Ebla 10/2016(TOI) - Bulchiinsa magaalaa Dirre Dawaatti sagantaa ashaaraa magariisaa bara kanaan biltootaa fayidaa hedduu qaban miliyoona 3 ol dhaabuuf qophaa'a jiru Waggoota darban sagantaa ashaaraa magariisaan bilqtoonni dhaabaman miidhagna naannaawwaa dabaluu fi qabeenya uumamaa mancaatti irraa baraaruun cinaatti wabii midhaan nyaata qonnaan bultoota mirkaneessuu keessaatti gahee olaanaa baha jirachuu Abbaan Taayitaa kununsa qabeenya uumamaa, bosonafi jijjirama qabeenya qilleensa beeksiseera. Kununsa naannoo sadarkaa fooyyeeqabutti guddisuu fi fayyadamummaa mirkaneesuuf bara kanas sagantaa ashaaraa magariisaan biltuu miliyoona sadii ol dhaabuuf qophiin taasifama jirachuu beeksiseera. Abbaa Taayitichaatti daarektarri eegumsaa fi misooma Bosonaa Masrashaa Yimar TOI'tti akka himanitti; biqiltoonni sagantaa kanaan waggootan darban dhaabaman bakkeewwan bosonni irraa manca'ee deebi'anii akka misooman taasisuun danda'ameera jedhaniiru. Kanaanis burqaawwan bishaanii kanaan dura goganii tura deebi'anii kan maddaan yoo ta'u binesoonni bosonaa badanii turanis deebi'aniiru jedhaniiru. Keessattu naannaawwaa irra deddebiin hongeen miidhaman baadiyyatti fuduraaleen dhaabbaman qonnaan bultootaaf madda galii dabalataa ta'aa jira jedhaniiru. Biiroo qonnaa, bishaanii fi inarjii buchiinsa magaalaa Dirre Dawaa waliin ta'uun hojiiwwaan kana sadarkaa kana caalaa fooyyee qabutti ceesisuuf bara kana sagantaa ashaaraa magariisaan biltoonni miliyoonni 3 qophaa'a jiru jedhaniiru. Haga ammaatti buufatalee biqiltuu 20 keessaatti biqiltuu qophaa'aa jiru keessaa miliyoonni 1.9 dhaabbiif gahaniiru jedhaniiru.

Ebla 10/2016(TOI)- Dinagdeen Itiyoophiyaa waggoota muraasa darban qormaata alaa fi keessaa isa mudate damdamatee guddina galmeessisaa akka jiru ministirri maallaqqa obbo Ahimad Shidee ibsan. Embaasiin RDFI Waashiingiteen Diisiitti argamu Waafaa maarkeetiingii fi piroomooshinii waliin ta’uun fooramiin biizinasii fi invastimantii Itiyoo-Ameerikaa Waashiingiteen Diisiitti adeemsifameera. Ministirichi wayita kana akka jedhanitti , waggoota muraasa darban qormaatonni addaddaa allaa fi keessaa Itiyoophiyaa mudatanis dinagdeenshee qormaatilee kanneen damdamachuun ammallee guddachaa jira. Sababnisaashojiin riifoormii fi hojiilee invastimantii bu’ura misoomaa gurguddoo mootummaan hojjetamaniin ta’uu ibsaniiru. Rakkoolee jijjiirama haala qilleensaa damdamachuun, nyaataan ofdanda’uu akkasumas oomishtummaa qonnaa egeree guddisuu fi bulchiinsa qabeenya bishaaniin walqabatanii jiran egereef gama furuutiin qooda olaanaa kan qabu hojiin ashaaraa magariisaa milkaa’inaan raawwatamaa jira jedhan. Dureeyyonni Ameerikaa Itiyoophiyaa daawwatanii filmaatota invastimantii akka ilaalan afeeraniiru. Ameerikaatti ergamaa addaa Itiyoophiyaa fi ambaasaaddarri aangoo guutuu kabajamoo doktar Silashii Baqqalaa gamasaaniin, Itiyoophiyaan Ameerikaa waliin hariiroo dippilomaasii waggoota 120 caalu akka qabdu ibsaniiru. Daawwannaan hojii aanga’oota olaanoo yeroo addaddaatti taasifamuu eeranii, keessumaa waggaa darbe gareen jilaa ministira muummee doktar Abiyyi Ahimadiin durfame yaa’ii hooggantootaa ‘US’ Afriikaa irratti hirmaachuusaa kaasaniiru. Wayita sanatti ministirri muummee bulchiinsa Ameerikaa, Kongirasii, fi qaamolee damee dinagdee dhuunfaa irratti bobba’an waliin marii bu’a qabeessa taasisuusaanii yaadachiisaniiru. Itiyoophiyaan qabeenya guddaa qabduu fi filmaatota invastimantii akkasumas onnachiiftuuwwan addaddaa invastaroonni argachuu danda’an ilaalchisuun foramicharratti ibsi dhihaateera. Dabalataanis Mariin paanaalii dhalootaan Itiyoophiyaanota milkaa’oo kanneen dameelee invastimantii addaddaarratti bobba’anii fi hooggantoota Ameerikaa addaddaa ofkeessaa qabu taasifameera. Gaaffilee fi yaada hirmaattotarraa ka’aniif deebii fi ibsi taasifamuusaa odeeffannoon embaasii Itiyoophiyaa Waashiingiteen Diisii nimul’isa. Dureeyyonni Ameerikaa foramicharratti hirmaatan riifoormiin mootummaan taasisaa jiru keessumaa invastaroonni biyya alaa invast akka taasisan haala mijataa uumuuf yaalii taasifamudinqisiifachuunsaanii ibsameera.

