Addis Ababa, Xoorreey 5/2018 (ENA): Kulanka wada-tashiga ah ee lala yeeshay bulshada magaalada Goday ayaa waxaa ka soo qayb-galay Madaxweynaha Ku-xigeenka Deegaanka Soomaalida Mudane Ibraahim Cusmaan, Wasiirka Waraabka iyo Dhulka Jooggiisu Hooseeyo Dr. Abraham Belaay, Wasiirka Macdanta Dalka Inj. Habtaamu Tegeny, masuuliyiin sare oo ka tirsan xisbiga Barwaaqo iyo xukuumadda.   Kulanka ayaa diiradda lagu saaray waxqabadkii u qabsoomay xisbiga Barwaaqo muddadii u dambaysay, aragtida xisbiga ee horumarka guud, daah-furnaanta iyo isla-xisaabtanka, iyo weliba dhagaysiga aragtida shacabka si loo xoojiyo ka jawaabidda baahiyaha bulshada.   Ibraahim Cusmaan ayaa kulanka ka sheegay in isbeddelkii ka dib deegaanka laga hirgeliyey qodobo muhiim ah, oo ay ka mid yihiin xoojinta amniga, horumarinta dhaqaalaha, iyo furfurnaanta siyaasadeed.

Jigjiga; Xoorreey 5/2018 (ENA): Dadweynaha dagan Magaalada Jigjiga ayaa sheegay inay qaybtooda ka qaadan doonaan iyagoo la garab taagan dowladda si loo sii xoojiyo mashaariicda horumarineed ee laga diiwaan geliyay deegaanka.   Madal dood dadweyne ayaa maanta lagu qabtay Magaalada Jigjiga iyadoo cinwaan looga dhigay "Bishaarada Guba iyo Dhaxalka Dowladda Medemer".   Faallo ay bixiyeen ka qaybgalayaasha ka socda Magaalada Jigjiga iyo hareeraheeda ayaa xusay in mashaariicda horumarineed ee laga diiwaan geliyay deegaanka, gaar ahaan tan iyo markii isbeddelku dhacay, ay gaareen natiijooyin wanaagsan; waxay sheegeen inay qaybtooda ka qaadan doonaan iyagoo la garab taagan dowladda si loo sii xoojiyo. Mudane Caaqil Axmed Xuseen, oo ka mid ah ka qayb galayaasha, ayaa yiri; Waxaan aragnay guulo badan oo horumarineed oo la diiwaan geliyay sanadihii la soo dhaafay. Wuxuu sidoo kale sheegay in taageeradayadu ay sii wadi doonto xoojinta mashaariicdan horumarineed ee wax ku oolka ah iyo kor u qaadista faa'iidooyinka dadka.   Dhanka kale, wuxuu sheegay baahida loo qabo in la dhammeeyo wadada dhismaha ka socota magaalada Jijiga sida ugu dhakhsaha badan, oo ay ku jiraan arrimaha kaabayaasha dhaqaalaha oo aan hore wax looga qaban. Dhanka kale Mudane Cumar Xasan Hirs, ayaa sheegay in mashaariicda horumarinta ee laga fuliyay magaalada iyo deegaanka oo dhan ay ammaan u yihiin dowladda. In kasta oo mashaariicda horumarinta ee la fuliyay si wanaagsan loogu tilmaamay, haddana wuxuu tilmaamay in weli ay jirto yaraanta biyaha nadiifta ah ee la cabbo ee magaalada, dowladduna ay ka shaqeyneyso sidii loo xallin lahaa dhibaatada biyaha la cabbo ee magaalada. Qays Iyoob Wondimu ayaa sidoo kale sheegay in dadku ay taageerayaan mashaariic badan oo horumarineed oo laga fuliyay deegaanka, laga bilaabo ilaalinta nabadda. Wuxuu sheegay in mashaariicda horumarinta ee laga fuliyay magaalada Jijiga ay yihiin kuwo dhiirigelin leh, wuxuuna sheegay in sidoo kale la xallinayo dhibaatooyinka waddooyinka iyo korontada ee magaalada. Ka qaybgale kale oo ka tirsan madasha doodda, Luul Sheikh Cabdi, ayaa sheegtay in loo baahan yahay in sii wado taageerada diiradda saarista dowladda ee abuurista shaqada. Madasha dood-wadaagga waxaa guddoominayay Mudane Tilahun Kebedhe, Xubinka golaha Fulinta ee Xisbiga Barwaaqo iyo Madaxa Dowlad-deegaanka Koonfurta Itoobiya; ayaa sheegay in Dowladda isku darka ay ka shaqeyneysaa sidii loo aqoonsan lahaa loona horumarin lahaa kartida dhammaan dhinacyada si loogu faa'iideeyo dadka. Isagoo soo xiganaya shaqadii la qabtay sannadihii isbeddelka, Ato Tilahun wuxuu sheegay in hawlo la qabanayo si loo hubiyo barwaaqada dhammaan qaybaha. Wuxuu sharraxay in Dowlad-deegaanka Soomaaliya uu yahay gobol leh kheyraad dabiici ah oo suurtagal ah, sidaas darteed dowladdu waxay si gaar ah u tixgelinaysaa horumarinta dhammaystiran ee deegaanka. Wuxuu sidoo kale sheegay in Maamulka Magaalada Jigjiga uu sidoo kale ka jawaabi doono su'aalaha ay dadku ka qabaan biyaha, waddooyinka gudaha iyo korontada. Madaxa xisbiga Barwaaqo Laantiisa DDS, Mudane Maxamed Shaalle ayaa sheegay in dawladda deegaanka ay ka go'an tahay inay sii horumariso mashaariicda laga bilaabay magaalada Jigjiga iyo inay magaalada ka dhigto xarun ganacsi. #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya #ENA

