ENA - ENA Afaan Oromoo
Angafoota Oduu
Haleellaa Saayibarii ittisuuf biyyoonni miseensa ‘BRICS’ walta’iinsaa fi qindoominaan hojjechuu qabu jedhame
Apr 18, 2024 140
Ebla 10, 2016 (TOI)- Guddina teeknooloojii hordofee haleellaa saayibarii dabalaa dhufe ittisuuf biyyoonni miseensa ‘BRICS’ walta’iinsaa fi qindoominaan hojjechuu akka qaban akeekame. Yaa’iin “Working Group” 10ffaan Biyyoota miseensaa BRICS Raashiyaatti gaggeeffameera. Yaa’icharratti Itiyoophiyaa bakka bu’uun Daayrektarri Olaantuun Bulchiinsa Nageenya Odeeffannoo Aadde Tigisti Haamiidii fi jilli isaanii hirmaataniiru. Aadde Tigisti Haamiid akka jedhanitti, yeroo ammaa biyyooni miseensa ‘BRICS’ fi biyyoonni addunyaa dhimma haleellaa saayibariirratti xiyyeeffannaan hojjechaa jiru. Dhimmi nageenya odeeffannoo ajandaa murteessaa biyyootaa miseensa BRICS ta’ee itti fufuu akka qabu eeran. Biyyonnni miseensa garichaas dandeettii yaaddoowwan haleellaa dandamachuun isaanii cimsuun naannawaa dijitaalaa nageenyi isaa amansiisaa uumuu akka qaban ibsuu ragaan bulchiinsicharraa argame ni mul’isa. Yaa’ichaan biyyoonni miseensaa, nageenya kominikeeshinii fi odeeffannoo, waljijjiirraa odeeffannoo, yaaddoowwan nageenya saayibarii ittisuuf akkasumas muuxannoo waljijjiiruuf waliigalteerra ga’uun ibsameera. Aadde Tigisti waltajjiichaan cinaatti biyyoota miseensa garichaa waliin haalaa nageenyaa saayibariirratti hojjechuu danda’amurratti mari’achuun ibsameera.
Kaampaaniiwwan biyya keessaa kanneen humna olaanaa dabarsanii fi keebilii elektiriikii oomishuun dhiheessi anniisaa fi industirii telekoomiirratti hirmaachuunsaanii onnachiisaadha- ministira muummee doktar Abiyyi Ahimad
Apr 18, 2024 25
Ebla 10/2016(TOI)- Kaampaaniiwwan biyya keessaa kanneen humna olaanaa dabarsanii fi keebilii elektiriikii oomishuun dhiheessi anniisaa fi industirii telekoomiirratti hirmaachuunsaanii guddaa onnachiisaadha jedhan ministirri muummee doktar Abiyyi Ahimad. Ministirri muummee doktar Abiyyi Ahimad erga fuula marsariitiisaaniirratti dabarsaniin hojiin elektiriikii qoqqooduu hojii ijoo waan ta’eef dameen kun deeggarsa guutuu barbaada jedhan.
Itiyoophiyaa fi Noorweey hariiroo biyyoota lamaanii caalaatti cimsanii akka ittifufan ibsan
Apr 18, 2024 27
Ebla 10/2016 (TOI)- De’eetaan ministira dhimma alaa ambaasaaddar Misgaanuu Argaa Itiyoophiyaatti ambaasaaddara Noorweey Steen Kriistensen waliin hariiroo biyyoota lamaanii cimsuun haala danda’amurratti mari’ataniiru. Hojiilee tumsa misoomaa, ijaarsa nageenya waaraa, hojiilee jijjiirama haala qilleensaa ittisuu fi damdamachuu hojjetamanirratti, bulchiinsa qabeenya bishaanii fi ittifayyadama qabeenyota daangaa cehanii ilaalchisuun tumsa biyyoota lamaanii cimsuuf mariin taasifameera. De’eetaan ministira dhimma alaa ambaasaaddar Misgaanuu Argaa Noorweey bara dheeraaf Itiyoophiyaa deeggaraa akka turte ibsanii, hariiroo kana sadarkaa caalutti ceesisuuf hojjechuu barbaachisa jedhan. Noorweey tumsa misoomaa Itiyoophiyaa waliin qabdu cimee akka ittifufus kaasaniiru. Itti fayyadama qabeenya bishaanii fi jijjiirama haala qilleensaa qolachuurratti hariiroo biyyoota lamaanii cimsuun ittifufsiisuuf kutannoo Itiyoophiyaan qabdu de’eetaan ministiraa kun ibsaniiru. Ambaasaaddar Steen Kiriistensen gamasaaniin biyyisaanii keessumaa Itiyoophiyaan jijjiirama haala qilleensaa ittisuuf yaalii taasiftu gama deeggarsa misooma bosonaatiin cimsitee ittifufti jedhaniiru. Ambaasaaddar Steen Kiriistensen hariiroo biyyisaanii Itiyoophiyaa waliin qabdu gama hundaanuu cimsitee ittifufti jedhaniiru.
Dhaabbileen Barnootaa olaanoon lammileen dhimmoota biyyaalessaa irratti hubannoo waloo akka qabaatan gahee isaanii bahuu qabu
Apr 18, 2024 166
Ebla 10/2016(TOI) -Dhaabbileen Barnootaa olaanoon lammileen dhimmoota biyyaalessaa irratti hubannoo waloo akka qabaatan gahee isaanii bahuu akka qaban Ministeerri Nageenyaa beeksise. Ministeerri Nageenyaa '' Gootummaa baraan wal gitu tokkummaa sabdaneesummaaf'' mata duree jedhuun hayyoota Yuunivarsiitii waliin mari'ataa jira. Waltajji marii kanarratti haasaa kan taasisan deetaan ministira Nageenya doktar Kaayradiin Tazarraa '' mata duree '' Adwaa nageenyaa waaraa fi ijaarsa mootummaa biyyaalessaa cimaaf'' jedhuun Yuunivarsiitoota 40 ol waliinmariin geggeeffamu yaadachiisaniiru. Mariin kunis eenyummaa waloo, duudhaa waloo fi fayidaa biyyaalessaa irratti xiyyeeffachuun marii milkaa'aan geggeeffamuu himanii, sosochii gara fuula duraatti geggeeffamuuf galtee guddaan irra argameera jedhaniiru. ''Gootummaa baraan wal gitu tokkummaa sabdaneesummaaf' mata duree jedhuun sosochiin har'a kan ifoomees karaanuma wal fakkatuun akka raawwatamu himaniiru. Damee hundaa misooma biyyaa fi fayidaa biyyaaleessaaf amanamummaan lammilee hundaarra kan eeggamu ta'uu himanii; keessaayyu kanarratti hayyootarra hojii guddatu eeggata jedhaniiru. Dhimmoota biyyaa irratti lammileen hubannoo wal fakkata akka qabaatan taasisuu keessaatti dhaabbilee barnoota olaanoorra hojii guddatu eegama jedhaniiru. Waltajjicharratti sosochii biyyaalessaa'' Adwaa nageenyaa waaraa fi ijaarsa mootummaa biyyaalessaa cimaaf'' jedhuun geggeeffama ture ilaalchisuun gabaasni dhihaatera.
Sagantaan Waraqaa Eenyummaa Dijitaalaa Biyyaalessaa ijaarsa sirna dinagdee dijitaalaaf fayidaan isaa guddadha
Apr 18, 2024 42
Ebla 10/2016 (TOI) - Sagantaan Waraqaa Eenyummaa Dijitaalaa Biyyaalessaa akka biyyaatti hojjechuu kan jalqabne dijitaala tiransifoormeeshinii fi ijaarsa sirna dinagdee dijitaalaaf fayidaan isaa guddadha jedhan Itti aanaan Ministira Muummee FDRI obbo Tamasgeen Xurunee. Obbo Tamsgeen Xurunee ergaa karaa miidiyaa hawaasummaa isaanii dabarsaniin; guyyaa har'aa raawwii hojii sagantichaa kan ji'oota sagalii gamagamuun ji'oota hafanitti waantoota raawwatamuu qaban adda baasneerra jedhaniiru. Haaluma kanaan bara bajatichaatti waantoota hojjechuuf karoorfaman karaa guutuu ta'e raawwachuu waajjira sagantichaa fi ministirootaa fi hoggantoota dhaabbilee dhimmii ilaallatu waliin wal hubannoon waloo uumameera jedhaniiru.
Siyaasa
Dhaabbileen Barnootaa olaanoon lammileen dhimmoota biyyaalessaa irratti hubannoo waloo akka qabaatan gahee isaanii bahuu qabu
Apr 18, 2024 166
Ebla 10/2016(TOI) -Dhaabbileen Barnootaa olaanoon lammileen dhimmoota biyyaalessaa irratti hubannoo waloo akka qabaatan gahee isaanii bahuu akka qaban Ministeerri Nageenyaa beeksise. Ministeerri Nageenyaa '' Gootummaa baraan wal gitu tokkummaa sabdaneesummaaf'' mata duree jedhuun hayyoota Yuunivarsiitii waliin mari'ataa jira. Waltajji marii kanarratti haasaa kan taasisan deetaan ministira Nageenya doktar Kaayradiin Tazarraa '' mata duree '' Adwaa nageenyaa waaraa fi ijaarsa mootummaa biyyaalessaa cimaaf'' jedhuun Yuunivarsiitoota 40 ol waliinmariin geggeeffamu yaadachiisaniiru. Mariin kunis eenyummaa waloo, duudhaa waloo fi fayidaa biyyaalessaa irratti xiyyeeffachuun marii milkaa'aan geggeeffamuu himanii, sosochii gara fuula duraatti geggeeffamuuf galtee guddaan irra argameera jedhaniiru. ''Gootummaa baraan wal gitu tokkummaa sabdaneesummaaf' mata duree jedhuun sosochiin har'a kan ifoomees karaanuma wal fakkatuun akka raawwatamu himaniiru. Damee hundaa misooma biyyaa fi fayidaa biyyaaleessaaf amanamummaan lammilee hundaarra kan eeggamu ta'uu himanii; keessaayyu kanarratti hayyootarra hojii guddatu eeggata jedhaniiru. Dhimmoota biyyaa irratti lammileen hubannoo wal fakkata akka qabaatan taasisuu keessaatti dhaabbilee barnoota olaanoorra hojii guddatu eegama jedhaniiru. Waltajjicharratti sosochii biyyaalessaa'' Adwaa nageenyaa waaraa fi ijaarsa mootummaa biyyaalessaa cimaaf'' jedhuun geggeeffama ture ilaalchisuun gabaasni dhihaatera.