Ebla 09/2016(TOI) – Korporeeshiniin misooma paarkiiwwan industirii biiroo qindeessaa carraa hojii uumuu kaampaanii Jaappaan (The Facility Investing for Employment (IFE) waliin deeggarsa Yuuroo miiliyoona 1 tuqaa 2 mallatteesseera. Hojii raawwachiisaan olaanaa korporeeshinii paarkiiwwan industirii Akliiluu Taaddasaa, biirichi carraa hojii uumuu dabaluu, qaqqabiinsa dhiheessii bishaanii guddisuu akkasumas dandeettii kaampaaniiwwan oomishaa guddisuu fi itti quufinsa dabaluuf tumsaan deeggarsa maallaqaa taasisuusaa dinqisiifataniiru. Pirojektichi yeroo qabameefitti xumuramee humna guutuun hojiirra akka oolu kutannoon akka hojjetu mirkaneessaniiru. Waliigaltichi paarkii industirii Hawaasaatti dhiheessii bishaanii guddisuuf, itti quufinsa kaampaaniiwwan oomishaa dabaluun paarkichi humna guutuun akka hojjetu fi pirojektii lammiilee 300 ol ta’aniif carraa hojii uumuuf akeekkate hojeessuufi jedhameera. Daarektarri qabiyyee fi bulchiinsa dhaabbilee misoomaa mootummaa obbo Habtaamuu Hayilamikaa’el, hojii raawwachiisaan olaanaa korporeeshinii paarkiiwwan industirii Akliiluu Taaddasaa akkasumas qindeessaan ministira tumsaa fi guddina dinagdee Jarman doktar Dominiikaa Priiyiiz dabalatee hooggantoonni biroon argamuusaanii odeeffannoon korporeeshinicharraa argame nimul’isa.

Ebla 09/2016(TOI)- Tumsa wabii nyaataa lammiilee mirkaneessuuf taasifamuuf deeggarsi aamolee deeggartootaa murteessaa ta’uusaa ministirri qonnaa doktar Girmaa Amantee ibsan. Ministirri qonnaa diktar Girmaa Amantee Itiyoophiyaatti ambaasaaddara Jaappaan Hiiroo Shibaataa waliin misooma Ruuzii, Hoortiikaalcharii fi Bunaarratti mootummaa Jaappaan waliin hojjechuuf akka danda’amu mari’ataniiru. Marii kanaanis Itiyoophiyaan mootummaa Jaappaan waliin michooma bara dheeraa akka qabdu ministirichi yaadachiisanii, deeggarsa mootummaan Jaappaan misooma Ruuzii, Hoortiikaalcharii fi Bunaarratti taasisaa jiru dinqisiifataniiru. Bu’aa quubsaa misooma Qamadii jallisiirratti argame ibsanii, injifannoo misooma Qamadii jallisiirratti argame Ruuziin dabaluuf xiyyeeffatamee hojjetamaa akka jiru ibsaniiruuf. Haala Kanaan yeroo jalqabaaf naannoo Somaaleetti lafa heektaara kuma 3 irratti jallisiin Ruuzii oomishuuf karoorfamuu ministirichi eeranii, misooma Ruuzii jallisii babal’isuuf yaalii taasifamuuf mootummaan Jaappaan deeggarsa barbaachisaa akka taasisu gaafataniiru. Itiyoophiyaatti ambaasaaddarri Jaappaan Hiiroo Shiibaataa gamasaaniin, qonnaan bultoota misooma Ruuzii, Hoortiikaalcharii fi Bunaatiin lafa xiqqaa qabaniif deeggarsa mootummaansaanii gabbisa dandeettii fi dhiheessii galteen taasisaa jiru ibsaniiru. Mootummaan Jaappaan deeggarsa taasisu cimsee Kan itti fufu ta’uu ambaasaaddarichi mirkaneessuusaanii odeeffannoon ministeera qonnaarraa argame nimul’isa. Ministirri qonnaa doktar Girmaa Amantee fi ambaasaaddarri Hiiroo Shiibaataa dhimmoota fuulduraarratti bal’inaan mari’achuun waliigalteerra gahuunsaanii himameera. Mootummaan Jaappaan qonnaan bultoota naannolee Oromiyaa, Amaaraa, Sidaamaa, Itiyoophiyaa Kibbaa fi Itiyoophiyaa Jiddugaleessaatti lafa xiqqaa qaban deeggaraa akka jiru eeraniiru.