Dowladda ayaa ka jawaabaysa tabashada dadweynaha waxayna Itoobiya u horseedaysaa barwaaqo guud - Xisbiga Barwaaqo

Addis Ababa; Xoorreey 7/2018 (ENA): Xisbiga Barwaaqo ayaa sheegay in dowladdu ay ka jawaabayso dalabaadka dadweynaha iyana ay Itoobiya u horseedayso barwaaqo guud.

Bayaankii toddobaadlaha ahaa ee Xisbiga Barwaaqo ee ku saabsanaa doodihii dadweynaha ee maalmihii Sabtidii iyo Axaddii lagu qabtay magaalooyinka kala duwan ee dalka ayaa sidan u dhigan:

Xisbiga Barwaaqo wuxuu dhegeysataa tabashada iyo talooyinka dadweynaha; wuxuuna xalliyaa dhibaatooyinka dadweynaha.

Dowladda iskudarka oo uu hoggaaminayo Xisbiga Barwaaqo ayaa qabtay doodo dadweyne oo cinwaankoogu yahay "Bishaarooyinka Guba iyo dhaxalka dawladda Dowladda iskudarka". Laba toddobaad oo isku xiga, doodo ayaa lagu qabtay kow iyo toban magaalo oo kamid yohiin caasimadeenna Addis Ababa iyo dhammaan magaalooyinka waaweyn ee deegaanka, iyadoo dadweyne badan ay ka qaybgaleen.

Doodahan waxaa ilaa hadda lagu qabtay 24 magaalo iyadoo ay shir hoggaan u yihii xisbiga iyo dowladdu; waxaa lagu ballaarin doonaa magaalooyin kala duwan iyo miyiga dalka, dadka oo dhanna waxay ka qayb qaadan doonaan iyagoo qayb ka ah doodahan.

Doodahan dadweyne waxay leeyihiin labo yool ; yoolka koowaad ayaa ah in la qiimeeyo ballanqaadka xisbiga barwaaqo inuu ku rumoobeen ficil ahaan, ; yoolka labaad waa in xal loo helo dhibaatooyinka ka dhasha arrimo kala duwan oo gudaha iyo dibadda ah iyadoo la dhegeysanayo dadweynaha.

Doodahan dadweynaha, oo leh yoolalkan mataanaha ah, ayaa halku-dhegga u doortay inuu tixraaco 7-da bishaaro ee dowladda iskudarka ee lagu dhawaaqay bilowgii sanadkan, iyadoo la furayo Biyo-xidheenka Dib-u-cusboonaysiinta Itoobiya ee Weyn.

Mid ka mid ah qodobbada muhiimka ah ee madasha doodda dadweynaha waa bishaarooyinka guba kueaas oo ah mashaariic waa weyn, kuwaas oo ay ku baxaysa lacag dhan 30 bilyan oo birr . Mashaariicdan ayaa kala ha Warshadda Bacriminta, warshadda sifeynta shidaalka, warshadda tamarta gaaska, tamarta nukliyeerka, horumarinta guryaha iyo dhismaha garoon diyaaradeed oo weyn; waana mashaariic istaraatiiji ah oo horseedi doona Itoobiya inay noqoto astaan ​​barwaaqo ah oo ka dhacda Afrika 5ta sano ee soo socota waxayna qayb ka yihiin geeddi-socodka dhismaha qaranka.

Sida Biyo-xidheenka Weyn ee Dib-u-cusboonaysiinta Itoobiya uu noo suurta geliyay inaan ugu yeerno Biyo-xidheenka Weyn ee Dib-u-cusboonaysiinta Itoobiya "Adhwa 2-aad", mashaariicdani sidoo kale waa mashaariic waaweyn oo heer qaran iyo heer gobol ah oo leh awood loogu yeeri karo "Adhwa 3-aad".

Marka mashaariicda si buuxda loo dhammeeyo 5 sano gudahood, waxaa la filayaa inay abuuri doonaan iabeddello waaweyn oo ku saabsan xorriyadda dhaqaalaha, fursadaha shaqada iyo abuurista dhaqaale adkeysi leh.

Qodobka labaad ee qayb ka ah halku-dhigga doodda dadweynaha waa dawladda iskudarka. Fikradda iskudarka waxay u adeegtaa fikradda hagitaanka isbeddelka qaranka si loo gaaro barwaaqada guud ee Itoobiya. Fikradda waa la dhaqan galiyay waxayna awood u yeelatay inay Itoobiya ka beddesho iftiin rajo una beddesho iftiin xaqiiqo ah. Natiijada isbeddelkan wax ku oolka ah awgeed, Medemer waxay ka guurtay fikrad una guurtay dowlad.

Mid ka mid ah arrimaha si weyn looga arkay goobaha doodda dadweynaha ayaa ah in dadku ay aqoonsadaan oo ay qaddariyaan shaqada loo qabtay. Hawlaha horumarinta iyo dhismaha dawladda ee la qabtay 5-tii iyo 7-dii sano ee la soo dhaafay waxaa lagu soo bandhigay mahadnaq . Dadweynuhu waxay muujiyeen rajo weyn oo ku aaddan shaqooyinka badan ee laga qabtay qayb kasta iyo meel kasta, iyo sidoo kale mashaariicda caadiga ah iyo kuwa waaweyn ee la hirgelin doono 5-ta sano ee soo socota.