Sagantaan Waraqaa Eenyummaa Dijitaalaa Biyyaalessaa ijaarsa sirna dinagdee dijitaalaaf fayidaan isaa guddadha
Apr 18, 2024 42
Ebla 10/2016 (TOI) - Sagantaan Waraqaa Eenyummaa Dijitaalaa Biyyaalessaa akka biyyaatti hojjechuu kan jalqabne dijitaala tiransifoormeeshinii fi ijaarsa sirna dinagdee dijitaalaaf fayidaan isaa guddadha jedhan Itti aanaan Ministira Muummee FDRI obbo Tamasgeen Xurunee. Obbo Tamsgeen Xurunee ergaa karaa miidiyaa hawaasummaa isaanii dabarsaniin; guyyaa har'aa raawwii hojii sagantichaa kan ji'oota sagalii gamagamuun ji'oota hafanitti waantoota raawwatamuu qaban adda baasneerra jedhaniiru. Haaluma kanaan bara bajatichaatti waantoota hojjechuuf karoorfaman karaa guutuu ta'e raawwachuu waajjira sagantichaa fi ministirootaa fi hoggantoota dhaabbilee dhimmii ilaallatu waliin wal hubannoon waloo uumameera jedhaniiru.
Wixineen labsiin Zoonii Diinagdee Addaa fi fooyya'insa hundeeffama IGAD raggaa'e.
Apr 18, 2024 48
Ebla 10/2016 (TOI) - Manni Maree Bakka Bu’oota Ummataa wixinee labsii zoonii dinagdee addaa fi fooyya'insa IGAD raggaasiseera. Manni Maree Bakka Bu'oota Ummataa bara hojii 3ffaa yaa'ii idilee 21ffaa gaggeesseen wixineewwan lama irratti mari'atee raggaasiseera. Koreen Dhaabbii Industirii fi Albuudaa akkasuma Daldalaa fi Tuurizimii gabaasaa fi yaada murtoo Zoonii Diinagdee Addaa dhiyeessaniiru. Wixineen seeraa kun invastimantii biyya alaa hawwachuu, carraa hojii uumuu fi indaastirii omishaa jajjabeessuu keessatti gahee olaanaa akka qabu gabaasa kana keessatti ibsameera. Galii sharafa alaa dabaluu, ce'umsa tekinolojii fiduu fi dorgomtummaa idil-addunyaa guddisuu akka danda’us gabaasichaan eerameera. Koreewwan dhaabbii qaamolee dhimmi ilaallatu waliin mari’achuun dhimmoota fooyya’uu qaban fooyyessanii manni marichaa labsii kana akka raggaasisu gaafataniiru. Miseensonni mana marichaa wixinee labsii kanarratti yaadaa isaanii laachuun wixinee labsii zoonii diinagdee addaa raggaasisaniiru. Manni marichaa gabaasa fi murtoo waliigaltee hundeeffama IGAD fooyyessuuf dhiyaate irrattis mari’ateera. Labsiin kun bara 1996 irraa eegalee hojiirra ooluu isaa Koreen Dhaabbii Hariiroo Alaa fi Dhimma Nageenyaa ibseera. Kanaaf haala naannoo fi addunyaa amma jiruun fooyya’iinsa barbaachisaa ta’uu eeruun, manni marichaas dhimmicha irratti gorsa kennuun labsii fooyya’e kana raggaasiseera.
Manni Maree Ministirootaa walga'ii idilee 30ffaa har'a geggeesseen dhimmoota adda addaarratti mari'achuun murtee dabarseera.
Apr 17, 2024 251
Ebla 9/2016(TOI) - Manni Maree Ministirootaa walga'ii idilee 30ffaa har'a geggeesseen dhimmoota adda addaarratti mari'achuun murtee dabarseera. Haaluma kanaan, 1. Jalqaba irratti manni marichaa wixinee labsii hojjettootaa mootummaa federaalaarratii kan mari’ate yoo ta’u, imaammata tajaajilaa fi bulchiinsa mootummaa, walga’ii idilee mana marichaa 29ffaarratti ragga’e bu’uureffachuun raawwiif akka mijatutti kan qopha’e ta’uun ibsameera. Dabalataan, wixineen labsichaa labsii bara 2010 hojiirra ooleen adeemsi raawwii isaa ilaalmee hanqinaalee adda baasuun, keessumaa bulchiinsa hojjettoota mootummaa bilisa, walaba, saffisaa, qaqqabamaa fi itti fufiinsa kan qabu, akkasumas, itti gaafatamummaa irratti hanqinaalee mul’atan furuuf, hojmaata yeroo waliin tarkaanfatu diriirsuuf haala dandeessisuun labsichi qophaa’uun dhiyaateera. Haaluma kanaan manni marichaa wixinee labsichaarratti mari’achuun Mana Maree Bakka Bu’oota Ummataatti qajeelcheera. 2. Manni marichaa itti aansuun wixinee imaammataa ce’umsaa haqaarratti mari’ateera. Biyyattitti yeroo garaagaraatti sarbama mirga namoomaa, walitti bu’iinsa, seenessii addaa hinbaafamne fi miidhaawwan mudataa turan furuuf yaaliiwwan garaagaraa taasifamuun eerameera. Ta’us, hojmaata kanneen haqaan, beekumsaan, dhiifamaa fi araaraarratti kan hundaa’ee fi imaammata beekamaadhaan kan hogganamu, tooftaa ce’umsa haqaa hundagaleessa, hirmaachisaa, mirga namoomaarratti xiyyeeffachuun qindoominaan hojiirra waan hinoolleef, furmaata waaraa barbaadamu argamsiisuu akka hindandeenye himameera. Kanaaf, adeemsa ce’umsa haqaa karaa gurmaa’een, haala qindaa’ee fi bu’a qabeessa ta’een sadarkaa biyyaalessaatti hogganuu fi hojiirra oolchuun akka danda’amutti wixineen imaammataa qophaa’uun mana marichaaf dhiyaateera. Manni marichaas wixinee imaammatichaarrati mari’achuun guyyaa raggaasifamee eegalee akka hojiirra oolu sagalee guutuun murtoo dabarseera.
''Hojiiwwaan Komishiiniin Marii Biyyaaleessaa hojjetu akka milkaa'uuf gahee keenya ni baana''
Apr 17, 2024 70
Ebla 9/2016(TOI) - Bu'aa Mariin Biyyaalessaa nageenya, tokkummaa fi misooma biyyaaf qabu hubachuun mikaa'ina isaaf ni hojjenna jedhan naannoo Oromiyaatti bakka buutoonni hawaasa godina Baalee. Komishiiniin Marii Biyyaalessaa sadarkaa naannootti hojii ajandaa walitti qabuu yeroo dhihootti jalqabuuf qophiin xumuramuu beeksiseera. Adeemsa bakka bu'oota kutaalee hawasa ajandaa adda baasuurratti hirmaatan filuu irratti komishinichi hojjete irratti bakka buutoonni hawaasa godina Baalee ajandaa adda baasuu irratti filaman akka himanitti Mariin Biyyaalessaa Komishinichi geggeesuuf jiru akka milkaa'uuf gahee isaanirra eegamu kan bahan ta'uu himaniiru. Bakka buutoonni hawaasaa kunneen Nageenyii biyyaa keessaayyu dubartoota fayyadamaa kan taasisu waan ta'eef ambaasaaddara nagaa taanee hojjechuu qabna jedhaniiru. Adeemsi marichaa hundumaa hirmaachisaa waan taasisuuf milkaa'ina isaafis ni hojjenna jedhaniiru.
Komishinichi bakka bu’oota sadarkaa aanaatti kutaalee hawaasaa addaddaa bakka bu’anii mariirratti hirmaatan adda baasaa jira
Apr 16, 2024 420
Ebla 08/2016(TOI)- Komishiniin marii biyyaalessaa Itiyoophiyaa kilaastara Shaashamanneetti bakka bu’oota sadarkaa aanaatti kutaalee hawaasaa addaddaa bakka bu’anii mariirratti hirmaatan adda baasaa jira. Komishinichatti qindeessaan garee adda baasaa hirmaataa naannoo Oromiyaa obbo Buzunee Asfaa TOI’f akka ibsanitti, akkaataa karoora komishinichaatiin naannichatti bakka bu’oonni mariirratti hirmaatan adda baafamaa jiru. Naannoo Oromiyaatti bakka bu’oota kutaalee hawaasaa adda baasuun kilaastara afuritti qooduun hojjetamaa kan ture ta’uu ibsanii, kilaastarri Shaashamannee kan har’aa kun marsaa xumuraa ta’uu ibsaniiru. Waltajjii hirmaattota mariirratti hirmaatan adda baasuu kanarratti bakka bu’oonni kutaalee hawaasaa aanaalee godina Gujii 11 irraa walitti dhufan kuma 1 ol hirmaachaa akka jiran eeraniiru. Yeroo ammaa maalummaa fi barbaachisummaa marii biyyaalessaa akkasumas adeemsa filannoo ilaalchisuun ibsi hubannoo kennu hirmaattotaaf taasifamaa jira. Kaayyoon waltajjichaa namoota marii biyyaalessaarratti hirmaatan “adda baasuu” hammataa fi hirmaachisaa akkasumas adeemsasaarratti hundi kan irratti waliigalee fi amanamaa akka ta’u dandeessisuuf ta’uu himaniiru. Waltajjiin har’a magaalaa Shaashamanneetti jalqabame amma Ebla 11 bara 2016tti akka turu dubbataniiru. Akka obbo Buzunaan jedhanitti, godinaaleen kilaastara Shaashamannee keessatti argaman Baalee, Baalee Bahaa, Boorana, Boorana Bahaa Gujii fi Gujii Bahaadha.
