Siyaasada
Shaqooyinka warbaahintu inay si sax ah uga turjumaan isbedelada iyo guulaha ka socda Deegaanka Soomaalida ayaa la fulin doonaa
Sep 13, 2025 43
Jigjiga; Kooxdin/Maskaram 3/2018 (ENA): Xafiiska isgaarsiinta dowlad deegaanka Soomaalida ayaa shaaca ka qaaday in lagu dadaalayo sidii si sax ah loogu muujin lahaa isbedelada iyo guulaha ka socda deegaanka Soomaalida. Waxaa tababar la siiyay madaxda warbaahinta iyo isgaarsiinta iyo xirfadleyda deegaanka oo ku saabsan doorka iyo ka qayb qaadashada warbaahinta iyo isgaarsiinta. Bashiir Sheekh Siciid oo ah ku xigeenka madaxa xafiiska isgaarsiinta ee dowlad deegaanka oo ka hadlay furitaankii tababarka ayaa sheegay in dunida casriga ah ee dhijitaalka ah loo baahan yahay in la helo shaqo adag oo casri ah oo dhanka warbaahinta iyo isgaarsiinta ah.   Taas awgeed, hoggaamiyeyaasha iyo xirfadlayaasha waaxda waxay u baahan yihiin inay si weyn ugu diyaar garoobaan, waana inay la socdaan xawaaraha adduunka dhijitaalka ah oo ay wadaagaan macluumaadka saxda ah si degdeg ah oo ay u soo bandhigaan macluumaadka beenta ah. Waxa uu sheegay in dowlad deegaanka Soomaalida ay guulo la taaban karo ka soo hoyeen sanadihii ugu dambeeyay ee isbedel doonka ah loona baahan yahay in warbaahinta iyo isgaarsiin ballaaran laga sameeyo natiijada ka soo baxda. Marka la eego natiijadii ka soo baxday deegaanka, ayaa waxaa lagu dadaalayaa sidii loo gudan lahaa shaqo warbaahineed iyo mid isgaarsiineed oo ka tarjumaysa isbadalka iyo guulaha la gaaray, maadaama aysan ku filneyn shaqada ilaa hadda laga qabtay dhanka warbaahinta iyo isgaarsiinta. Agaasimaha Maamulka iyo Tayeynta Warfaafinta ee Xafiiska Isgaarsiinta Dowlad deegaanka Mudane C/rasaaq Kaafi ayaa sheegay in bahda Warbaahinta iyo Isgaarsiinta looga fadhiyo in ay dadaal badan ku bixiyaan sidii loo sugi lahaa nabada deegaanka iyo xoojinta dadaallada horumarineed. Waxa uu sidoo kale carabka ku dhuftay in loo baahan yahay in la soo bandhigo wararka been abuurka ah ee laga faafiyay dalka oo ka baxsan gobolka, isla markaana loo soo gudbiyo xog dhab ah oo deg deg ah. Ugu danbayntii, wuxuu sheegay in dadaal badan lagu bixinayo sidii loo xaqiijin lahaa qorshe horumarineed oo midaysan, nabad waarta iyo barwaaqo ka dhalata dalka Itoobiya, wuxuuna intaas ku daray in bahda warbaahinta iyo isgaadhsiinta laga doonayo inay si dhow oo isku duubni ah uga wada shaqeeyaan dhismaha midnimada qaranka iyo masiirka guud.   #Ethiopian_News_Agency #Masar #Ethiopia
Biyo-xidheenka Weyn ee Itoobiya waa astaanta taariikhdeena iyo mashruuc Itoobiya u horseedi doona guul – Hay’adda Nabadsugida iyo Sirdoonka Qaranka
Sep 13, 2025 45
Addis Ababa, Baagume 4/2017 (ENA): Hay’adda Nabadsugida iyo Sirdoonka Qaranka ayaa sheegtay in Biyo-xidheenka Weyn ee Itoobiya (GERD) uu yahay mashruuc ka tarjumaya taariikhda dhibaatooyinka dalku soo maray isla markaana Itoobiya u qaadi doona heer sare oo horumar ah. Qoraal ay soo saareen ayay ku tilmaameen dhamaystirka biyo-xidheenka guul taariikhi ah oo mustaqbalka lagu xusuusan doono, iyagoo shacabka Itoobiya ugu hambalyeeyay kaalintooda weyn. Waxay xuseen in Itoobiya ay