waxay ka kooban tahay: Machadka Heerarka Itoobiya, Hay’adda Qiimeynta Waafaqsanaanta Itoobiya, Machadka Cabbirka Itoobiya Adeegga Aqoonsiga Itoobiya, iyo Maamulka Tiknoolajiyada Itoobiya. Dr. Kasaahun Gofe oo la hadlayey wakaaladda wararka Itoobiya (ENA) ayaa sheegay in Xarunta Tayada ay leedahay shaybaarro ay adag tahay in laga helo inta badan waddamada Afrika, kuwaas oo suurtogal ka dhigi kara tijaabinta qalabka dhoobada, baytariyada iyo qalabka tamarta qoraxda. Sidoo kale, waxa uu xusay in dhismaha xaruntan uu Itoobiya ka dhigay waddanka leh Xarunta Tayada ugu weyn Geeska Afrika. Wasiirku waxa uu intaas ku daray in habraacyada shaqada ee la sameeyey ay suurtogal ka dhigayaan in la helo aqbalaad caalami ah oo sareysa.   Tek’e Birhaane, Agaasimaha Suuq-geynta iyo Isgaadhsiinta ee Hay’adda Qiimeynta Waafaqsanaanta Itoobiya, ayaa dhinaciisa sheegay in hay’addu si toos ah u bixiso adeegyada shaybaarka tijaabinta tayada, shahaado-bixinta tayada, iyo adeegyada kormeerka. Wuxuu intaas ku daray in dhismaha Xarunta Tayada ay Itoobiya u suurtagelisay inay si joogto ah u kordhiso heerka aqbalaadda alaabteeda.   Waxaa kale oo uu sheegay in awoodda tijaabinta alaabaha oo horey dibedda loogu diri jiray hadda gudaha dalka lagu samayn karo. Ugu dambayntii, isagoo sharxaya faa’iidooyinka Xarunta Tayada, Tek’e wuxuu xusay in isku-darka afarta hay’adood ee adeeg-bixinta ah ay sababtay in la helo adeeg tayo leh oo heerkiisa ilaalinayo. #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya #Itoobiya

Addis Ababa, Duugato/ Miyaasiya 17/2017 (ENA): Kulankan oo ah daahfurka barnaamijka kala iibsiga hantida maguurtadda ayaa ah mid lagu soo jeedinayey laguna wareejinayey daraasaadkan oo ay iska kaashadeen diyaarintiisa Xafiiska Horumarinta Magaalooyinka & Dhismaha DDS, Xafiiska Dakhliga DDS iyo bahwadaagtooda, daraasaadkan ayaana ah mid meesha kasaaraya dakhligii hore ulumi jirey door muhiim ahna ka qaadanaya kor uqaadida Dakhliga.   Madashani ayaa waxaa kasoo qayb gallay Kuxigeenka Madaxa Xafiiska Madaxweynaha DDS mudane Maxamed Muuse, Madaxa Xafiiska Horumarinta Magaalooyinka iyo Dhismaha, Madaxa Xafiiska Dakhliga DDS, Kuxigeenka Madaxa Xafiiska Cadaaladda DDS, Kuxigeenka MadaxaXafiiska Maaliyadda DDS, maayiradda magaalooyinka JIgjiga iyo Godey, xubno kasocdey waaxda kor uqaadista dakhliga magaalooyinka heer federaal, masuuliyiin kale iyo hogaaminta Maamulka magaalada Jigjiga.   Masuuliyiintii kala duwanayd ee kasoo qaybgalay madashani oo hadalka iska daba qaatey ayaa sheegay in daraasaaskani uu wax weyn ka tari doono kor uqaadida iyo korodhka dakhli ee Deegaanka.   Ugu dambayntii, kulankan ayaana waxaa sidoo kale lagu falanqeeyey laguna soo bandhigey daraasadan oo laga sameeyey cashuuraha waajibaadka ku ah hantida maguurtadda ah kadib markii lasoo bandhigey waxaa lagu wareejiyey masuuliyiinta Maamulka Magaalada Jigjiga si laga bilaabo maanta loogu shaqeeyo daraasadan.

Addis Ababa, Duugato/ Miyaasiya 17/2017 (ENA): Hay’adda Lacagta Adduunka (IMF) ayaa shaacisay liiska saadaasha koboca dhaqaalaha dalalka Afrika ee sanadka 2025, iyadoo Itoobiya ay kaalinta saddexaad ka gashay. Sida lagu sheegay saadaasha IMF, Itoobiya waxaa la filayaa in ay gaarto heer koboc dhaqaale oo dhan 6.6 boqolkiiba sanadka 2025.   Liiskan uu IMF soo saaray wuxuu ka kooban yahay 15 dal oo Afrikaan ah, iyadoo Senegal iyo Rwanda ay kala horeeyaan. Senegal ayaa la filayaa inay gaarto koboc dhan 8.4%, halka Rwanda ay gaari doonto 7.1%. Itoobiya ayaa kaga dambeysa labadaasi dal iyadoo la saadaaliyey inay gaarto koboc dhan 6.6% sanadka 2025, sida lagu xusay warbixinta.