Ambaasaaddar Misgaanuu Araggaa barressaa olaanaa Dhaabbata qindoomina Kibbaa waliin mari'atan
Apr 16, 2024 101
Ebla 8/2016(TOI) - Deetaan Ministira Dhimma Alaa ambaasaaddar Misgaanuu Araggaa barressaa olaanaa Dhaabbata qindoomina Kibbaa Sheek Mansuur Biin Musisalaam waliin har'a wajjira isaaniitti mari'atan. Marichiis walitti dhufenya dhaabbatichaa fi Itoophiyaa jidduu jiru cimsuu fi haala dhaabbata qindoomina Kibbaa waliin walitti dhiheenyaan hojjechuun danda'amurratti kan xiyyeffatedha jedhameera. Teessoo isaa Finfinnee kan taasifate dhaabbatichi beekumsa maddisiisuu fi sirni barnoota hirmaachisaa ta'e akka ijaaramu sadarkaa idil addunyaatti hojjechaa jirachuun eerameera. Dhaabbatichi biyyoota miseensoota hammattu Kibba Kibbaa jiddutti barnoota, tekinika fi gargarsa maallaqaa uumuuf tajaajila jirachu beeksisuu isaa odeeffannoo Ministeera dhimma Alaarra argame ni mul'isa.
Wixineen labsii “sirna kabaja ayyaanaafi ayyaana ummataa” waliin jireenyaa hawaasaaf faayidaa olaanaa akka qabu himame.
Apr 15, 2024 405
Ebla 7/2016(TOI) - Wixineen labsii “sirna kabaja ayyaanaafi ayyaana ummataa” waliin jireenyaa hawaasaf faayidaa olaanaa akka qabu himameera. Mana Maree Bakka Bu’oota Ummataatti Koreewwan Dhaabbii dhimmoota Aadaafi Ispoortii,misooma hawasummaa, Fayyaafi, Koreen Dhaabbii Haqaafi seeraa wixinee labsii kanairratti qooda fudhattoota garaagaraa walin mari’ataniiru. Wixineen labsii kun faayidaafi mirgaa Itiyoophiyaa kan kabachiisu, walitti bu’iinsaafi walii galtee dhabuu guyyoota ayyaana hambisuuf karoorfame qophaa’a jiraachuu koreewwan dhaabbii kunneen himaniiru. Akkasumas wixineen labsichaa yoo beekamtii seeraa qabaate waliin jireenyaafi waliif yaaduu uummataaf faayidaa guddaa qabas jedhaniiru.
Siyaasa
Dhaabbileen Barnootaa olaanoon lammileen dhimmoota biyyaalessaa irratti hubannoo waloo akka qabaatan gahee isaanii bahuu qabu
Apr 18, 2024 166
Ebla 10/2016(TOI) -Dhaabbileen Barnootaa olaanoon lammileen dhimmoota biyyaalessaa irratti hubannoo waloo akka qabaatan gahee isaanii bahuu akka qaban Ministeerri Nageenyaa beeksise. Ministeerri Nageenyaa '' Gootummaa baraan wal gitu tokkummaa sabdaneesummaaf'' mata duree jedhuun hayyoota Yuunivarsiitii waliin mari'ataa jira. Waltajji marii kanarratti haasaa kan taasisan deetaan ministira Nageenya doktar Kaayradiin Tazarraa '' mata duree '' Adwaa nageenyaa waaraa fi ijaarsa mootummaa biyyaalessaa cimaaf'' jedhuun Yuunivarsiitoota 40 ol waliinmariin geggeeffamu yaadachiisaniiru. Mariin kunis eenyummaa waloo, duudhaa waloo fi fayidaa biyyaalessaa irratti xiyyeeffachuun marii milkaa'aan geggeeffamuu himanii, sosochii gara fuula duraatti geggeeffamuuf galtee guddaan irra argameera jedhaniiru. ''Gootummaa baraan wal gitu tokkummaa sabdaneesummaaf' mata duree jedhuun sosochiin har'a kan ifoomees karaanuma wal fakkatuun akka raawwatamu himaniiru. Damee hundaa misooma biyyaa fi fayidaa biyyaaleessaaf amanamummaan lammilee hundaarra kan eeggamu ta'uu himanii; keessaayyu kanarratti hayyootarra hojii guddatu eeggata jedhaniiru. Dhimmoota biyyaa irratti lammileen hubannoo wal fakkata akka qabaatan taasisuu keessaatti dhaabbilee barnoota olaanoorra hojii guddatu eegama jedhaniiru. Waltajjicharratti sosochii biyyaalessaa'' Adwaa nageenyaa waaraa fi ijaarsa mootummaa biyyaalessaa cimaaf'' jedhuun geggeeffama ture ilaalchisuun gabaasni dhihaatera.
Sagantaan Waraqaa Eenyummaa Dijitaalaa Biyyaalessaa ijaarsa sirna dinagdee dijitaalaaf fayidaan isaa guddadha
Apr 18, 2024 42
Ebla 10/2016 (TOI) - Sagantaan Waraqaa Eenyummaa Dijitaalaa Biyyaalessaa akka biyyaatti hojjechuu kan jalqabne dijitaala tiransifoormeeshinii fi ijaarsa sirna dinagdee dijitaalaaf fayidaan isaa guddadha jedhan Itti aanaan Ministira Muummee FDRI obbo Tamasgeen Xurunee. Obbo Tamsgeen Xurunee ergaa karaa miidiyaa hawaasummaa isaanii dabarsaniin; guyyaa har'aa raawwii hojii sagantichaa kan ji'oota sagalii gamagamuun ji'oota hafanitti waantoota raawwatamuu qaban adda baasneerra jedhaniiru. Haaluma kanaan bara bajatichaatti waantoota hojjechuuf karoorfaman karaa guutuu ta'e raawwachuu waajjira sagantichaa fi ministirootaa fi hoggantoota dhaabbilee dhimmii ilaallatu waliin wal hubannoon waloo uumameera jedhaniiru.
Wixineen labsiin Zoonii Diinagdee Addaa fi fooyya'insa hundeeffama IGAD raggaa'e.
Apr 18, 2024 48
Ebla 10/2016 (TOI) - Manni Maree Bakka Bu’oota Ummataa wixinee labsii zoonii dinagdee addaa fi fooyya'insa IGAD raggaasiseera. Manni Maree Bakka Bu'oota Ummataa bara hojii 3ffaa yaa'ii idilee 21ffaa gaggeesseen wixineewwan lama irratti mari'atee raggaasiseera. Koreen Dhaabbii Industirii fi Albuudaa akkasuma Daldalaa fi Tuurizimii gabaasaa fi yaada murtoo Zoonii Diinagdee Addaa dhiyeessaniiru. Wixineen seeraa kun invastimantii biyya alaa hawwachuu, carraa hojii uumuu fi indaastirii omishaa jajjabeessuu keessatti gahee olaanaa akka qabu gabaasa kana keessatti ibsameera. Galii sharafa alaa dabaluu, ce'umsa tekinolojii fiduu fi dorgomtummaa idil-addunyaa guddisuu akka danda’us gabaasichaan eerameera. Koreewwan dhaabbii qaamolee dhimmi ilaallatu waliin mari’achuun dhimmoota fooyya’uu qaban fooyyessanii manni marichaa labsii kana akka raggaasisu gaafataniiru. Miseensonni mana marichaa wixinee labsii kanarratti yaadaa isaanii laachuun wixinee labsii zoonii diinagdee addaa raggaasisaniiru. Manni marichaa gabaasa fi murtoo waliigaltee hundeeffama IGAD fooyyessuuf dhiyaate irrattis mari’ateera. Labsiin kun bara 1996 irraa eegalee hojiirra ooluu isaa Koreen Dhaabbii Hariiroo Alaa fi Dhimma Nageenyaa ibseera. Kanaaf haala naannoo fi addunyaa amma jiruun fooyya’iinsa barbaachisaa ta’uu eeruun, manni marichaas dhimmicha irratti gorsa kennuun labsii fooyya’e kana raggaasiseera.
Manni Maree Ministirootaa walga'ii idilee 30ffaa har'a geggeesseen dhimmoota adda addaarratti mari'achuun murtee dabarseera.
Apr 17, 2024 251
Ebla 9/2016(TOI) - Manni Maree Ministirootaa walga'ii idilee 30ffaa har'a geggeesseen dhimmoota adda addaarratti mari'achuun murtee dabarseera. Haaluma kanaan, 1. Jalqaba irratti manni marichaa wixinee labsii hojjettootaa mootummaa federaalaarratii kan mari’ate yoo ta’u, imaammata tajaajilaa fi bulchiinsa mootummaa, walga’ii idilee mana marichaa 29ffaarratti ragga’e bu’uureffachuun raawwiif akka mijatutti kan qopha’e ta’uun ibsameera. Dabalataan, wixineen labsichaa labsii bara 2010 hojiirra ooleen adeemsi raawwii isaa ilaalmee hanqinaalee adda baasuun, keessumaa bulchiinsa hojjettoota mootummaa bilisa, walaba, saffisaa, qaqqabamaa fi itti fufiinsa kan qabu, akkasumas, itti gaafatamummaa irratti hanqinaalee mul’atan furuuf, hojmaata yeroo waliin tarkaanfatu diriirsuuf haala dandeessisuun labsichi qophaa’uun dhiyaateera. Haaluma kanaan manni marichaa wixinee labsichaarratti mari’achuun Mana Maree Bakka Bu’oota Ummataatti qajeelcheera. 2. Manni marichaa itti aansuun wixinee imaammataa ce’umsaa haqaarratti mari’ateera. Biyyattitti yeroo garaagaraatti sarbama mirga namoomaa, walitti bu’iinsa, seenessii addaa hinbaafamne fi miidhaawwan mudataa turan furuuf yaaliiwwan garaagaraa taasifamuun eerameera. Ta’us, hojmaata kanneen haqaan, beekumsaan, dhiifamaa fi araaraarratti kan hundaa’ee fi imaammata beekamaadhaan kan hogganamu, tooftaa ce’umsa haqaa hundagaleessa, hirmaachisaa, mirga namoomaarratti xiyyeeffachuun qindoominaan hojiirra waan hinoolleef, furmaata waaraa barbaadamu argamsiisuu akka hindandeenye himameera. Kanaaf, adeemsa ce’umsa haqaa karaa gurmaa’een, haala qindaa’ee fi bu’a qabeessa ta’een sadarkaa biyyaalessaatti hogganuu fi hojiirra oolchuun akka danda’amutti wixineen imaammataa qophaa’uun mana marichaaf dhiyaateera. Manni marichaas wixinee imaammatichaarrati mari’achuun guyyaa raggaasifamee eegalee akka hojiirra oolu sagalee guutuun murtoo dabarseera.