awoodday inay ka baxdo cadaadis, cunaqabatayn iyo diidmo caalami ah oo ka hor taagnaa dhismaha biyo-xidheenka, iyadoo aan wax deyn ah helin ku dhistay dhaqaale iyo xoog shacabka. Hay’addu waxay carrabka ku adkaysay inay iyadu door muuqda ka qaadatay ilaalinta mashruuca, xog ururinta, ka hortagga khataraha, la tacaalidda dagaalka maskaxda iyo cadaadiska diblomaasiyadeed, iyadoo intaas ku dartay in shaqaalaheeda oo dhan ay si toos ah uga qayb qaateen maalgelinta iyo taageerada biyo-xidheenka, xitaa qaar nafahooda ku waayeen difaaca mashruuca. Waxay intaas ku dareen in taageerada shacabka oo dhan ee heerar kala duwan lagu muujiyey ay ahayd mid taariikhi ah oo horseeday in mashruucu guul ku dhammaado, halka hoggaanka Ra’iisul Wasaare Abiy Ahmed lagu ammaanay sida uu go’aan adag iyo hoggaan joogto ah ugu hogaamiyay ilaa uu mashruucu ka gaaro heerkiisa dhammaystirka. #AstaantaItoobiya #TusaalahaIskaashiga #HimiladaJiilasha #HadiyaddaJiilkaCusub #IftiinkaRajada #XidhiidhkaAfrika #Itoobiya #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya
War-saxafadeed kusaabsan biya-xidheenka weyn ee Itoobiya
Sep 13, 2025 47
Xoogga wadajirka ee taariikhdeenna iyo siyaasaddeennu waa mucjiso! Biyo-xidheenka weyn ee Itoobiya –– waa mucjiso awooddeena ku dhisnay. Waxaa dhisay muwaadininta sharafta leh ee Itoobiya iyagoo uu huray xooggooda, maalkooda, aqoontooda iyo dhiiggooda. Laga bilaabo maanta, Itoobiya ma aha oo kaliya daawade ka faa’iidaysiga khayraadkeeda dabiiciga ah, ee waa isticmaalaha xaqa u leh. Itoobiya waxa hadda ay yeelatay biyo-xidheenka ugu weyn Afrika, Webiga ugu dheer adduunka ee dhexmara dhulka la yaabka leh, ma jirin awood dhuleed oo ka hor istaagi karaysay Itoobiyaanka in ay hirgeliyaan riyooyinkooda, mana jiri doonto. Biyo-xidheenka wabiga Abay waa goob ay ka muuqatay awoodda qarsoon ee horumarka Itoobiya, waa markhaati cad oo muujiyey dhacdo taariikhi ah oo beddeli kara siyaasadda iyo taariikhda dunida. Qarnigii 19-aad, Itoobiyaanku waxay soo dhaafeen dhibaatooyin dabiici iyo kuwa bani’aadam sameeyey, waxayna dunida u iftiimiyeen halgankii xorriyadda iyagoo guushii Adwa keenay. Guushaas waxay ahayd guul taariikheed oo kala qaybiyey “Ka hor Adwa” iyo “Kadib Adhwa”. Haddana, qarnigii 21-aad, Itoobiyaanku waxay dhiseen Adwa cusub – Biyo-xidheenka Abay. Guusha lagu gaadhay isticmaalka caddaaladda ku dhisan ee biyaha waxaa lagu tilmaami karaa “Ka hor Hidase iyo Kadib Hidase”: Siyaasadda Afrika ka hor iyo kadib Hidase, Diplomaasiyadda caalamka ka hor iyo kadib Hidhaase. Tani waa guul u wada dhalatay dhammaan Itoobiyaanka iyo jiilka soo socda. Biyo-xidheenku Abay wuxuu beddelay sheekadii la oran jiray “Itoobiyaanku ma karaan” oo ka dhigtay “Itoobiyaanku way karaan.” Inkasta oo ay jireen khilaaf gudaha ah, cadaadis caalami ah iyo xusuusta gumaysi hore, haddana waxaa lagu guuleystay – Hidase waa guul aan laga hor istaagin. Biyo-xidheenka Abay waa astaan muujinaysa awoodda horumarineed ee Itoobiya iyo kalsoonida Afrikaanimada. Waa mashaariic tamar-nadiif ah oo taageero mudan, balse Itoobiyaanku iyagaa ku guuleystay dadaalkooda midaysan.   