Addis Ababa, Xoorreey 4/2018 (ENA): Shir ku saabsan iskaashiga nabadgalyada iyo xasiloonida gobolka Mudug ee Dowlad Gobaleedka Puntland ee Soomaaliya iyo gobolka Doollo ee Deegaanka Soomaalida ayaa ka qabsoomay degmada Buursaalax ee ka tirsan gobolka Mudug ee Dowlad goboleedka Puntlland. Kulankan waxaa kasoo qaybgalay hogaaminta gobollada Doollo oo uu ugu horeeyo gudoomiyaha gobolka Doollo Mudane Cabdulaahi Deeq, Hogaanka Nabadgalyada Gobolka Doollo Mudane Maxamuud Saalax, madaxa arrimaha siyaasada gobolka Mudane Mustafe Cabdulaahi iyo guddoomiyayaasha degmooyinka Bookh, Galxamur & Gallaadi ee Deegaanka Soomaalida iyo hoggaaminta degmooyinka Gaalkacyo, Buursaalax, Jariiban, Towfiiq iyo Xarfo ee gobolka Mudug ee dowlad goboleedka Puntland ee dalka Soomaaliya. Ugu dambayn, kulankan nabadgalyada ee gobollada Doollo iyo Mudug ayaa ah mid saddexdii bloodba mar la qabto islamarkaasina diiradda lagu saaro xasiloonida labada gobol iyo soohdimaha ay wadaagaan degmooyinka dhaca xuduudaha gobolka Doollo iyo Mudug sidii ay iskaga kaashan lahaayeen ayaa lagu lafaguray xaaladda guud ahaan ee amniga ayaa waxaa kasoo qaybgalay hay'adaha nabadgalyada gobolka Doollo iyo kuwa gobolka Mudug. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Addis Ababa, Xoorreey 4/2018 (ENA): Wasiirka Gaashaandhigga Itoobiya, Inj. Caasha Maxamed, ayaa sheegtay in heshiiska iskaashi ee ay kala saxiixdeen Itoobiya iyo Jamhuuriyadda Kongo (Brazzaville) uu door weyn ka qaadanayo la dagaallanka argagixisada ka gudubta xuduudaha iyo caqabadaha amni ee gobolka. Waxay tilmaantay in iskaashigu yahay mid ku habboon xaaladda amni ee dunida maanta. Labada dal ayaa kala saxiixday heshiis is-afgarad oo ku saabsan iskaashi ciidan, kaas oo diiradda saaraya warshadaha militariga, dayactirka hubka, tababarro iyo waxbarasho ciidan, iyo howlaha nabad-ilaalinta. Heshiiskan ayaa u oggolaanaya labada dal inay si wadajir ah uga faa’iideystaan awooddooda militari.   Inj. Caasha Maxamed ayaa xustay in xiriirka diblomaasiyadeed ee Itoobiya iyo Kongo uu soo bilowday horraantii lixdamaadkii, kaddib markii Kongo ay xorriyaddeeda qaadatay. Waxay sheegtay in xiriirkaasi uu si gaar ah ugu xoogaystay madalaha caalamiga ah sida OAU iyo Midowga Afrika.   Dhankiisa, Wasiirka Gaashaandhigga Kongo Brazzaville, Jaarles Rijard Mondjo, ayaa sheegay in heshiisku uu si weyn u xoojin doono nabadda iyo amniga labada dal. Wuxuu carrabka ku adkeeyay in hirgelinta heshiiska si degdeg ah loo bilaabi doono. Ugu dambayn, labada dhinac waxay adkeeyeen in iskaashiga militari iyo diblomaasiyadeed uu sii xoojin doono xiriirka labada dal isla markaana uu gacan ka geysan doono xasilloonida gobolka. Wasiirka Gaashaandhigga Kongo ayaa sidoo kale martiqaad rasmi ah u fidiyay Inj. Caasha Maxamed si ay booqasho ugu tagto Kongo Brazzaville. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Addis Ababa; Xoorreey 3/2018 (ENA): Wadamada Bariga Afrika waa inay si adag uga shaqeeyaan sidii loo hubin lahaa Iskaashiga gobolka iyo nabad waarta, ayuu yidhi Xoghayaha Guud ee Urur Goboleedka Horumarinta (IGAD), Worqineh Gebeyehu (Dr.). Shirka Guddiga Safiirada ee Urur Goboleedka Horumarinta (IGAD) ayaa lagu qabtay Jabuuti. Shirka waxaa ka soo qayb galay Xoghayaha Guud ee Urur Goboleedka IGAD Worqineh Gebeyehu (Dr.) iyo xubnaha Guddiga danjireyaasha. Guddiga danjireyaasha ayaa ansixiyay Istaraatiijiyadda IGAD ee muddada u dhaxaysa 2026 ilaa 2030 T.Y. Guddigu wuxuu sidoo kale go'aansaday inuu ku taliyo oo uu hirgeliyo miisaaniyadda IGAD ee 2026. Wuxuu sidoo kale qeexay jihooyinka mustaqbalka ee hay'adda. Xoghayaha Guud ee Urur Goboleedka IGAD Worqineh Gebeyehu (Dr.) wuxuu ku nuuxnuuxsaday in iskaashiga wadajirka ah iyo ballanqaadka dalalku ay muhiim u yihiin dhisidda gobol nabdoon, midaysan oo adkaysi leh. Arrintan awgeed, Guddiga Danijireyaasha IGAD ayaa dib u eegay geeddi-socodka dhismaha xarunta cusub ee IGAD iyadoo la eegayo shirka. Xoghayaha Guud wuxuu sheegay in dhismaha kaabayaasha dhaqaalaha uu xoojin doono awoodda hay'adaha iyo iskaashiga wadajirka ah, sida laga soo xigtay macluumaadka ay ENA ka heshay Xoghaynta IGAD. Guddiga Danjireyaasha IGAD waxay ka kooban yihiin safiirro iyo diblomaasiyiin ka socda