''Hojiiwwaan Komishiiniin Marii Biyyaaleessaa hojjetu akka milkaa'uuf gahee keenya ni baana''
Apr 17, 2024 70
Ebla 9/2016(TOI) - Bu'aa Mariin Biyyaalessaa nageenya, tokkummaa fi misooma biyyaaf qabu hubachuun mikaa'ina isaaf ni hojjenna jedhan naannoo Oromiyaatti bakka buutoonni hawaasa godina Baalee. Komishiiniin Marii Biyyaalessaa sadarkaa naannootti hojii ajandaa walitti qabuu yeroo dhihootti jalqabuuf qophiin xumuramuu beeksiseera. Adeemsa bakka bu'oota kutaalee hawasa ajandaa adda baasuurratti hirmaatan filuu irratti komishinichi hojjete irratti bakka buutoonni hawaasa godina Baalee ajandaa adda baasuu irratti filaman akka himanitti Mariin Biyyaalessaa Komishinichi geggeesuuf jiru akka milkaa'uuf gahee isaanirra eegamu kan bahan ta'uu himaniiru. Bakka buutoonni hawaasaa kunneen Nageenyii biyyaa keessaayyu dubartoota fayyadamaa kan taasisu waan ta'eef ambaasaaddara nagaa taanee hojjechuu qabna jedhaniiru. Adeemsi marichaa hundumaa hirmaachisaa waan taasisuuf milkaa'ina isaafis ni hojjenna jedhaniiru.
Komishinichi bakka bu’oota sadarkaa aanaatti kutaalee hawaasaa addaddaa bakka bu’anii mariirratti hirmaatan adda baasaa jira
Apr 16, 2024 420
Ebla 08/2016(TOI)- Komishiniin marii biyyaalessaa Itiyoophiyaa kilaastara Shaashamanneetti bakka bu’oota sadarkaa aanaatti kutaalee hawaasaa addaddaa bakka bu’anii mariirratti hirmaatan adda baasaa jira. Komishinichatti qindeessaan garee adda baasaa hirmaataa naannoo Oromiyaa obbo Buzunee Asfaa TOI’f akka ibsanitti, akkaataa karoora komishinichaatiin naannichatti bakka bu’oonni mariirratti hirmaatan adda baafamaa jiru. Naannoo Oromiyaatti bakka bu’oota kutaalee hawaasaa adda baasuun kilaastara afuritti qooduun hojjetamaa kan ture ta’uu ibsanii, kilaastarri Shaashamannee kan har’aa kun marsaa xumuraa ta’uu ibsaniiru. Waltajjii hirmaattota mariirratti hirmaatan adda baasuu kanarratti bakka bu’oonni kutaalee hawaasaa aanaalee godina Gujii 11 irraa walitti dhufan kuma 1 ol hirmaachaa akka jiran eeraniiru. Yeroo ammaa maalummaa fi barbaachisummaa marii biyyaalessaa akkasumas adeemsa filannoo ilaalchisuun ibsi hubannoo kennu hirmaattotaaf taasifamaa jira. Kaayyoon waltajjichaa namoota marii biyyaalessaarratti hirmaatan “adda baasuu” hammataa fi hirmaachisaa akkasumas adeemsasaarratti hundi kan irratti waliigalee fi amanamaa akka ta’u dandeessisuuf ta’uu himaniiru. Waltajjiin har’a magaalaa Shaashamanneetti jalqabame amma Ebla 11 bara 2016tti akka turu dubbataniiru. Akka obbo Buzunaan jedhanitti, godinaaleen kilaastara Shaashamannee keessatti argaman Baalee, Baalee Bahaa, Boorana, Boorana Bahaa Gujii fi Gujii Bahaadha.
Ambaasaaddar Misgaanuu Araggaa barressaa olaanaa Dhaabbata qindoomina Kibbaa waliin mari'atan
Apr 16, 2024 101
Ebla 8/2016(TOI) - Deetaan Ministira Dhimma Alaa ambaasaaddar Misgaanuu Araggaa barressaa olaanaa Dhaabbata qindoomina Kibbaa Sheek Mansuur Biin Musisalaam waliin har'a wajjira isaaniitti mari'atan. Marichiis walitti dhufenya dhaabbatichaa fi Itoophiyaa jidduu jiru cimsuu fi haala dhaabbata qindoomina Kibbaa waliin walitti dhiheenyaan hojjechuun danda'amurratti kan xiyyeffatedha jedhameera. Teessoo isaa Finfinnee kan taasifate dhaabbatichi beekumsa maddisiisuu fi sirni barnoota hirmaachisaa ta'e akka ijaaramu sadarkaa idil addunyaatti hojjechaa jirachuun eerameera. Dhaabbatichi biyyoota miseensoota hammattu Kibba Kibbaa jiddutti barnoota, tekinika fi gargarsa maallaqaa uumuuf tajaajila jirachu beeksisuu isaa odeeffannoo Ministeera dhimma Alaarra argame ni mul'isa.
Wixineen labsii “sirna kabaja ayyaanaafi ayyaana ummataa” waliin jireenyaa hawaasaaf faayidaa olaanaa akka qabu himame.
Apr 15, 2024 405
Ebla 7/2016(TOI) - Wixineen labsii “sirna kabaja ayyaanaafi ayyaana ummataa” waliin jireenyaa hawaasaf faayidaa olaanaa akka qabu himameera. Mana Maree Bakka Bu’oota Ummataatti Koreewwan Dhaabbii dhimmoota Aadaafi Ispoortii,misooma hawasummaa, Fayyaafi, Koreen Dhaabbii Haqaafi seeraa wixinee labsii kanairratti qooda fudhattoota garaagaraa walin mari’ataniiru. Wixineen labsii kun faayidaafi mirgaa Itiyoophiyaa kan kabachiisu, walitti bu’iinsaafi walii galtee dhabuu guyyoota ayyaana hambisuuf karoorfame qophaa’a jiraachuu koreewwan dhaabbii kunneen himaniiru. Akkasumas wixineen labsichaa yoo beekamtii seeraa qabaate waliin jireenyaafi waliif yaaduu uummataaf faayidaa guddaa qabas jedhaniiru.
Hawaasummaa
Waldaan kaansarii Maatiwoos Wanduu waggoota 20 darban dhukkubsattoota kaansarii kuma 3 ol gargaareera
Apr 17, 2024 381
Ebla 09/2016(TOI)- Waldaan kaansarii Maatiwoos Wanduu waggoota 20 darban dhukkubsattoota kaansarii kuma 3 ol gargaaruusaa beeksise. Waldichi waggaa 20ffaa hundeeffamasaa sagantaalee addaddaatiin kabajeera. Miseensonni waldichaa,fayyadamtoonni waldichaa fi keessummoonni waamaman saganticharratti argamaniiru. Hojii raawwachiisaan olaanaa waldichaa obbo Wanduu Baqqalaa baatii Fulbaanaa bara 1996daa’imasaanii waggaa afurii Maatiwoos Wanduu dhukkuba kaansarii dhiigaatiin dhabuusaaniirraa ka’uun waldaa kana hundeessuusaanii dubbataniiru. Daa’imasaanii dhukkuba Kaansariin dhabanis daa’imman biroo dhukkuba kanarraa baraaruu nidandeenya yaada jedhuun waggaa daa’imasaanii dhabanitti Ebla bara 1996 waldaa kana hundeessuusaanii ibsaniiru. Waldichi waggoota 20 darban dhukkubsattoota kaansarii harka qalleeyyii baasii waldhaansaa deeggaraa akka jiru ibsaniiru. Dabalataanis namoonni waa’ee dhukkuba kaansarii fi dhukkubuuta namarraa namatti hindarbinee hubannoo akka qabaatan taasisaa turuu ibsaniiru. Amma ammaatti dhukkubsattoota kaansarii fi maatiisaanii kuma 3 ol akka deeggare kaasaniiru. Waldichi yeroo ammaa dhukkubsattoonni kaansarii 170 caalan akka waldhaananam waldhaantotasaanii deeggaraa akka jiran beeksisaniiru. Maatiin daa’imasaanii waldhaansisuuf Finfinnee dhufanii saganticharratti hirmaatan deeggarsa waldichi taasisaa jiruuf galateeffataniiru. Bu’aa bayii tokko malee daa’imasaanii bakka waldichi qopheesse turuun waldhaansisaa akka jiran ibsaniiru.