Biyo-xidheenka Abay ma aha oo keliya tamar koronto; waa isha kaluumaysiga, waa fursad dalxiis, waa cashar caddaalad loo wada leeyahay. Biyo-xidheenka Abay waa difaac ka hortaga fatahaadaha hoos u socda, waa hubinta in biyaha la keydiyo, loona helo biyo joogto ah sannadka oo dhan, waa badbaadada in biyo-xidheenada dalalka kale aysan burburin. In biyo-xidheen sidan faa’iido u leh la taageero waa wax qumman. Laakiin, taariikhda cadowgeenna waxay muuqatay, iyagoo rabay inay naga hor istaagaan isticmaalka, halkii ay ka garab istaagi lahaayeen dadkooda. Weli, ma aysan joojin – waxay dib u dhigeen, balse guusheenna kama hor istaagin. Itoobiyaanku waa dad sharaf leh oo leh damiir iyo bini’aadannimo. Ma lihin ujeedo in aan waxyeelleyno dalalka kale. Webiga uu Eebbe wada bixiyey ma ahan in mid keliya isticmaalo oo waxyeelleeyo kuwa kale. Sida cadowgii badda naga soo weeraray aan ku difaacnay dalkeenna sharafta leh, si la mid ah ayaan uga difaacaynaa cadowga doonaya inuu naga hor istaago xuquuqda dabiiciga ah. Waxaan rabnaa shacabka dalalka hoose inay ogaadaan: Biyo-xidheenka Abay ma ahan mid iyaga khasaaro u gaysanaya, waa wax iyaga iyo innagaba faa’iido noo leh. Laakiin ma jiro awood dhuleed oo awood u leh inay ka hor istaagto horumarkeenna, madaxbannaanideenna iyo isticmaalka khayraadkeenna dabiiciga ah. Hidase waa markhaatiga mucjisadeenna. Wadajir baan ku guuleysanay, welina waan awoodnaa! Hambalyo dhammaan Itoobiyaanka iyo asxaabta Itoobiya! Bagume 4/2017 Xafiiska Warfaafinta Deegaanka Soomaalida
Waxaan Itoobiya u horseedi doonnaa horumar waara anagoo adeegsanayna dadaalladayada wadajirka ah ee lagu ilaalinayo nabadda dalka – Ra’iisul Wasaare ku xigeen Temesgen Tiruneh
Sep 13, 2025 26
Addis Ababa; Bagumen 2/2017 (ENA): Waxaan Itoobiya ugu horseedi doonaa horumar waara anagoo adeegsanayna dadaalkeena wadajirka ah ee lagu ilaalinayo nabadda, ayuu yiri Ra’iisul Wasaare ku xigeenka dalka Temesgen Tiruneh. Wasaaradda Nabadda ayaa qabatay dood cilmiyeed halku dhigeedu ahaa “ilaalinta nabadda Itoobiya” oo ku saabsan maalinta midnimada ee 2-da Baagumen. Ra’iisul Wasaare ku xigeenka ayaa sheegay in xuska maalmaha Bagumen looga gol leeyahay in shacabka lagu baraarujiyo si ay qorsheyaasha dowladda uga mid noqdaan qorshayaasha, hadfyada iyo jihooyinka marka ay qorsheynayaan xaqiijinta himilooyinkooda gaarka ah ee sanadka cusub. Sanadkan sii dhamaanaya ayaa waxa lagu guuleystay dhamaystirka Biyo xidheenka weyn ee Itoobiya, la gaadhay heerkii ugu sarreeyey ee wax soo saarka gaaskeena, saxeexa heshiis ku saabsan soo saarista bacriminta, horumarinta wadooyinka, xoojinta wax soo saarka warshadaha, cagaha cagaaran iyo hawlo kale oo waaweyn.   