የኢትዮጵያ አረንጓዴ ትሩፋት፡ የደን መልሶ ልማት ጥረት

በአየለች ደምሴ (ኢዜአ)

በታሪክ ውስጥ፣ መጠነ ሰፊ የደን መልሶ ማልማት ፕሮጀክቶች ለአካባቢ ጥበቃ የሚደረጉ ጅምሮች ከፍተኛ አዎንታዊ ተጽዕኖ አሳድረዋል። በጣም ከሚያስደንቁ ምሳሌዎች አንዱ የቻይናው ታላቁ አረንጓዴ ግንብ ነው ፣ በ1978 የጎቢ በረሃ ወረራውን ለመፍታት የተጀመረው ሀውልት ፕሮጀክት ነው። ይህ ታላቅ ስራ በሰሜናዊ ቻይና በቢሊዮን የሚቆጠሩ ዛፎችን በመትከል የበረሃውን ግስጋሴ ለማስቆም ያለመ ነው። ባለፉት አሥርተ ዓመታት ውጤቶቹ ተለውጠዋል፡ የበረሃው ስርጭት ተገድቧል፤ የአሸዋ አውሎ ነፋሶች ድግግሞሽ ቀንሷል፤ ቀደም ሲል የተራቆተው የነበሩ አከባቢዎች ተመልሰው አገግመዋል።

የታላቁ አረንጓዴ ግንብ ስኬት ከአካባቢያዊ ጥቅሞች በላይ ነው። የአካባቢውን ስነ-ምህዳሮች በማደስ፤ የግብርና ምርታማነትን በማሻሻል፤ በረሃማነት ለተጎዱ ማህበረሰቦች ኢኮኖሚያዊ እድል ፈጥሯል። ይህ የደን መልሶ ማልማት ፕሮጀክት የአየር ንብረት ተግዳሮቶችን በመቅረፍ ረገድ የዛፎችን ኃይል ከማጉላት ባለፈ እንደዚህ አይነት ውጥኖች ዘላቂ ልማትን እንዴት እንደሚያጎለብቱና ለበረሃማነት ተጋላጭ በሆኑ ክልሎች ችግርን የመቋቋም አቅምን እንደሚያሳድጉ ያሳያል።

ከእነዚህ ዓለም አቀፋዊ ስኬቶች በመነሳት ኢትዮጵያ በአረንጓዴ አሻራ ተነሳሽነት የራሷን ታላቅ የደን መልሶ ልማት ጉዞ ጀምራለች። ከአምስት ዓመታት በፊት የተጀመረው የአረንጓዴ አሻራ ልማት የደን መጨፍጨፍን ለመከላከል፣ በተለያየ ምክንያት የተራቆተን መሬት ወደነበረበት ለመመለስ እና የምግብ ዋስትናን ለማረጋገጥ የታለመ የችግኝ ተከላ መርሃ ግብር ነው። ኢትዮጵያ በጠቅላይ ሚኒስትር ዐቢይ አሕመድ (ዶ/ር) አነሳሽነት በ2011 ዓ.ም የአረንጓዴ አሻራ የችግኝ ተከላ መርሃ ግብርን ተግባራዊ ካደረገችበት ጊዜ ጀምሮ እስካሁን ድረስ ከ32 ነጥብ 5 ቢሊዮን በላይ ችግኞን በመትከል ለአካባቢ ጥበቃና ለዘላቂነት ልማት ያላትን ጥልቅ ቁርጠኝነት ያረጋገጠ ተግባር ነው።

የአረንጓዴ አሻራ ልማት ውጥን አዲስ ከፍታ ላይ ለመድረስ ተዘጋጅቷል።ዓርብ ነሐሴ 17 ቀን 2016 ዓ.ም በአንድ ጀንበር 600 ሚሊዮን ችግኞችን ለመትከል  ጠቅላይ ሚኒስትር ዐብይ አሕመድ ዜጐች በንቃት እንዲሳተፉ ጥሪ አቅርበዋል።  ጎልማሶች 20 ታዳጊዎች ደግሞ 10 ችግኞችን እንዲተክሉም አሳስበዋል። ይህ የድርጊት መርሃ ግብር ጥሪ ለዚህ ታሪካዊ ክስተት የበኩሉን አስተዋጽኦ ለማበርከት ያለውን አገራዊ ኩራት እና የጋራ ኃላፊነት አጉልቶ ያሳየ ነው።