dowladaha xubnaha ka ah hay'adda gobolka. Hawlaha ugu muhiimsan ee guddiga waa inay la taliyaan IGAD, la socdaan oo ay taageeraan hirgelinta siyaasadda, isku dubbaridka shaqada dowladaha xubnaha ka ah, iyo inay soo gudbiyaan ama ansixiyaan talooyinka iyo qaraarrada. #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Addis Ababa; Xoorreey 3/2018 (ENA): Golaha Wakiillada Shacabka ayaa ku dhawaaqay in Wadatashiga Qaranku uu yahay fursad hal mar ah, sidaa darteed waa inaan si wadajir ah uga wada shaqeynaa si aan u guuleysanno. Guddiga Wadatashiga Qaranka ee Itoobiya ayaa dhameystiraya diyaargarowga lagu bilaabayo Shirweynaha Qaran, sida lagu shaaciyay dood ka dhacday xarunta Golaha Wakiillada shacabka. Intii lagu jiray doodda, waxaa la qabtay dood ballaaran oo ku saabsan arrimaha horseedi kara in la bilaabo Wadatashiga Qaran muddo gaaban gudaheed, oo ay ku jirto dregaanka Tigreega, iyadoo si degdeg ah loo dhammaystiray hawlo qaar ee harsan. Waxaa sidoo kale la sheegay in Guddiga Wadatashiga Qaranku uu gaaray heshiis lagu dhammaystirayo shaqada harsan iyadoo la ururinayo ajandaha deegaanka iyo xulashada ka qaybgalayaasha Shirka Wadatashiga Qaranka, iyadoo la adeegsanayo hab tixgelinaya xaaladaha jira ee deegaanka tigreega. Si taas loo gaaro, waxaa fariin loo diray dhammaan dadka Tigray, xisbiyada siyaasadeed ee ka shaqeeya deegaankaas, aqoonyahannada, ururada bulshada rayidka ah iyo daneeyayaasha khuseeya si ay si buuxda ula shaqeeyaan shaqada Guddiga ee ku saabsan ururinta ajandaha iyo xulashada ka qaybgalayaasha shirka ee deegaanka Tigray. Shirka Wadatashiga Qaran, oo sheegay inuu yahay fursad taariikhi ah, jiil dhan, iyo hal mar nolosha ah, wuxuu ka gudbayaa hal xisbi iyo hal nidaam. Goluhu wuxuu ugu baaqay dhammaan dadka Itoobiyaanka ah inay gacan ka geystaan ​​guusha Shirka Wadatashiga Qaranka iyada oo aan wax takoor ah la samayn. Goluhu wuxuu ku soo gabagabeeyay dooddiisa isagoo ugu baaqay qof walba inuu kaalintiisa ka qaato dadaallada lagu beddelayo dhaqankeenna siyaasadeed ee dib u dhacay iyo in la hubiyo in Shirka Wadatashiga Qaranka si guul leh loo soo gabagabeeyo. Guddoomiyaha, Guddoomiye ku xigeenka, Wasiirka Wakiilka Dowladda, Madaxa iyo Ku-xigeenka Komishinka Wadatashiga Qaranka, dhammaan guddiyada, hoggaamiyeyaasha Guddiga Joogtada ah ee Arrimaha Dimuqraadiyadda, iyo daneeyayaasha kale ayaa ka qayb qaatay doodda. #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Addis Ababa; Xoorreey 3/2018 (ENA): Itoobiya waxay ka shaqeyneysaa go'aankeeda adag ee ah inay Afrikaanku xalliyaan dhibaatooyinka Afrika, sida ay sheegtay Wasiirka Difaaca Injineer Caayisha Maxamed. Shir-madaxeedka 17-aad ee Hoggaamiyeyaasha wasaaradaha Difaaca Afrika, kaas oo ay soo qabanqaabisay Midowga Afrika, ayaa la soo gabagabeeyay. Shir-madaxeedkan waxaa loogu talagalay in si wadajir ah wax looga qabto caqabadaha horyaalla qaaradda, oo ay ku jiraan argagixisada, ka ganacsiga dadka iyo caqabadaha kale ee amniga. Madaxdu waxay si faahfaahsan uga wada hadleen sida caqabadaha nabadda iyo amniga Afrika loo xallin karo iyada oo aan loo baahnaan faragelin shisheeye. Shir-madaxeedka Hoggaamiyeyaasha Difaaca, oo maalmo badan ka doodayay arrimo kala duwan oo Afrikaan ah, ayaa looga hadlay nabadda iyo xasilloonida gobolka, ciribtirka Al-Shabaab ee Soomaaliya, xaaladda hadda ka jirta Suudaan, taageerada dhaqaale ee howlgallada nabadda iyo arrimaha la xiriira iyo dejinta jihooyin xalal ah. Itoobiya, oo martigelineysay shirka sannado isku xiga sababtoo ah mowqifkeeda xooggan iyo ballanqaadkeeda nabadda, ayay tiri Wasiirka Difaaca Itoobiya, Injineer Caayosha Maxamed, iyo inay ka shaqeyneyso sidii Afrikaanku u xallin lahaayeen dhibaatooyinka Afrika. Wasiirku waxa kale ay xustay in shirku uu ka hadlay baahida loo qabo ciidamo mideysan oo Afrikaan ah oo si dhakhso ah u xallin kara dhibaatooyinka ka jira Afrika, islamarkaana uu shirku yahay shir ka tarjumaya kaalinta Itoobiya ay ka qaadanayso xasilloonidda qaaradda. Sarreeye Guuto Sebsbe Dhuba, Agaasimaha Arrimaha Caalamiga ah iyo Deriska ee Wasaaradda Difaaca, ayaa sheegay in shirka si weyn loogu aqoonsaday kaalinta Ciidamada Difaaca Itoobiya ay ka qaataan nabadda soomaaliya, isla markaana ay ku heshiiyeen inay sii wadaan wada shaqeynta si loo xalliyo dhibaatooyinka qaaradda. Waxaa sidoo kale la xusay in Shir Madaxeedka Nabadda iyo Amniga ee Hoggaamiyeyaasha Difaaca Afrika, oo ay ka soo qayb galaan dhammaan dalalka xubnaha ka ah Afrika, la qabto sannad kasta. Shirka 17-aad ee Wasiirrada Difaaca Afrika iyo Shirka 20-aad ee Madaxda Shaqaalaha iyo Taliyayaasha Amniga ee Midowga Afrika ayaa lagu qabtay Addis Ababa laga bilaabo Gudba 29 ilaa Xoorreey 2, 2018 T.I. #Ethiopian_News_Agency #ENA #WWI