Wuxuu ku nuuxnuuxsaday in amniga iyo siyaasadda dhaqaalaha Itoobiya aysan kala maarmin, wuxuuna sheegay in ciidamada ammaanku ay yihiin ilaaliyaha dimoqraadiyadda, ilaalinta amniga bulshada iyo ciidamada dhaqaalaheenna. Dhanka kale waxa uu intaasi ku daray in dadka ku lugta leh dhinacyada dhaqaalaha, bulshada iyo siyaasadda ay iyaguna yihiin ilaalada iyo ilaalinta nabadda iyo amniga. Wuxuu tilmaamay in Itoobiya ay bilowday dib u dhis, isagoo sheegay in Itoobiya ay dhiseyso dhaqaale aad u badan; iyo in jabkeenii qarniyaal badan la hagaajinayo. Wuxuu tilmaamay in Itoobiya oo leh midnimo qaran oo xooggan ay ku dhisan tahay dadaal iyo iskaashi dhammaanteen, wuxuuna xusay in horumar laga gaarayo dhinacyada beeraha, macdanta, dalxiiska, warshadaha wax soo saarka iyo ICT-ga. Waxa uu sheegay in is bedelka lagu sameeyay dhamaan qeybaha kala duwan ee bulshada aysan aheyn mid farxad u ah qof walba balse uu yahay mid cusub oo ay adag tahay in la rumaysto. Dhanka kale waxa uu sheegay in aan sii xoojino nabadeena, dhanka kalena aan abuurno jawi wanaagsan oo sahlaya safarkeena badhaadhe innaga oo ilaalinayna, xoojinayna, kor u qaadida iyo isku xidhkaba. Wuxuu sheegay in ilaalinta ay ka dhigan tahay in mar walba laga ilaaliyo nabadda iyo ammaanka Itoobiya iyo Itoobiya oo laga ilaaliyo dadka colaadaha hurinaya, kuwa wax tahriibiya, kuwa dhaqaalaha ku shaqeysta, kuwa sharci darrada ah ee dadka ka ganacsada, kuwa xagjirka ah iyo argagixisada. Waxa uu sidoo kale sheegay in xoojinta ay ka dhigan tahay in nabada aan ilaalinay ay tahay mid waarta oo shacabka laftirkooda ay yihiin kuwa nabada iska leh. Waxa uu sidoo kale tilmaamay in isku xirka ay ka dhigan tahay in deegaannada, gobollada, degmooyinka, magaalooyinka, iyo hay’adaha ay ka wada shaqeeyaan sidii hal hay’ad oo kale nabad iyo amni looga wada shaqeyn lahaa. #Wakaalladda Wararka_Itoobiya #Itoobiya
Shir Madaxeedka wadamada Afrikaanka iyo Kariibiyaanka ayaa Xoojinaya Xidhiidhka Dhaqaale ee labada dhinac
Sep 13, 2025 21
Addis Ababa; Bagumen 2/2017 (ENA):- Wasiirka arrimaha dibadda Gedhiyoon Timotiwoos (Dr.) ayaa sheegay in shir-madaxeedka labaad ee wadamada Afrika iyo Kariibiyaanka ah uu sii xoojin doono xidhiidhka dhaqaale ee ka dhexeeya dalalka labada dhinac. Shir madaxeedka labaad ee wadamada Afrikaanka iyo Kariibiyaanka ayaa ka socda Addis Ababa, halku-dhiggiisuna wuxuu yahay “Iskaashiga kagudbaya qaaradaha oo lagu magdhawayo Afrikaanka iyo u dhaladka Afrika”.   Khudbadii uu ka jeediyay shirka, wasiir Gedhiyoon (Dr.) wuxuu ku nuux nuuxsaday himilooyinka guud ee lagu xoojinayo iskaashiga dhaqaalaha, xiriirka dhaqanka iyo xiriirka dadka iyo dadka ee Karibiyaan-ka iyo qurba-joogta Afrika ee ballaaran. Waxa kale oo uu carrabka ku adkeeyay muhiimadda ay leedahay hirgelinta hababka sida nidaam dhaqaale oo caalami ah oo caddaalad ah iyo bogsashada boogaha taariikhiga ah, dhaqanka caadiga ah ee Afrikaanka iyo Kariibiyaanka ee caddaaladda magdhowda. Dalka Itoobiya oo ah dal leh taariikh ku faani ah oo uu kaga hortagayo gumaysiga, Itoobiya waxay ku macnaysay in xusuusta, aqoonsiga iyo dawladnimadu ay lagama maarmaan u tahay abuurista mustaqbal cadaalad ah. Ugu fanbayntii, wuxuu sheegay sida ay Itoobiya uga go'an tahay inay la shaqeyso Afrika, Jaaliyadda Karibiyaanka iyo qurba-joogta Afrika oo dhan si loo sameeyo nidaam caalami ah oo ku salaysan caddaalad, sinnaan iyo ixtiraam. #Wakaalladda Wararka_Itoobiya #Itoobiya
Afrika iyo Kariibiyaanku waa in ay u wada istaagaan barwaaqo la wadaago oo ku saleysan niyadda midnimada – Ra’iisul Wasaare Abiy Axmed (Dr.)