የኢትዮጵያ የአረንጓዴ አሻራ የችግኝ ተከላ መርሃ ግብር አስፈላጊነት ከሯሷ ከኢትዮጵያም አልፎ ድንበር ተሻጋሪ ነው።  ዛፎች ካርቦን ዳይኦክሳይድን ከከባቢ አየር በመሳብ፣ አፈርን በማረጋጋት እና ብዝሃ ህይወትን በመደገፍ የአየር ንብረት ለውጥን ተጽዕኖን በመከላከል ረገድ ወሳኝ ሚና ይጫወታል። ጤናማ ስነ-ምህዳርን ለመጠበቅ፣ የውሃ ዑደትን ለመቆጣጠር እና ለዱር እንስሳት መጠለያ ለማቅረብ ወሳኝ ናቸው። በከተሞች አካባቢ ዛፎች የአየር ጥራትን ይጨምራሉ የከተማ ሙቀት ደሴት ተፅእኖን ይቀንሳሉ፤ በአጠቃላይ የህይወት ጥራትን ያሻሽላሉ ምድር ከአየር ንብረት ለውጥና የአካባቢ መራቆት ተጽእኖዎች ጋር ስትታገል፣ እነዚህን ተግዳሮቶች በመከላከል ረገድ የደን መልሶ ማልማት ሚና ከጊዜ ወደ ጊዜ ያለው ዘርፈ ብዙ ፋይዳ እየታየ መጥቷል።

አረንጓዴው ውርስ የዛፍ ተከላ ዘመቻ ብቻ አይደለም እሱ ለአካባቢያዊ ዘላቂ ልማት እና መቋቋም ሰፋ ያለ ቁርጠኝነትን ይወክላል። ኢትዮጵያ በደን መልሶ ማልማት ላይ ኢንቨስት በማድረግ የወደፊት ህይወቷን ለማስጠበቅ፣ የምግብ ዋስትናን ለማረጋገጥና የአየር ንብረት ለውጥን የመቋቋም አቅምን ለመገንባት ንቁ ተሳትፎ እያደረገችና እርምጃ እየወሰደች ነው። ይህ ተነሳሽነት አንድ ሀገር የአካባቢ ተግዳሮቶችን ለማስወገድ እና ለሌሎች አርዓያ ለመሆን እንዴት አንድ ላይ መሰባሰብና መተባበር እንደሚቻል የሚያሳይ ጠንካራ ተምሳሌት ሆኖ ያገለግላል።

ኢትዮጵያ ለዚህ ታሪካዊ ተግባር ስታዘጋጅ የዓለም ማህበረሰብ በጉጉት ይከታተላል። የአረንጓዴው አሻራ ልማት ተነሳሽነት ኢትዮጵያ ለአካባቢያዊ ሁለንተናዊ ልማትና ዕድገት ያላትን ቁርጠኝነት የሚያንፀባርቅ ነው። ከዚህም ባሻገር ለዓለም አቀፉ የደን መልሶ ልማት እንቅስቃሴና የአየር ንብረት ለውጥ እርምጃ አስተዋጽኦ ያደርጋል። በሚሊዮን የሚቆጠሩ ዛፎችን በመትከል ኢትዮጵያ የራሷን የደን ሽፋን ከማሳደግ ባለፈ ለወደፊትም የተስፋና የቁርጠኝነት መልዕክት እያስተላለፈች ነው።

የአረንጓዴው አሻራ ልማት ተነሳሽነት የአካባቢ ጥበቃ እና የጋራ ተግባር መንፈስን ያጠቃልላል። እንደ ቻይና ታላቁ አረንጓዴ ግንብ ካሉ ዓለም አቀፍ የደን መልሶ ልማት ስራዎች ስኬት በመነሳት ኢትዮጵያ በአንድ ጀንበር 600 ሚሊዮን ዛፎችን ለመትከል የወጠነችው እቅድ የአየር ንብረት ለውጥን በመከላከል  ረገድ ትልቅ ምዕራፍ ነው። ዛፎች ሲተከሉና ሥሮቻቸው መሬት ሲይዙ፣ ለኢትዮጵያና ለዓለም የበለጠ ብሩህ፣ ቀጣይነት ያለው የወደፊት ጊዜን ያመለክታሉ።