Addis Ababa, Xoorreey 2/2018 (ENA): Taliye ku xigeenka Qaybta Bari ee Ciidanka, Major Jeneral Fiqaadhu Segaaye, ayaa sheegay in dadaal joogto ah lagu bixinayo sidii loo ilaalin lahaa nabadda deggan ee Bariga Itoobiya, loona xaqiijin lahaa in mashaariicda horumarineed ee halkaas ka bilaabmay ay si guul leh u socon karaan. Gobollada, degmooyinka iyo maamulada magaalooyinka ku yaalla Bariga Itoobiya ayaa qabtay kulan ku saabsan nabadgelyada, si loo xoojiyo wadashaqeynta hay’adaha ammaanka iyo maamulka deegaanka. Ujeeddada kulanka ayaa ahayd in la hubiyo in hay’adaha ammaanka ee heerka gobal iyo kan degmooyinku ay si buuxda uga shaqeeyaan xasilloonida iyo ilaalinta nabadda deegaanka. Major Jeneral Fiqaadhu Tsegaye oo guddoomiyay kulanka ayaa sheegay in nabadda adag ee ka jirta Bariga dalka ay sabab u noqotay in horumar ballaaran la bilaabo, isla markaana loo baahan yahay in lagu ilaaliyo shaqo hufan iyo wadajir. Wuxuu si gaar ah uga hadlay halista ka dhalata ka ganacsiga sharci darrada ah ee ku badan aagga, isagoo tilmaamay in kooxaha wax duminaya ay isku dayaan inay carqaladeeyaan nabadda. Sidaas darteed, hay’adaha ammaanka iyo shacabka ayaa wada shaqayn ka leh ilaalinta amniga maalin iyo habeenba. Wuxuu xusay in ciidamada ammaanku ay si nidaamsan uga shaqeeyaan ilaalinta nabadda, halka Ciidanka Difaaca Qarankuna uu door weyn ka qaato xaqiijinta amniga si mashaariicda horumarka u socda ay u guuleystaan. Kulanka waxaa ka qayb galay hoggaamiyeyaasha amniga ee Hararida, Bariga iyo Galbeedka Hararge ee Oromiya, Gobalada Siti iyo Faafan ee Soomaalida, maamulka magaalada Diri Dhaba, maamulka magaalada Mayaa, iyo saraakiil sare oo ka tirsan Bariga iyo Booliska Federaalka. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Addis Ababa, Xoorreey 2/2018 (ENA): Gudoomiyaha Guddiga Joogtada ah ee Arrimaha Dimuqraasiyadda ee Golaha Wakiilada Shacabka, Ewnate Alane, ayaa sheegay in warbaahinta loo baahan yahay inay si xooggan ugu shaqeyso ilaalinta danaha qaranka iyo horumarinta wacyiga bulshada. Warbaahinta waxaa la ogyahay inay door ballaaran ku leedahay horumarinta nidaamka dimuqraadiyadda, kor u qaadista hufnaanta iyo isla xisaabtanka, kobcinta wacyiga bulshada iyo xaqiijinta koboca dhaqaalaha, gaar ahaan iyada oo loo marayo faafinta xog sax ah iyo waxbaridda bulshada. Ewnate Alane oo la hadlayay WWI ayaa sheegay in dalka gudihiisa ay ka socdaan tallaabooyin lagu xoojinayo dhaqanka dimuqraadiyadda, lagu dhisayo midnimada, laguna difaacayo danaha qaranka. Wuxuu xusay in kala duwanaanshaha aragtiyaha iyo fikirka uu muhiim u yahay dhismaha dimuqraadiyadda, sidaas darteedna loo baahan yahay in warbaahinta loo abuuro jawi ku habboon oo u saamaxa inay kaalin wanaagsan ka qaadato hawshaas. Si kastaba ha ahaatee, wuxuu tilmaamay in xogaha la gudbinayo ay tahay inaanay waxyeello u geysan danaha qaranka, isla markaana aanay dhaawacin midnimada iyo wadajirka shacabka. Wuxuu carrabka ku adkeeyay in warbaahintu ay ku kala duwanaan karto mawduucyada ay tabinayso, laakiin ay waajib tahay inay ka taxadarto si fariimaha ay baahinayaan aysan u noqon kuwa hurin kara colaado ama abuuri kara khilaaf. Ewnate Alane ayaa sheegay in guushii Adhwa ay tusaale u tahay sida dadka Itoobiya ay ugu midoobi karaan ilaalinta karaamada dalka iyo danaha qaranka, inkastoo ay jiraan kala duwanaanshiyo arrimo kale ah. Wuxuu ku boorriyay in mar kasta dalka la hormariyo. Ugu dambayn, wuxuu cadeeyay in warbaahinta looga baahan yahay inay si weyn uga shaqeyso ilaalinta danaha qaranka iyo dhismaha wacyiga bulshada ee loo baahan yahay. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Addis Ababa, Xoorreey 2/2018 (ENA): Biqila Hurisa (Dr.), Wasiirka Xarunta Dhismaha Nidaamka Dimuqraadiyadda, ayaa sheegay in ay dhamaatay fikirka gumeysiga ah ee Masar ee ku saabsan Webiga Abaay. Dr. Biqila ayaa sheegay in fikradaha ku saleysan gumeysiga aysan maanta wax sharci ah ama macno siyaasadeed lahayn. Isagoo la hadlayey warbaahinta Pulse of Africa, Dr. Biqila wuxuu si adag uga jawaabay hadalkii Wasiirka Arrimaha Dibadda Masar, Maxamed Cabdiladiif, ee ku saabsanaa Biyo-xireenka Itoobiya (GERD). Wuxuu sheegay in Masar looga baahan yahay inay ka fogaato hadallo iyo ficillo dhaawici kara nabadda iyo xasilloonida gobolka. Sidoo kale, wuxuu caddeeyey in doodda Masar ee ku aaddan Webiga Abaay ay tahay mid ku saleysan fikir hore oo gumeysi ah oo aan ku habboonayn xaaladda maanta jirta. Dr. Biqila wuxuu sheegay in sheegashada Wasiirka Arrimaha Dibadda Masar ee ah in Itoobiya ay qaadday tallaabo waxyeello u leh Masar ay muujinayso aragti aan waafaqsanayn xaqiiqooyinka maanta, isla markaana asalkeedu yahay fikir gumeysi duugoobay. Wuxuu xusay in sheegashada Masar ee ah “Nile-ka aniga ayaa iska leh” ay tahay aragti waayihiisu dhammaaday oo aan la aqbali karin, isla markaana keeni karta khalkhal iyo xasillooni-darro ka baxsan xadka Masar. Dr. Biqila wuxuu sheegay in hadalka Wasiirka Masar uu yahay mid ka hor imanaya danaha qaranka Itoobiya oo aanu lahayn wax taageero sharci ah. Sidoo kale wuxuu tilmaamay in Masar ay taageerto kooxo mucaarad ah oo dhibaato ka wada Itoobiya, taasoo uu ku sheegay ficil mas’uuliyad-darro ah oo hurin kara colaad. Isagoo ka hadlayay xuquuqda biyaha iyo wadajirka gobolka, wuxuu ku celiyay in Itoobiya — oo ah dalka ugu weyn ee bixiya biyaha Nile — ay leedahay xuquuq sharci ah oo ay kheyraadkeeda uga faa’iidaysato. Dhanka kale, Dr. Biqila wuxuu sheegay in doonista Itoobiya ee ku saabsan marin-badeedku ay tahay mid sharci ah oo ku dhisan mabda’a caalamiga ah, isla markaana beesha caalamku ay si tartiib ah u aqoonsanayso. Ugu dambayn, wuxuu tilmaamay in aragtida Masar ee ah inay keli ahaanteed adeegsan karto biyaha Niil ay tahay mid wakhtigeedii dhacay oo ka tarjumaysa fikir gumeysi ah, taas oo aan ku habboonayn jawiga iskaashi ee maanta loo baahan yahay. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Addis Ababa, Xoorreey 1/2018 (ENA): Dowladda Jarmalka ayaa xaqiijisay inay sii wadi doonto iskaashiga dhaqaale ee ay la leedahay Itoobiya, iyadoo ballanqaadday taageero dhan 206 milyan oo Yuuro ah si loo horumariyo dhaqaalaha, loo xoojiyo dib-u-habeynta, loona taageero mashaariicda horumarineed ee dalka. Wafti ay hoggaaminayso Wasiirka Iskaashiga Dhaqaale iyo Horumarinta Jarmalka, Reem Alabali-Radofan, ayaa maanta la kulantay waftiga Itoobiya oo uu hogaaminayay Axmed Shide, Wasiirka Maaliyadda iyaga oo ka wada hadlay sidii loo xoojin lahaa iskaashiga muddada dheer u dhexeeya labada dal. Wasiirka Jarmalka ayaa sheegtay in labada dal ay ka shaqeynayaan iskaashi waara oo ku saabsan dib-u-habeynta iyo horumarinta guud, iyaga oo qorsheynaya hirgelinta heshiis iskaashi muddo saddex sano ah oo socon doona 2025 ilaa 2027.   Wasiirka Maaliyadda, Ahmed Shide, ayaa bogaadiyey taageerada xooggan ee Jarmalka, isagoo xaqiijiyey in iskaashiga labada dal uu sii socon doono, islamarkaana Itoobiya ay wado horumarinta dhaqaalaha, hagaajinta adeegyada ganacsiga, saadka, iyo adeegyada dowladda. Labada dal waxay sidoo kale xoogga saareen ilaalinta isbeddelka cimilada, dhiirrigelinta maalgashiga Jarmalka ee Itoobiya, iyo xaqiijinta joogteynta dib-u-habeynta, iyadoo la xoojinayo xiriirka diblomaasiyadeed iyo iskaashiga horumarineed ee labada dhinac. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Addis Ababa, Xoorreey 1/2018 (ENA):Wasiirka Arrimaha Dibadda, Gedhiyoon Timootieoos, ayaa maanta xafiiskiisa ku qaabilay Danjire Hu Jangcjn, oo ah Wakiilka Gaarka ah ee Shiinaha u qaabilsan Geeska Afrika. Intii kulanku socday, Wasiir Gedhiyoon wuxuu iftiimiyay muhiimadda iyo baaxadda ballaaran ee xiriirka Itoobiya iyo Shiinaha. Wuxuu uu wakiilka gaarka ah uga warbixiyay dadaallada horumarineed ee Itoobiya ka wado gudaha dalka, xaaladda gobolka, iyo himilooyinka ballaaran ee dalka ee ku aaddan isku xidhka dhaqaale ee gobolka iyo koboc wadajir ah.   