Itiyoophiyaan egzibiishinii artii idil addunyaa 60ffaarratti hirmaachaa jirti
Apr 17, 2024 43
Ebla 09/2016(TOI)- Itiyoophiyaan egzibiishinii artii idil addunyaa 60ffaa magaalaa Veeniisitti adeemsifamaa jirurratti qophiilee qabeenya biyyattii addaddaa beeksisaniin hirmaachaa jirti. Egzibiishiniin artii idil addunyaa 60ffaa biyya Xaaliyaanii magaalaa Veeneesitti har’a banameera. Paaviilooniin Itiyoophiyaa seenaa, aadaa fi hawattoota turizimii Itiyoophiyaa beeksisuuf hojiiwwan artii artistii Itiyoophiyaa beekamaa Tasfaayee Urgeessaa irratti dhihaatan Xaaliyaaniitti ambaasaaddara Itiyoophiyaa Dammituu Hambisaan eebifamee banameera. Paaviloonii kanarratti kitaaba ida’amuu ministira muummee doktar Abiyyi Ahimad hirmaattotaaf dhiheessuun yaadamoota bu’uraa ida’amuu badhaadhinaa ilaalchisuun humannoon akka uumamu taasifamuusaa odeeffannoon embaasii Itiyoophiyaa Roomitti argamurraa argame nimul’isa. Dabalataanis sirni Itiyoophiyaatti bunni danfifamu fi qophiileen duudhaaleen aadaa biyya keenyaa biroo beeksisan dhihaataniiru. Ambaasaaddar Dammituu Hambisaa sirna baniinsaarratti haasawa taasisaniin dameelee biyya keenyatti xiyyeeffannoo argatan keessaa Tuurizimiin tokko ta’uu eeranii, hojiileen onnachiisoo damee Kanaan raawwataman dhihaataniiru. Kanumaan walqabatee biyyi keenya hojiilee artii fi qabeenya tuurizimiitiin qabduu fi kanneen biroorraa kan adda ishee taasisu ibsuun hirmaattonni biyya keenya akka daawwatan waamicha taasisaniiru. Egzibiishinichi qophiilee walfakkaatoo addunyaarratti taasifaman keessaa xiyyeeffannoon addaa kan kennamuu fibaatilee jahaaf kan turu ta’uun beekameera. Haala Kanaan hojiilee artii Itiyoophiyaa, qabeenyota tuurizimii akkasumas duudhaalee keenya aadaa waltajjicharratti beeksisuun guddummaa Itiyoophiyaa addunyaarratti agarsiisuuf carraa kan uume ta’uun ibsameera.
Bulchaan bulchiinsaa Ordiin Badrii qaamolee ayyaanni Shawaal Iid karaa walooma agarsiisuun akka kabajamu taasisan galateeffatan
Apr 17, 2024 53
Ebla 09/2016(TOI)- Bulchaan bulchiinsaa naannoo Hararii Ordiin Badrii qaamolee ayyaanni Shawaal Iid duudhaa aadaasaa eegee karaa waloomaa fi jaalala agarsiisuun akka xumuramu gumaacha taasisan galateeffatan. Ayyaanni Shawaal Iid waggaa waggaan dammaqinaan kabajamu yeroo kamiyyuu caalaa dammaqinaa fi milkaa’ina guddaan xumuramuusaa bulchaan bulchiinsichaa ibsaniiru. ለMilkaa’ina ayyaanichaaf qooda kan qaban ummata naannichaa, qaamolee nageenyaa fi seera eegsiftootaa, jila naannolee ollaa akkasumas qaamolee gumaacha taasisan biroo maqaa ummataa fi mootummaa naannichaan galateeffataniiru. Hojiileen misoomaa jalqabaman cimanii akka ittifufan ibsuusaanii odeeffannoon biiroo komunikeeshinii naannichaa nimul’isa.
Jarman Hoospitaalota saddetiif deeggarsa meeshaa waldhaansaa Yuuroo miiliyoona 3 tuqaa 6 taasifte
Apr 16, 2024 277
Ebla 08/2016(TOI)- Mootummaan Jarman karaa baankii misoomaa Jarman Hoospitaalota barumsi itti kennamu saddetiif deeggarsa meeshaa waldhaansaa Yuuroo miiliyoona 3 tuqaa 6 taasise. Meeshaaleen kunneen bakka hooggantoonni ministeera barnootaa fi fayyaa, bakka bu’aan misooma baankii Jarman, embaasiin Jarmanii fi hooggantoonni Hoospitaalotaa argamanitti walharkaa fuudhinsi taasifameera. Deeggarsi kun Hoospitaala Ispeeshaalaayizedii Xuquranbassaa, hoospitaala rifaraalaa Dilcoorraa, hoospitaala rifaraalaa Adaamaa, Hoospitaala rifaraalaa Dasee, Hoospitaala rifaraalaa Falagahiywoot, jiddugaleessa meedikaalaa hoospitaala Jimmaa, Hoospitaala rifaraalaa Ayidarii fi hoospitaala rifaraalaa Arbaaminciif taasifame. Dabalataanis leenjiin gabbisa dandeettii fi deeggarsi teekniikaa hoospitaalota kanneeniif akka taasifamu ibsameera. Jarman dameewwan addaddaarratti Itiyoophiyaa deeggaraa akka jirtu kna ibsame yoo ta’u, fuulduras deeggarsa taasiftu cimsitee akka ittifuftu ibsameera.
Diinagdee
Kaampaaniiwwan biyya keessaa kanneen humna olaanaa dabarsanii fi keebilii elektiriikii oomishuun dhiheessi anniisaa fi industirii telekoomiirratti hirmaachuunsaanii onnachiisaadha- ministira muummee doktar Abiyyi Ahimad
Apr 18, 2024 25
Ebla 10/2016(TOI)- Kaampaaniiwwan biyya keessaa kanneen humna olaanaa dabarsanii fi keebilii elektiriikii oomishuun dhiheessi anniisaa fi industirii telekoomiirratti hirmaachuunsaanii guddaa onnachiisaadha jedhan ministirri muummee doktar Abiyyi Ahimad. Ministirri muummee doktar Abiyyi Ahimad erga fuula marsariitiisaaniirratti dabarsaniin hojiin elektiriikii qoqqooduu hojii ijoo waan ta’eef dameen kun deeggarsa guutuu barbaada jedhan.
Oomisha sibiilaa dabaluun qaama imaammata misooma industirii keenyaati
Apr 18, 2024 27
Ebla 10/2016 (TOI) - Oomisha sibiilaa dabaluun qaama imaammata misooma industirii keenyaati jedhan Ministirri Muummee FDRI doktar Abiy Ahimad Investimentii kallattiin alaa galu fayyadamuunis shiboowwaniifi utubaawwan qulqullina qaban eleektirikaafi teeleef oolan biyyuma keessaa dhiheessuuf hojjetamaa jira jedhan. Dabalataanis hojii oomisha konkolaattotaafi meeshaalee jijjiirraa konkolaattotaa daawwannaan arganitti gammadeera jedhan. Hojiin kunis kaampaaniiwwan biyya keessaan hojjetamuun kan nama jajjabeessu ta’uu beeksisaniiru, ergaa karaa miidiyaa hawaasaa isaanii dabarsaniin.
Bulchiinsa magaalaa Dirre Dawaatti mallaqa gurgurtaa kitaaba Dhaloota Ida'amuurra argameen manni kitaabaa ijaarama jira
Apr 18, 2024 26
Ebla 10/2016 (TOI) - Bulchiinsa magaalaa Dirre Dawaatti mallaqa gurgurtaa kitaaba Dhaloota Ida'amuurra argameen manni kitaabaa uummataa ijaaramaa jirachuu Biiroon aadaa fi Turizimii bulchinsa magaalichaa beeksise. Manni kitaabaa uummataa kunis birrii miliyoona 470'n kan ijaaramu yoo ta'u ji'oota 18 keessaatti xumuramee tajaajila kannuu kan eegalu ta'uu biirichi beeksiseera. Ijaarsi mana kitaabichaas kan jalqabe Ministirri Muummee FDRI doktar Abiy Ahimad maallaqa gurgurtaa kitaaba isaanii Dhaloota Ida'amuu irraa aramuu hanqina bu'uura misooma magaalichi qabu furuu akka ooluu arjoomuu isaaniin jedhamera. Hogganaan Biiroo Aadaa fi Turizimii bulchiinsa magaalaa Dirre Dawaa obbo Mikaa'eel Indaalee TOI'tti akka himanitti; manni kitaabaa abbaan darbii jahaa maallaqa gurgurtaa Kitaabaa Dhaloota Ida'amuurra argamuun ijaaramu kun keessaayyu dargaggoonni beekumsa gabbataa akka horatan gahee olaanaa qabaata jedhaniiru. Manni kitaabaa kun mana kitaabaa muummee dabalatee kutaawwaan kitaani itti dubbifamu adda addaa qabachuu himaniiru. Akkasumas kutaalee tajaajila mana nyaataa, jiddugala sochii qorannoo hawaasummaa fi dinagdee bulchiinsa magaalichaa kan of keessaa qabu ta'uu himaniiru.
Bulchiinsa magaalaa Dirre Dawaatti sagantaa ashaaraa magariisaa bara kanaan biltootaa fayidaa hedduu qaban miliyoona 3 ol dhaabuuf qophaa'a jiru
Apr 18, 2024 34
Ebla 10/2016(TOI) - Bulchiinsa magaalaa Dirre Dawaatti sagantaa ashaaraa magariisaa bara kanaan biltootaa fayidaa hedduu qaban miliyoona 3 ol dhaabuuf qophaa'a jiru Waggoota darban sagantaa ashaaraa magariisaan bilqtoonni dhaabaman miidhagna naannaawwaa dabaluu fi qabeenya uumamaa mancaatti irraa baraaruun cinaatti wabii midhaan nyaata qonnaan bultoota mirkaneessuu keessaatti gahee olaanaa baha jirachuu Abbaan Taayitaa kununsa qabeenya uumamaa, bosonafi jijjirama qabeenya qilleensa beeksiseera. Kununsa naannoo sadarkaa fooyyeeqabutti guddisuu fi fayyadamummaa mirkaneesuuf bara kanas sagantaa ashaaraa magariisaan biltuu miliyoona sadii ol dhaabuuf qophiin taasifama jirachuu beeksiseera. Abbaa Taayitichaatti daarektarri eegumsaa fi misooma Bosonaa Masrashaa Yimar TOI'tti akka himanitti; biqiltoonni sagantaa kanaan waggootan darban dhaabaman bakkeewwan bosonni irraa manca'ee deebi'anii akka misooman taasisuun danda'ameera jedhaniiru. Kanaanis burqaawwan bishaanii kanaan dura goganii tura deebi'anii kan maddaan yoo ta'u binesoonni bosonaa badanii turanis deebi'aniiru jedhaniiru. Keessattu naannaawwaa irra deddebiin hongeen miidhaman baadiyyatti fuduraaleen dhaabbaman qonnaan bultootaaf madda galii dabalataa ta'aa jira jedhaniiru. Biiroo qonnaa, bishaanii fi inarjii buchiinsa magaalaa Dirre Dawaa waliin ta'uun hojiiwwaan kana sadarkaa kana caalaa fooyyee qabutti ceesisuuf bara kana sagantaa ashaaraa magariisaan biltoonni miliyoonni 3 qophaa'a jiru jedhaniiru. Haga ammaatti buufatalee biqiltuu 20 keessaatti biqiltuu qophaa'aa jiru keessaa miliyoonni 1.9 dhaabbiif gahaniiru jedhaniiru.