Addis Ababa, Duugato/ Miyaasiya 17/2017 (ENA): Guddoomiyaha Bangiga Dhexe ee Itoobiya, Maamo Mihretu, ayaa sheegay in dib-u-habaynta dhaqaalaha dalka uu yahay mid adag isla markaana natiijooyin muuqda dhalinaya. Isagoo ka hadlayay shirweynaha 2025 ee Sanduuqa Lacagta Adduunka (IMF) iyo Bangiga Adduunka, ayuu xusay in Itoobiya markii ugu horreysay muddo 50 sano ah ay xoogga saartay inay xorayso nidaamka maaraynta lacagaha qalaad, taasoo qeyb ka ah barnaamijka dib-u-habaynta dhaqaalaha dalka. Wuxuu carrabka ku adkeeyay in barnaamijkani yahay dadaal qaran oo si wanaagsan loo qorsheeyay, oo diiradda saaraya xasilloonida iyo horumarka muddada dheer, balse aan ku koobnayn oo keliya isbeddelka sicirka ee lacagta qalaad. Barnaamijku waxa uu sidoo kale ka kooban yahay kor u qaadidda helitaanka lacagaha qalaad,, iyo dhiirrigelinta hufnaanta. Wuxuu sidoo kale sheegay in wax soo saarka dalka laga dhoofiyo la kordhiyay, taas oo sababtay in dakhliga laga helo lacagaha qalaad uu sare u kaco. Maamo waxa uu sheegay in awoodda dalka ee soo xareynta lacagaha qalaad saddex jibaar la kordhiyay, taasina ay sare u qaaday kalsoonida ay shirkadaha gaarka loo leeyahay ku qabaan suuqyada. Waxa uu intaa ku daray in halkii 87 amar oo adag laga dhigay hal amar oo sahlan si nidaamka lacagaha qalaad uu u noqdo mid hufan oo waxtar leh.   Isagoo ka hadlaya siyaasadaha maaliyadeed iyo lacagta, wuxuu sheegay in isbeddelladaas si taxaddar leh loo dejiyay, isla markaana ay muhiim tahay in la ilaaliyo joogtaynta kormeerka suuqa. Dib-u-habaynta waxa ay sidoo kale saameyn ku yeelatay shuruucda bangiyada, iyadoo laga furay tartan caalami ah, la cusboonaysiiyay sharciga Bangiga Dhexe, lana hormarinayo xasilloonida qiimaha badeecadaha. Tani waxay muujinaysaa sida dawladda uga go’an tahay inay gaarto koboc dhaqaale oo waara iyo xasillooni dhaqaale. Gudoomiye Maamo wuxuu xusay in tallaabooyinka la qaaday si loo yareeyo sicir-bararka ay yihiin kuwo lala yaabo, isagoo sheegay in yoolka ugu weyn ee Bangiga Dhexe ee Itoobiya uu yahay in la xakameeyo sicir-bararka. Wuxuu tilmaamay in siyaasadaha adag ee lacagta ee haatan dalka ka socda ay keeneen in bishii Cuur/Magaabit sicir-bararku uu hoos uga dhacay 30% una dhacay 13%. Waxa uu intaa ku daray in sanad-miisaaniyadeedka soo socda lagu dadaalayo in sicir-bararka hoos loogu dhigo 10%. Gabagabadii, Guddoomiyaha Bangiga Dhexe wuxuu sheegay in lagu talaabsaday horumar muuqda oo la taaban karo, islamarkaana diiradda la saarayo in la dhiso saldhig adag oo koboca mustaqbalka lagu gaari karo, iyadoo xoogga la saarayo sidii loo abuuri lahaa maalgelin gaar loo leeyahay oo xoog leh.

Addis Ababa, Duugato/ Miyaasiya 17/2017 (ENA): Agaasimaha Guud ee Ururka Iskaashiga Maaliyadeed ee Caalamiga ah, Makhtar Diop, ayaa sheegay in ururkoodu uu sii xoojinayo taageerada uu siiyo Itoobiya.   Wasiirka Maaliyadda ee Itoobiya, Axmed Shide, ayaa kulan doceed la yeeshay Agaasimaha Guud ee Ururka Maaliyadda Caalamiga ah iyo Bangiga Adduunka, isagoo uga qaybgalay shirweyne ay si wadajir ah u qabanayeen.   Qoraal uu agaasimaha guud soo dhigay bartiisa bulshada, wuxuu ku xaqiijiyay in ururkoodu uu sii wadi doono taageerada horumarineed ee ay siiyaan Itoobiya, gaar ahaan iskaashiga dowladda iyo ganacsatada gaarka loo leeyahay, hormarinta adeegyada taleefannada, dhanka beeraha iyo garoomada diyaaradaha. Wasiirka Maaliyadda ayaa sidoo kale kulan gaar ah la qaatay Agaasime ku-xigeenka Sanduuqa Kuwait, Waliid Al-Bahar, isaga oo kala hadlay arrimo la xiriira ahmiyadda ay Itoobiya siineyso horumarka wakhtigan iyo guulaha laga gaaray hagaajinta dhaqaalaha guud.   Wuxuu wasiirku carabka ku adkeeyay in isbeddelkaasi uu fududeeyay in dhaqaalaha Itoobiya u dhaqaaqo nidaamka suuqa, isla markaana uu kor u qaado doorka maalgelinta gaarka loo leeyahay. Sidoo kale, wuxuu dalbaday in Sanduuqa Kuwait uu taageero mashaariicda horumarineed ee muhiimka ah ee la soo xulay. Agaasime ku-xigeenka ayaa dhankiisa sheegay in Sanduuqa Kuwait uu ka go’an yahay inuu xoojiyo iskaashiga uu la leeyahay Itoobiya, isagoo taageeraya mashaariicda waaweyn iyo kuwa aasaasiga ah ee horumarineed. Warkan waxaa lagu xaqiijiyay warbixin uu faafiyay Safaaradda Itoobiya ee Maraykanka.