Danjire Hu Jangjun ayaa xusay iskaashiga istiraatiijiyadeed ee muddada dheer iyo kan joogtada ah ee aan saameynta u yeelin xaaladaha ee u dhexeeya Itoobiya iyo Shiinaha, iyadoo labada dal ay sanadkan u dabbaaldegayaan 55 sano oo xiriir diblomaasiyadeed ah. Wuxuu muujiyay heerka sare ee is-weydaarsiga madaxda labada dal, isaga oo xaqiijiyay ballanqaadka Shiinaha ee ah sii xoojinta iskaashiga labada dhinac iyo midka caalamiga ah. Labada dhinac ayaa ku heshiiyay inay si dhow uga wada shaqeeyaan meelaha ay danaha wadaagaan, heer laba geesood ah iyo heer caalami ahba. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Addis Ababa, Xoorreey 1/2018 (ENA): Itoobiya iyo Saambiya ayaa ku heshiiyay inay si wadajir ah uga shaqeeyaan arrimaha difaaca, si loo xoojiyo xiriirka labada dal ee muddada dheer soo jiray loona horumariyo iskaashiga ciidamada ee dhinacyada kala duwan. Heshiiskan ayaa ka dhashay wada hadal dhexmaray Taliyaha Guud ee Ciidamada Difaaca dalka, Fildh Maarshaal Birhaanu Juulaa, iyo dhiggiisa Saambiya, Jeneral Jioffrey Syeele. Kadib kulankooda, madaxda difaaca ee labada dal ayaa saxiixay heshiis ku saabsan wada shaqayn milatari oo ballaaran.   Fildh Maarshaal Birhaanu wuxuu sheegay in Itoobiya ay si buuxda ugu howlan tahay ilaalinta amniga gobolka iyo xasilloonida, isla markaana ay diyaar u tahay inay sii xoojiso xiriirka ay la leedahay Saambiya. Dhinaca Zambia, Jeneral Jioffrey Syeele wuxuu tilmaamay in iskaashigan uu abuuri doono awood wadajir ah oo labada dal u horseedi doonta faa'iidooyin badan. Saambiya waxay muujisay qadarin ku saabsan khibradda iyo geesinnimada Ciidanka Itoobiya tan iyo dagaalkii Adhwa, taas oo ay sheegeen inay dhiirrigelisay ka shaqaynta iskaashi dhow. Itoobiya-na waxay uga mahadcelisay Saambiya rabitaankooda ku aaddan in la ballaariyo wada shaqayntooda milatari.   Ugu dambayn, Wasiirrada Gaashaandhigga labada dal ayaa kala saxiixday heshiis ku saabsan iskaashiga dhismaha ciidamo casri ah, tababar, warshadaha difaaca, iyo arrimo amni oo kale. Wasiiru Dowle Maartaa ayaa sheegtay in ujeeddada ugu weyn ay tahay ilaalinta danaha qaranka labada dal iyo kor u qaadista iskaashiga. Wasaaradda Difaaca Saambiya-na waxay ku dartay in xiriirka difaaca la sii xoojin doono si loo gaaro guulo muuqda. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Sanadadii u dambeeyay, Dowladda Itoobiya waxay qaaday tallaabooyin ay iskugu xiriirinayso koboca dhaqaale, ballaarinta dimuqraadiyadda iyo dhisidda astaan wanaagsan oo caalami ah. Socdaalkan isbeddel wuxuu noqday bog muhiim u ah mustaqbalka horumarinta dalka. Ta koobaad Horumarka Dhaqaale iyo Bulsho Dowladdu waxay bilowday qorshayaal lagu hagaajinayo tayada koboca halkii lagu xisaabtami lahaa tiro kaliya. In dalxiusku uu noqdo il dhaqaale oo muuqda, laguna kordhiyo ilaha dakhliga ee ka baxsan beeraha iyo warshadaha, wuxuu muujinayaa kala-duwanaansho dhaqaale. Mashruucyada sida “ Mashruuca Gorgora” iyo kuwa kale ee bilicda magaalooyinka kordhiya waxay sare u qaadeen shaqo-abuurka, maalgelinta gaarka loo leeyahay iyo bilicda magaalooyinka. Horumarinta Magaalooyinka Mashaariicda waaweyn ee magaalooyinka waxay kor u qaadayaan tayada nolosha, nadaafadda deegaanka iyo heerka magaaloobista dalka. Ma aha wax lagu cabbiri karo GDP oo keliya, balse waa in la xoojiyaa adeegyada bulshada iyo kaabeyaasha dhaqaale si loo dhiso horumar waara. Ta labaad Masraxa Siyaasadda Waxaa la qaaday tallaabooyin lagu ballaarinayo goobta dimuqraadiyadda, laguna dhiirrigelinayo ka qaybgalka shacabka. Ixtiraamka xuquuqda ururidda, hadalka iyo abaabulka, iyo abuuridda jawi ay xisbiyada mucaaradku ku shaqayn karaan si xor ah ayaa muhiim u ah xasilloonida siyaasadda. Ka qaybgalka shacabka ee go’aannada dowladda wuxuu dhisaa kalsoonida shacabka, wuxuuna kobciyaa wadashaqeyn iyo midnimo qaran. Xasilloonida Siyaasadeed Xasilloonida siyaasadeed waxay soo jiidataa maalgelinta shisheeye, waxayna fududaysaa hirgelinta mashaariicda horumarineed. Waxay sidoo kale kordhisaa awoodda waddanku ugu tartami karo dunida maanta oo isbeddelkeedu degdeg yahay. Ta saddexaad Dibloomaasiyadda iyo Dhisidda Dalka Dibloomaasiyadda Itoobiya waxay ku