Saayinsii fi teeknooloojii
Haleellaa Saayibarii ittisuuf biyyoonni miseensa ‘BRICS’ walta’iinsaa fi qindoominaan hojjechuu qabu jedhame
Apr 18, 2024 140
Ebla 10, 2016 (TOI)- Guddina teeknooloojii hordofee haleellaa saayibarii dabalaa dhufe ittisuuf biyyoonni miseensa ‘BRICS’ walta’iinsaa fi qindoominaan hojjechuu akka qaban akeekame. Yaa’iin “Working Group” 10ffaan Biyyoota miseensaa BRICS Raashiyaatti gaggeeffameera. Yaa’icharratti Itiyoophiyaa bakka bu’uun Daayrektarri Olaantuun Bulchiinsa Nageenya Odeeffannoo Aadde Tigisti Haamiidii fi jilli isaanii hirmaataniiru. Aadde Tigisti Haamiid akka jedhanitti, yeroo ammaa biyyooni miseensa ‘BRICS’ fi biyyoonni addunyaa dhimma haleellaa saayibariirratti xiyyeeffannaan hojjechaa jiru. Dhimmi nageenya odeeffannoo ajandaa murteessaa biyyootaa miseensa BRICS ta’ee itti fufuu akka qabu eeran. Biyyonnni miseensa garichaas dandeettii yaaddoowwan haleellaa dandamachuun isaanii cimsuun naannawaa dijitaalaa nageenyi isaa amansiisaa uumuu akka qaban ibsuu ragaan bulchiinsicharraa argame ni mul’isa. Yaa’ichaan biyyoonni miseensaa, nageenya kominikeeshinii fi odeeffannoo, waljijjiirraa odeeffannoo, yaaddoowwan nageenya saayibarii ittisuuf akkasumas muuxannoo waljijjiiruuf waliigalteerra ga’uun ibsameera. Aadde Tigisti waltajjiichaan cinaatti biyyoota miseensa garichaa waliin haalaa nageenyaa saayibariirratti hojjechuu danda’amurratti mari’achuun ibsameera.
Itoophiyaatti sirna bulchiinsa ammaayyaafis ta'ee argannoo saayinsiif sabdaneesummaan aadaa fi beekumsi dhalootaan biyya keessaa gahee olaanaa qabu.
Apr 16, 2024 55
Ebala 8/2016(TOI) - Itoophiyaatti sirna bulchiinsa ammaayyaafis ta'ee argannoo saayinsiif sabdaneesummaan aadaa fi beekumsi dhalootaan biyya keessaa gahee olaanaa qabaachuu namni damee qorannoo taasisuun beekaman tokko ibsan. Yuunivarsiitii Jinkaatti korri qorannoo Aadaa fi Seenaa irratti xiyyeeffate geggeeffameera. Kora qorannoo kanarratti kan hirmaataan Yuunivarsiitii Kaalfoorniyaatti qorataan Sooshaal Antiropolojii Pirofeesar Doonaald L Donaahaam akka himanitti; Itoophiyaan aadaawwanii fi beekumsoota xabboo hedduu ajaa'ibsiisoo qabdi. Itoophiyaa dabalatee biyyoota Afrikaa adda addaatti waggoota 50'f hojii qorannoo fi qo'annoo hojjechaa turuu himanii; qoarnnoo hawaasaa fi ilaalcha siyaasaa irratti Kitaaboota xiyyeeffatan hedduus barreesuu isaanii himaniiru. Waggoota qorannoo fi qo'annoof biyyoota Afrikaa keessa turan keessaa kan Itoophiyaa keessa turan guddaa ta'uu eeranii Itoophiyaan haala teesuma alafaa ja'ibsiisaa fi aadaa hedduun kan badhaatedha jedhaniiru. Qoratichi kora qorannoo kanarratti mata duree '' Hundeeffama Itoophiyaa fi beekumsoota xabboo walitti bu'insa furuuf'' jedhuun qorannoo dhiheesaniiru. Qoratichi qorannoo dhiheesaniin Itoophiyaatti sirna bulchiinsa ammaayyaafis ta'ee argannoo saayinsiif sabdaneesummaan aadaa fi beekumsi dhalootaan biyya keessaa gahee olaanaa qabu jedhaniiru. Itoophiyaatti walooma cimsuufi nageenya waaraa taasisuuf beekumsi xabboo karaa walitti bu'insa karaa aadaa furaniin gahee olaanaa qabu jedhaniiru. Duudhaawwan kana Yuunivarsiitonnii fi dhaabbileen qorannoo qorannoo fi qo'annoon gabbisuun fayidaarra oolchuu qabus jedhaniiru.
Dhaabbileen tajaajila miidiyaa hawaasummaa kennan haasawa jibbiinsaa ittisuuf hojii irraa eegamu hin hojjenne
Apr 16, 2024 51
Ebla 8/2016 (TOI) – Dhaabbileen tajaajila miidiyaa hawaasummaa kennan haasawa jibbiinsaa ittisuuf hojii irraa eegamu hin hojjenne ta'uu Abbaan Taayitaa Miidiyaalee Itoophiyaa beeksise. Abbaan Taayitaa Miidiyaalee Itoophiyaa gabaasa biyyaalessaa haasawa jibbiinsaa fi odeeffannoo sobaa miidiyaalee hawaasummaa ifoomsera. Odeeffannoon Sobaa fi Haasofni jibbiinsaa babal’achuun nageenya hawaasarratti dhiibaa uumuu gabaasa isaan ifa godheera. Maddii haasawaa jibbiinsaa miidiyaaleen hawaasaa qoodaan ijoon Abbootii Amantii tokko tokko, Aktiivistoota, qaamoleen siyaasaa fi rogeeyyiin miidiyaalee hawaasummaa fi qaamoleen dhuunfaa ta'uu gabaasa isaa kanaan ifoomseera. Haasofni jibbiinsaa kunneen saba, Amantii, afaan, eenyummaa, namoota dhuunfaa, garee, namoota bebbeekkamoo, namooa siyaasaa fi aanga’ootarratti kan xiyyeeffatan ta’uu abbaan taayitichaa gabaasa isaan eerera. Dhaabbileen tajaajila miidiyaa hawaasummaa dambii fi qajeelfama kabajuun itti gaafatamummaan hojjechuu akka qaban Abbaan Taayitaa Miidiyaalee Itoophiyaa gaafateera.
Itiyoo-telekoom hojiilee sirna dijitaalaa hammataa mirkaneessuuf jalqabe cimsee itti nifufa-Fireehiywoot Taammiruu
Apr 16, 2024 52
Ebla 08/2016(TOI)- ኢ Itiyoo-telekoom faayinaansii dabalatee hojiilee sirna dijitaalaa hammataa mirkaneessuuf jalqabe cimsee akka ittifufu hojiiraawwachiiftuun olaanaa Itiyoo –telekoom Fireehiywoot Taammiruu ibsan. Itiyoo-telekoom appilikeeshinii haaraa “Tele birr-ingeej” jedhamu kaleessa galgala ifoomseera. Maamiltoonni tajaajila Kanaan marii biizinasii kallattii nama dhuunfaa ykn garee taasisuuf odeeffannoowwan gabaa waljijjiiruuf, maallaqa erguu fi fudhachuuf akka dandeessisu ibsaniiru. Akkasumas dhimmoota biizinasii akkasumas hawaasummaa biroo barreeffamaan, suuraadhaan, sagaleedhaan, viidiyoo fi bifa sanadaan waljijjiiruu nidanda’u jedhaniiru. Kaampaanichi Itiyoophiyaa dijitaalaa damee hundaan dhugoomsuuf shojjetamaa jira jedhaniiru. Keessumaa sirna faayinaansii dijitaalaa qaqqabaa taasisuuf xiyyeeffatamee hojjetamaa akka jiru dubbataniiru. Haala Kanaan appilikeeshinii “teelee birr-Ingeej” cehumsa faayinaansii dijitaalaa keessatti dhaabbilee daldalaa, mootummaa fi mitmootummaa gochuun dirree dinagdee dijitaalaa babal’isuuf kan gargaarudha jedhaniiru. Kaampaanichi hojiilee bu’uraaleen misoomaa sadarkaa biyyaalessaatti ijaare Itiyoophiyaa dijitaalaa dhugoomsuuf jalqabaman gargaaruun shoorrisaanii olaanaa ta’uu dubbataniiru. Kaampaanichi fuulduras tajaajiloota dijitaalaa haaraa hojeessuuf akka hojjetu ibsaniiru. Itiyoo-telekoom karaa teelee birrii waggaa sadii dura hammattummaa faayinaansii dijitaalaa guddisuuf ifoomseen guyya guyyaatti gurgurtaa birrii biiliyoona 5 kan raawwatu yoo ta’u, waggoota 3 keessatti deddeebiin maallaqa birrii tiriiliyoonii 2 tuqaa 2 taasifameera.
