ኣብ ማእከላይ ሙቐት እትፍጠር ዋላ ንእሽቶ ወሰኽ፡ ኣዝዩ ዝኸፍአ ዋዒ ኣብ ምስዓብ ዓቢ ለውጢ እያ ተምጽእ።

ዝርገሐ መዓልታዊ ሙቐት ናብ ዝለዓለ ዋዒ ይሰጋገር፤ እዚ ድማ ዝወዓየ መዓልታት ክዛይድን ክጽዕቕን ይገብሮ።

ኣብ መላእ ዞባ ሳሕል ኣፍሪቃ ኣዝዩ ዝሓሰመ ማዕበል ዋዒ ኣብ ዝነበረሉ ኣብ መጀመርታ ሚያዝያ 2024፡ ኣብ ማሊ ሙቐት 48.5 ዲግሪ ሰሊሽየስ በጺሑ ነይሩ። እዚ ድማ ብዝሒ ናብ ሆስፒታላት ዝኸዱ ሰባትን ሞትን ከምዘስዓበ ይግለጽ።

እዚ ደረጃ ዋዒ ከኣ ሰባት ዘንቅልዎ ለውጢ ከባብያዊ አየር፡   እንተዘይህሉ ክመጽእ ኣይምኸኣለን ዝብል ጕጅለ ዎርልድ ዌዘር ኣትሪብዩሽን ዓለም እናወዓየት ክሳብ ዝኸደት ድማ ዝያዳ ልሙድ ከምዝኸውን ኣጠንቂቑ።

ኣብ ብዙሕ ቦታታት ዓለም ማዕበል ሙቐት ዝጸንሐሉ እዋን እናነውሐ ይኸይድ ኣሎ።

 ዝተናውሐ ለውጢ ከባብያዊ አየር፡- ምስ ኣብ ሓደ እዋን ዝረአ ዝዀነ ክስተት ድርቂ ምትእስሳር ከቢድ ክኸውን ይኽእል እዩ።

ቀረብ ማይ ኣብ ሙቐትን ዝናብን ጥራይ ዝምርኮስ ኣይኰነን፤ ተፈጥሮኣዊ ስርዓታት ኵነታት ኣየር እውን ወሳኒ ተራ ይጻወት።

 ኣብ መጀመርታ 2024 ኣብ ደቡባዊ ኣፍሪቃ ዘጋጠመ ድርቂ ነዚ ዘርእይ እዩ ነይሩ።

ለውጢ ከባብያዊ አየር፡  ዘበገሶ ማዕበል ሙቐት ግን ሓመድ ክነቅጽ ብምግባር ንድርቂ ከጋድዶ ይኽእል እዩ። እዚ ከኣ ነቲ ኣብ ላዕሊ ዘሎ ኣየር ብቕልጡፍ ከም ዝውዒ ብምግባር ብርቱዕ ሙቐት የስዕብ።

ኣብ እዋን ውዑይ ኵነታት ኣየር ብፍላይ ካብ ሓረስቶት ጠለብ ማይ ስለዝውስኽ ኣብ ቀረብ ማይ ዝያዳ ጸቕጢ የስዕብ።

ዞባ ቀርኒ ኣፍሪቃ ን40 ዓመታት ዝኸፍአ ድርቂ ስለዘጋጠሞ ኣብ ገለ ክፋሉ ኣብ መንጐ 2020ን 2022ን ተኸታተልቲ ሓሙሽተ ፍሹላት ወቕትታት ዝናብ ከምዘጋጠመ ይፍለጥ። እዚ ድማ ኣብ ሶማልያ ጥራይ 1.2 ሚልዮን ህዝቢ ክመዛበል ምኽንያት ኰይኑ።

ለውጢ ከባብያዊ አየር፡  ንኸምዚ ዓይነት ድርቂ ብውሑዱ ብ100 ዕጽፊ ክዓቢ ከምዝገበሮ ጕጅለ ወርልድ ዌዘር ይሕብር።

ደቂ ሰባት ዘንቀልዎ ምውሳኽ ሙቐት እውን ናይቲ ኣብ ካልኣይ መፋርቕ ዓመት 2023 ኣብ ጫካ ኣማዞን ዘጋጠመን ብውሑድ ኣብ ውሽጢ ፍርቂ ዘመን ዝኸፍአን ድርቂ ቀንዲ መበገሲኡ እዩ ነይሩ።

ባርዕ ሓዊ ኣብ ብዙሕ ክፋላት ዓለም ብተፈጥሮኣዊ መንገዲ የጋጥም እዩ።  ለውጢ ከባብያዊ አየር፡ ንሓደ ዝዀነ ክስተት ባርዕ በረኻ ኣስዒቡ ወይ ኣጋዲዱ ድዩ ዝብል ንምፍላጥ ኣጸጋሚ እዩ። ምኽንያቱ ካልኦት ረቛሒታት እውን ወሰንቲ ስለዝዀኑ።

ግን ከኣ ለውጢ ኩነታት አየር እቲ ባርዕ በረኻ ንኽዝርጋሕ ዝምችእ ኵነታት ኣየር ናይ ምፍጣር ተኽእሎ ከምዘለዎ ኣይ.ፒ.ሲ.ሲ የመልክት።

ከቢድን ነዊሕ ዝጸንሕን ሙቐት ካብ ሓመድን ኣትክልትን ኣዝዩ ዝለዓለ መጠን ጠሊ ይመጥጥ።

እቶም ከምዚ ዝበሉ ደረቕ ኵነታት ከኣ ንሓዊ ነዳዲ ይህቡ። ብፍላይ ሓያል ንፋስ ኣብ ዝህልወሉ እቲ ባርዕ ንምእማኑ ብዘጸግም ፍጥነት ክዝርጋሕ ይኽእል።

ምውሳኽ ዋዒ ኣብ ሰሜናዊ ጫካታት ዓለም በርቂ ናይ ምፍጣር ተኽእሎታት ንክውስኽ እውን ምኽንያት ክኸውን ይኽእል፤ እዚ ድማ ባርዕ ክለዓል ይገብር።

ካናዳ ኣብ ቀረባ ካብ ዝረኣየቶም ወቕቲታት ባርዕ በረኻ እቲ ዝኸፍአ ኣብ 2023 ዘጋጠማ ኰይኑ ኣስታት 18 ሚልዮን ሄክታር (45 ሚልዮን ኤከር) ተቓጺሉ።

ኣብ መጻኢ ብዓለም ደረጃ ጽንኩር ባርዕ ጫካታት ብተደጋጋምን ጽዑቕን ክኸውን ተኽእሎታት ከምዘሎ ፕሮግራም ኣከባቢ ሕቡራት ሃገራት ይሕብር። እዚ ድማ ምቅይያር ኣጠቓቕማ መሬትን ለውጢ ኩነታት አየርን  ተደሚሮም ዘምጽእዎ ሳዕቤናት እዩ።

ክሳብ 2100 ቍጽሪ ናይቶም ኣዝዮም ጽንኩራት ባርዕ ክሳብ 50 ሚእታዊት ክውስኽ ከምዝኽእል ፕሮግራም ኣከባቢ ሕቡራት ሃገራት ይእምት።