dadaashay inay dhisto sawir wanaagsan oo caalami ah, isla markaana si hufan u maareyso caqabadaha gudaha sida arrimaha xuquuqda aadanaha. Waxaa xoog la saaray xoojinta xiriirka dhaqaale iyo amni ee waddamada sida Jabuuti, Kenya, iyo Sacuudi Carabiya, iyo sidoo kale la shaqaynta hay’adaha caalamiga ah sida IMF iyo Bangiga Adduunka. Isla markaana waxaa la hubinayaa in xiriirka quwadaha waaweyn uu noqdo mid dheellitiran oo ku dhisan dan wadaag. Socdaalka horumarineed ee Itoobiya wuxuu xoogga saaraya kobcinta dhaqaalaha, gaar ahaan dalxiiska iyo horumarinta magaalooyinka, halka dhinaca siyaasadda uu diiradda saarayo ballaarinta ka qaybgalka dimuqraadiyadda. Istaraatiijiyaddan saddex-tiir ah waa hab muhiim ah oo abuuri kara fursad dhab ah oo lagu xaqiijiyo barwaaqada qaran. Isha: Adeegga Xidhiidhka Dowladda #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Addis Ababa, Xoorreey 1/2018 (ENA): Komishinka Wadatashiga Qaranka ee Itoobiya ayaa sheegay inuu dhammeystirayo hawsha kala-soocidda ajandayaasha loo baahan yahay in dalka uu ka yeesho is-faham guud, sida uu sheegay Komishineerka Guud ee Komishinka, Brof. Masfin Ar'aayaa. Komishinku wuxuu sidoo kale bulshada caalamka u sharaxayaa shaqooyinka uu ilaa hadda qabtay iyo natiijooyinka uu gaaray. Kulankan waxaa ka qayb-galay Komishinarrada wadashiga qaranka, danjireyaal, wakiillo ka socda hay’adaha caalamiga ah ee xaruntoodu tahay Addis Ababa, iyo marti lagu casuumay. Brof. Masfin Ar'aayaa, ayaa sheegay in komishinku uu ka shaqeynayo sidii loo heli lahaa xal ku dhisan wadahadal, si loo xaqiijiyo nabad waarta, xasillooni iyo dimuqraadiyad dalka ka jirta. Wuxuu intaas ku daray in komishinku wado hannaan furan oo qof walba codkiisa lagu maqli karo, isla markaana ku shaqeynaya habab madax-bannaan oo daahfuran, si shaqadu u noqoto mid lagu kalsoonaan karo. Sida uu sheegay, ajandayaasha lagu sheegay inay muhiim u yihiin abuurista is-afgarad guud oo ku saabsan dhibaatooyinka muddada dheer ahaa ee Itoobiya, ayaa hadda maraya heerkii ugu dambeeyay ee kala-soocidda iyo diyaarinta. Waxaa kale oo uu tilmaamay in dhismaha dowlad adag oo waxtar leh uu yahay jihada kale ee komishinku xoogga saarayo. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Addis Ababa, Gudba 30/2018 (ENA): Guddiga Doorashooyinka Qaran ee Itoobiya ayaa shaaciyay in doorashada 7-aad ee qaranka ee sanadkan 2018 T.I la qaban doono 24-ka bisha Miicaad. Gudoomiyaha Guddiga Doorashooyinka Qaranka ayaa warbixin ay siiyeen warbaahinta ku sheegay in ay socdaan hawlaha hordhaca ah ee diyaarinta doorashada. Gudoomiyaha Guddiga, Meelaat Warqu Haylu, ayaa faahfaahin ka bixisay shaqooyinka hore ee doorashada iyo arrimaha la xiriira ee illaa hadda la qabtay. Waxay sheegtay in hawlo kala duwan oo ku saabsan diyaarinta doorashada ay wadaan, sida habeynta xafiisyada laamaha, hubinta in goobaha codbixintu yihiin kuwo ku habboon, iyo diyaarinta qalabka. Guddigu wuxuu sheegay in tababar la siiyay xisbiyada siyaasadda si ay bulshada ugu bandhigaan barnaamijyadooda. Waxa kale oo la sheegay in diiwaangelinta musharrixiinta lagu qaban doono software-ka uu Guddigu leeyahay. Xisbiyada iyo musharrixiinta madaxa-bannaan ayaa iyaguna heli doona tababar ku saabsan sida ay isu diiwaangelinayaan. Sidoo kale, muwaadiniinta codbixiyayaasha ah ayaa isku diiwaangelin kara labadaba, software-ka Guddiga iyo habkii hore ee gacanta lagu buuxin jiray. Macluumaadka ay codbixiyayaashu keenayaan isma beddelayo, ee sidii hore ayuu ahaanayaa. Guddigu wuxuu sheegay in codsadayaasha oggolaanshaha kormeerayaasha doorashada ay ku jiraan marxaladdii ugu dambaysay, isla software-kaasna lagu maamuli doono. Ugu dambayn, waxay xuseen in maalinta codbixintu tahay 24-ka Miicaad 2018 T.I. Waxa kale oo ay sheegeen in wadahadallo joogto ah la yeelanayaan dhinacyada khuseeya marka laga hadlayo duruufaha jira. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Addis Ababa; Noofambar 30, 2018 (EFE): Guddiga Doorashooyinka Qaranka ee Itoobiya ayaa ku dhawaaqay jadwalka Doorashada Guud ee 7aad ee sanadkan la qaban doono. Sidaas darteed, gudig cadeyay in taariikhda codbixinta Doorashada Guud ee 7aad ay dhicdoonto Ginbood 24, 2018 /JUN 1, 2O26/.