Ispoortii
Sagantaan torbee 22ffaa piriimerliigii Itiyoophiyaa har’a jalqabama
Apr 18, 2024 22
Ebla 10/2016(TOI)- Taphoonni guyyaa jalqabaa torbee 22ffaa piriimerliigii Itiyoophiyaa har’a nitaphatamu. Tapha jalqabaa torbee 22ffaan Magaalaan Walqixxee Itiyoophiyaa Madin waliin sa’aatii 10tti Istaadiyeemii Dirreedawaatti nitaphatu. Magaalaan Walqixxee taphaoota liigichaa walitti aansee taphate shaniin altokko mo’atee altooko mo’amee alsadii walqixa baheera. Magaalaan Walqixxee qabxii 16’n sadarkaa 14ffaa qabatee qaxanaa gadibu’aarra jira. Itiyoophiyaa Nadin taphoota shan darbaniin altokko mo’atee altokko mo’ameera. Taphoota sadii walqixa baheera. Itiyoophiyaa Mqabxii 19’n sadarkaa 13ffaarra jira. Tapha lammaffaa galgala sa’aatii 1tti taphatamuun magaalaan Bahaardaarii fi Hadiyyaa Hoosaa’inaa nimorkatu. Magaalaan Bahaardaar taphoota walitti aanan shan taphateen hinmo’amne. Sadii mo’atee lamaan walqixa baheera. Magaalaan Bahaardaar qabxii 33’n sadarkaa 5ffaarra jira. Hadiyyaa Hoosaa’inaan taphoota shan taphateen lama mo’atee tokkoon mo’amee lamaan walqixa baheera. Hadiyyaa Hoosaa’inaan qabxii 30’n sadarkaa 8ffaarratti argama. Sagantaan torbee 22ffaa borus ittifufuun Hambarichoo Duraamee magaalaa Hawaasaa waliin sa’aatii 10tti, Faasiil Kanamaan magaalaa Adaamaa waliin galgala sa’aatii 1tti nitaphatu. Taphoonni torbee 22ffaan amma Ebla 13tti nitura. Piriimiyeer liigii kana baankiin daldala Itiyoophiyaa qabxii 43’, dursaa jira. Taphataan sarara duraa magaalaa Hawaasaa Alii Suleyimaan goolii 12 galchuun dursaa jira. Taphataan magaalaa Dirreedawaa lammii Yugaandaa Chaarlis Musiigee, taphataan Qiddus Giyoorgis Amaanu’eel Orboo, taphataan magaalaa Bahaardaar Charinnat Gugsaa fi taphataan magaalaa Adaamaa Yooseef Taarraqany qabxii walfakkaataa goolii 9’n hordofaa jiru. Taphoonni piriimiyer Liigii torbee 23ffaa amma 27ffaatti istaadiyeemii Yuunivarsiitii Hawaasaatti akka taphataman waldaan aksiyoonaa liigichaa beeksiseera.
Sagantaan piriimiyeerliigii Itiyoophiyaa torbee 21ffaan har’a jalqabama
Apr 11, 2024 144
Ebla 03/2016(TOI)- Sagantaan piriimiyeerliigii Itiyoophiyaa torbee 21ffaan taphoota lama taphatamaniin har’a nijalqabama. Dursaan liigicha Baankiin daldalaa Itiyoophiyaa magaalaa Hawaasaa waliin sa’aatii 10tti nitaphatu. Baankiin daldalaa taphoota shan darbaniin lama mo’atee tokkoon mo’amee lama walqixa baheera. Morkataansaa magaalaan Hawaasaa taphoota shan keessaa lama mo’atee lama mo’amee tokko ammoo qabxii qooddatee qabxii 26’n sadarkaa 10ffaarratti argama. Walaayittaa Diichaan magaalaa Dirreedawaa waliin galgala sa’aatii 1tti nitaphatu. Walaayittaa Diichaan taphoota liigichaa shan taphateen sadiin mo’amee al lama walqixa bahee qabxii 24’n sadarkaa 12ffaarratti argama. Morkataansaa magaalaan Dirreedawaa taphoota liigichaa shan taphateen sadii mo’atee tokko walqixa nahe tokko ammoo mo’ameera. Magaalaan Dirreedawaa qabxii 29’n sadarkaa 9ffaarratti argama. Sagantaan torbee 21ffaa kanaan boru Faasiil KanamaaHambarichoo Duraamee waliin guyyaa keessaa sa’aatii 10tti, magaalaan Bahaardaar Qiddus Goorgis waliin galgala sa’aatii 1tti nitaphatu. Taphni torbee 21ffaa kun amma Ebla 6 bara 2016tti nitura. Piriimiyeerliigii kana taphataan sarara duraa magaalaa Hawaasaa Alii Suleyimaan galchii 11’n yemmuu dursu taphataan magaalaa Dirreedawaa lammii Yugaandaa Chaarlis Musiigee galchiii 9’n hordofa jira.
Sagantaan torbee 20ffaa piriimiyeerliigii Itiyoophiyaa har’a jalqabama
Apr 4, 2024 178
Bitootessa 26/2016(TOI)- Taphoonni torbee 20ffaa piriimiyeerliigii Itiyoophiyaa har’a jalqabamu. Tapha baniinsaatiin magaalaan Walqixxee Walaayittaa Diichaa waliin guyyaa sa’aatii 10tti Istaadiyeemii Dirreedawaatti nitaphatu. Magaalaan walqixxee taphoota piriimiyeerliigii shan walitti aansuun taphateen hinmo’anne, lama mo’amee sadii walqixa abaheera. Qabxii 12’n sadarkaa 15ffaa qabatee sadarkaa gadibu’aarra jira. Walaayittaa Diichaan taphoota piriimiyeerliigichaa sha walitti aansuun taphateen hinmo’anne, sadiin mo’amee lama qabxii qooddateera, qabxii 24’n sadarkaa 11ffaarra jira. Tapha torbee 20ffaa biraatiin baankiin daldalaa Itiyoophiyaa Hambaricho duraamee waliin galgala sa’aatii 1tti nitaphatu. Baankiin daldalaa Itiyoophiyaa taphoota shan darbaniin lama mo’atee tokkoon mo’ameera,lama ammoo walqixa baheera. Qabxii 37’n sadarkaa sadaffaarra jira. Morkataansaa Hambarichoo Duraamee taphoota shan walitti aansuun taphateen hinmo’anne, afur mo’amee tokko walqixa baheera, qabxii 7’n sadarkaa 16ffaarra jira. Boru Bunni Itiyoophiyaa magaalaa Hawaasaa waliin guyyaa sa’aatii 10tti, Faasiil Kanamaa magaalaa Dirreedawaawaliin galgala sa’aatii 1tti nitaphatu. Taphni torbee 20ffaa kun amma 29 bara 2016tti nitura. Machaal qabxii 39’n dursaa jira. Taphataan sarara duraa taphataan magaalaa Hawaasaa Alii Suleymaan goolii 11’n yemmuu dursu taphataan sarara duraa magaalaa Dirreedawaa lammii Yugaandaa Chaarlis Musiigee goolii 9’n lammaffaarra jira.
Eegumsa naannoofi haala qilleensaa
Baatiiwwan sagal darban dhaabbilee dhiibbaa faalama naannawaa geessisan kuma 1 fi 720 irratti tarkaanfiin fudhatameera-abbaa taayitichaa
Apr 18, 2024 28
Ebla 10/2016(TOI)- Baatiiwwan sagal darban dhaabbilee dhiibbaa faalama naannawaa geessisan kuma 1 fi 720 irratti tarkaanfiin fudhatamuusaa abbaan taayitaa taayitaa eegumsa naannoo Finfinnee beeksise. Hojii gaggeessaan olaanaa abbaa taayitichaa obbo Didhaa Dirribaa TOItti akka himanitti, abbaan taayitichaa baatiiwwan sagal darban hojii to’annoo addaddaa taasisaa tureera Haala Kanaan baatilee sagalitti dhaabbilee kuma 7 fi 294 to’achuuf karoorsee dhaabbilee kuma 7 fi 598 to’achuun karoorasaa harka dhibbaa ol milkessuusaa dubbataniiru. To’annoo fi hordoffii cimaa taasifameen dhaabbilee naannawa faalan kuma 1 fi 720 irratti tarkaanfii fudhachuusaa mirkaneessaniiru. Kanneen keessaa kuma 1 fi 661 ofeeggannoon kan kennameef yoo ta’u kanneen kallattii kennameefiin osoo hin hojjetiin hafan dhaabbilee 59 saamsamamuusaanii dubbataniiru. Abbaan taayitichaa dhaabbileen akkaataa ergama dhiibbaa naannawaa to’achuuf kennameefiin seera kabajanii akka hojjetan to’annaa fi hordoffii taasisu cimsee itti fufuusaa ibsaniiru.
Naannoo Somaaleetti biqiltuuwwan faayidaa addaddaa qaban miiliyoona 1 tuqaa 4 ol dhaabbiif qophaa’aniiru
Apr 13, 2024 87
Ebla 05/2016 (TOI)-Naannoo Somaaleetti biqiltuuwwan faayidaa addaddaa qaban miiliyoona 1 tuqaa 4 ol dhaabbiif qopheessuusaa biiroon eegumsa naannoo fi bulchiinsa lafa baadiyyaa naannichaa beeksise. Daarektarri hariiroo ummataa biirichaa obbo Yuusuuf Mahaammad TOI’f akka ibsanitti, biirichi biqiltuuwwan rakkoolee sababa jijjiirama haala qilleensaan uumaman qolachuuf gargaaran baay’isuun sagantaa ashaaraa magariisaa milkeessuuf hojjechaa jira. Haala Kanaan biirichi jiddugaleessota moodelaa Jigjigaa biqiltuun itti baay’ifamu, Godee, Doolloo Addoo fi Dagaahaabuuritti hundeeffamanitti biqiltuu qopheessuusaa ibsaniiru. Naannawoota naannichaa rooba arfaasaa argatanitti Ebla 15 bara 2016 irraa kaasee biqiltuun akka dhaabamu daarektarichi beeksisaniiru. Kana malees ganna dhufu biqiltuuwwan addaddaa naannichatti dhaabaman miiliyoona lama dhaabuuf qophiirra aka jiran ibsaniiru. Hojii gaggeessaan jiddugala biqiltuu moodelaa Jigjigaa obbo Ayyaanlee Hasan, buufanni biqiltuu jiddugaleessicha jalatti hundaa’e biqiltuu baay’isuun kutaalee hawaasaa fi dhaabbileef tolaan akka raabsu beeksisaniiru. Buufanni kun yeroo ammaa akaakuu biqiltuu 32 baay’isaa akka jiru dubbataniiru. Namoota jiddugaleessichatti carraan hojii uumameef keessaa adde Zayinab Ahimad yaada kennaniin kunuunsa biqiltuu jiddugaleessichatti tasisaa jiranitti akka gammadan ibsaniiru. Waggoottan darba naannoo Somaaleetti sagantaa ashaaraa magariisaatiin biqiltuuwwan mukaa miiliyoona 51 ol dhaabaman keesaa harki 71 qabachuusaa odeeffannoon biiroo eegumsa naannoo fi bulchiinsa lafa baadiyyaarraa argame nimul’isa.