Doodda dadweynaha waxay iftiimisay guulaha iyo horumarka badan ee laga diiwaan geliyay dhammaan qaybaha, oo ay ku jiraan siyaasadda, dhaqaalaha, qaybaha bulshada iyo kuwa caalamiga ah, 5-tii sano ee la soo dhaafay.

 

 

Marka laga hadlayo siyaasadda, shaqooyinka la xiriira ballaarinta iyo casriyeynta jawiga siyaasadeed ayaa la sameeyay waxayna si weyn uga qayb qaateen dhisidda siyaasad ilaalinaysa dheelitirka iskaashiga iyo tartanka dalkeenna.

Natiijo ahaan, 275 hoggaamiye xisbi oo tartamaya (7 ka mid ah oo heer wasiirro iyo wasiirro-dowlayaal ah) ayaa hoggaaminaya mas'uuliyado kala duwan oo dowladeed.

Dhinaca dhaqaalaha, waxaa jiray horumar la taaban karo oo ku yimid wax soo saarka iyo wax soo saarka, oo ay hormuud ka ahayd dib-u-habayn dhaqaale oo gudaha ah oo dhinacyo badan leh. Isbeddellada beeraha (gaar ahaan qamadiga, bunka iyo hadhuudhka), warshadaha wax soo saarka, macdan qodista iyo dalxiiska ma aha oo kaliya inay hagaajiyeen jabka qaab-dhismeedka laakiin sidoo kale waxaa loo diiwaan geliyay inay abuurayaan isbeddello.

Dhinaca bulshada, siyaasadaha ku salaysan aadanaha ayaa la hirgeliyay waxaana la sameeyay shaqooyin badan oo horseeday kor u qaadista sharafta dadweynaha. Laga bilaabo si buuxda uga xoraynta Itoobiya ku tiirsanaanta ilaa hubinta amniga bulshada, waxaa la sameeyay isbeddello la taaban karo oo ku saabsan waxbarashada iyo caafimaadka.

Xiriirka caalamiga ah, waxaa la sameeyay ajende ku salaysan danaha qaranka, oo ka xor ah ceeb la'aan oo ay ka buuxaan xigmad iyo geesinimo, oo ay ku jiraan kheyraadkeenna dabiiciga ah, arrinta badda ee taariikhiga ah waxaa taageeray adduunku si caddaalad ah. Iyadoo la hirgelinayo siyaasad dibadeed oo diiradda saareysa muwaadiniinta, mudnaanta siinaysa deriska, abuuraysa xiriir goboleed, iyo taageerta iskaashiga caalamiga ah, Itoobiya waxay kordhisay kalsoonideeda iyo aqbalaaddeeda.

Dowladda, iyada oo aan la mashquulin ama aan lagu faanin guulahan iyo kuwa kale ee badan, waxay ogolaatay in dhibaatooyinka iyo cabashooyinka dadka lagu soo bandhigo madal.

Heerka ay dawladdu u martay dhegeysiga su'aalaha iyo cabashooyinka kala duwan ee ay dadku soo jeediyeen waa caddayn muujinaysa ruuxeeda iyo adeeggeeda dadweynaha, taas oo ay ka qaybgalayaashu si farxad iyo ilmo leh u qireen oo u arkeen.

Xaaladdan hadda jirta, oo ka soo horjeeda wararka beenta ah iyo wararka xanta ah ee ay faafinayaan kooxo iyo kooxo ka tirsan baraha bulshada, waxay muujinaysaa in dadku ay la safan yihiin dawladda iyo in dhibaatooyinka ay la kulmaan aysan ka baxsanayn awoodda dawladda iyo dadku ay ku xallin karaan.

In kasta oo dadweynaha iyo dhegeysiga dadweynaha la arkayay sannado badan, haddana macno kale ayaa laga helay doodda dadweynaha ee socota xilligan. Macnaha kala duwan waa taageerada dadweynaha iyo diyaargarowga doorashooyinka qaranka iyo dhismaha nidaam dimuqraadi ah oo sannadkan lagu qaban doono si xor ah, caddaalad ah, lagu kalsoonaan karo oo ka wada qaybqaadasho leh, iyo sidoo kale 5ta sano ee soo socota ee barwaaqada.

Annaga oo ah dawlad dad ah oo xukunka kula wareegtay rabitaanka dadku ee isbeddelka, dawladda iskudarka waxay sii wadi doontaa inay xoojiso hoggaankeeda iyadoo leh mabda' ah isbeddel laga bilaabo dadka ilaa dadka iyo dadka.

Xisbiga Barwaaqo iyo dowladda iskudarka, oo ay hoggaaminayso fikradda iskudarka, waxay heli doonaan kalsoonida dadweynaha ee la cusbooneysiiyay iyo rajada inay noqoto kalsooni dheeraad ah waxayna xoojin doonaan dadaallada lagu keenayo munaaradda barwaaqada iyadoo loo eegayo taariikhdeeda iyo kartideeda ay ku kori karto.

Dowladda iyo xisbiga hoggaaminaya waxay dhegaysan doonaan dadweynaha waxayna ka jawaabi doonaan baahida dadka waxayna Itoobiya u horseedi doonaan barwaaqo guud.

Xisbiga Barwaaqo

Xoorreey 6; 2018 T.I.