Hosanna; Gudba 30/2018 (ENA): Guddiga Doorashooyinka Qaranka ee Itoobiya ayaa Xisbiga Isbahaysiga Dimuqraadiga Tigray siiyay shahaadada xisbiga degaankaa. Guddigu wuxuu ku dhawaaqay in Xisbiga la siiyay shahaadada xisbiga degaanka hidaar 29, 2018, iyadoo la raacayo awoodda sharcga dorashada . Waxaa xusid mudan in Xisbiga Isbahaysiga Dimuqraadiga Tigray uu shirkii ugu horreeyay tiqimit 14, 2018, Addis Ababa kuyeshay . Khudbaddiisii ​​furitaanka shirka, Madaxweynaha xisbiga, Ato Getachew Reda, ayaa sheegay in xisbiga loo aasaasay si nabad ah loola dagaallamo dulmiga ay wajahayaan dadka Tigray ee gacanta ku haya TPLF. #Agency_News_Ethiopian #ENA

Hosanna; Gudba 24/2018 (ENA): Xafiiska Nabadda iyo Amniga ee Deegaanka ayaa ku dhawaaqay in la diyaariyay dabaaldegga guusha leh ee Maalinta Qowmiyadaha, shucuubta iyo bulshada ee deegaanka badhtamaha Itoobiya, oo ay ku lug leeyihiin bulshada iyo dhalinyarada iskaa wax u qabso ku shaqeeya. Xafiiska ayaa maanta soo saaray bayaan uu u diray warbaahinta, isagoo soo xiganaya diyaargarowgii loo sameeyay xuska maalintaas. Madaxa xafiiska, mudane Temesgen Kassa, ayaa sheegay in diyaar garow la xiriira nabadda iyo amniga la sameeyay si loogu dabaaldego Maalinta Qowmiyadaha, shucuubta iyo bulshada si guul leh. Madaxa, oo tilmaamay in martida ay bilaabeen inay soo galaan deegaanka si ay u dabaaldegaan dabaaldegga, ayaa sheegay in shaqada la qabanayo si loo diyaariyo hoy iyo xarumo kale oo adeeg. Gaar ahaan, wuxuu ku boorriyay dadka magaalada inay iska kaashadaan hawlaha la qabanayo si loo hubiyo nabadda iyo amniga ka qaybgalayaasha xuska. Waxa kale oo uu xusay in maxkamado ku meel gaar ah la sameeyay si ay si dhakhso ah u xalliyaan dambiyada dhaca inta lagu jiro dabaaldegga. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya

Addis Ababa; Gudba 27/2018 (ENA): Isgaarsiinta Kameroon (CAMTEL) iyo Ethio Telecom waxay kala saxiixdeen heshiis qandaraas si loo dardargeliyo isbeddelka dijitaalka ah ee Kameruun. Heshiiska waxaa magaalada Ya'ounde, Kameruun ku saxiixay madaxa shirkadda Ethio Telecom Frehiwot Tamiru iyo madaxa shirkadda Camtel Judith Yah. Heshiiska Adeegga Sare ee u dhexeeya labada hay'adood waa qayb ka mid ah xiriir iskaashi oo bilaabmay oo noqday mid dhab ah ka dib booqasho ay madaxda shirkadda Camtel ku tageen Itoobiya bishii Duugato 2025 T.Y. Madaxda shirkadda Camtel waxay muujiyeen rabitaankooda ah inay hirgeliyaan guulo la mid ah kuwa dijitaalka ah ee Kameruun, iyagoo xusay doorka muhiimka ah ee Ethio Telecom ay ka ciyaartay dardargelinta ajandaha qaranka ee " Itoobiya dhijitaal ah." Ujeeddooyinka istaraatiijiyadeed ee Camtel waxaa ka mid ah in adeegyada dowladda lagu dhijitaaleeyo, hirgelinta xalalka maaliyadeed ee dijitaalka ah ee loo dhan yahay, iyo casriyeynta shabakadeeda wireless-ka, sida laga soo xigtay macluumaadka Ethio Telecom ay u dirtay ENA. Si loo gaaro aragtidan, Camtel waxay fududeyn doontaa iskaashiga qaybta iyadoo bixinaysa adeegyo la-talin heer sare ah iyo is-weydaarsi khibrado si loo taageero safarka isbeddelka Kameruun iyo in la gaaro yoolalka Camtel iyada oo loo marayo qaab-dhismeed iskaashi oo Ethio Telecom ay tahay lammaane istiraatiiji ah. Heshiiskan waxaa inta badan ku jira dijitaalka adeegyada dadweynaha, oo ay ku jiraan hawlgalka wadajirka ah ee adeegga lacag-bixinta elektaroonigga ah ee "Blue Money" si loo kordhiyo helitaanka maaliyadeed, iyo sameynta daruur dowladeed oo qaran. Waxa kale oo ku jira taageero istiraatiiji ah oo loogu talagalay bixinta shabakadaha jiilka afraad iyo shanaad (4G iyo 5G) iyo xalal cusub, iyo sidoo kale isbeddelka hay'adaha, inta badan iyada oo loo marayo casriyeynta nidaamyada macluumaadka, iyo horumarinta dhaqan diiradda saaraya macaamiisha. Heshiisku wuxuu sidoo kale furayaa cutub cusub oo loogu talagalay Ethio Telecom, iyadoo lala kaashanayo hawlwadeennada Afrika, si loo dedejiyo dijitaalka Kameruun iyo bixinta adeegyada xuduudaha ka gudba, iyadoo qayb ka ah 'Xiga Horizon: Dijitaalka iyo Ka Gudubka 2028'. #WWI #Wakaaladda_Wararka_Itoobiya #EthioTelecom #CAMTEL