Naannoo Tigraayitti Ganna dhufu biqiltuu miiliyoona 20 ol dhaabuuf qophiin taasifamaa jira.
Apr 5, 2024 156
Bitootessa 27/2016 (TOI) - Naannoo Tigiraayitti ganna dhufu dhaabuuf biqiltuun miliyoonni 20 qophaa'aa jirachuu Biiroon Qonnaa fi eegumsa qabeenya uumamaa bulchiinsa yeroo naannichaa beeksiseera. Biirichatti daarektarri Misooma fi ittifayyadama bosonaa obbo Tasfaay Teklehaayimaanoot TOI'tti akka himanitti; Ganna dhufu sagantaa ashaaraa magariisaan biqiltuu miliyoona 20 dhaabuuf qophiin taasifama jira jedhaniiru. Naannichaatti hojiin kununsa qabeenya uumama hojjetama jirachuu himanii bara kana lafa heektaara kuma 38 irra biqiltuu dhaabuuf hojjetama jirachuu himaniiru. Hojiin eegumsa biyyoo fi bishaanii bona darbe hojjetameen jiidha kuusuun hojii misooma bosonaa ganna kana hojjetamuuf haala mijataa uumaa jira jedhaniiru. Barbaachisummaa misooma bosonaa fi eegumsa naannoo irratti hojiin hubannoo uumuu hojjetamuus himaniiru. Yeroo ammaa naannichatti bufataalee biqiltuu adda addaa keessatti biqiltuun miiliyoona 20 fi kuma 556 biqilfamaa jiraachuu ibsaniiru. Biqiltoonni naannichatti buufataalee biqiltuu mootummaa, waldaa fi dhuunfaa 195 keessatti qophaa'aa jiran harki caalaan isaanii fayidaa dinagdee kan qaban ta'uu eeraniiru.
Ji'oota sadan darban lafa heektaara miliyoona 2.5 irratti hojiin misooma sululaa hojjetameera jedhame
Apr 5, 2024 145
Bitootessa 27/2016(TOI) -Ji'oota sadan darban lafa heektaaraa miliyoona 2.5 irratti hojiin misooma sululaa hojjetamuu Ministeerri Qonnaa beeksise. Amajjii 1/2016 irraa jalqabee ji'oota sadarn darban raawii hojii misooma sululaa hojjetamee fi sagantaa ashaaraa magariisaa ganna dhufuuf qophii biqiltuu qopheesuu ilaalchisee waltajjiin magaalaa Adaamaatti geggeeffameera. Waltajjii kanarratti hoggantoonni Biiroo Qonnaan naannolee fi qooda fudhatoonni biroon hirmaataniiru. Ministeera Qonnaatti dursaan raawwii hojii misooma, eegumsaa fi fayyadama qabeenya uumamaa obbo Faanosee Mokonniin ji'oota sadan darban sululaawwaan kuma 6 fi 200 irratti hojiin daagaa tolchuu dabalatee hojiin kununsa qabeenya umamaaf ooluu biroon hojjetamuu himaniiru. Kanaanis lafa heekataara miliyoona 2.5 irratti hojjetamuu eeranii hojii kunusa qabeenya uumamaa hojjetame kanarra biqiltuu dhaabuuf qophiin taasifamaa jira jedhaniiru. Kanaafis biqiltuu biliyoona 9.5 qopheesuuf tattaaffiin taasifamaa jirachuu himanii; ganna dhufu sadarkaa biyyaatti sagantaa ashaaraa magariisaan biqiltuu biliyoona 9.5 dhaabuuf qophiin taasifamaa jira jedhaniiru. Keessattu Fuduraalee, nyaata beellaadaa, biqiltuu bosonaa fi miidhagna magaalaaf oolaan irratti xiyyeeffannoon hojjetama jiraachuu himaniiru. Waltajjiin marii har'a qophaa'ee kunis qophii biqiltuu sadarkaa maaliirra akka jiru, bakkaa biqiltuun dhaabbatu adda baasuu, qophii boollaa biltuun keessa dhaabbatuu gamagamuuf kan kaayyeeffatedha jedhaniiru.
Gabaasa addaa
''Magaalichaatti balaa ibiddaa fi balaa tasaa mudatan ittisuuf hojii hojjetameen qabeenya birrii biliyoona 7 olitti tilmaamu mancaatiirra baraaruun danda'ameera''
Mar 26, 2024 402
Bitootessa 17/2016(TOI) - Magaalaa Finfinneetti ji'oota jahan darban balaa ibiddaa fi balaa tasaa mudatan ittisuuf hojii hojjetameen qabeenya birrii biliyoona 7 olitti tilmaamu mancaatiirra baraaruun danda'amuu Komishiniin bulchiinsa sodaa balaa bulchiinsa magaalaa Finfinnee beeksise. Komishinichatti itti aanaan komishinaraa damee balaa hir'isuu Yikifawuu Waladamsqal TOI'tti akka himaniitti; balaa ibiddaa, balaa yeroo ijaarsaa mudatu, sigigaachuu lafaa fi balaan lolaa irra deddebiin magaalichaatti yeroo baay'ee kan uumamaan ta'uu himaniiru. Magaalichatti ji'oota jahan darban balaan Ibiddaa fi balaan tasaa 239 mudachuu eeranii; hojii ittisuu Komishiinichi hojjeteen qabeenya birrii biliyoona 7'tti tilmaamamu balaa mancaatiirra baraaruun danda'amuu himaniiru. Balaawwaan mudatan kanaan qabeenyi birri miliyoona 467'tti dhihaatu mancaa'uu himanii; balaa ibiddaan ala balaawwaan biroo mudataniin lubbuun namoota 31 darbuus eeraniiru. Komishiinichi waan balaa durasanii ittisuu fi balaan erga mudatee qolachuu irratti xiyyeeffatee hojjeteef malee kanaa ol miidhaan qabeenyaa fi lubbuu namarran gahuu danda'u jedhaniiru. Guddinaa fi baay'ina uummataa magaalichaa hordofee balaawwaan mudataniif deebii hatattamaa kennuuf adeemsa tekinolojiiwwan deeggarame diriirsuuf hojiin rifoormiiwwan adda addaa hojjetama turuu himaniiru. Kanaanis jiddugala eeruu balaa gara dijitaalaatti jijjiruun danda'uu himanii, kunis eeruu sobaa kanaan dura turan hambisuu keessaatti gahee olaanaa kan bahedha jedhaniiru. Jiddugalicha dameewwan isaa salganuu waliin kaameeraa CCTV'n wal qunnamsiisuun sochiiwwan isaanii walii galaa to'achuuf adeemsi dandeesisuu uumameera jedhaniiru. Hojii riifoormii taasifameen baay'ina jiddugalawwan isaa babal'isuu, naannawwaa hojii mijataa uumuu, lakkoofsa konkolaatoota yeroo balaan mudatan dhimma itti bahanii dabaluu fi hojiin biroon hojjetamuu himaniiru.
Kabaja ayyaana bara haaraa irratti balaan tasaafi ibidda osoo hin mudatiin nagaan kabajameera.
Sep 13, 2023 1804
Fulbaana 2/2016 (TOI) - Magaalaa Finfinneetti ayyaanni bara haaraa osoo balaan ibiddaafi kanneen biroon hin mudatiin nagaan kabajamuu Komishiniin hoggansa Ibiddaafi sodaa balaa beeksise. Hawaasni ergaawwaan ofeeggannoo kenna haalaa hojiirra oolchuuf deegarsaa taasiseef komishiniichi galateeffateera. Ogeessii kominikeeshinii Komishinichaa obbo Nigaatuu Maammoo jala bultii kabaja ayyaana bara haaraa irraa jalqabee balaan ibiddaafi balaan tasaa biroo osoo hin mudatiin darbuu himaniiru. Hojii hubannoo uumuu hojjetameen hawaasni ogeeffannoo barbaachisaa waan taasiseef balaan osoo hin mudatiin ayyaanichi karaa nagaa akka kabajamuu ta'uu keessatti gahee olaanaa qaba jedhaniiru. Sababoota Balaa ibiddaafi balaa tasaa uumuu danda'an hubachuun hojiirra oolchuun hawaasa biratti baratamaa dhufuu himanii, kunis balaan tasaa akka hin mudanee gahee olaanaa bahaa jira jedhaniiru. Ayyaanaoonni gara fuula duratti kabajamanis karaa nagaa akka kabajamaniif komishiinichi qophii gahaa taasisee kan jiru ta'uu himanii hawaasni sababoota balaa ibiddaafi balaa tasaa biroo uumuu danda'an irraa cimsee akka of eeguu hubachiisaniiru. Balaan ibiddaafi balaan tasaa biroo yoo mudate bilbila bilisaa 939, bilbila kallaatti 0111-55-53-00 ykn በ0111-56-86-01 bilbiluun beeksisuun Komishiinichi deebii hatattamaa balaa uumameef akka kennu beeksisaniiru.