Sep 13, 2025 19
Addis Ababa; Bagumen 2/2017 (ENA): Ra’iisul Wasaare Abiy Ahmed (Dr.) ayaa sheegay in dalalka Afrika iyo Kariibiyaanka ay tahay inay u wada istaagaan barwaaqo la wadaago oo ku saleysan niyadda midnimada. Waxaa xarunta Midowga Afrika ka socda shirkii labaad ee Jaaliyadda Karibbiyanka ee Afrika (ACC). Ra’iisul Wasaare Abiy Axmed (Dr.) ayaa sheegay in guusha aan lagu gaari karin xoog iyo geesinimo, balse lagu gaaro midnimo. Waddamada Afrika iyo Kariibiyaanka ah ma xallin karaan dhibaatooyinkooda inay kala qaybiyaan, balse ay midoobaan. Wuxuu kaloo sheegay in Afrika ay xoojiso iskaashiga dhaqaale ee ay la leedahay bulshada Karibbiyan-ka. Ra'iisul Wasaaraha, oo sheegay in fikirka midnimada ay tahay in la abuuro midnimo ujeedo, ayaa sheegay in maadaama xaaladda hadda jirta ee adduunka ay isbedelayso, waa inaan ku hadalnaa hal cod. Isagoo sheegay in caqabadaha caalamka ka jira ay u baahan yihiin iskaashi heer gobol ah, dadka nala mid ahna aysan ku dhaqmin si gooni ah, ayuu yiri. Wuxuu sheegay in bulshada Afrikaanka iyo Kariibiyaanka ah looga baahan yahay inay xoojiyaan midnimadooda iyagoo isku duba ridaya awoodooda siyaabo kala duwan. Waxa uu sheegay in iyada oo loo marayo fikirka midnimada, Itoobiya ay u beddelayso fikradaha ficil iyo isbeddel waara iyada oo xoojinaysa dadaallada wadajirka ah iyo midnimada ujeeddada, oo ka baxsan iskaashiga. Waxa uu sheegay in shirkadda diyaaradaha itoobiya oo ah shirkadda diyaarada ee ugu weyn Afrika ay tahay hormuudka gaadiidka isku xira Afrika, isla markaana ay abuurtay iskaashi dhanka fikirka iyo dhaqaalaha ah.   Waxa uu sheegay in Itoobiya ay awood u yeelatay in ay soo celiso nidaamka deegaanka iyo in ay abuurto fursado shaqo iyada oo beeraysa in ka badan 48 bilyan oo geed todobadii sano ee la soo dhaafay iyada oo loo marayo raadka cagaaran. Waxa uu sheegay in wax-soo-saarka qamadiga Itoobiya oo xasaasi u ahaa isbeddelka cimilada uu ka beddelay in dibadda laga keeno oo loo keeno suuqyada caalamka. Waxa uu sheegay in dhaqdhaqaaqa Itoobiya dhijitaal ah ay furtay waddo cusub oo ganacsiga iyo maaliyadda ah, waxaanan awoodnay nafteena anagoo kobcinayna dhaqaalaha xalal wadani ah. Ra’iisul Wasaaraha oo sheegay in biyo xireenka ee itoobiya lagu dhisay dadaal dhaqaale iyo naf hurnimo oo Itoobiya ah ayaa sheegay in ay muujineyso in aan sii xoogeysaneyno marka la iskaashado. Isagoo xusay in guulahaas ay yihiin kuwa ka dhashay fikirka midnimada, wuxuuna sheegay in ay waajib nagu tahay in aan iskaashi la sameyno Jaaliyadda Karibbiyaan-ka si loo helo barwaaqo la wadaago. Wuxuu sheegay in beeraha, tamarta, tignoolajiyada dhijitaalka ah, iyo aqoonta ay noqdaan buundooyinka barwaaqada Afrika iyo Bulshada Karibbiyan-ka. #Wakaalladda Wararka_Itoobiya #Itoobiya
Wakaalada Warka Itoobiya
2015